Luslahng audepe kan

luslahng audepe kan

Ken Eimah​—Siohwa Iei Sawasepomw!

Ken Eimah​—Siohwa Iei Sawasepomw!

“Kitail eimah oh patohwan, ‘Kaun-o, iei sawasepei.’”​IPRU 13:6.

1, 2. Dahme kahrehda e kakete apwal ong irail kan me kin doadoahk wasa me dohsang arail peneinei ren pwurala rehrail? (Menlau kilang tepin kilel.)

 EDUARDO ahneki doadoahk mwahu ehu oh kin ale mwohni laud ni ahnsou me e kin doadoahk nan sahpw me dohsang eh peneinei. * Ahpw ni ahnsou me e esehda padahk mehlel, e wehwehkihda me eh peneineio anahne ih laudsang arail anahne mwohni. Re anahne ih en mi rehrail pwe en apwalih irail. Ihme kahrehda e pwurala rehn eh peneineio.​—Ep. 6:4.

2 Eduardo ese me Siohwa ketin kupwurki ih en pwurala rehn eh peneinei. Ahpw met sohte mengei. E anahne pwurehng kakehlaka eh nanpwungmwahu rehn eh pwoud oh nah seri kan, oh e pil anahne doadoahk pwe en wiahda mwohni me itar en apwalih irail. Ia duwen eh pahn wia met? Mwomwohdiso pahn sewese irail?

KAMWAHWIHALA OMW NANPWUNGMWAHU REHN SIOHWA OH OMW PENEINEI

3. Dahme kin wiawihong seri kan ma arail pahpa nohno kin mi wasa me dohsang irail?

3 Eduardo nda: “I sohte kin apwalih mwahu nei seri kan ni ahnsou me irail keieu anahne ei kaweid oh limpoak. I sohte kin mi rehrail pwe en wadek ong irail poadopoad kan en Paipel, iang irail kapakap, pwoalehdi irail, oh iang irail mwadong.” (Deud. 6:7) Anna, nah serepein me keieu laud tamanda: “I kin ahneki pwunod pwehki at pahpa sohte kin mi reht. Ni eh pwurodo, se esehte mese oh ngile. I kin soansuwed ni eh kin pwoaleiehdi.”

4. Dahme kahrehda pahpa men me kin mi wasa me dohsang eh peneinei kin apwalki wia moangen peneinei mwahu men?

4 Ma pahpa men wereila mi wasa me dohsang eh peneinei, e pahn ahpwte apwalla en wia moangen peneinei. Ahn Eduardo pwoud, Ruby, kawehwehda: “I anahne wia pwukoa riau, pwukoahn pahpa oh nohno. I kin ahnla wiahda pali laud en pilipil kan me pid peneinei. Ni ahnsou me Eduardo pwurodo, I anahne esehla uhdahn wehwehn Kristian men eh kin uhpah. Pil leledo met, ekei pak, I anahne katamankin ie me ei pwoud mi me.” (Ep. 5:22, 23) Eduardo nda: “Nei serepein ko kin ahnla kohla rehn arail nohno pwe ren peki reh mweimwei en wia soahng kan. I anahne esehla tiengla mwowe ni elen Kristian.” Eduardo oh Ruby diarada me neira seri kan anahne kilang me ira kin ehupene wiahda pilipil kan.

5. Dahme Eduardo wia pwe en kamwahwihala eh nanpwungmwahu rehn eh peneinei ni ahnsou me e pwurala rehrail? Ia imwilahn met?

