Luslahng audepe kan

luslahng audepe kan

Sapwellimen Koht Manaman Kin Kaweid me Lelepek kan Mahs

Sapwellimen Koht Manaman Kin Kaweid me Lelepek kan Mahs

Sapwellimen Koht Manaman Kin Kaweid me Lelepek kan Mahs

KAUN-O, Wasa Lapalahpie, ketikihiongieier sapwellime manaman oh ketin kadariedohr.”—AIS. 48:16.

1, 2. Dahme kitail anahne pwehn ahneki pwoson? Mehn kangoang dahieu me kitail kin alehdi sang karasaras en sapwellimen Koht ladu lelepek en mahs kan?

MENDAHKI me tohto kasalehda pwoson mwurin Eipel, Paipel mahsanih me kaidehn aramas koaros ahneki pwoson. (2 Des. 3:2) Eri dahme kahrehda aramas men kin pwoson oh dahme kin sewese en ahneki irair wet? Kitail ese me ahneki pwoson kin anahne loalokongkihla mahsen en Koht pwehki Paipel mahsanih: “Pwoson kin pwilsang ni rong mahsen en Koht.” (Rom 10:17) Pwoson wia kisehn wahn sapwellimen Koht manaman. (Kal. 5:22, 23) Eri, kitail anahne sapwellimen Koht manaman pwehn ahneki pwoson kehlail.

2 Aramas akan sohte ipwidihte pwoson. Ohl oh lih lelepek kan me kitail kin wadek nan Paipel wia aramas ekei me “duwehte kitail.” (Seims 5:17) Re ahneki peikasal oh luwet kan. Re sohte kin koapworopworki pein arail koahiek kan. Ahpw sapwellimen Koht manaman kin kakehlaka irail en dadaur nan irair apwal akan. (Ipru 11:34) Ni atail kin sukuhlki duwen sapwellimen Koht manaman eh kin sewese irail, kitail pahn ngoangki pousehlahte papah Koht ni lelepek. Mehn kangoang wet kin keieu kesempwal nan atail ahnsou pwehki soahng tohto kak kaluwetehla atail pwoson.

Sapwellimen Koht Manaman Kakehlahda Moses

3-5. (a) Ia duwen atail ese me sapwellimen Koht manaman me sewese Moses en wia eh pwukoa kan? (b) Dahme karasaras en Moses kin padahkihong kitail duwen Siohwa eh kin ketikihong kitail sapwellime manaman?

3 Nanpwungen aramas koaros me mour nan pahr 1513 mwohn Krais, Moses “me keieu aktikitik.” (Nemp. 12:3) Siohwa ketikihong pwukoa laud ehu en apwalih wehin Israel. Pwehki sawas en sapwellimen Koht manaman, Moses kak wia kokohp, kadeik, ntingihada ekei pwuhken Paipel, kaweid mehn Israel kan oh wiahda manaman akan. (Wadek Aiseia 63:11-14.) Ahpw mie pak ehu me Moses kaulimki me e nohn apwal en apwalih tohnwehio. (Nemp. 11:14, 15) Kahrehda Siohwa “ketikihsang ekis manaman” me e ketikihong Moses oh uhd ketikihong ohl isiakan pwe ren kak sewese Moses. (Nemp. 11:16, 17) Mendahki Moses medewe me eh pwukoa inenen laud, e sohte kelehpwki pwukoau. Oh pil ohl 70 ko me Moses pilada en sewese sohte kin kelehpwki doadoahko.

4 Siohwa ketikihong Moses sapwellime manaman uwen me itar pwehn wia doadoahko. Mwurin Siohwa eh ketikihong ohl 70 ko sapwellime manaman, Moses pil ahnekihte uwen manaman me e anahne. Manaman me Moses alehdi sohte nohn tikitikla, oh ahn ohl ako sohte pil nohn laudla. Siohwa kin ketin sewesehkin kitail sapwellime manaman uwen me anahn ong atail irair kan. Koht sohte kin ketin ise sapwellime manaman ahpw e kin ketin sapaneki.—Sohn 1:16; 3:34.

