1-3. Dahme kahrehda emen sister kamehlele me Siohwa ketin mwahngih dahme e anahne?

 EMEN pioneer me adaneki Lana sohte pahn manokehla dahme wiawi ni ahnsou me e mwemweitla Sehmen nan pahr 2012. E pehm me Siohwa ketin sapengala eh kapakap riau ko. Ni ahnsou me e dake kisa ehu kohkohlahng ni wasahn sompihro, e peki rehn Siohwa en ketin sewese ih diarada emen pwe en kalohk ong. Ni eh lellahng ni wasahn sompihro, e diarada me sompihro pahn pwandala rahn ehu mwuri. Lana peki rehn Siohwa en ketin sewese ih pwehki e doadoahngkilahr pali laud en nah mwohni ko oh anahne wasa kis me e pahn pweidi ie nipwongo.

² Mwurinte Lana kanekehla eh kapakapo, e rong emen nda, “Kaselel, Lana, dahme ke wiewia wasaht?” Iei mwahnakapw men me iangih sukuhl mahso. Mwahnakapwo iangodo eh nohno oh nohno kahlapo, me pahn kamwurala ih pwe e pahn mwesella Palieir en Aperika (South Africa). Ni ahnsou me Lana ndaiong irail duwen eh irairo, ahn pwutako eh nohno oh nohno kahlapo luke ih en iang ira kohla imwarao. Ira idek reh peidek tohto duwen dahme e kamehlele  oh pil duwen eh doadoahk nin duwen pioneer men.

³ Mandahn rahno mwurin mwengehn menseng, Lana pil sapengala ara peidek teikan duwen Paipel. Lana idek rehra neira adres oh nempehn delepwohn pwe emen en kak pousehla sapengala ara peidek kan. Lana pwurala ni imweo, oh kin ieiangete pioneer. E pehm me Siohwa ketin karonge eh kapakap ko, mwahngih dahme e anahne, oh ketin sewese ih.​—Mel. 65:2.

4. Soangen anahn dah kan me kitail pahn koasoiapene?

⁴ Ni atail kin lelohng kahpwal ehu me soh kasikpe, e kin mengei en kapakapki sapwellimen Siohwa sawas, oh e kin ketin kupwurperenki karonge atail kapakap kan. (Mel. 34:15; Lep. Pad. 15:8) Ahpw sapwellimen Sises kapakapo padahkihong kitail me mie anahn kesempwal teikan me kitail anahne kapakapki. Nan iren onop wet, kitail pahn koasoiapene ia duwen pekipek pahieu ko me e ketin kaimwisekihla sapwellime kapakapo ar kak sewese kitail en loalopwoat ong Siohwa.​—Wadek Madiu 6:11-13.

5, 6. Dahme kahrehda Sises ketin padahkihong kitail en peki “at tungoal” mehnda ma mie kanatail mwenge tohto?

⁵ Sises ketin padahkihong kitail en peki “at tungoal,” kaidehn ihte “ei tungoal.” Emen sounapwalih me kin seiloak me adaneki Victor nan Aperika, nda: “I kin kalapw kalahngankihong Siohwa ni mehlel me ngehi oh ei pwoudo sohte anahne pwunodki ia wasa kanat mwenge pahn kohsang ie, de pwunodki ihs me pahn pwainla pweinen imwato. Riat Kristian kan kin ni kadek apwalih kiht rahn koaros. Ahpw I kin pil kapakapki me irail kan me sewese kiht pahn kak apwalihala anahn akan me re ahneki me pid mwohni.”

⁶ Ele mie kanatail mwenge tohto, ahpw mie riatail Kristian tohto me semwehmwe. Oh pil, ekei kin apwalla pwehki re lelohng melimel de rerrer en sahpw ape. Kaidehn ihte kitail kak kapakapkin irail ahpw kitail kak wia mehkot pwehn sewese irail. Karasepe, kitail kak ehukihong irail dahme kitail ahneki. Kitail pil kak kaukaule kihda sawas ong doadoahk me sapwellimen Siohwa aramas akan kin wia nan sampah pwon. Kitail ese me atail sawas kan kin sewese riatail kan me anahne sawas.​—1 Sohn 3:17.

