Luslahng audepe kan

luslahng audepe kan

Rong Kapitien Siohwa Sohte Lipilipil Wasa Ke Mi Ie

Rong Kapitien Siohwa Sohte Lipilipil Wasa Ke Mi Ie

“Kumwail pahn rong kapitie sang mwurimwail me mahsanih, ‘Iet ahlo, kumwail idawehn.’”​—AIS. 30:21.

1, 2. Ia duwen Siohwa eh kin ketin kapehse ong sapwellime ladu kan?

 SIOHWA kin ketin kaweid sapwellime aramas akan sangete mahs leledo ahnsou wet. Mahso, e kin ketin doadoahngki tohnleng kan, kasansal kan, oh ouraman kan pwehn kasalehda duwen ahnsou kohkohdo de pwehn ketikihda soangen pwukoa kei. (Nemp. 7:89; Esek. 1:1; Dan. 2:19) Ekei pak Koht kin ketin pilada aramas akan pwehn wia wiliepe oh kasalehda sapwellime kaweid. Sohte lipilipil ia duwen sapwellimen Siohwa aramas akan ar kin alehdi sapwellime mahsen, irail me kin idawehn sapwellime kaweid kan kin paiekihda.

2 Rahnwet, Siohwa kin ketin doadoahngki Paipel, sapwellime manaman, oh mwomwohdiso pwehn kaweid kitail. (Wiewia 9:31; 15:28; 2 Tim. 3:16, 17) Sapwellime kaweid me inenen sansal duwehte ma kitail rong ih mahsaniong kitail: “Iet ahlo, kumwail idawehn.” (Ais. 30:21) Siohwa pil ketin doadoahngki Sises pwehn kasalehiong kitail kapitien Koht. E ketin idihada Sises pwehn kahluwa mwomwohdiso ni eh doadoahngki ladu lelepek oh loalokongo. (Luk 12:42) Kitail anahne uhdahn kesempwalki sapwellimen Siohwa kaweid, pwehki mour soutuk kin pidada atail wia met.​—Ipru 5:9.

3. Dahme kak kerempwa kitail sang wia uwen atail kak en peikiong Siohwa ni soahng koaros? (Menlau kilang tepin kilel.)

3 Sehdan ese me sapwellimen Siohwa kaweid pahn komourkitailla, eri e kin song kerempwa kitail pwe kitail en dehr rong kaweid wet. Pil pwehki atail soh unsek, atail mohngiong ele sohte men peikiong Siohwa ni soahng koaros. (Ser. 17:9) Nan iren onop wet, kitail pahn kilang ia duwen atail kak powehdi soangen kahpwal pwukat pwehn kak rong kapitien Koht. Kitail pahn pil kilang ia duwen atail rong Siohwa oh atail pato ong ih ni kapakap eh kak sewese kitail en karanihala ih sohte lipilipil dahme pahn wiawi.

SOIKALA EN SEHDAN LIDIP KAN

4. Ia duwen Sehdan eh kin song kamwakid en aramas akan ar madamadau?

4 Sehdan kin song kamwakid madamadau en aramas ni eh kin doadoahngki koasoi kan de ire kan me sohte mehlel. (Wadek 1 Sohn 5:19.) Doaropwehn nuhs kan, pwuhk kan, makasihn kan, redio, TV, oh Internet kin kihseli rohng kan nan sampah pwon. Soahng pwukat kin kihda ekei ire kan me kak sawas, ahpw re kalapw kin kangoange tiahk me uhwongada sapwellimen Siohwa koasoandi kan. (Ser. 2:13) Karasepe, ele re pahn nda me e sohte sapwung ohl en pwoudiki ohl de lih en pwoudiki lih. Met kin kahrehda aramas tohto kin medewe me dahme Paipel mahsanih me pid duwen tiahk en ohl mwahuki ohl de lih mwahuki lih me nohn kakos.​—1 Kor. 6:9, 10.