5 Eduardo wia soahng koaros me e kak pwe en kamwahwihala eh nanpwungmwahu rehn eh peneinei oh en sewese irail kakairada arail nanpwungmwahu rehn Siohwa. E men padahkihong nah seri kan padahk mehlel sang ni eh lokaia oh mehn kahlemeng, a kaidehn en ndahte me e poakohng Siohwa ahpw en kasalehda met. (1 Sohn 3:18) Ia duwe, Siohwa ketin kapaiahda ahn Eduardo nannanti? Anna sapengala: “E kin kamwakid kiht laud ni at kilang eh nannanti koaros en wia pahpa mwahu men oh sewese kiht sen pwurehng kerenpene. Se kin pohlki ni at kilang eh nantihong ale pwukoa nan mwomwohdiso. Sampah kin nantihong kadohwaneweisang kiht Siohwa. Ahpw se kin kilang at pahpa nohno ara kin loalenohng padahk mehlel, kahrehda se pil kin nantihong wia duwehte. Pahpa inoukihda me e sohte pahn pwurehng kohkohsang kiht, oh e sohte kohkohla. Ma e kohkohla, mwein rahnwet I sohte pahn mi nan sapwellimen Siohwa pwihn.”

KAPWAIADA PWUKOA

6. Dahme pahpa nohno tohto diarada erein ahnsou me mahwen ehu wiawi nan Balkan?

6 Seri kan kin men arail pahpa nohno en mihmi rehrail. Karasepe, ni ahnsou me mahwen ehu wiawi nan Balkan, pahpa nohno tohto me wia Sounkadehde kan sohte kak kohla doadoahk. Kahrehda re kin mihmi rehn neirail seri kan pali laud en ahnsou. Re kin iang irail mwadong, koasoiong irail oh onop rehrail. Seri ko perenki met mendahki arail mi nan soangen irair apwalo. Dahme met kasalehda? Seri kan anahne arail pahpa nohno en mi rehrail laudsang arail ale mwohni de kisakis kan. Nin duwen Paipel eh kin mahsanih, seri kan kin paiekihda ni arail pahpa nohno ar kin mi rehrail oh kaiahne irail.​—Lep. Pad. 22:6.

7, 8. (a) Dahme kakete kahrehiong pahpa nohno kan ren pwuriamwei ni ahnsou me re pwurala rehn arail peneinei? (b) Ia duwen pahpa nohno kan ar kak pwurehng kakehlaka arail nanpwungmwahu rehn neirail seri kan?

7 Ekei pahpa nohno ele pahn pwuriamweila ni ahnsou me irail pwurala rehn arail peneinei. Mwein wiewiahn neirail seri kan kin kasalehda me re sohte kin katapanki me irail pwuralahr de re sohla kin likih irail. Pahpa de nohno ele pahn nda: “Dahme kahrehda ke sohte kalahnganki mehkoaros me I wiahda?” Ahpw dahme mehlel iei me seri men kin medengki eh pahpa de nohno eh kohkohsang reh. Ia duwen pahpa de nohno eh kak kamwahwihala kahpwal wet?

8 Peki rehn Siohwa en ketin seweseiuk pwe ken wehwehki ia uhdahn pepehm en omw peneinei oh kasalehiong irail me ke kin nsenohki. Mwuri, ni omw koasoiong omw peneineio, ke anahne pohnese me ke iang kahrehda kahpwalo. Omw peki mahk rehrail sang mohngiong ele pahn sawas. Ni omw peneinei ar kilang me ke kin nannantihong kamwahwihala soahng kan, re pahn ese me ke mehmehlel. Ma ke kin kanengamah oh sohte pwangada, omw peneinei ele pahn tepida pwurehng poakohng oh waunekin uhk.

APWALIH OMW PENEINEI

9. Dahme kahrehda kitail anahne itarki dahme kitail ahneki?

9 Wahnpoaron Pohl ntingihedi me ni Kristian mah kan ar sohte kak pein apwalih irail, neirail seri kan de nein neirail seri kan anahne sewese irail. Nin duwen Pohl eh koasoia, mwenge, likou oh wasahn kousoan iei soahng kan me kitail uhdahn anahne pwe kitail en itarki atail mour. (Wadek 1 Timoty 5:4, 8; 6:6-10.) Pwe en apwalih eh peneinei, Kristian men sohte anahne kepwehpwehla nan sampah wet me “sosohrala.” (1 Sohn 2:15-17) Kitail en dehr medewe me mwohni kak kamwahwihala atail kahpwal kan koaros de mweidohng “pwunod en mouren sampah kan” en kahrehiong atail peneinei en katihasang “mouro me uhdahn mour mehlel” nan sapwellimen Koht sampah kapw.​—Luk 21:34-36; 1 Tim. 6:19; Mark 4:19.

