Luslahng audepe kan

luslahng audepe kan

Ke Uhdahn Kamehlele me Ke Ahneki Padahk Mehlel? Dahme Kahrehda?

Ke Uhdahn Kamehlele me Ke Ahneki Padahk Mehlel? Dahme Kahrehda?

“Esehda dahme kupwuren Koht—dahme mwahu, oh dahme e kin ketin kupwurperenki, oh dahme unsek.”​—ROM 12:2.

1. Dahme kaun en pelien lamalam kan en Kadolik oh Prohs wiahda nan ahnsoun mahwen?

 IA DUWE, Koht ketin kupwurki Kristian kan ren kohla mahwen oh kemehla aramas en wehi teikan? Sounpar 100 dower powe, me tohto me kahdanekin irail Kristian kei kemelahr emenemen nan mahwen. Kadolik kemehla Kadolik oh Prohs pil kemehla Prohs. Kaun en pelien lamalam kan en Kadolik oh Prohs pil kin kapaiada sounpei kan oh neirail dipwisou en mahwen kan. Nan Mahwen Keriau en Sampah, tiahk lemei wet kin pwurepwurehng wiawi nanpwungen aramas akan me kahdanekin irail Kristian kei.

2, 3. Dahme Sounkadehdehn Siohwa kan wia erein mahwen keriau en sampah oh pil mahwen teikan mwuri? Dahme kahrehda?

2 Dahme Sounkadehdehn Siohwa kan wia nan Mahwen Keriau en Sampah? Irail kin kolokolte arail soupoupali. Re sohte iang pidada mahweno me wiawi nanpwungen wehi kan. Dahme kahrehda? Pwehki re men peikiong sapwellimen Sises padahk kan oh alasang mwomwen eh kin ketin poakohng meteikan. Sises mahsanih: “Pwe ihme aramas koaros pahn esehki me kumwail nei tohnpadahk, ma kumwail pahn limpoakpene.” (Sohn 13:35) Sounkadehde kan pil taman kaweid kan me Pohl ntingkilahng mehn Korint ko oh kin doadoahngki kaweid ko ong irair me re mi loale.​—Wadek 2 Korint 10:3, 4.

3 Kristian mehlel kan kin doadoahngki Paipel nin duwen mehn kaweid ehu ong dahme pwung oh dahme sapwung. Ihme kahrehda kadeikpen loalarail sohte kin mweidohng irail en kohla mahwen de sukuhlki pei. Pwehki Sounkadehdehn Siohwa kan kin song en mourki mour en Kristian mehlel, me kid kid kei kin lelohng kalokolok. Me pwulopwul oh me mah kan, ohl oh lih, kin ale lokolok laud nan imweteng kan. Nan mahwen keriau en sampah ahnsou me mehn Nazi kan kaunda Sehmen, ekei pil kamakamla. Erein kalokolok ko koaros me wiawi nan Iurop, Sounkadehdehn Siohwa kan sohte manokehla arail pwukoahn kalohki rongamwahu en Wehin Siohwa. Re doulahte kalohk ni ahnsou kan koaros me re kak, mehnda ma re mi nan imweteng kan, imweteng en Nazi kan oh pil ni arail kin kalipilipala wasakis. * Sounpar kan mwuhr, nan pahr 1994, Sounkadehde kan sohte iang pidada kamakamlahn aramas akan nan Rwanda. Re pil kolokolte arail soupoupali nan mahwen me wiawi wasa me mahs adaneki Yugoslavia.

4. Ni aramas akan ar kilang Sounkadehdehn Siohwa kan kasalehda soupoupali, dahme re kin kalapw nda?

4 Pwehki Sounkadehdehn Siohwa kan kasalehda soupoupali ni ahnsoun mahwen kan, aramas tohto nin sampah nda me Sounkadehde kan kin uhdahn poakohng Koht oh mehn mparail kan oh me irail iei Kristian mehlel kei. Ia pil ekei kahrepe me aramas akan kamehlele me Sounkadehdehn Siohwa kan iei Kristian mehlel kei?