5. Ia duwen atail kak soikala mwekidki rohng de koasoi likamw akan me Sehdan kin doadoahngki?

5 Ia duwen aramas akan me kin poakohng sapwellimen Siohwa koasoandi kan ar kak soikala rohng de koasoi likamw akan me Sehdan kin doadoahngki? Ia duwen arail kak ese dahme mwahu de dahme suwed? Paipel mahsanih: “Eh pahn kin kapwaiada sapwellimomwi kosonned kan.” (Mel. 119:9) Mahsen en Koht sewese kitail en kilang dahme mehlel oh dahme likamw. (Lep. Pad. 23:23) Sises mahsanih me kitail anahne “mahsen koaros me kin pwilipwilsang nin doauesen Koht.” (Mad. 4:4) Nan Paipel, Siohwa ketikihong kitail kaweid kan de ire mehlel kan me kitail anahne sukuhlki pwehn kapwaiada. Karasepe, mwohn kosonnedo me pid en dehr kamwahl eh ntingdi, Sosep eseier me ma e wia nsenen pwopwoud ong en Podipar eh pwoudo, e pahn wiahda dihp mwohn Koht. Sohte pak ehu e kin medewe en sapeikiong Siohwa. (Wadek Senesis 39:7-9.) Mendahki en Podipar eh pwoudo kin iding Sosep ahnsou reirei, e pilada en rong kapitien Siohwa ahpw kaidehn ngilen liho. Rahnwet kitail pil anahne rong kapitien Siohwa, kaidehn ngihl me kohsang rohng de koasoi likamw kan me Sehdan kin kalapw doadoahngki.

6, 7. Dahme kitail anahne wia pwehn soikala en Sehdan kaweid suwed?

6 Sampah wet kin direkihla padahk kan en pelien lamalam kan me kapwonopwon oh aramas tohto leme me e apwal en diarada pelien lamalam mehlel. Ahpw ma kitail uhdahn men rong Siohwa, e pahn ketin kahrehiong padahk mehlel en mengei en diar. Kitail anahne pilada ihs me kitail pahn rong. E kin apwal en rong ngihl riau ni ahnsou ehute. Duwehte sihpw men me kin ese ngilen sounsilepen sihpw me kin apwalih, kitail pil anahne ese kapitien Sises, meno me Siohwa ketin pilada en wia soun silepatail.​—Wadek Sohn 10:3-5.

7 Sises ketin mahsanih: “Kumwail tehk mwahu me kumwail pahn ronget!” (Mark 4:24) Sapwellimen Siohwa kaweid me pwung oh sansal, ahpw kitail anahne ahneki madamadau pwung pwe kitail en pwungki dahme e ketin mahsanih. Ma kitail sohte kanahieng, ele kitail pahn rong en Sehdan kaweid suwed ahpw kaidehn sapwellimen Koht kaweid limpoak. Dehr mweidohng koulen sampah, kasdo kan, mehn kamweit kan nan TV, pwuhk kan, irail kan me ke kin werekiong, sounpadahk kan, de irail kan me mwomwen koahiek ren kaweid omw mour.​—Kol. 2:8.

8. (a) Ia duwen mohngiongitail eh kak kahrehda en mengei kitail en lohdiong pahn en Sehdan widing kan? (b) Dahme pahn kak wiawiong kitail ma kitail pohnsehsehla keper kan me kakete pwarada?

8 Sehdan ese me kitail aramas soh unsek kei. Ni eh kin song kahrehiong kitail en lohdi pahn atail luwet kan, e kak uhdahn apwal ong kitail en kolokol atail lelepek ong Siohwa. (Sohn 8:44-47) Karasepe, ele kitail solahr kin kapakap, sohla kalapw iang kalohk, de tepidahr sohla iang ekei mihting kan. Soangen wiewia pwukat wia mehn kataman kei me kasalehda dahme mi nan mohngiongitail, oh e pahn keper en pohnsehsehla mepwukat. Ekisekis, ma kitail sohte tehk dahme wiewiawi, kitail ele pahn uhdihsang rongorong kapitien Siohwa. Imwilahn met kitail kakete dukula pahn atail ineng kan oh wiahda mehkot sapwung me kitail sohte medewe kitail kak wia. (Rom 7:15) Ahpw kitail kak soikala soangen kahpwal wet ma kitail kin tetehk keper kan me kakete pwarada oh mwadang mwekid pwehn kamwahwihala soahng pwukat. Ma kitail kin rong kanahieng kapitien Siohwa, kitail sohte pahn rong dahme irail kan me uhwongada kaudok mehlel kin koasoia.​—Lep. Pad. 11:9.

9. Dahme kahrehda e inenen kesempwal en mwadangete tehkada atail luwet kan?

9 Ni aramas emen eh kin soumwahuda laud, e pahn kakete mwahula ma e mwadang diarada duwen eh soumwahwo. Pil duwehte, ma kitail tehkada me mie atail luwet kan, kitail anahne mwadang mwekid mwohn Sehdan eh pahn parokkitaildi oh idingkihong kitail en peikiong ih. (2 Tim. 2:26) Dahme kitail pahn wia ma kitail kin mweidohng atail madamadau oh ineng kan en weksang dahme Siohwa kupwurki sang kitail? Kitail anahne mwadang pwurala reh, rapahki sapwellime kaweid oh idawehn. (Ais. 44:22) Ni mehlel imwilahn pilipil sapwung ele kin kahrehiong emen medek de nsensuwed laud mehnda ma pil mwurin eh pwurala rehn Siohwa. E pahn keieu mwahu en dehr kohkohsang Siohwa.