10. Dahme kahrehda e wia elen loalokong en dehr wiahda pweipwand?

10 Siohwa ketin mwahngih me kitail anahne ekis mwohni. Ahpw mwohni sohte kak sewese oh pil pere kitail duwehte erpit sang rehn Siohwa. (Luk 12:15) Pak tohto, aramas sohte kin uhdahn medewe ia uwen pweinen arail pahn kosoula ehu sahpw tohrohr. Oh e sohte dehde ma re pahn wiahda mwohni ni arail lel wasao. Ni mehlel, soangen mwekid wet kakete keper. Me tohto me kohkohsang arail peneinei ahneki pweipwand laudsang mahs ni arail pwurala. Irail sohte kak papah Siohwa ni saledek, ahpw re anahne papah aramas me re pekihsang mwohni. (Wadek Lepin Padahk 22:7.) Ahnsou koaros e wia elen loalokong en dehr wiahda pweipwand nin tapio.

11. Ia duwen koasoandi en doadoahngki mwohni eh kak sewese peneinei?

11 Eduardo ese me pwe en apwalih mwahu eh peneinei mwurin eh pwurala rehrail, e anahne kanahieng duwen arail pahn doadoahngki neirail mwohni. Ih oh eh pwoud wiahda koasoandi en doadoahngki mwohni me poahsoankihda dahme re uhdahn anahne. * Pwe ren idawehn koasoandi wet, re sohla kak doadoahngki mwohni laud duwehte mahs ni ahnsou me re kin naineki mwohni laud. Ahpw koaros nan peneinei kin sawaspene oh re sohte kin pwainda soahng kan me sohte uhdahn anahn. Eduardo nda: “Karasepe, I kihsang nei seri kan nan sukuhl kan me mie pweine oh kihong irail nan sukuhl mwahu kan ong wehipokon.” Ih oh eh peneinei kin kapakapki ih pwe en diar doadoahk me sohte pahn kauwehla arail koasoandi en kaudok. Ia duwen Siohwa eh ketin sapengala arail kapakap?

12, 13. Dahme Eduardo wia pwe en sewese eh peneinei, oh ia duwen Siohwa eh ketin kapaiahda eh pilada eh mour en sohte kedirepwki mehkan me sohte nohn kesempwal?

12 Nin tapio, erein sounpar riau, Eduardo kin wiahda mwohni me itarte eh peneinei ren mourki. Re anahne doadoahngki neirail mwohni me nekinekla nan pangk oh e kin uhdahn pwangada. Ahpw Eduardo nda: “Se kak iang towehda mihting koaros oh kin kohla kalohk nin duwen peneinei ehu.” E koasoanehdi me e sohte mwahn pahn kak medewehda en ale doadoahk ehu me pahn kadohwaneweisang ih eh peneinei. E nda: “Ahpw I esehla wia soangsoangen doadoahk kan, pwe ma I sohte kak iang ehu doadoahk, I kak wia ehu tohrohr.”

13 Pwehki ahnsou reirei anahn ong Eduardo en kapwungala eh pweipwand, wihn en mwohni me e pekihdao pil laud me e anahne pwainla. Ahpw, Eduardo perenki wia met pwe en kak iang eh peneinei papah Siohwa. Eduardo nda: “Ahnsou wet, I kin wiahda tikitik sang persent eisek en mwohni me I kin wiahda ni ei mi nan sahpw liki, ahpw se sohte kin duhpekla. ‘Limen Siohwa sohte mwotomwot.’ Ni mehlel, se pilada en wia doadoahk en pioneer.” Mwurinte mwo, pai en wehio mwahula, oh e mengeila ong ih en apwalih eh peneinei.​—Ais. 59:1, NW.

