Luslahng audepe kan

luslahng audepe kan

IRELAUD 22

“Kupwuren Siohwa en Pweida”

“Kupwuren Siohwa en Pweida”

Pohl koasoanehdi teng en kapwaiada kupwuren Koht oh kohla Serusalem

Poahsoankihda Wiewia 21:1-17

1-4. Dahme kahrehda Pohl kohkihla Serusalem, oh dahme pahn wiawihong ih wasao?

 NI AHNSOU me Pohl oh Luk mweselsang Mailihdus, ira oh sounapwalih kan sang Episos inenen nsensuwedla ni ahnsou me irail kamwurala emenemen. E sohte mengei ong Pohl oh Luk en kohkohlahsang sounapwalih kan sang Episos me re poakohngalahr! Misineri riemeno kesikesihnen pohn sohpo. Ara ehd ko diren soahng kan me ira anahne ong ara seiloako. Ira pil weuwa mwohni kan me ira alehdi ong Kristian kan me anahne sawas nan Sudia. Oh ira pil men kisakis pwukat en lellahr rehrail.

2 Kisin engitik kis ipir serek ko, oh sohpo mweseldahsang ni wap mwoarongorongo. Ohl riemeno iangahki meh isimen me iang ira seiloako kilikilang riarail Kristian kan me mesen nsensuwedlahr pohn wapo. (Wiewia 20:4, 14, 15) Sounseiloak ko rarahnmwahwih oh oaloahle kompoakparail kan lao irail sohla kak kilang irail.

3 Erein sounpar siluh, Pohl kin iang sounapwalih kei doadoahk nan Episos. Ahpw met, pwehki e ideidawehn sapwellimen Koht manaman, e kohkohlahng Serusalem. E ekis wehwehki dahme kakete wiawihong ni ahnsou me e pahn lella mwo. Ekis mwowe, e ndaiong sounapwalih ko: “Pwehki sapwellimen Koht manaman kin kamwakid ie, I seiseiloaklahng Serusalem mendahki ei sehse dahme pahn wiawihong ie wasao, ahpw sang kahnimw lel kahnimw, sapwellimen Koht manaman kin pwurupwurehng kadehdehiong ie, ndinda me selidi oh kahpwal kan kin awiawih ie.” (Wiewia 20:22, 23) “Pwehki sapwellimen Koht manaman kin kamwakid” ih, Pohl pehm me e anahne oh men peikiong kaweid en sapwellimen Koht manaman en kohla Serusalem mendahki e keper. E kesempwalki eh mour, ahpw en kapwaiada kupwuren Koht iei me keieu kesempwal ong ih.

4 Ih pil omw pepehm met? Ni ahnsou me kitail inoukihda atail mour ong Siohwa, kitail kin inoukihda me en wia kupwure iei me pahn keieu kesempwal nan atail mour. Atail sukuhlki duwen mehn kahlemeng en wahnpoaron Pohl kak wia kamwahupatail.

Daulih “Dekehn Saiprus” (Wiewia 21:1-3)

 5. Ia mwomwen Pohl oh ienge ko ar sereklahng Dair?

5 Sohp me Pohl oh ienge ko iango “tang inenlahng” Kos. Met wehwehki me kisiniengo kahrehda ren senserek kohla oh mwadang lella wasao rahnohte. (Wiewia 21:1) E mwomwen me sohpo angkehdi wasao pwohngo pwon mwohn arail douluhllahng Rohdes oh Patara. Nan Patara, pohn oaroahr en palieir en Eisia Tikitik (wasa me met adaneki Türkiye), ohl Kristian ko iangada lapalahn sohp en wisik kepwe ehu me wairaillahng Dair nan Penisia. Ni arail kohkohlahng wasao, irail daulih “dekehn Saiprus ni palimeing [en sohpo].” (Wiewia 21:3) Dahme kahrehda Luk, me ntingihada pwuhken Wiewia, koasoia me irail serekla daulih Saiprus?

 6. (a) Ni ahnsou me Pohl kilangada Saiprus, dahme kahrehda met ele kangoange ih? (b) Ni omw kin medemedewe duwen Siohwa eh ketin kapaiahda oh seweseiukehr, ia pahn omw pepehm?

