Luslahng audepe kan

luslahng audepe kan

IRELAUD 21

“I Mwakelekel Sang Ntahn Aramas Koaros”

“I Mwakelekel Sang Ntahn Aramas Koaros”

En Pohl ngoang nan kalohk oh eh kaweid ong elder kan

Poahsoankihda Wiewia 20:1-38

1-3. (a) Kawehwehda dahme wiawi nipwong me Eutikus mehlao. (b) Dahme Pohl wia, oh dahme met padahkihong kitail duwen ih?

 POHL mihmi nan ihmw ehu rehn rie Kristian tohto nan mwomwohdisohn Troas nan pere ehu powe. E koasoakoasoiki ahnsou werei pwehki met iei kaimwiseklahn pwohng me e pahn mihmi rehrail. E lelehr lukepen pwong. Re kin doadoahngki lamp me kin doadoahngki leh, kahrehda pereo karakar oh kamwopw. Mwahnakapw men me adaneki Eutikus mwomwohd ni ehu wenihmwtok ko. Ni Pohl eh wie padapadahk, Eutikus meirla oh pwupwudihlahsang ni wenihmwtok en poasoake kesiluhwo!

2 Pwehki Luk toahkte men, e mwomwen me e iang mwadangdihla pwehn tehkada mwahnakapwo. Ahpw sohte mehkot re kak wiahiong Eutikus pwehki “ni ahnsou me irail pwekada, e melahr.” (Wiewia 20:9) Ahpw manaman ehu wiawi. Pohl lukupoardiong pohn mwahnakapwo oh ndaiong pokono, “Kumwail dehr nsensuwed, pwe e momour.” Eri Pohl pwurehng komourada Eutikus!—Wiewia 20:10.

3 Kaiasadahn Eutikus kasalehda soahng kaselel kan me Siohwa kak ketin wia ni eh pahn ketin doadoahngki sapwellime manaman. Kaidehn Pohl me kahrehda Eutikus eh mehla, ahpw e sohte men rie Kristian ko ren nsensuwed oh kohkohlahsang mihting kesempwalo de ren sohla pwoson Siohwa pwehki dahme wiawio. Sang ni eh kaiasada Eutikus, Pohl kansenamwahwihala rie Kristian ko oh kakehlaka irail, pwe ren kak pousehlahte ngoangki kalohk. E sansal me Pohl ese me mour uhdahn kesempwal. Kitail kin tamataman dahme e koasoia: “I mwakelekel sang ntahn aramas koaros.” (Wiewia 20:26) Kitail tehkpene ia duwen mehn kahlemeng en Pohl eh kak sewese kitail en pil kin kesempwalki mour duwehte ih.

“E Tapiada Eh Seiloak ong Masedonia” (Wiewia 20:1, 2)

 4. Soahng keper dah me Pohl lelohng?

4 Nin duwen me irelaud en mwoweo koasoia, Pohl lelohng mehkot uhdahn keper ni eh mihmi nan Episos. Eh doadoahk en kalohk nan Episos uhdahn kin kalingeringerihada aramas ako wasao. Koaros me kin wiahda oh netikihla dikedik ong kaudok en koht lih Artemis, wiahda pwihn en moromor ehu! Wiewia 20:1 mahsanih: “Ni ahnsou me moromoro meleileidi, Pohl ahpw eker tohnpadahk ko, oh mwurin eh kangoange irail oh rahnmwahwihirailla, e tapiada eh seiloak ong Masedonia.”

5, 6. (a) Ia uwen werei Pohl ele mihmihki Masedonia, oh dahme e wia ong rie Kristian akan wasao? (b) Ia duwen eh kin kilengwohng rie Kristian akan?