DOADOAHK EN KASUKUHL ME KEIEU LAUD NAN POADOPOAD

5. Wekidekla dahieu me sapwellimen Sises tohnpadahk ko anahne wia?

5 Sises ketin kasalehiong meteikan ni sansal me kalohki rongamwahu en Wehin Koht iei doadoahk me keieu kesempwal nin sampah. Mwurin eh ketin tapiada sapwellime doadoahk en kalohk, e ketin pilada tohnpadahk 12 pwehn tepida wia doadoahk wet me mwuhr pahn wiawi nan sampah pwon. Mwurin mwo, e ketin kasukuhlihada tohnpadahk 70. * (Luk 6:13; 10:1) Sises ketin kasukuhliong sapwellime tohnpadahk ko ren mahs kalohki rongamwahwo ong mehn Suhs teikan. Ahpw mwuhr, e ketin padahkihong irail en tepida kalohk ong aramas en wehi teikan. Ong tohnpadahk en mehn Suhs ko, en kalohk ong aramas akan me kaidehn mehn Suhs wia wekidekla laud ehu!​—Wiewia 1:8.

6. Dahme sewese Piter en wehwehkihda me Koht sohte kin ketin lipilipilki aramas?

6 Tepin aramas me kaidehn mehn Suhs oh sohte sirkumsais me wiahla Kristian men iei Kornilius. Siohwa ketin poaronehla wahnpoaron Piter pwehn kalohk ong Kornilius ni imweo. Piter eri wehwehkihda me Koht sohte kin ketin lipilipilki aramas. Kupwuren Siohwa iei me aramas en wehi kan en rong oh pwungki padahk mehlel. Eri Piter padahkihong Kornilius oh eh peneineio ren papidaisla. (Wiewia 10:9-48) Sang rahno kohla, Piter oh sapwellimen Sises tohnpadahk teiko kin kalohk ong aramas en wehi koaros.

7, 8. Dahme Sounkadehdehn Siohwa kan wiahda pwehn sewese aramas akan en rong rongamwahwo? (Menlau kilang tepin kilel.)

7 Nan atail ahnsou, irail kan me tiengla mwowe nan sapwellimen Siohwa pwihn kin ngoangki utung oh koasoanehdi doadoahk en kalohk oh padahki rongamwahwo nan sampah pwon. Met mie Sounkadehdehn Siohwa kan kereniong meh welirar nan sampah pwon. Irail kin ngoangki kalohk ni lokaia daulih 600, oh nempe wet wie tohtohla. Re kin kalohk ihmw lel ihmw oh nanial akan. Ni arail kin kalokalohk, ekei pak re kin doadoahngki tehpel de mehn kadar kan pwehn kasalehda neirail pwuhk kan ni soangsoangen lokaia. Aramas akan kin esehki Sounkadehdehn Siohwa kan pwehki irail kelehpw me kin kalohk ni soangen ahl pwukat koaros.

8 Sapwellimen Siohwa pwihn kasukuhlihada brother oh sister tohtohsang 2,900 pwehn kawehwehda Paipel oh sawaspen Paipel kan. Irail pil kawehwehda Kahn Iroir wet ni lokaia kan me aramas tohto sohte ese me mie. Karasepe, Sounkadehdehn Siohwa kan nan Spain ahnsou wet kin kawehwe sawaspen Paipel kan ni lokaiahn Catalan. Ahpw mehlel ni ahnsou kan me kerendo, tohtohla aramas tepida doadoahngki lokaiahn Catalan nan kahnimw en Valencia, Alicante, oh nan Balearic Islands, oh pil nan wehin Andorra. Rahnwet mie aramas rar rar kei me kin doadoahngki lokaiahn Catalan. Pwehki doadoahk en kawehwe me Sounkadehdehn Siohwa kan kin wia, miehier pwuhk kan oh mihting kan ni lokaiahn Catalan me kin sair mohngiongirail.