5 Ia duwe, ke kin dadaur nan kasongosong kan? Ke kin pehm me omw pwukoa kan kin wie lalaudla oh kihkihsang omw ahnsou laud? Ke kin songosong en apwalih omw peneinei pwehn mie kenerail mwenge, arail wasahn kousoan, oh onop Paipel rehrail, ahpw pweinen kepwe kan kin wie lalaudla de omw roson luhluwetala? Mie omw pwukoa laud kan nan mwomwohdiso? Sohte lipilipil soangen irair dah me ke ele ahneki, ke kak kamehlele me Siohwa kak ketikihong uhk kehl me ke anahneo sang ni eh ketin doadoahngki sapwellime manaman.—Rom 15:13.

Sapwellimen Koht Manaman Sewese Pesalel

6-8. (a) Dahme sapwellimen Koht manaman sewesehki Pesalel oh Oliap en wia? (b) Ia duwen atail ese me sapwellimen Koht manaman me kaweid Pesalel oh Oliap? (c) Dahme kahrehda karasaras en Pesalel kin kangoange kitail?

6 Emen sapwellimen Siohwa ladu me mour ni mwehin Moseso oh pil ale sawasepen sapwellimen Koht manaman iei Pesalel. Eh karasaras kin padahkihong kitail ia duwen sapwellimen Koht manaman eh kin kaweid kitail. (Wadek Eksodus 35:30-35.) Siohwa ketin pilada Pesalel en tiengla mwowe oh wiahda kepwe kan me anahn ong impwal sarawio. Ia duwe, Pesalel ese ia duwen eh pahn wiahda kepwe kan mwohn kokoudahn impwalo? Mwein. Ahpw mahs, mwein e kin wiahda en mehn Isip kan arail piloak. (Eks. 1:13, 14) Eri ia duwen eh pahn kak wia doadoahk apwal wet? Siohwa “ketin audehkidahr sapwellime manaman oh ketikihong koahiek oh saman oh dehdehki ni soangen doadoahk koaros en kalingan, ong ni pilahnihada soangen mwahi kan.” Met sewese en koahiekla wiahda soangsoangen kepwe kesempwal oh lingan kan. Koht ketin kalaudehla koahiek me Pesalel oh Oliap ahneki ni eh ketikihong ira sapwellime manaman. Ele ira koledi mwahu pwehki ara kak doadoahk oh padahkihong meteikan duwen arail pahn pil wia soangen doadoahko.

7 Kitail pil ese me sapwellimen Koht manaman me kaweid Pesalel oh Oliap pwehki soangen doadoahk kaselel kan me ira wiahda. Soahng kan me ira wiahda mihmihki ahnsou werei. Kereniong mwurin sounpar 500 aramas ako wie doadoahngkihte kepwe ko. (2 Kron. 1:2-6) Rahnwet, pali laud en aramas akan me kin wiahda kepwe kan oh men meteikan en kawauwih irail. Ahpw Pesalel oh Oliap weksang irail pwe ira kin men wahu koaros en kowohng Siohwa.—Eks. 36:1, 2.

8 Rahnpwukat, ele kitail kin wia doadoahk kan me anahne koahiek laud en kauwada ihmw, wiawihdahn pwuhk oh makasihn kan, koasoanehdi kapokon kan oh mihting tohrohr kan, sewese riatail Kristian kan ni ahnsou me kahpwal laud kan kin pwarada oh kawehwehiong toahkte oh tohndoadoahk en imwen wini kan dahme Paipel mahsanihki duwen doadoahngki nta. Ekei pak, irail akan me ahneki koahiek tohrohr kin pwukoahki soangen doadoahk pwukat. Ahpw pali laud en ahnsou, irail akan me kin toukihda arail ahnsou en wia doadoahk pwukat sehse wia soahng pwukat mwohn ar tepida. Sapwellimen Koht manaman me kin sewese irail en kapwaiada mwahu doadoahko. Ia duwe, mie pak ke kin masak ale pwukoa ehu nan sapwellimen Siohwa doadoahk pwehki ke medewe me mie me koahiek sang uhk? Tamataman me sapwellime Siohwa manaman kak kamwahwihala dahme ke ese oh omw koahiek oh sewese iuk en kapwaiada sohte lipilipil pwukoa me Koht ketikihong uhk.