KAHPWAL SANG PENEINEI

14, 15. Dahme peneinei kan kak wia ma kisehrail kan men irail en pilada me mwohni kesempwal sang kaudokiong Siohwa? Dahme pahn kakete wiawi ma kitail wiahda mehn kahlemeng mwahu?

14 Ekei aramas kin pehm me re anahne kihong arail peneinei kan oh kompoakparail kan mwohni oh kisakis. Eduardo nda: “E wia at tiahk oh se kin perenki kihwei.” Ahpw, e pil nda, “Mie irepen met.” E kin kawehwehiong kiseh kan me e pahn kihong irail uwen me e kak, ahpw e sohte kak soukautih anahn kan en pein eh peneinei oh arail kaudok ong Siohwa.

15 Emen me kin pilada en mihmi rehn eh kisin peneinei de pilada en pwurala nan sapwe ele kin kansensuwedihala ekei kiseh kan. Ele re kin wiahki me e sempoak oh kin roporop ong pein ih. Dahme kahrehda? Pwehki irail kin kasik mwohni sang reh. (Lep. Pad. 19:6, 7) Anna, nein Eduardo serepeino nda me ma arail peneinei pilada me kaudokiong Siohwa kin kesempwal sang mwohni, kisehrail kan ele pahn wehwehkihda uwen kesempwal en Siohwa. Ma soh, kisehrail kan ele sohte pahn kak wehwehki met.​—Pil kilang 1 Pit. 3:1, 2.

KIN PWOSON KOHT

16. (a) Madamadau sapwung dah me emen kakete ahneki? (Seims 1:22) (b) Pilipil dah kan me Siohwa kin ketin kapaiahda?

16 Emen sister me pwilikihdi eh peneinei oh kosoula doadoahk nan ehu sahpw tohrohr ndaiong elder kan: “Se anahne tounmetei laud pwe I en kohdo wasaht. Ei pwoud pil anahne uhdihsang wia elder. Eri, I uhdahn kasikasik me Siohwa pahn ketin kapaiahda ei kosoudo.” Ma kitail kin pwoson oh wiahda pilipil kan me pahrekiong kupwuren Siohwa, kitail kak kamehlele me e pahn ketin kapaiakitailda. E sohte kin ketin kapaiahda pilipil kan me uhwong kupwure. Oh e sohte pahn ketin kupwurki ma kitail pwilikihdi pwais kaselel ehu ong kahrepe sapwung.​—Wadek Ipru 11:6; 1 Sohn 5:13-15.

17. Dahme kahrehda kitail anahne rapahki sapwellimen Siohwa kaweid mwohn atail pahn wiahda pilipil kan, oh ia duwen atail kak wia met?

17 Rapahki sapwellimen Siohwa kaweid mwohn omw pahn wiahda pilipil ehu pwe ke sohte pahn koluhkihla mwuhr. Kapakapki sapwellime manaman, erpit oh kaweid. (2 Tim. 1:7) Pein idek rehmw: ‘Ia uwen laud I perenki tounmeteikihla pwe I en papah Siohwa? Ia duwe, I pahn rong sapwellime kaweid oh mihmi rehn ei peneinei, mehnda ma se sohte kepwehpwe?’ (Luk 14:33) Peksawas rehn elder kan oh idawehn arail kaweid me poahsoankihda Paipel. Ma ke wia met, ke kasalehda me ke kin likih sapwellimen Siohwa inou me e pahn kin ketin seweseiuk. Elder kan sohte pahn ndaiong uhk dahme ke pahn wia, ahpw re pahn seweseiuk ken wiahda pilipil mwahu kan me pahn kahrehiong omw mour peren.​—2 Kor. 1:24.