5 Ni eh kohkohlahng Masedonia, Pohl uhdi ni wap en Troas oh mihmihki wasao erein ahnsou kis. Pohl koapworopworki me Taitus, me kohla Korint, pahn iangada ih sang wasao. (2 Kor. 2:12, 13) Eri ni eh sansalehr me Taitus saik pahn pwurala, Pohl eri kohla Masedonia wasa me ele e mihmihki mpen sounpar ehu oh e kin “kangoangehki tohnpadahk en wasao lokaiahn kangoang tohto.” a (Wiewia 20:2) Mwurin mwo, Taitus eri tuhwong Pohl nan Masedonia oh kairehki ih rohng mwahu duwen en mehn Korint ko ar uhdahn mwekidkihda nein Pohl tepin kisinlikowo. (2 Kor. 7:5-7) Met kamwakid Pohl en ntingihada pil ehu kisinlikou ong irail, me kitail kin esehki 2 Korint.

6 E katapan en ese me Luk doadoahngki lepin lokaia pwukat “kangoange” oh “kangoang” pwehn kawehwehda duwen en Pohl kin mwemweitla rehn rie Kristian kan nan Episos oh Masedonia. Met kasalehda ia uwen Pohl eh kin poakohng rie Kristian kan! Weksang Parisi ko me kin mwamwahliki meteikan, Pohl kin kilangwohng sihpw pwukat nin duwen ienge tohndoadoahk kan. (Sohn 7:47-49; 1 Kor. 3:9) E sohte kin leme me e mwahusang meteikan pil ni ahnsou me e kin anahne kihong irail kaweid kehlail.—2 Kor. 2:4.

 7. Ia duwen sounapwalih kan rahnpwukat ar kin alasang mehn kahlemeng en Pohl?

7 Rahnpwukat, elder kan nan mwomwohdiso oh sounapwalih kan me kin seiloak kin nantihong alasang mehn kahlemeng en Pohl. Pil ni ahnsou me re anahne kihong emen kaweid kehlail, re kin ahnsou koaros song en wia met ni ahl ehu me pahn kakehlaka aramaso. Sounapwalih kan kin song en wehwehki ahn meteikan pepehm oh kangoange irail, a kaidehn kadeik irail. Emen sounapwalih me kin seiloak koahiek nda: “Pali laud en riatail kan kin men wia dahme pwung, ahpw re kin kalapw lelohng soahng kan nan mour me kin kamworusihala irail de kamasak irail oh re kin sehsehla dahme re pahn wia.” Sounapwalih kan kak kakehlaka laud riatail pwukat.—Ipru 12:12, 13.

“Mehn Suhs ako Pwungkipenehr Ren Kemehla” (Wiewia 20:3, 4)

8, 9. (a) Dahme wekidala en Pohl koasoandi en serekla Siria? (b) Dahme kakete kahrehiong mehn Suhs ko ren kailongki Pohl?

8 Pohl mweselsang Masedonia kohla Korint. b Mwurin eh mihmihki wasao sounpwong siluh, e uhd men kohla Senkria, wasa me e koasoanehdi en iangada sohp ehu kohla Siria. Sang Siria, e pahn kak kohla Serusalem oh wahla sawas kan ong Kristian semwehmwe ko wasao. c (Wiewia 24:17; Rom 15:25, 26) Ahpw mehkot wiawi ni soh kasikpe me wekidala en Pohl koasoandi kan. Wiewia 20:3 kawehwehda dahme wiawi: “Mehn Suhs ako pwungkipenehr ren kemehla”!

9 E sohte kapwuriamwei me mehn Suhs ko uhdahn kailongki Pohl pwehki re kin wiahki ih emen me kesehla pelien lamalam en mehn Suhs. Mwowehsang mwo, eh kalohk kahrehiong Krispus, emen me lapalap nan sinakoke en Korint, en wiahla Kristian men. (Wiewia 18:7, 8; 1 Kor. 1:14) Pil ehu ahnsou, mehn Suhs ko nan Korint kedipa Pohl rehn Kalio, me wia kepinahn Akaia. Ahpw Kalio kasohrehla kedip wet oh met uhdahn kalingeringerihada mehn Suhs ko. (Wiewia 18:12-17) Mwein mehn Suhs ko nan Korint ese de leme me Pohl pahn kereniong sereksang Senkria me karanih wasao. Eri re koasoanehdi ren rukula wasao oh kemehla ih. Eri dahme Pohl pahn wia?