9, 10. Dahme kadehdehda me sapwellimen Siohwa pwihn kin men aramas koaros en sukuhlki padahk mehlel?

9 Doadoahk wet en kawehwe sawaspen Paipel oh padahki aramas akan ni pein arail lokaia kin wiawi nan sampah pwon. Karasepe, nan Mexico, pali laud en aramas akan kin doadoahngki lokaiahn Spain, ahpw me tohto tikida lokaiahki ehu lokaia tohrohr. Ehu soangen lokaia pwukat iei lokaiahn Maya. Koasoandi wiawihda pwe pwihn me kin kawehwe lokaiahn Maya en kohla oh kousoan wasa me aramas kin doadoahngki lokaiahn Maya. Pwehki sounkawehwe ko kak rong oh lokaiahki lokaiahn Maya rahn koaros, irail kin kawehwehdi pwuhk kan ni ahl me mehn Maya kan kak uhdahn wehwehki. Pil ehu sahpw iei Nepal. Nan sahpw wet, aramas kin lokaiahki lokaia mpen 120. Tohnsahpw wet tohtohki aramas riedep duwerar (29 million). Aramas tohtohsang dep (10 million) kin doadoahngki lokaiahn Nepal, oh me tohto teikan kak lokaiahki lokaiahn Nepal ahpw mie pein arail lokaia. Riatail Kristian kan kin kawehwe neitail sawaspen Paipel kan ni lokaiahn Nepal.

10 Sapwellimen Siohwa pwihn kin uhdahn kesempwalki pwukoahn kalohki rongamwahwo sampah pwon, nin duwen me sansalda sang ni utuht me kohwong pwihn en kawehwe tohto nan sampah pwon. Sounkadehdehn Siohwa kan kihpesengehr kisin doaropwe, kisin pwuhk, oh makasihn rar rar kei, ahpw re sohte kin netiki pwuhk pwukat. Re kin utung doadoahk wet sang ni sawas en mwohni me pein irail toukihda. Irail kin idawehn sapwellimen Sises kaweid: “Nin duwen amwail aleier nin sohte pweipwei, kumwail pil kihwei nin sohte pweipwei.”—Mad. 10:8.

11, 12. Pwehki atail padahk oh kalohkseli nan sampah pwon, dahme aramas tohto kin nda?

11 Sounkadehdehn Siohwa kan uhdahn kamehlele me re ahneki padahk mehlel, kahrehda re kin wiahda tounmetei laud pwehn kalohk ong aramas en soangsoangen tiahk oh pil nan sahpw koaros. Sounkadehde tohto kin kihsang soahng kan me sohte nohn kesempwal nan arail mour, sukuhlki ehu lokaia tohrohr, oh ahnla tiahk kan me weksang arail. Pwehki atail padahk oh kalohkseli nan sampah pwon, aramas tohto kin nda me Sounkadehdehn Siohwa kan iei uhdahn sapwellimen Sises Krais tohnpadahk kan.

12 Sounkadehde kan kin wia soahng pwukat koaros pwehki re uhdahn kamehlele me re diarehr padahk mehlel. Ahpw dahme kin uhdahn kamehlelehiong riatail Kristian kan me re ahneki padahk mehlel?​—Wadek Rom 14:17, 18.