7. Ia duwen Sises eh ketin padahngki me kitail en “dehr kin pwunodki dahme pahn wiawi lakapw”?

⁷ Mwurin Sises ketin wiahda kapakapo, e ketin padahkihong kitail en dehr kin nsenohkihte kepwe kan. Sises mahsanih me ma Siohwa kin ketin apwalih wahnrohs kan, “Ia duwe, e soh pahn ketin apwalih kumwail mwahusang e kin ketin apwalih mepwukat, oh ketin kalikawihkumwailda? Kumwail meid pwoson tikitik! Eri, kumwail dehr kin pwunodki ndinda, . . . ‘Se pahn diar ia at likou?’” E pil ketin kapwurehiong: “Kumwail dehr kin pwunodki dahme pahn wiawi lakapw.” (Mad. 6:30-34) Kitail sohte anahne pwunodki atail anahn akan en ahnsou kohkohdo. Ahpw, kitail anahne itarki atail anahn en ehu ehu rahn. Karasepe, kitail kak kapakapki ia wasa kitail en mi ie, doadoahk ehu pwehn apwalih atail peneinei, oh erpit en wiahda pilipil mwahu kan duwen atail roson. Ahpw mie mehkot me pil kesempwalsang me kitail anahne kapakapki.

8. Dahme sapwellimen Sises mahsen ko duwen atail tungoal kin katamankihong kitail? (Menlau kilang tepin kilel.)

⁸ Sapwellimen Sises mahsen ko duwen atail tungoal katamankihong kitail mehkot tohrohr me e mahsanih: “Kaidehkin pilawahte me aramas kak mourki, pwe mahsen koaros me kin pwilipwilsang nin doauesen Koht.” (Mad. 4:4) Eri kitail anahne kapakapki me Siohwa pahn kin ketin doulahte kasukuhlih kitail oh pahn ketikihong kitail dahme kitail anahne pwehn karanih ih.

9. Dahme kahrehda dipatail kan duwehte pweipwand kei?

⁹ Sises ketin mahsanih: “Mahkikihong kiht at pweipwand kan.” Pil ehu ahnsou, e ketin mahsanih: “Mahkikihong kiht dipat akan.” (Mad. 6:12, NW; Luk 11:4) E ketin mahsanih met pwehki atail dihp kan duwehte pweipwand kei. Nan pahr 1951, Kahn Iroir kawehwehda me ni atail kin wiahda dihp, e duwehte ma kitail kin pweipwand ong Siohwa. Kitail pweipwandkihong Siohwa atail limpoak oh peik. Eri ni atail wiahda dihp mwohn silangin Koht, kitail sohte kin kihong ih me kitail pweipwandki. Kahn Iroiro koasoia me ma e ketin kupwurki, Siohwa kak ketin sohla wia kompoakepatail. E pil koasoia: “Dihp wia mehkot sempoak rehn Koht.”​—1 Sohn 5:3.

10. Dahme kahrehda Siohwa kak ketin mahkohng dipatail kan, oh ia pahn atail pepehm ong met?

¹⁰ Ia uwen atail kalahnganki me Siohwa ketikihda meirong en Sises pwe kitail en ale mahkpen dipatail kan! Kitail anahne sapwellimen Siohwa mahk rahn koaros. Sises ketin pwoukinkitailla kereniong sounpar 2,000 samwalahro, ahpw kitail kin paiekihda meirongo rahnwet. Kitail anahne ahnsou koaros kalahngankihong Siohwa kisakis kesempwal wet. Sohte emen rehtail me kak pwainla meirongo me anahn pwehn kasaledekihala kitail sang dihp oh mehla. (Wadek Melkahka 49:7-9; 1 Piter 1:18, 19.) Lepin mahsen ko “mahkikihong kiht dipat akan” nan kapakapo katamankihong kitail me duwehte atail kin anahne meirongo, riatail kan pil kin anahne. Siohwa kupwurki kitail en pil medewe irail oh arail nanpwungmwahu reh. Met kin pidada atail en mwadang mahkohng irail ma re wia dihp ong kitail. Soangen sapwung pwukat kin kalapw wia soahng tikitik keite, ahpw ni atail mahkohng riatail kan, kitail kin kadehdehda me kitail poakohng irail. Kitail pil kadehdehda me kitail kin kalahnganki me Siohwa kin ketin mahkohng kitail.​—Kol. 3:13.