18. Ihs me pwukoahki apwalih peneinei? Dahme kitail kak wia pwehn sewese?

18 Siohwa kin ketin kasik me moangen peneinei kan me pahn apwalih arail peneinei ahnsou koaros. Kitail anahne kapakapki oh kapinga irail kan me kin kapwaiada pwukoa wet ni arail sohte kin kohkohsang arail peneinei mehnda ma re pil men kohla ehu sahpw de meteikan ndaiong irail en wia met. Patehng atail kapakap kan, kitail ahneki ahnsou mwahu en kadehdehda atail limpoak ong riatail Kristian lelepek pwukat ni ahnsou me kahpwal laud de soumwahu de aksident wiawi. (Kal. 6:2, 5; 1 Pit. 3:8) Ia duwe, ke kak sewese irail en diar doadoahk me keren de kihong irail mehkot me re uhdahn anahne me duwehte mwohni de mwenge? Ma ei, eri mwein re sohte anahne kohkohsang arail peneinei pwehn rapahki doadoahk ehu wasa.​—Lep. Pad. 3:27, 28; 1 Sohn 3:17.

TAMATAMAN ME SIOHWA IEI SAWASEPOMW!

19, 20. Dahme kahrehda Kristian kan kak kamehlele me Siohwa pahn ketin sewese irail?

19 Siohwa ketin kamehlelehiong kitail: “Kumwail dehr noahroke mwohni, ahpw kumwail nsenamwahukihte dahme kumwail ahneki. Pwe Koht mahsanih: ‘I sohte pahn mweisang uhk; I sohte pahn keseiukala.’ Eri, kitail eimah oh patohwan, ‘Kaun-o, iei sawasepei, I sohte pahn masak! Dahme aramas kak wiahiong ie?’” (Ipru 13:5, 6) Ia duwen atail kin wia met nan atail mour?

20 Elder men me kin mi nan sahpw semwehmwe ehu nda me aramas akan kin kalapw koasoiahki Sounkadehdehn Siohwa kan arail kin peren. E nda me irail pil kin tehk me Sounkadehde semwehmwe ko pil kin likouda mwahu oh ahneki soahng kan me re anahne. Ih met me Sises ketin inoukihda. (Mad. 6:28-30) Siohwa kin ketin poakohng kitail oh kin ketin wia dahme keieu mwahuong kitail. E uhdahn kin ketin nsenohki sapwellime ladu kan koaros oh ahnsou koaros onopada pwe en “ketin kakehlahda” irail. (2 Kron. 16:9) Ihme kahrehda e kin ketikihong kitail kosonned kan duwen mouren peneinei oh ia duwen atail pahn kin apwalih atail anahn kan. Ni atail kin peikiong kosonned pwukat, kitail kin kasalehiong Siohwa me kitail poakohng oh likih ih. “Pwe iet duwen wehwehn poakohng Koht: kitail en peikiong sapwellime kosonned akan. Oh sapwellime kosonned akan me sohte apwal.”​—1 Sohn 5:3.

21, 22. Dahme kahrehda ke pilada ken likih Siohwa?

21 Eduardo nda me e ese me e sohte kak kapwungala ahnsou me e sohte kin mi rehn eh pwoud oh nah seri kan. Ahpw e sohte kin medemedewehte met. Tohto irail me iangih doadoahk mahs kin kepwehpwe ahpw re sohte kin peren. Arail peneinei kin ahneki kahpwal laud. Ahpw eh peneinei kin uhdahn peren! Mehnda ma irail semwehmwe, ahn Eduardo peneinei oh peneinei Kristian teikan nan sapweo kin likih me Siohwa pahn ketin sewese irail. E nda: “Se kin kilang mehlelpen sapwellimen Sises inou.”​—Wadek Madiu 6:33.

22 Ken eimah! Pilada ken peikiong oh likih Siohwa. Ke kak wia moangen peneinei mwahu men ma ke kin poakohng Siohwa, omw pwoud oh pil noumw seri kan. Ke pahn kak kilang me Siohwa kin ketin wia Sawasepomw.

^ Ahd kan me pwarada wasaht kaidehn uhdahn adarail.

^ Menlau kilang sawaspen oaralap “Ni Omw Doadoahngki Mwohni” nan pali 11 oh 12, parakrap 11-14, nan Kahn Iroir en November 1, 2010. Pil menlau kilang “How to Manage Money,” me mi nan Awake! en September 2011 (lokaiahn wai).