DAHME KAHREHDA RE UHDAHN KAMEHLELE ME RE AHNEKI PADAHK MEHLEL

13. Ia duwen Sounkadehde kan ar kin kolokol arail pwihn en mwakelekel?

13 Riatail Kristian kan ahneki soangsoangen kahrepe kan ong dahme kahrehda re uhdahn kamehlele me re ahneki padahk mehlel. Emen brother me papahki Siohwa erein ahnsou reirei nda: “Koaros kin nantihong en kolokol sapwellimen Siohwa pwihn en mwakelekel oh sohte saminla, sohte lipilipil ihs me alehdi kaweid de peneu laud.” Ia duwen sapwellimen Siohwa aramas akan ar kin kolokol koasoandi wet? Emenemen irail kin wia uwen eh kak en peikiong dahme Koht ketin mahsanih nan Paipel oh alasang Sises oh sapwellime tohnpadahk ko. Sounkadehde malaulaute me sohte kin idawehn sapwellimen Siohwa koasoandi en dahme pwung oh sapwung oh re anahne pisikensang nan mwomwohdiso. Pali laud en Sounkadehdehn Siohwa kan kin mour ni ahl me mwakelekel mwohn silangin Siohwa. Me tohto me mahs wia soahng kan me Koht sohte ketin kupwurki wekilahr oh met kin idawehn sapwellime koasoandi kan.​—Wadek 1 Korint 6:9-11.

14. Wekidekla dah kan me me tohto wiahda mwurin arail pisikensang nan mwomwohdiso? Ia imwilahn met?

14 Paipel kaweidki me Kristian kan en kihsang nan mwomwohdiso irail kan me sohte kin peikiong Koht. E kaperen en ese me mwuhr me kid kid kei koluhkihla arail wiewia kan oh pwurodo nan mwomwohdiso. (Wadek 2 Korint 2:6-8.) Pwehki Sounkadehde kan kin ahnsou koaros doadoahngki Paipel pwehn kaweid arail wiewia kan, mwomwohdiso kan kin kolokolete arail mwakelekel. Met kamehlelehiong irail me arail pwihn iei me Koht kin ketin kupwurki. Pelien sarawi tohto kin mweidohng towe kan en wia sohte lipilipil dahme re men wia, ahpw Sounkadehde kan kin mour pahrekiong sapwellimen Siohwa koasoandi kan. Met uhdahn kamehlelehiong me tohto me Sounkadehdehn Siohwa kan ahneki padahk mehlel.

15. Dahme kamehlelehiong brother men me e ahneki padahk mehlel?

15 Dahme kahrehda ekei Sounkadehde teikan kamehlele me re ahneki padahk mehlel? Emen brother me sounpar 54 papahki Siohwa sangete ni ahnsou me e pwulopwul. E nda me eh pwoson kin poahsoankihda ire kesempwal siluh: (1) Koht ketin mie, (2) Paipel pwilisang rehn Koht, (3) Sounkadehdehn Siohwa kan me kin wiewia kupwuren Koht nin sampah rahnwet. E nda: “Nin duwen ei onopki erein sounpar tohto, I kin ahnsou koaros kasawih ire pwukat oh pein idek rehi ma ire pwukat uhdahn mehlel. Mehn kadehde kan ong ehuehu ire pwukat kin wie lalaudla sounpar koaros, kakehlaka ei pwoson oh kalaudehla ei kamehlele me kitail uhdahn ahneki padahk mehlel.”

16. Dahme kahrehda emen sister uhdahn kamehlele me e ahneki padahk mehlel?

16 Emen sister me pwopwoud me kin doadoahk nan poasen kaun en Sounkadehdehn Siohwa kan nan New York kasalehda dahme kamehlelehiong ih me e ahneki padahk mehlel. E nda me sapwellimen Siohwa pwihn kelehpw me kin padahkihong meteikan duwen mwaren Siohwa, me sansalda nan Paipel mpen pak 7,000. E pil ale kangoang sang ire wet nan 2 Kronikel 16:9 me mahsanih: “KAUN-O kin ketin mwasamwasahn sampah pwon, pwehn ketin kakehlahda irail kan me arail mohngiong kin loalopwoatohng ih.” E nda: “Padahk mehlel padahkihong ie ia duwen ei pahn ahneki mohngiong loalopwoat pwe Siohwa en kak ni sapan ketin kasalehiong ie sapwellime kehl. Ei nanpwungmwahu rehn Siohwa iei me keieu kesempwal rehi. Oh I kalahnganki pwukoa me Sises sapwellimanki en ketikihda loalokong wet duwen Koht me kin kakehlaka ie.”