10. Pwehki Pohl sohte kohla Senkria, met kasalehda me e masepwehk? Menlau kawehwehda.

10 Pohl pilada en dehr kohla Senkria, ahpw e anahne pwur keid nan ahlohte me e keid ie kohdohsang Masedonia. E wia met pwehn pere eh mour oh sawas kan me e weuwa. Mehlel, seiloak nansapw pil keper. Lipirap kan kin rukurukseli limwahn ahl akan. Pil lella wasahn pweidi kan kin kak keper. Ahpw Pohl medewe me ahl wet sohte keper duwehte ma e kohla Senkria. Mwahute pwe e sohte kelehpw seiloak. Iengen Pohl kan me iang eh seiloak en misineri wet iei Aristarkus, Kaius, Sekundus, Sopater, Timoty, Tropimus, oh Dikikus.—Wiewia 20:3, 4.

11. Dahme kitail kak wia rahnpwukat pwehn pere kitail, oh mehn kahlemeng dah me Sises ketikihda me pid met?

11 Duwehte Pohl, Kristian kan rahnpwukat pil kin wia dahme re kak pwehn pere irail nan kalohk. Nan ekei wasa kan, re kin seiloak ni pwihn—de meh riemen—oh sohte kin kelehpw. Dahme kitail kak wia pwehn pere kitail ni atail kin lelohng kalokolok? Kitail ese me kitail uhdahn pahn lelohng kalokolok. (Sohn 15:20; 2 Tim. 3:12) Ahpw kitail kin kanahieng ni atail kin kalohk. Medewehla duwen sapwellimen Sises mehn kahlemeng. Ehu ahnsowo ni aramas ekei nan Serusalem ar tepida rik takai pwe ren katehki, “Sises ketin rukula oh ketieisang nan tehnpas sarawio.” (Sohn 8:59) Mwuhr ni ahnsou me mehn Suhs ko pilahn en kemehla ih, “Sises solahr ketiketseli mwohn mehn Suhs ako, ahpw e ketisang mwo oh ketila wasa me karanih sapwtehn.” (Sohn 11:54) Ni ahnsou me anahn, Sises kin ketin wia dahme e kak en pere eh mour pwehn kak kapwaiada dahme Koht ketin kupwurki en wia. Kristian kan rahnpwukat pil kin wia soahngohte.—Mad. 10:16.

Re “Uhdahn Nsenamwahula” (Wiewia 20:5-12)

12, 13. (a) Ia en Kristian ko pepehm ni ahnsou me Pohl kaiasada Eutikus? (b) Koapworopwor dahieu me kak kansenamwahwih kitail rahnpwukat?

12 Pohl oh ienge ko kin ehute seiseiloakseli nan Masedonia oh mwuhr re tohrohrpeseng ahnsou kis. E sansal me re pwurehng tuhpene nan Troas. d Ireo mahsanih: “Nan erein rahn limau, se ahpw leledo rehrail Troas.” e (Wiewia 20:6) Ih wasao me mwahnakapwo Eutikus kaiasada, nin duwen me kitail koasoiapene ni tepin irelaud wet. Medewehla ia en Kristian ko pepehm ni arail kilang iengarailo Eutikus eh pwurehng mourda! Nin duwen me ireo kasalehda, re “uhdahn nsenamwahula.”—Wiewia 20:12.

13 Ni mehlel, soangen manaman me duwehte mwo sohte kin wiawi rahnpwukat. Ahpw koapworopwor en kaiasada me mi nan Paipel kin kahrehiong irail akan me mie me re poakohng mehla, ren kin “uhdahn nsenamwahula.” (Sohn 5:28, 29) Medewehla met: Pwehki Eutikus sohte unsek, e kedekedeo pwurehng mehla. (Rom 6:23) Ahpw irail kan me pahn iasada nan sapwellimen Koht sampah kapwo pahn ahneki koapworopwor en mour kohkohlahte! Patehng met, irail kan me pahn iasada pwehn iang Sises kakaun nanleng sohte pahn pwurehng mehla. (1 Kor. 15:51-53) Eri me keidi kan oh “sihpw teikan” koaros kak “uhdahn nsenamwahula” pwehki koapworopwor en kaiasada.—Sohn 10:16.