11. Dahme kahrehda e kesempwal en mahkohng meteikan?

¹¹ Pwehki kitail soh unsek, ekei pak e kin apwal en mahkohng irail kan me kainsensuwedihkitailla. (Lip. 19:18) Ma kitail tepida koasokoasoia duwen dahme re wiahiong kitail, meteikan nan mwomwohdiso ele pahn iang pidada oh met pahn kauwehla miniminpenehn nan mwomwohdiso. Ma kitail mweidohng met en pousehlahte wiawi, e pahn kasalehda me kitail sohte kin kesempwalki sapwellimen Koht kisakis en meirongo oh kitail sohte pahn ale kamwahupe  kan. (Mad. 18:35) Ma kitail sohte mahkohng meteikan, Siohwa sohte kak ketin mahkohng kitail. (Wadek Madiu 6:14, 15.) Oh ma kitail men Siohwa en ketin mahkohng kitail, kitail en dehr kin wia dahme e ketin kalahdeki.​—1 Sohn 3:4, 6.

12, 13. (a) Dahme wiawihong Sises mwurin eh ketin papidaisla? (b) Dahme kahrehda kitail en dehr kapwukoahki meteikan ma kitail dukula pahn kasongosong? (c) Dahme Sises ketin kadehdehda ni eh ketin kolokol eh loalopwoat lao lel mehla?

¹² Lepin lokaia ko nan kapakapo “Komw dehr ketin mweidohng kiht se en kin lelohng nan songosong laud” kin katamankihong kitail dahme wiawihong Sises mwurinte eh ketin papidaisla. Sapwellimen Koht manaman kahluwahla Sises nan sapwtehn “pwe en ketin songosong pahn Tepil.” (Mad. 4:1; 6:13) Dahme kahrehda Siohwa ketin mweidohng met en wiawi? Siohwa ketin poaronehdo Sises nin sampah pwehn sapengala iren uhwong me pwarada ahnsou me Adam oh Ihp soikala sapwellimen Siohwa kaunda. Ara uhwongadao kihda peidek kan me anahne ahnsou pwehn pasapengla. Karasepe, mie mehkot sapwung ni mwomwen Siohwa eh ketin kapikada kitail? Ia duwe, aramas unsek men kak lelepek ong Siohwa ni ahnsou me e ale songosong pahn me suwedo? Oh ma e soh pahn mwahu ong aramas akan en pein kaunda irail? (Sen. 3:4, 5) Ahnsou kohkohdo, ni ahnsou me peidek pwukat koaros pahn pasapengla ni ahl me Siohwa ketin kupwurki, koaros nanleng oh nin sampah pahn ese me sapwellimen Siohwa elen kaunda me keieu mwahu.

¹³ Siohwa me ketin sarawi, eri e sohte kak ketin kasongehki emen soahng suwed kan. Sehdan iei me “Sounkasongosongo.” (Mad. 4:3, NW) Sehdan kin song en kasonge kitail ni ahl tohto. Ahpw mie atail pilipil. Emenemen kitail kak pilada en pelianda kasongosong de soh. (Wadek Seims 1:13-15.) Ni ahnsou me Sehdan kasonge Sises, Sises ketin mwadangete soikala ih sang ni eh ketin doadoahngki Mahsen en Koht. Sises ketin loalopwoat ong Koht. Ahpw, Sehdan sohte uhdi. E kin “kamoadolonla ekis ahnsou.” (Luk 4:13) Ahpw sohte lipilipil dahme Sehdan wia, Sises kin ahnsou koaros peikiong Koht nin duwen eh Kaun. E ketin kadehdehda me aramas unsek men kak loalopwoat ong Siohwa pil nan irair kan me inenen apwal. Ahpw, Sehdan kin song en kasonge sapwellimen Sises tohnpadahk kan, iangahki kowe, pwehn sapeikiong Siohwa.

