Luslahng audepe kan

luslahng audepe kan

Ke Kin Kilang “Koht me Soh

Sansal”?

Ke Kin Kilang “Koht me Soh

Sansal”?

“E wonlahte mwowe . . . likamwete e kilang Koht me soh sansal.”​—IPRU 11:27.

1, 2. (a) Menlau kawehwehda dahme kahrehda Moses mwomwen mihla nan keper? (Menlau kilang tepin kilel.) (b) Dahme kahrehda Moses sohte masak engieng en nanmwarkio?

 PARAO iei kaun kehlail men oh mehn Isip kan kin kaudokiong ih nin duwen koht emen. Ehu pwuhk nda me ong mehn Isip ko, Parao lapalap sang aramas koaros nin sampah “ni erpit oh manaman.” (When Egypt Ruled the East) Parao kin men mehn Isip ko ren masak ih, eri pohn eh nihno mie mwomwen sineik pwoisin men me onopadahng ngalis emen. Mwomwen sineiko kin wia mehn kataman me ahn nanmwarkio eh imwintihti kan pahn mwadang kamakamla. Eri, ke kak medewehla ia ahn Moses pepehm ni ahnsou me Siohwa ketin mahsanihong ih: “I pahn kadaruhkewei rehn Parao, pwe ke en kahluwahsang nei aramas akan, mehn Israel, nan Isip.”​—Eks. 3:10.

2 Moses kohla Isip oh ndahng Parao dahme Koht mahsanihong ih. Met kahrehda Parao en uhdahn lingeringerda. Mwurin Isip alehdi keduwau en kalokoloko, Parao inenen lingeringerda oh ndahng Moses: “Kaleke komw pwurodo; ma komw pwurodo, rahnohte komw pahn kamakamala!” (Eks. 10:28) Mwohn Moses kohkohsang mwohn Parao, e kohpada me nein nanmwarki meseniho pahn mehla. (Eks. 11:4-8) Moses eri kohla oh padahkihong peneinei koaros en Israel ren kemehla kuht men de sihpw wol men oh usupki uhr en arail wenihmw ko ntahn mahno. Sihpw wol kin wia mahn sarawi men ong irail me kaudokiong koht en Isip me adaneki Ra. (Eks. 12:5-7) Ia duwen Parao eh pahn mwekidki met? Moses sohte masak dahme Parao pahn wia. Dahme kahrehda? Pwehki e ahneki pwoson oh e peikiong Siohwa, e “sohte mwahn masak engieng en nanmwarkio. E wonlahte mwowe nan eh seiloak, likamwete e kilang Koht me soh sansal.”​—Wadek Ipru 11:27, 28.

3. Peidek dah kan me kitail pahn koasoiapene me pid en Moses eh pwoson “Koht me soh sansal”?

3 Ia duwe, omw pwoson uhdahn laud me e mwomwen me ke kak “udiahl Koht”? (Mad. 5:8) Pwehn kakehlaka atail pwoson pwe kitail en kak kilang “Koht me soh sansal,” kitail pahn koasoiapene mehn kahlemeng en Moses. Ia duwen eh pwoson Siohwa eh kin pere ih sang masak aramas? Ia duwen eh kasalehda me e uhdahn kamehlele sapwellimen Koht inou kan? Oh ia duwen en Moses kilang “Koht me soh sansal” eh kakehlakahda ih ni ahnsou me ih oh nah aramas ako mi nan keper?

E SOHTE MASAK “ENGIENG EN NANMWARKIO”

4. Ni Moses eh pwarala rehn Parao, dahme ekei me seupwoson ele medewe?

4 Irail kan me sohte arail pwoson ele medewe me Moses sohte kak pelianda Parao lapalap. Parao ahneki manaman en kamedekihala de pil kemehla Moses. Moses pil patohwan idek rehn Siohwa: “Maing, ihs ngehi pwe I en patohla rehn Parao, oh kahluwahsang mehn Israel kan nan Isip?” (Eks. 3:11) Sounpar 40 mwoweo, Moses tangasang Isip oh wie rukurukseli. Ele e medewe, ‘Ia duwe, e mwahu ien pwurala Isip mehnda ma nanmwarkio pahn lingeringerda pahi?’