Manamano Sewese Sosua en Kahluwa Sapwellimen Koht Aramas akan

9. Dahme mehn Israel ko anahne wia mwurinte ar kohkohsang Isip? Ia peidek me anahne pasapengla?

9 Manamano pil kaweid emen sapwellimen Koht ladu me mour ni mwehin Moses oh Pesalel. Mwurinte mehn Israel kan arail kohkohsang Isip, mehn Amalek kan mahweniong sapwellimen Koht aramas akan. Mehn Israel ko sahn pei, ahpw re anahne pei ni tepin arail mahwen nin duwen aramas saledekilahr kei. (Eks. 13:17; 17:8) Ihs me pahn anahne kaweid irail nan mahweno?

10. Dahme kahrehda Sosua oh mehn Israel ko arail kana nan mahweno?

10 Siohwa sohte ketin pilada Sosua pwehki mieier pak e kahluwa karis en sounpei kan. Ia duwe, mie mehkot Sosua ese duwen mahwen? Mahs e wia ladu men me kin wiahda piloak kan. Oh nan sapwtehno, e kin rikida kene manna rahn koaros. Mehlel me eh pahpa kahlap Elisama me wia kaunen kadaudok en Epraim oh kin kaukaweid pwihn en ohl 108,100. (Nemp. 2:18, 24; 1 Kron. 7:26, 27) Ahpw Siohwa sohte ketin padahkihong Moses en pilada Elisama de nah pwutako Nun. Siohwa ketin mahsanih me Sosua anahne kaweid sounpei ko oh kalowehdi arail imwintihti ko. Re mahmahwenki kereniong rahn ehu pwon. Pwehki Sosua peikiong Koht oh mweidohng sapwellime manaman en kaweid ih, mehn Israel ko kana nan mahweno.—Eks. 17:9-13.

11. Ia duwen atail kak pweida mwahu nan sapwellimen Koht doadoahk duwehte Sosua?

11 Mwurin Moses eh mehla Sosua uhd kahluwa mehn Israel ko. Sosua inenen “diren kupwurokong.” (Deud. 34:9) Siohwa sohte ketikihong sapwellime manaman Sosua pwehn kak kohpada mehkot de wiahda manaman akan duwehte Moses. Ahpw manamano sewese Sosua kaweid mehn Israel ko nan mahwen tohto pwe ren kalowehdi sapwen Kenan. Rahnwet ele kitail kin pehm me kitail sohte ahneki soangen erpit de koahiek pwehn kapwaiada pwukoahn papah Koht. Ahpw kitail kak kamehlele me Koht pahn ketin sewese kitail en pweida mwahu ma kitail pahn peikiong oh mweidohng en ketin kaweid kitail, duwehte eh ketin sewese Sosua.—Sos. 1:7-9.

Sapwellimen Siohwa Manaman Ti Pohn Kidion

12-14. (a) Dahme pwihn en sounpei en Israel 300 ko arail kalowehdi mehn Midian ko kin padahkihong kitail? (b) Ia duwen Siohwa eh ketin kakehlahda ahn Kidion pwoson? (c) Soangen sawas dah me kitail kak kasik Koht en ketikihong kitail rahnwet?

12 Mwurin mehlahn Sosua, Siohwa ketin pousehlahte doadoahngki sapwellime manaman pwehn kakehlaka sapwellime aramas lelepek kan. Kitail kak wadek nan pwuhken Sounkopwung kan duwen aramas tohto me “luwet, ahpw re kehlailla.” (Ipru 11:34) Koht ketin doadoahngki sapwellime manaman pwehn sewese Kidion mahwenki Israel. (Sounkopwung 6:34) Nein Kidion sounpei kan malaulau sang nein mehn Midian sounpei kan. Emente sounpei en Israel pahn kin peiong sounpei en Midian pahmen. Ahpw Siohwa ketin kupwurki sounpei en Israel ko en pil malaulau sang mwo. Pak riau Siohwa ketin padahkihong Kidion en kapwurehla ohl tohto ni imwarail ko. Eri imwila, sounpei en Israel emen peiong sounpei en Midian 450. (Sounkopwung 7:2-8; 8:10) Kupwuren Siohwa iei ren wia soangen malaulauo. Pwehki met, ma mehn Israel kan pahn kana nan mahweno sohte emen irail kak pohnmwahsohki oh nda me pein arail koahiek oh loalokong me kahrehda arail kana.