SOIKALA AKLAPALAP OH NOAHROK

10, 11. (a) Ia ekei kilelepen aklapalap? (b) Mehn kasukuhl dah me kitail sukuhlkihsang uhwong me Kora, Dadan oh Apiram wia?

10 Kitail anahne pohnese me mohngiongitail kak kahrehiong kitail en sohpeisang Siohwa. Karasepe, kitail kakete aklapalapala de noahrok. Soangen irair pwukat kak kahrehiong kitail en wiahda dihp laud kan. Aramas aklapalap men ele kin medewe me e kesempwal sang meteikan oh me e kak wia sohte lipilipil dahme e men wia. Ele e medewe me sohte emen kak ndaiong ih dahme e pahn wia, pil iangahki ienge Kristian kan, elder kan, de sapwellimen Siohwa pwihn. Ele e dohsangehr Siohwa, me kahrehiong en sohla nohn kak rong ih.

11 Siohwa ketin idihada Moses oh Aaron pwehn apwalih mehn Israel kan nan sapwtehn. Ahpw Kora, Dadan oh Apiram uhwongada ira pwehki re aklapalap oh men kaudokiong Siohwa sang pein nsenarail. Dahme Siohwa ketin wia? E ketin kasohrehla irail pwukat me uhwong. (Nemp. 26:8-10) Kitail sukuhlki mehkot kesempwal sang karasaras wet. Uhwong Siohwa kin kahluwalahng kahpwal laud. Paipel mahsanih me “aklapalap kin kahrehiong aramas en pwupwudi.”​—Lep. Pad. 16:18, NW; Ais. 13:11.

12, 13. (a) Menlau kihda ehu karasaras me kasalehda ia duwen noahrok eh kak kahrehiong kitail nan kahpwal. (b) Kawehwehda ia duwen noahrok eh kakete laudla ma kitail sohte kanahieng.

12 Noahrok pil uhdahn keper. Aramas noahrok men kin kalapw medewe me e sohte anahne doadoahngki sapwellimen Siohwa kaweid. Ele e kin medewe me e kak ale soahng kan me kaidehn ah. Nahman, emen kaunen sounpei en Siria, ahnekihdi soumwahu en tokutok oh sapwellimen Koht soukohp Elisa kamwahuiala ih. Nahman uhdahn kalahnganki met me kahrehiong eh kihong Elisa kisakis en mwohni oh likou ahpw e sohte men ale. Ahpw mie nein Elisa ladu men me adaneki Keasi me men ale kisakis pwukat ong pein ih. Keasi tepida noahrok. Ni eh sohte ndaiong Elisa, e pwakih mwurin Nahman oh pitihedi pwe Nahman en kihong ih kisakis ko. Dahme wiawihong Keasi? Paliwere direkihla tokutok.​—2 Nan. 5:20-27.

13 Noahrok kak tepida tikitik ahpw ma kitail sohte kanahieng, e kak mwadangete laudla oh kauwehla mour en aramas emen. Met sansal sang dahme wiawiong Akan nan Paipel. E nda: “Sang nan dipwisou ko me kitail alehdier, I kilangada likou kaselel ehu en Papilonia, mwohni silper paun limau, oh lepin kohl lep me toutouki paun ehu. I inenen mwahukihda dipwisou pwuko, ihme I kihsangki.” Akan sohte soikala eh ineng sapwung. Ahpw e pirapahla dipwisou ko oh ekihla nan imwe ihmw likowo. Siohwa eri ketin kasalehda en Akan eh dihp mwohn aramas akan koaros, oh ni rahnohte sounpirap menet oh eh peneinei kostakaidi oh kamakamla. (Sos. 7:11, 21, 24, 25) Kitail koaros kakete tepida noahrok duwehte Akan. Ihme kahrehda kitail anahne ‘kalekeikitailsang noahrok suwed koaros.’ (Luk 12:15) Tiahk samin pil ehu tiahk en noahrok. Ekei pak ele kitail kin ahnekihda madamadau suwed, e kesempwal kitail en kaunda atail madamadau pwe ineng suwed en dehr kahrehiong kitail en wiahda dihp.​—Wadek Seims 1:14, 15.

14. Dahme kitail anahne wia ma kasongosong kin lelohng kitail en wia me suwed pwehki aklapalap de noahrok?

14 Aklapalap oh noahrok kak kahluwahlahng kahpwal laud. Atail medemedewe ia imwilahn atail wiahda sapwung pahn sewese kitail en rongorongete kapitien Siohwa. (Lep. Pad. 22:3) Nan Paipel, Siohwa kin ketin padahkihong kitail kamwahupen wiewia mwahu oh pil imwilahn wiewia suwed. Ma kasongosong kohwong kitail en wia mehkot suwed pwehki aklapalap de noahrok, e wia elen loalokong en medewe ia pahn imwilahn met ong kitail, irail kan me kitail poakohng, oh pil atail nanpwungmwahu rehn Siohwa.