5, 6. Dahme sewese Moses en lemmwiki Siohwa a kaidehn Parao?

5 Koht ketin padahkihong Moses mehn kasukuhl kesempwal ehu mwohn Moses pwurala Isip. Mwuhr, Moses ntingihedi duwen mehn kasukuhl wet nan pwuhken Sohp me mahsanih: “Pwe kumwail en loalokongla, kumwail uhdahn pahn lemmwiki Kaun-o.” (Sohp 28:28) Pwehn sewese Moses en esehla lemmwiki Koht ni ahl me konehng oh mwekid ni ahl pwung, Siohwa ketin mahsanih duwen wekpeseng en nanpwungen aramas oh ih, Koht wasa lapalahpie. E ketin keinemwe: “Ihs me kin wiahda ewen aramas? Ihs me kin kalohtengihala de kasalengoponehla aramas? Ihs me kin wiahiong mesen aramas pwe en kilang wasa? De ihs me kin kamaskunihala aramas? Iei Ngehi, KAUN-O.”​—Eks. 4:11.

6 Mehn kasukuhl dahieu met? Siohwa me ketin poaronehla Moses, eri Moses sohte anahne masepwehk. Koht pahn ketikihong Moses manaman en padahkihong Parao dahme e mahsanih. Met kaidehn keieun pak me sapwellimen Koht ladu kan lelohng keper nan Isip. Mwein Moses tamanda ia duwen Siohwa eh ketin pere Eipraam, Sosep, oh pil pein ih sang Parao teikan mahso. Parao sohte kak pelianda Siohwa. (Sen. 12:17-19; 41:14, 39-41; Eks. 1:22–2:10) Pwehki eh pwoson Siohwa, “Koht me soh sansal,” Moses ni eimah kohla rehn Parao oh padahkihong soahng koaros me Siohwa ketin mahsanih.

7. Ia duwen pwoson eh pere sister men?

7 Pwoson Siohwa pil pere sister men me adaneki Ella en dehr dukula pahn eh masak aramas. Nan pahr 1949, pilismen kan en KGB salihedi ih nan Estonia. Irail kakilisawihada oh pilismen pwulopwul ko eri kangkakil ih. E nda: “I namenekla. Ahpw, mwurin ei kapakap ong Siohwa, ei mohngiong meleileidi.” Ella eri mi nan kisin pere rotorot kis erein rahn siluh. E nda: “Pilismen ko kin wer nda: ‘Se pahn wia uwen at kak pwe aramas akan nan Estonia pahn manokehla mwaren Siohwa! Ke pahn kohla ni ehu imweteng ko oh meteikan pahn kohla Siberia!’ Re pil kin kapailok oh nda, ‘Ia omw Kohto Siohwa?’” Ia duwe, Ella pahn masak ohl ako de e pahn likih Siohwa? Ni arail kapeidekih, e sohte masak en ndaiong irail: “I medewehier mwahu duwen met, oh ei mi nan imweteng oh kolokolte ei nanpwungmwahu rehn Koht mwahu sang ei pahn saledekla oh luhs sang eh kin ketin kupwurkin ie.” Ong Ella, Siohwa uhdahn sansal, duwehte ohl ako me kesikesihnen mwo. E kolokolte eh lelepek ong Siohwa pwehki eh pwoson ih.

8, 9. (a) Dahme ke anahne pwe ken kak powehdi omw masak aramas? (b) Ma ke lelohng songosong en dukula pahn omw masak aramas, dahme ke anahne tamatamante?