17. Dahme brothero me mahs sohte kamehlele duwen Koht uhdahn kamehlele met, oh dahme kahrehda?

17 Emen brother me mahs sohte kamehlele duwen Koht koasoia: “Kapikipik kan kamehlelehiong ie me Koht ketin kupwurki tohnsampah en perenki mour, kahrehda e sohte pahn ketin mweidohng lokolok en wiawi kohkohlahte. Pil ehu, pwoson, ngoang, oh limpoak en sapwellimen Siohwa aramas akan kin wie kekeirda mendahki sampah wet eh wie susuwedla. Sapwellimen Siohwa manaman kelehpw me kak kahrehda soahng kaselel wet en wiawi rahn pwukat.”​—Wadek 1 Piter 4:1-4.

18. Dahme kahrehda brother riemen kamehlele me ira ahneki padahk mehlel? Ia omw madamadau duwen met?

18 Pil emen brother me miehier nan padahk mehlel ahnsou werei kihda kahrepen eh kamehlele me e ahneki padahk mehlel. E nda: “Dahme I onopki erein sounpar tohto uhdahn kamehlelehiong ie me Sounkadehde kan kin uhdahn nantihong alasang mehn kahlemeng en tepin Kristian ko. I pein kilang duwen miniminpene en Sounkadehdehn Siohwa kan nan sampah pwon ni ei kin seiloakseli. Padahk mehlel sang nan Paipel kin kihong ie nsenamwahu oh peren.” Emen brother me daulih sounpar 60 koasoia me Sounkadehdehn Siohwa kan kin uhdahn pwoson Sises. E nda: “Se kin onopki mwahu mour en Sises oh sapwellime doadoahk en kalohk oh kahrehda sen wehwehkihla sapwellime mehn kahlemeng. Pwehki dahme Krais Sises ketin wia, se wiahdahr wekidekla kan nan at mour pwehn karanihala Koht. Se pohnese me komourpat poahsoankihda sapwellimen Krais meirong. Se pil ese me e ketin iasada sang mehla. Mie mehn kadehde sang irail kan me kilang duwen met.”​—Wadek 1 Korint 15:3-8.

PADAHKIHONG METEIKAN DUWEN PADAHK MEHLEL

19, 20. (a) Pwukoa dahieu me Pohl ntingkihlahng mwomwohdisohn Rom? (b) Dahme sapwellimen Siohwa ladu koaros anahne wia?

19 Kristian mehlel kan kin uhdahn poakohng aramas. Ihme kahrehda kitail anahne padahkihong meteikan duwen padahk mehlelo me kitail sukuhlki. Pohl padahkihong mwomwohdisohn Rom me sapwellimen Sises tohnpadahk mehlel kan ahneki pwukoa en kalohkseli. E ntingihdi: “Ma ke pahn kadehdehki ni ewomwen me Sises iei Kaun, oh pwoson nan kapehdomw me Koht ketin kaiasada sang mehla, eri, ke pahn mourla. Pwe atail pwoson kin tepisang nan kapehditail, oh ihme kitail kin pwungkihla rehn Koht; atail kadehde kin tepisang ni ewetail, oh ihme kitail kin mourkihla.”—Rom 10:9, 10.

20 Sounkadehdehn Siohwa kan uhdahn kamehlele me re ahneki padahk mehlel oh re ese me e wia pwais kaselel ehu en padahkihong meteikan duwen rongamwahu en Wehin Koht. Eri wiahkihla omw mehn akadei kaidehn en ihte padahkihong meteikan duwen Paipel, ahpw sang ni mwomwen omw mour, ken pil kasalehiong irail me ke uhdahn kamehlele me ke ahneki padahk mehlel.

^ Menlau kilang Kahn Iroir en September 1, 2000, pali 26-28, parakrap 3-9.

^ Ekei nting en Paipel kan mahs kin nda “70,” a ekei kin nda “72.”