KOLOKOL KAPEHSE MWAHU REHN SIOHWA

15. Dahme kitail kak sukuhlki sang mehn kahlemeng en Sises?

15 Siohwa ketin kupwurki kitail en ahneki mour me keieu mwahu. (Mel. 1:1-3) E ketikihong kitail kaweid pwung ni ahnsou me konehng. (Wadek Ipru 4:16.) Mendahki Sises unsek, e kin anahne kaukaule koasoakoasoiong Siohwa. Sises kin ketin kaukaule kapakap. Siohwa kin ketin utung oh kaweid Sises ni ahl kaselel kan. E ketin poaronehla tohnleng kan pwehn apwalih Sises, ketikihong ih sapwellime manaman, oh kaweid ih en pilada wahnpoaron ehk riemen ko. Siohwa pil ketin mahsendihdo sang nanleng pwehn kasalehda me e kin ketin utung oh kupwurki Sises. (Mad. 3:17; 17:5; Mark 1:12, 13; Luk 6:12, 13; Sohn 12:28) Duwehte Sises, kitail pil anahne kapakap ahnsou koaros sang nan mohngiongitail. (Mel. 62:7, 8; Ipru 5:7) Kapakap kin sewese kitail en kolokolte atail karanih Siohwa oh mour ni ahl ehu me kasalehda me kitail wauneki ih.

16. Ia duwen Siohwa eh kin ketin sewese kitail en rong kapitie?

16 Siohwa sohte kin ketin idingkihong kitail en idawehn sapwellime kaweid, ahpw e kin ketin wia pwe en mengei ong kitail en rapahki ma kitail men. Kitail anahne peki sapwellime manaman pwehn kaweid kitail oh e pahn kupwurki ketikihong kitail ni kadek. (Wadek Luk 11:10-13.) Paipel mahsanih: “Kumwail eri kanahieng duwen amwail kin rong.” (Luk 8:18) Karasepe, ma kitail peki rehn Siohwa en sewese kitail en soikala tiahk samin ahpw kitail kin pousehlahte kilikilang kilel suwed de kasdo suwed, kitail kin kasalehda me kitail sohte uhdahn men ale sapwellime sawas. Pwe kitail en ale sapwellimen Siohwa sawas, kitail anahne mi wasa kan me sapwellime manaman kin mi ie, duwehte wasahn atail mihting kan en mwomwohdiso. Sapwellimen Siohwa ladu tohto kin soikala kahpwal ni arail kin rong Siohwa nan mihting kan. Eri, ni arail esehda me re kakairada ineng suwed ehu, re kin kapwungala kahpwalo.​—Mel. 73:12-17; 143:10.

POUSEHLAHTE RONG KANAHIENG KAPITIEN SIOHWA

17. Dahme kahrehda e keper en koapworopworki pein kitail?

17 Kitail sukuhlki mehn kasukuhl kesempwal ehu sang Nanmwarki en Israel, Depit. Erein eh kin likih Siohwa, Depit kin kak wia soahng kapwuriamwei kan. Ni ahnsou me e pwulopwul, e kemehla kodono, Kolaiad. Mwuhr Depit wiahla sounpei men, oh mwuri nanmwarki men. Eh doadoahk iei en pere oh wiahda pilipil mwahu kan ong wehin Israel. Ahpw ni ahnsou me e tapiada koapworopworki pein ih, eh mohngiong pitihdi ih. E wiahda dihp rehn Padsipa oh pil kemehla en Padsipa eh pwoudo. Ahpw ni ahnsou me Siohwa ketin kapwungala ih, Depit ni aktikitik rong oh wehkada dipe kan oh pwurehng kompoakepahkihla Siohwa.​—Mel. 51:4, 6, 10, 11.

18. Dahme kak sewese kitail en pousehlahte rong Siohwa?

18 Kitail sukuhlki nan 1 Korint 10:12 me kitail en dehr koapworopworki pein kitail. Paipel mahsanih ni sansal me kitail sohte kak kaweid pein kitail oh pweida mwahu, eri kitail pahn mweidohng kapitien Siohwa en kaweid kitail de mweidohng ngilen Sehdan en kaweid kitail. (Ser. 10:23) E kesempwal kitail en kaukaule kapakap oh idawehn sapwellimen Siohwa manaman. Eri kitail en ahnsou koaros rong kanahieng kapitien Siohwa.