8 Ma ke pwoson Siohwa, ke kak powehdi omw masak aramas. Ma kaun akan song en kauhdi omw kaudokiong Koht, e pahn mwomwen me irail me kolokol omw mour oh pil omw mour en ahnsou kohkohdo. Ele ke pahn pil pein idek: ‘Ia duwe, e uhdahn mwahu ien pousehlahte papah Siohwa oh kahrehda kaun akan ren lingeringerda?’ Tamataman met: Ma ke pwoson Koht, ke kak powehdi omw masak aramas. (Wadek Lepin Padahk 29:25.) Siohwa ketin keinemwe: “Dahme kumwail pahn masangki aramas akan me uhdahn pahn mehla, oh mour mwotomwot duwehte dihpw?”​—Ais. 51:12, 13.

9 Medemedewehte Samatailo wasa lapalahpie. E ketin mwahngih koaros me kin lokolongki wiewia sapahrek. E kin ketin poakehla oh ketin sewese irail. (Eks. 3:7-10) Mehnda ma ke anahne peiki omw pwoson mwohn kaun kan me ahneki manaman, Paipel mahsanih: “Kumwail dehpa pwunodki dahme kumwail pahn sapengki de ia duwen amwail pahn lokaia; pwe ni ahnsowo e pahn kohieng kumwail dahme kumwail pahn nda.” (Mad. 10:18-20) Kaun akan en sampah sohte kak pelianda Siohwa. Ma ke kalaudehla omw pwoson met, ke kak kilang Siohwa nin duwen emen me uhdahn sansal oh me kin ketin kupwurki seweseiuk.

E PWOSON SAPWELLIMEN KOHT INOU KAN

10. (a) Kaweid dahieu me Siohwa ketikihong mehn Israel kan ni Nisan pahr 1513 mwohn Krais? (b) Dahme kahrehda Moses peikiong sapwellimen Koht kaweid kan?

10 Ni sounpwong en Nisan pahr 1513 mwohn Krais, Siohwa ketin mahsanihong Moses oh Aaron ira en padahkihong mehn Israel ko ren ale sihpw wol de kuht men me sohte soumwahu, kemehla, oh ale ntahn mahno oh iriski uhr en arail wenihmw kan. (Eks. 12:3-7) Mendahki mehn Israel ko saikinte wia soahng wet, wahnpoaron Pohl ntingihedi me Moses ahneki pwoson oh “koasoanehkihdi tiahk en Pahsohpa oh nta en kilelehdi wenihmw kan, pwe Tohnleng en Kamakamo en dehr kemehla nein mehn Israel mesenih kan.” (Ipru 11:28) Moses ese me sapwellimen Siohwa inou kan pahn pweida, oh e ahneki pwoson me mesenih koaros en Isip pahn mehla.

11. Dahme kahrehda Moses katamankihong meteikan me re mi nan keper?

11 Moses . ni peik katamankihong peneinei kan en Israel me neirail mesenih kan mi nan keper, mehnda ma pein nah pwutangko mi Midian me dohsang “Tohnleng en Kamakamo.” (Eks. 18:1-6) Pwehki Moses poakohng ienge aramas akan, e mwadang “kapokonepene kaunen Israel akan koaros, oh ndaiong irail, ‘Emenemen kumwail pahn pilada sihmpwul de kuht emen oh kemehla pwe amwail peneinei kan en kak wia sarawien Pahsohpa wet.’”​—Eks. 12:21.

12. Dahme Siohwa ketin padahkihong kitail en kalohki?

12 Pahn kaweid en tohnleng kan, sapwellimen Siohwa aramas akan kin pakpakairki rohng kesempwal wet: “Kumwail lemmwiki Koht oh kapinga sapwellime roson lapalahpie! Pwe e lelehr ahnsoun eh pahn ketin kadeikada tohn sampah kan. Kumwail poaridi mwohn silangi oh pwongih me ketin kapikada nanleng, sampah, madau, oh utuhnpihl kan!” (Kaud. 14:7) Ahnsouwet kitail anahne kalohki rohng wet. Kitail anahne padahkihong mehn mpatail kan ren pedoisang Papilon Lapalap, iei kaudok likamw, pwe ren dehr “iang lokolongki” dipe kan. (Kaud. 18:4) “Sihpw teikan” kin iang Kristian keidi kan pekipeki aramas akan ren wiahla kompoakepahn Koht.​—Sohn 10:16, NW; 2 Kor. 5:20.