13 Kidion oh nah sounpei ko onohnopadahr. Medewehla met, ma ke iang kisehn pwihn en sounpei malaulau ko, ke sohte pahn masepwehkada ma ke ese me me masepwehk oh sohte onopada mwahu ko pwurala ni imwarail ko? De ke pahn ekis masepwehkada ni omw pahn medewehla ia pahn imwilahn mahweno? Kitail kak kamehlele me Kidion koapworopworki Koht. E kapwaiada dahme Siohwa ketin mahsaniong en wia. (Wadek Sounkopwung 7:9-14.) Siohwa sohte ketin engiengda pahn Kidion ni eh patohwan idek reh en ketin kasalehiong kilel ehu pwehn kasalehda me e ketin ieiang ih. (Sounkopwung 6:36-40) Ahpw e ketin kakehlahda ahn Kidion pwoson.

14 Sohte kin idin sapwellimen Koht manaman pwehn doarehla aramas akan. E kak ketin doarehla sapwellime aramas akan nan soangsoangen irair apwal akan. E kak pil ketin doadoahngki irail kan me mwomwen luwet en wia met. Ekei pak kitail kin medewe me aramas tohto kin uhwong kitail de kitail kin mihla nan irair apwal akan. Kitail sohte kin kasik me Siohwa pahn ketikihong kitail kilel akan duwehte Kidion. Ahpw, Siohwa kak ketikihong kitail kaweid oh nsenamwahu sang nan Paipel oh sang mwomwohdiso me kin weweidki sapwellime manaman. (Rom 8:31, 32) Sapwellimen Siohwa inou kan kin kakehlahda atail pwoson oh atail likih sapwellime manaman, pil pahn sewese kitail.

Sapwellimen Siohwa Manaman Ti Pohn Sepda

15, 16. Dahme kahrehda nein Sepda serepeino perenki wiahda tounmetei kan? Ia duwen met eh kak kangoange pahpa oh nohno kan?

15 Pil mie ehu karasaras en emen me kin mweidohng sapwellimen Koht manaman en kaweid. Ni ahnsou me mehn Israel ko anahne mahweniong mehn Ammon ko, sapwellimen Siohwa manaman ahpw tiada pohn Sepda. Pwehki Sepda men kana nan mahweno pwehn kapinga Siohwa, e wiahda inou ehu ong Siohwa. Pwehn kapwaiada eh inowo,e pahn anahne mweidala soahng ehu me e inenen kesempwalki. E inoukihda me ma Siohwa pahn ketin sewese pwehn kana nan mahweno, e pahn kihong aramas emen me pahn tepin pwediei sang nan imweo ni eh pahn pwuralao. Nah serepeino me tepin pwediei tangalahng pwehn kasamwo mwurin mahweno. (Sounkopwung 11:29-31, 34) Ia duwen, Sepda pwuriamweikihla met? Mwein soh, pwehki nah seri emente. E kapwaiada eh inowo sang ni eh mweidala nah serepeino en papah Siohwa nan tehnpas sarawio nan Sailo. Serepeino wia sounkaudok lelepek men en Siohwa, e kamehlele me eh pahpao anahne kapwaiada dahme e inoukihdao. (Wadek Sounkopwung 11:36.) Sapwellimen Siohwa manaman kihong ira koaros kehl me ira anahne.

16 Dahme kahrehda nein Sepda serepeino perenki wiahda tounmetei kan pwehn papah Siohwa? Pwehki eh pahpao eh ngoang oh poadidi ong Koht kin sewese kakehla eh pwoson. Pahpa oh nohno kan, noumwail seri kan kin kilang amwail mehn kahlemeng kan. Amwail pilipil kan kin kasalehda me kumwail kamehlele dahme kumwail kin nda. Noumwail seri kan kin rong amwail kapakap kan, oh kin rong kanahieng amwail padahk kan, oh re kin kilang amwail kin nannantihong papah Siohwa ni mohngiong unsek. Soahng pwukat koaros pahn sewese irail ren men papah Siohwa. Met pahn kahrehiong kumwail en ahneki peren laud.