6 Ele Pohl ndaiong kompoakepah ko duwen dahme wiawihong ih wasao. Ni tepin eh seiloak en misineri mpen sounpar duwau samwalahro, Pohl iangahki Parnapas oh Sohn Mark tuhwong sounakmanamano, Elimas, me kin uhwong arail doadoahk en kalohko. (Wiewia 13:4-12) Ni eh kilangada dekeo oh tamanda dahme wiawihong ih wasao, met kakete kangoange oh kakehlaka Pohl ong dahme e pahn lelohng nan Serusalem. E pil mwahu ong kitail en tamataman oh medemedewe ia duwen Koht eh ketin kapaia oh sewese kitail en dadaurete pahn kahpwal kan. Met kak sewese kitail en ahneki soangen pepehm me Depit ahneki ni eh ntingihedi: “Apwal tohto kin lelohng aramas mwahu men, ahpw KAUN-O kin ketin doarehsang nan eh apwal akan koaros.”—Mel. 34:19.

“Se Raparapahki oh Diarada Tohnpadahk ko” (Wiewia 21:4-9)

 7. Dahme irail me seiloak ko wia ni ar lella Dair?

7 Pohl ese me e uhdahn kesempwal en kin patehng rie Kristian kan oh e uhdahn men patpatehng irail. Ni arail lella Dair, Luk ntingihedi: “Se raparapahki oh diarada tohnpadahk ko.” (Wiewia 21:4) Ohl Kristian me seiloak ko ese me mie Kristian akan nan Dair, eri irail rapahki oh diarirailda oh ele re mihmi rehrail. E kin wia kapai laud ehu en mi nan padahk mehlel, pwe sohte lipilipil wasa kitail kohla ie, mie riatail Kristian kan me pahn kasamwo kitail. Irail akan me kin poakohng Koht oh me kin iang kaudok mehlel kin mie kompoakparail kan wasa koaros nan sampah.

 8. Ia wehwehn ireo nan Wiewia 21:4?

8 Sounseiloak ko mihmihki Dair erein rahn isuh. Luk koasoia me erein ahnsowo mie mehkot kapwuriamwei wiawi: “Sang ni sawas en sapwellimen Koht manaman, [ohl Kristian ko nan Dair] pwurepwurehng ndaiong Pohl en dehr kohla Serusalem.” (Wiewia 21:4) Eri Siohwa ketin kupwurki Pohl en kohla ehu wasa tohrohr? Ia duwe, met Siohwa ketin kaweidki Pohl en dehr kohla Serusalem? Soh. Sapwellimen Koht manamano kasalehda me Pohl pahn mwamwahlla nan Serusalem, a kaidehn en dehr kohla nan kahnimwo. Sang ni manamano, ohl Kristian ko nan Dair ele wehwehkihda me Pohl pahn lelohng keper nan Serusalem. Irail eri pwunodkihda Pohl oh ndaiong ih en dehr kohla Serusalem. Kitail kak wehwehki dahme kahrehda irail men pere Pohl sang keper. Mendahki met, Pohl koasoanehdi teng en kapwaiada kupwuren Siohwa Koht, ih doulahte kohla Serusalem.—Wiewia 21:12.

9, 10. (a) Ni ohl Kristian ko nan Dair ar peki rehn Pohl en dehr kohla Serusalem, ahn ihs irair me duwehte en Pohlo me e ele tamanda? (b) Soangen madamadau dah me aramas akan rahnpwukat kin ahneki oh ia duwen met eh weksang dahme Sises mahsanih?

9 Ni ohl Kristian ko ar peki rehn Pohl en dehr kohla Serusalem, mwein Pohl tamanda me sapwellimen Sises tohnpadahk ko wia soahngohte ni ahnsou me Sises mahsanihong irail me e pahn kohla Serusalem oh e pahn lelohng kahpwal tohto oh kamakamala. Pwehki Piter eh poakehla Sises, e patohwanohng ih: “Maing Kaun, komw ketin kadek ong pein komwi, mepwukat sohte mwahn pahn lelohng komwi.” Sises ahpw sapeng mahsanih: “Kohla mwuri, Sehdan! Kowe mehn kadipekelekel ehu ong ie, pwehki dahme ke medemedewe, kaidehn sapwellimen Koht madamadau, ahpw ahn aramas.” (Mad. 16:21-23) Sises ketin koasoanehdi teng en wia kupwuren Koht oh toukihda sapwellime mour nin duwen meirong ehu. Pohl ahneki soangen pepehmohte. Ohl Kristian ko nan Dair me duwehte wahnpoaron Piter kin pwunodki dahme pahn wiawihong Pohl, ahpw re sohte wehwehki me kupwuren Koht Pohl en kohla Serusalem.