13. Dahme pahn sewese kalaudehla omw ineng en kalohki rongamwahwo?

13 Kitail kin kamehlele me “ahnsoun eh pahn ketin kadeikada tohn sampah” lelehr. Kitail pil kamehlele me doadoahk en kalohk uhdahn karuwaru nin duwen me Siohwa mahsaniher. Nan kaudiahl ehu, wahnpoaron Sohn “kilangada tohnleng pahmen me uh ni keimw pahieun sampah oh kolokol ahng pahieun sampah.” (Kaud. 7:1) Ke kak kilang tohnleng ko onopadahngehr en kadarala ahng pahieu en kahn kamakam kowahlapo pohn sampah? Ma ke kilang tohnleng pwukat pwehki omw pwoson, ke pahn kak kalohki rongamwahwo ni eimah ong meteikan.

14. Dahme kahrehda kitail men kaweid me dipan men “pwe en wekidala eh mour suwed”?

14 Kitail ahneki nanpwungmwahu rehn Siohwa oh pil koapworopwor en mour kohkohlahte. Ahpw kitail pil wehwehki me atail pwukoa iei en kaweidki me dipan men “pwe en wekidala eh mour suwed pwe en kak momour.” (Wadek Esekiel 3:17-19.) Ei mehlel, kaidehn ihte kahrepeo met me kitail kin kalohk. Kitail kin kalohk pwehki kitail kin poakohng Siohwa oh pil mehn mpatail kan. Nan sapwellime karasaras en ohlen Sameriao, Sises ketin padahkihong kitail en wehwehki ia uhdahn wehwehn atail en kasalehda limpoak oh mahk kalahngan. Ele kitail pahn pein idek rehtail: ‘Ia duwe, I duwehte ohlen Sameriao, de I duwehte samworou oh mehn Lipaio? I kin ahnsou koaros men kalohk de I kin rapahki kahrepe kan pwe ien dehr kalohk ong meteikan?’ (Luk 10:25-37) Ma kitail pwoson sapwellimen Koht inou kan oh poakohng mehn mpatail kan, kitail pahn men wia uwen atail kak nan doadoahk en kalohk mwohn eh pahn pwandala.

MEHN ISRAEL KO “KOTEHLA SEHD WEITAHTAO”

15. Dahme kahrehda mehn Israel ko medewe me re sohte kak pitla?

15 Pwehki Moses pwoson “Koht me soh sansal,” met sewese ih ni ahnsou me mehn Israel ko mihla nan keper mwurin arail mweselsang Isip. Paipel mahsanih: “Ni mehn Israel ko ar kilangada mehn Isip ko ar wie karis kohkohdohng irail. Irail ahpw masepwehkada kowahlap oh likweriong KAUN-O.” (Eks. 14:10-12) Mehn Israel ko anahne kasik me irail pahn lelohng irair wet. Siohwa ketin kohpada: “I pahn kakeptakaila Parao, pwe en pwakih irail. Wauwi ahpw pahn sansal ni ei pahn powehdi Parao oh sapwellime karis en sounpei kan. Mehn Isip kan ahpw pahn esehla me iei ngehi KAUN-O.” (Eks. 14:4) Ahpw mendahki met, mehn Israel ko sohte ahneki pwoson. Ihte me re kilang iei Sehd Weitahtaho mwohrail, weren Parao werennansapw en mahwen ko me tangatang kohdohng irail, oh sounkaweid mah men me sounpar 80 kakahluwa irail. Re medewe me re sohte kak pitla.