“Manaman en KAUN-O Ahpw Tapihada Kakehlahda” Samson

17. Dahme Samson kak wia pwehki sapwellimen Koht manaman?

17 Pil ehu karasaras en emen me kin mweidohng sapwellimen Koht manaman en sewese iei Samson. Paipel padahkihong kitail me sapwellimen Koht manaman “tapihada kakehlahda” Samson pwehn doarehsang mehn Israel ko mehn Pilisdia ko. (Sounkopwung 13:24, 25) Koht ketikihong Samson kehl kehlail ehu me sohte emen iang ahneki. Ni ahnsou me mehn Pilisdia ko kamwakid ekei mehn Israel ko ren koledi Samson, “manaman en KAUN-O ahpw kakehlailihala, Samson eri kamweidpeseng sahl me sansalih peh ko, rasehng dereht me inihnehr.” (Sounkopwung 15:14) Mwuhr Samson wiahda pilipil sapwung ehu kahrehda sohla eh kehl. Ahpw mendahki eh inenen luwetala mehlel, Samson pwurehng kehlailla pwehki “pwoson.” (Ipru 11:32-34; Sounkopwung 16:18-21, 28-30) Pwehki en Samson kahpwalo, Siohwa ketin sewese ni ehu ahl tohrohr. Mendahki Siohwa sohte ketikihong kitail manaman en wia dahme Samson wiahdao, ahn Samson mehn kahlemeng kak kangoange kitail. Ia duwen met eh kak wiawi?

18, 19. (a) Ia duwen ahn Samson mehn kahlemeng eh sewese kitail? (b) Ia duwen karasaras kan nan iren onop wet eh sewese iuk?

18 Kitail kin koapworopworki sawas en manamanohte me sewese Samson. Kitail koapworopworki me e kak sewese kitail wia doadoahk me Sises ketikihong kitail me iei “en kalohkiseli rongamwahu ong aramas akan.” (Wiewia 10:42) Ele e kak apwal ong kitail en wia doadoahk wet. Kitail uhdahn kin perenki Siohwa eh ketikihong kitail sapwellime manaman pwe kitail en kak wia soahng koaros me e ketin kupwurki nan sapwellime doadoahk. Kitail kin pwungki dahme soukohp Aiseia koasoia: “KAUN-O, Wasa Lapalahpie, ketikihiongieier sapwellime manaman oh ketin kadariedohr.” (Ais. 48:16) Sapwellimen Koht manaman me kin kamwakid kitail en kohla kalohk. Siohwa pahn ketin doulahte sewese kitail nan doadoahk wet sang ni eh pahn ketin kamwahwihala atail koahiek kan duwehte dahme e ketin wiahiong Moses, Pesalel oh Sosua. Kitail kin doadoahngki kedlahs en manamano iei sapwellimen Koht mahsen, oh koapworopworki me e pahn ketikihong kitail kehl duwehte dahme e ketin wiahiong Kidion, Sepda oh Samson. (Ep. 6:17, 18) Ma kitail kin koapworopworki me Siohwa pahn ketin sewese kitail, e kak ketikihong kitail kehl pwe kitail en kak wia sapwellime doadoahk duwehte eh ketikihong paliweren Samson kehlail.

19 E sansal me Siohwa kin ketin kapaiahda sapwellime tohnkaudok ngoang kan. Atail pwoson kin kehlailla ma kitail kin mweidohng sapwellimen Koht manaman en kaweid kitail. Pil mie karasaras tohto en irail me pil kin mweidohng sapwellimen Koht manaman en kaweid irail nan palien Pwuhk Sarawi ni lokaiahn Krihk. Kitail pahn perenki koasoiapene nan iren onop en mwuhr duwen Siohwa eh kin ketin sewese sapwellime ladu koaros me mour mwohn oh mwurin Pendekos pahr 33.

Dahme kahrehda ke ngoangki ese duwen manamano eh sewese sapwellimen Koht ladu pwukat:

• Moses?

• Pesalel?

• Sosua?

• Kidion?

• Sepda?

• Samson?

[Peidek en Onop]

[Blurb nan pali 24]

Sapwellimen Koht manaman kak kakehlailihala atail pwoson

[Kilel nan pali 23]

Pahpa oh nohno kan, amwail mehn kahlemeng mwahu pahn sewese noumwail seri kan ren men papah Siohwa