Kitail anahne wiahda tounmetei kan pwehn kin idawehn Sises

10 Aramas tohto rahnpwukat kin men soikala soahng apwal kan me pil kin kesempwal. Me tohto kin mwahuki pelien lamalam ehu me sohte kin padahkihong irail en wia soahng tohto. Ahpw Sises mahsanih kitail en ahneki madamadau me uhdahn weksang arail. Oh e mahsanihong sapwellime tohnpadahk ko: “Ma mehmen men idawehniehdo, a en tounmeteikihla pein ih oh kapaikada eh tuhkehn kalokolok oh kin ideidawehn ie.” (Mad. 16:24) Ahl me pwung oh loalokong iei en idawehn Sises, ahpw e sohte mengei en kin wia met.

11. Ia uwen tohnpadahk ko nan Dair ar poakohng oh uhdahn utung en Pohl doadoahk en kalohko?

11 Kereniongehr Pohl, Luk oh meteikan me iang ira pahn pousehla arail seiloako. E pahn sair omw mohngiong ni omw medewehla duwen arail mweseldao, pwe e kasalehda me Kristian ko nan Dair uhdahn poakohng Pohl oh irail uhdahn utung eh doadoahk en kalohko. Ohl, lih oh seri kan iang Pohl oh ienge ko kohla lel ni oaroahro. Nin duwen pwihn ehu, irail koaros ahpw kelepwikihdi oh kapakap oh kamwurala emenemen. Mwurinte mwo, Pohl, Luk oh iangara sounseiloak ko eri kerada pohn ehu sohp tohrohr oh pousehla arail seiloako kohla Tolemeis, wasa me re tuhwong riarail Kristian ko oh mihmi rehrail erein rahn ehu.—Wiewia 21:5-7.

12, 13. (a) Mehn kahlemeng dah me Pilip wiahda? (b) Ia duwen Pilip eh wiahda mehn kahlemeng mwahu ong pahpa Kristian kan rahnpwukat?

12 Mwuri Luk ntingihedi me Pohl oh me iangih seiloak ko kohla Sesaria. Ni arail lella mwo, irail “pedolong nan imwen Pilip, sounkalohki rongamwahwo.” a (Wiewia 21:8) Mwein irail uhdahn perenda ni arail kilang Pilip. Sounpar 20 samwa mwoweo, wahnpoaron ko nan Serusalem idihada Pilip pwehn iang sewese nehkpeseng mwenge nan mwomwohdisohn Kristian kapwo. Pilip kin wiewiahkiher sounkalohk ngoang men erein ahnsou reirei. Tamanda me ni ahnsou me kalokolok kahrehda tohnpadahk ko ren tangpeseng, Pilip kohla Sameria oh tepida kalohk wasao. Mwurin mwo, e kalohk ong ohlen Idiopia men oh papidaisihala. (Wiewia 6:2-6; 8:4-13, 26-38) Eri Pilip kin papah Siohwa ni lelepek erein sounpar tohto!

13 Pilip kin kolokolete eh ngoangki doadoahk en kalohk. Ni ahnsowo, e kin kousoan Sesaria, oh e kin ngoangngoangkihte doadoahk en kalohk. Kitail ese duwen met pwehki Luk ekerki ih “sounkalohki rongamwahwo.” Kitail pil sukuhlki me e nainekier serepein pahmen “me kin kokohp,” oh met wehwehki me irail kin alasang en arail pahpao mehn kahlemeng. b (Wiewia 21:9) Eri mwein Pilip kin doadoahk laud pwehn sewese eh peneineio en poakohngala Siohwa oh papah ih. Pahpa Kristian kan rahnpwukat pil kin alasang eh mehn kahlemeng ni arail kin tiengla mwowe nan doadoahk en kalohk oh sewese neirail seri kan ren kalaudehla arail perenki doadoahk en kalohk.