14. Dahme kitail anahne wia pwehn pelianda kasongosong?

¹⁴ Pwehki peidek kan me pid sapwellimen Siohwa kaunda, Siohwa ketin mweidohng Sounkasongosongo en doadoahngki sampah wet pwehn kasonge kitail. Siohwa sohte ketin ‘mweidohng kitail en kin lelohng nan songosong.’ Ahpw e kin ketin koapworopworki me kitail kak kolokol atail loalopwoatohng ih, oh e ketin kupwurki sewese kitail. E sohte kin ketin idingkihong kitail en wia dahme pwung. E ketin wauneki atail saledek en pilipil. Eri e ketin mweidohng kitail en pein pilada ma kitail pahn loalopwoat de soh. Pwehn soikala lohdiong pahn kasongosong, kitail anahne wia soahng riau: mi karanih Siohwa oh doulahte kapakapki sapwellime sawas. Ia duwen Siohwa eh kin ketin sapengala atail kapakap kan pwehn pelianda kasongosong?

15, 16. (a) Ia ekei kasongosong kan me kitail anahne pelianda? (b) Ihs me kitail pahn kapwukoahki ma kitail dukula pahn kasongosong?

¹⁵ Siohwa ketikihong kitail sapwellime manaman pwe en kakehlaka oh sewese kitail pelianda ahn Sehdan kasongosong kan. Siohwa pil ketikihong kitail Paipel oh mwomwohdiso pwehn katamankihong kitail keper kan. Karasepe, e ketin katamankihong kitail en dehr doadoahngki pali laud en atail ahnsou, kehl oh neitail mwohni  ong mehkan me kitail sohte uhdahn anahne. Espen oh Janne mi nan sahpw kepwehpwe ehu nan Iurop. Sounpar tohto, ira pioneer wasa ehu nan sahpwo me anahnepen sounkalohk mie. Ni ahnsou me ira nainekihda seri, ira anahne uhdihsang doadoahk en pioneer. Met mie neira seri riemen. Espen nda: “Se kalapw kapakapkihong Siohwa me sen dehr pwupwudiong nan kasongosong pwehki at solahr kak kihong ahnsou laud en wia sapwellimen Siohwa doadoahk met duwehte at kin wia mwoweo. Se peki Siohwa en ketin sewese kiht en kolokolte at nanpwungmwahu reh oh ngoangki doadoahk en kalohk.”

¹⁶ Ehu kasongosong me kitail anahne pelian iei kilang kilel de kasdo suwed. Ma kitail dukula pahn kasongosong, kitail sohte kak kapwukoahki Sehdan. Dahme kahrehda? Pwehki Sehdan oh eh sampah sohte kak idingkihong kitail en wia mehkot me sapwung. Ekei kin kilang kilel de kasdo suwed pwehki re sohte soikala madamadau suwed. Ahpw riatail Kristian tohto kin pelianda kasongosong wet, oh kitail pil kak.​—1 Kor. 10:12, 13.

17. (a) Ia duwen atail kak kasalehda me kitail men Siohwa en ‘nekid kitail sang ni me suwed en Sehdan’? (b) Dahme pahn kansenamwahwihala kitail ni ahnsou keren?

¹⁷ Ia duwen atail kak kasalehda me kitail men Siohwa en ketin ‘nekid kitail sang ni me suwed en Sehdan’? Kitail en dehr wia “kisehn [ahn Sehdan] sampah.” Kitail en dehr “poakohng [ahn Sehdan] sampah, de dipwisou me mihmi nin sampah.” (Sohn 15:19; 1 Sohn 2:15-17) Ia uwen atail pahn nsenamwahula ni ahnsou me Siohwa pahn ketikihsang Sehdan oh kamwomwala sampah suwed wet! Ahpw lao lel ahnsowo, kitail anahne taman me Sehdan “inenen lingeringer kowahlap pwehki eh ese me eh ahnsou mwotomwotalahr.” E pahn wia uwen eh kak en kauhdi kitail sang papah Siohwa. Eri kitail anahne doulahte kapakapkihong Siohwa me e pahn ketin pere kitail sang Sehdan.​—Kaud. 12:12, 17.

18. Ma kitail men pitsang imwin ahn Sehdan sampah, dahme kitail anahne wia?

¹⁸ Ke men mour nan sampah ehu me Sehdan sohte mie? Eri doulahte kapakapki Wehin Koht en ketido, mwaren Koht en sarawihla, oh kupwure en pweida nin sampah. Likih Siohwa pwe en ketin apwalih iuk oh ketikihong uhk soahng koaros me ke anahne pwehn kolokol omw loalopwoat ong ih. Ei, wia uwen omw kak pwehn mour pahrekiong kapakapo me Sises ketin padahkihong kitail.