16. Ia duwen pwoson eh kakehlakahda Moses ni Sehd Weitahtaho?

16 Moses sohte masepwehk. Eh pwoson kahrehiong ih en kilang mehkot me inenen kehlail sang lepin sehd ehu de karis en sounpei ehu. E kak kilang ‘dahme KAUN-O pahn ketin wiahda pwe en ketin kapitirailla.’ E ese me Siohwa pahn ketin peiki mehn Israel ko. (Wadek Eksodus 14:13, 14.) En Moses eh pwoson kakehlaka oh kangoange sapwellimen Koht aramas ako. Paipel mahsanih: “Pwoson me kamengeiong mehn Israel ko re en kotehla Sehd Weitahtao duwehte nan sahpw madekeng, me mehn Isip ko song wia, re ahpw kihrla nansedo.” (Ipru 11:29) Mwurin mwo, “irail eri lemmwikihda KAUN-O oh pwosonla ih oh sapwellime ladu Moses.”​—Eks. 14:31.

17. Dahme pahn wiawi ni ahnsou kohkohdo me pahn kasonge atail pwoson?

17 Ahnsou keren, atail mour pahn mwomwen mihla nan keper. Ni ahnsou me Armakedon tepida, koperment en sampah wet pahn kauwehla oh kasohrehla pwihnen pelien lamalam kan me laudsang oh tohtohsang atail pwihn. (Kaud. 17:16) Nan ehu kokohp, Siohwa ketin mahsanih me kitail pahn duwehla “sahpw ehu me sohte sawasepe, . . . . , sohte kehl oh poadoarepe.” (Esek. 38:10-12, 14-16) Irail kan me sohte pwoson Siohwa ele medewe me kitail sohte kak pitila. Ia duwen omw pahn mwekidki met?

18. Menlau kawehwehda dahme kahrehda kitail kak kehlail erein kahn kamakam kowahlapo.

18 Kitail sohte anahne masak. Dahme kahrehda? Pwehki Siohwa ketin kohpadahr me sapwellime aramas akan pahn lelohng uhwong. E pil ketin kohpada ia imwilahn met. E mahsanih: “Ni rahn me Kok pahn mahweniong Israel, I pahn engiengda kowahlap. I kalohkihda ni karakar en ei engieng.” (Esek. 38:18-23) Koht pahn ketin kasohrehla irail koaros me men kauwehla sapwellime aramas akan. Ma ke pwoson me Siohwa pahn ketin pere iuk erein sapwellime “rahn lapalap oh kamasepwehk,” ke pahn kak kilang ‘dahme KAUN-O pahn ketin wiahda pwe en ketin kapituhkala’ oh kak kolokolte omw lelepek.​—Soel 2:31, 32.

19. (a) Ia uwen keren en nanpwungmwahu me Moses ahneki rehn Siohwa? (b) Ma ke peikiong Siohwa “ni omw wiewia kan koaros,” soangen kapai dah kan me ke pahn ale?

19 Kaunopada met ong mwekid laud pwukat sang ni omw ‘wonlahte mwowe, . . . likamwete ke kilang Koht me soh sansal.’ Wiahla kompoakepahn Siohwa Koht keren men sang ni omw kaukaule onop oh kapakap. Moses ahneki nanpwungmwahu keren rehn Siohwa oh Siohwa ketin doadoahngki ih ni ahl ehu me inenen laud. Ihme kahrehda Paipel mahsanih me Siohwa kin ketin mahseniong Moses pak tohto. (Deud. 34:10) Moses wia soukohp men me ahneki irair kan me uhdahn tohrohr. Ma ke ahneki pwoson, ke pil kak ahneki soangen nanpwungmwahu keren wet rehn Siohwa me likamwete ke kak uhdahn kilang ih. Ma ke peikiong ih “ni omw wiewia kan koaros,” nin duwen me Mahsen en Koht kangoange kitail en wia, “e pahn ketin kasalehiong uhk ahl me pwung,” me iei e pahn ketin kapaiada oh kaweid uhk.​—Lep. Pad. 3:6.