14. Ia imwila mwahu en Pohl oh ienge ko ar mwemweitla rehn iengarail Kristian kan oh ia duwen atail kak alasang irail?

14 Wasa koaros me Pohl kin kohla ie e kin rapahki Kristian kan pwehn patehng irail. Kristian kan en wasa kan me Pohl kin kohla ie uhdahn kin perenki kasamwo ih oh ienge kan. Soangen mwemweit pwukat kin uhdahn imwikihla arail kin “kangoange emenemen.” (Rom 1:11, 12) Kitail pil kin ahneki soangen ahnsou mwahu pwukat en kin kangoange emenemen rahnpwukat. Mehnda ma imwatail kan kin tikitik, kitail kak ale kangoang laud ni atail kin kasamwo sounapwalih me kin seiloak oh eh pwoud.—Rom 12:13.

I “Onopadahr . . . ong Mehla” (Wiewia 21:10-14)

15, 16. Rohng dah me Akapwus wahdo oh ia duwen me rong ko ar mwekidki met?

15 Ni ahnsou me Pohl kin mihmi rehn Pilip, pil emen aramas waun me adaneki Akapwus pil kohla rehrail. Irail akan me kohpene imwen Pilipo ese me Akapwus soukohp men; e kohpada me lehk lapalap ehu pahn wiawi nan erein kaundahn nanmwarki Klaudius. (Wiewia 11:27, 28) Mwein re kakete medemedewe: ‘Dahme Akapwus kohkihdo? Rohng dah me e wa kohdo?’ Ni arail kilikilenglahng ih, e ale en Pohl mehn katengo, me iei likou reirei ehu me mwohni oh soahng teikan kin kak kohieng loale oh me e kin pirehkihdi lukopeo. Akapwus ale en Pohl mehn katengo oh pirekipene pein neh oh peh kan oh nda: “Iet me sapwellimen Koht manaman koasoia: ‘Ih duwen mehn Suhs akan nan Serusalem ar pahn salihedi ohl me ahneki mehn kateng wet oh re pahn pangala ih rehn mehn liki kan.’”—Wiewia 21:11.

16 Kokohpo kasalehda me Pohl pahn kohla Serusalem. Kokohpo pil kasalehda me mehn Suhs kan wasao pahn pangala Pohl “rehn mehn liki kan.” Irail akan me rong duwen kokohpo uhdahn pwunodada. Luk ntingihedi: “Eri ni at rongada duwen met, kiht oh irail kan me mi wasao ahpw tepida pekipeki reh en dehr kohdahla Serusalem. Pohl ahpw sapengki: ‘Dahme kumwail sengisengki oh songosong en kaluwetehla dahme I koasoanedier? I koasoanedier oh onopadahr, kaidehn ongete selidi ahpw pil ong mehla nan Serusalem pwehki mwaren Kaun Sises.’”—Wiewia 21:12, 13.

17, 18. Ia duwen Pohl eh kasalehda me e koasoanehdi teng en kapwaiada kupwuren Koht oh ia duwen Kristian ko ar mwekidki met?

17 Medewehla duwen met. Irail me mi wasao iangahki Luk, peki rehn Pohl en dehr kohla Serusalem. Ekei wie sengiseng. Pohl kilang me irail poakepoake ih oh pwunodkihda ih. Eri ni koasoi kadek, e ndaiong irail me re “songosong en kaluwetehla dahme [e] koasoanedier,” de ekei kawehwehn Paipel koasoia me Pohl nda me re ‘kauwehla [eh] mohngiong.’ Ahpw e koasoanedier teng dahme e pahn wia, oh duwehte eh sohte mweidohng rie Kristian ko nan Dair ren kauhdihsang ih en kohla Serusalem, e pil sohte mweidohng irail ko nan Sesaria ren kauhdi ih. Ahpw e kawehwehiong irail dahme kahrehda e uhdahn pahn kohla. E kasalehda eimah laud! Duwehte Sises, Pohl koasoanehdi teng en kohla Serusalem. (Ipru 12:2) Pohl sohte men mehla, ahpw ma e mehla, e pahn wiahki met pwais kaselel ehu pwehki e pahn mehla nin duwen tohnpadahk en Krais Sises.

18 Ia duwen Kristian ko ar mwekidki met? Irail wauneki en Pohl koasoandio. Kitail wadek: “Ni eh sohte wekidala eh lamalam, se ahpw sohla uhwong oh nda: ‘Kupwuren Siohwa en pweida.’” (Wiewia 21:14) Irail akan me songosong kamehlelehiong Pohl en dehr kohla Serusalem sohte ngihtehtehkiong Pohl en wia dahme re mwahuki. Re rong Pohl oh pwungki dahme e nda. Irail pil pohnese me irail anahne mweidohng kupwuren Siohwa en pweida rehn Pohl, mehnda ma kaidehn ihme re mwahukien mwo. Pohl tapihadahr eh seiloako me kakete kahrehiong en mehla. E pahn mengeiong Pohl ma irail akan me poakepoake ih sohte song en kauhdi ih.

19. Mehn kasukuhl kesempwal dah me kitail sukuhlkihsang dahme wiawihong Pohl?

19 Kitail sukuhlki mehn kasukuhl kesempwal ehu sang dahme wiawihong Pohl: Kitail en dehr song kauhdi meteikan sang arail tounmetei en papah Koht. Kitail kak alasang mehn kasukuhl wet ni soangen irair tohto, ahpw kaidehn ihte irair kan me kin keper ong kitail. Karasepe, ni ahnsou me pahpa nohno Kristian kan kin pehm me e apwal ong irail en kilang neirail seri kan ar kin kohkohsang ni imwarail kan pwehn papah Siohwa nan sahpw doh kan, irail kin koasoanehdi teng en dehr kin kahrehiong irail en mworusala. Phyllis, me kin mihmi nan England, tamanda eh pepehm ni ahnsou me nah serepein tehmeno kohkohla Aperika pwehn papah nin duwen misineri men. Phyllis nda: “Ahnsowo wia ahnsou apwal ehu ong ie pwe I ese me nei serepeino uhdahn pahn dohsang ie. I nsensuwedkihla ahpw ni ahnsowohte I pil kin pohlki ih. I kin kapakapki duwen met pak tohto. Ahpw pein eh pilipil met, oh I sohte song en ndahng ih en pwurodo. Pwe I kin kalapw padahkihong ih en kin mwohneki mahs Wehio! Eri e papahkier nan sahpw teikan dauliher sounpar 30, oh I kin kalahngankihong Siohwa rahn koaros pwehki eh kin lelepek.” Kitail kin wia mehkot mwahu ni atail kin kangoange riatail Kristian kan me kin wiahda tounmetei kan pwehn papah Siohwa!

E mwahu en kin kangoange riatail Kristian kan me kin wiahda tounmetei kan

“Riatail ko Kasamwo Kiht ni Peren” (Wiewia 21:15-17)

20, 21. Dahme kasalehda me Pohl men patehng rie Kristian kan oh dahme kahrehda?

20 Mwurin Pohl eh onopadahr, e mweselda oh rie Kristian kan sang Sesaria iangih, oh met kasalehda me irail kin utung Pohl oh loalopwoat. Erein arail seiseiloaklahng Serusalem, Pohl oh irail akan me iang ih kin rapahki ahnsou mwahu kan pwe ren kin patehng iengarail Kristian kan. Nan Dair, re diarada tohnpadahk kan oh irail mihmi rehrail erein rahn isuh. Nan Tolemeis, re rahnmwahwih riarail Kristian kan oh mihmihki rehrail rahn ehute. Nan Sesaria, irail mihmihki ni imwen Pilipo rahn kei. Mwurin mwo, ekei tohnpadahk ko sang Sesaria iangada Pohl oh ienge ko kohla nan Serusalem, wasa me Neison, me wia emen tohnpadahk ahnsou werei, kasamwo irail ong imweo. Oh ni sounseiloak ko ar lel Serusalem, Luk koasoia me “riatail ko kasamwo kiht ni peren.”—Wiewia 21:17.

21 E sansal me Pohl men patehng rie Kristian kan. E kin ale kangoang ni eh kin patehng rie Kristian akan oh met kin duwehte kitail rahnpwukat. Kangoang wet kakehlakahda Pohl en dadaurete pahn kalokolok sang sounuhwong lingeringer kan me songosong ren kemehla ih.