“Wehipokon oh Sang Ihmw Lel Ihmw” (Wiewia 20:13-24)

14. Dahme Pohl ndaiong sounapwalih ko ni eh tuhwong irail nan Mailihdus?

14 Pohl oh eh pwihno seiloak sang Troas kohla Assos, mwuri ong Mitilihne, Kios, Samos, oh Mailihdus. Pohl nantihong en lella Serusalem pwehn koanohdi Kasarawien Pendekos. Ihme kahrehda ahnsowo e sohte uhdi Episos. Ahpw pwehki Pohl men koasoiong sounapwalih ko sang nan Episos, e peki ma re kak tuhpene nan Mailihdus. (Wiewia 20:13-17) Ni arail tuhwong ih, Pohl ndaiong irail: “Kumwail uhdahn ese duwen ei wiewia kan rehmwail sang ni keieun rahn me I kohdo nan wehin Eisia, ei kin liduwih Kauno ni aktikitik oh ni sengiseng oh kahpwal akan me kin lelohng ie pwehki mehn Suhs akan koasoanehdi en kemeiehla. Kumwail pil ese me I sohte kin pweieksang padahkihong kumwail mehkot me pahn wia kamwahupamwail oh padahkih kumwail nan wehipokon oh sang ihmw lel ihmw. Ahpw I kin kadehdehiong mehn Suhs oh mehn Krihs kan ni unsek me re anahne koluhla oh sohpeiong Koht oh pwoson atail Kaun Sises.”—Wiewia 20:18-21.

15. Ia ekei kamwahupen kalohk ihmw lel ihmw?

15 Kitail kin doadoahngki soangsoangen wiepen kalohk tohto rahnpwukat. Duwehte Pohl, kitail kin nantihong kohla wasa me aramas akan kin mie, mehnda ma ni wasahn peidi en bus kan, pohn ahl akan me diren aramas, de nan wasahn netinet kan. Ahpw kohla ihmw lel ihmw kin wiewiahte wiepen kalohk me kitail keieu kalapw doadoahngki. Dahme kahrehda? Ehu kahrepe iei pwehki wiepe wet kin kahrehiong koaros ren ahneki ahnsou mwahu en kin rong duwen rohng en Wehio. Oh met kin kasalehda me Koht sohte kin ketin lipilipilki aramas. Pil ehu kahrepe iei pwehki kitail kak kihong emenemen aramas me mohngiong mwahu sawas me re anahne pwe ren esehla Koht. Kitail pil kin paiekihda met pwehki atail pwoson kin kehlailla oh kitail kin esehla dadaurete. Mehlel, kilelepen Kristian mehlel kan rahnpwukat iei atail kin ngoangki kalohk ong “wehipokon oh sang ihmw lel ihmw.”

16, 17. Ia duwen Pohl eh kasalehda eimah, oh ia duwen Kristian kan rahnpwukat ar kin alasang eh mehn kahlemeng?

16 Pohl kawehwehiong sounapwalih ko sang nan Episos me e sehse soahng keper dah kan e pahn lelohng ni eh pwurala Serusalem. E ndaiong irail: “Ahpw I sohte medewe me ei mour kesempwal ong ie, ihte ma I pahn kanekehla weirentang wet oh doadoahk me I alehdi sang Kaun Sises, pwe I en kadehdehda ni unsek rongamwahu duwen sapwellimen Koht kadek sapan.” (Wiewia 20:24) Ni eimah, Pohl sohte mweidohng mehkot—mehnda ma soumwahu de uhwong laud—en kauhdi ih sang eh pahn kapwaiada eh pwukoau.

17 Kristian kan rahnpwukat pil kin dadaurete pahn soangsoangen kahpwal kan. Ekei kin kousoan nan wasa me kopermento kin keinapwihdi atail doadoahk oh kaloke irail. Meteikan kin ahneki soumwahu laud de kahpwal me pid arail pepehm, ahpw re kin dadaurete ni eimah. Kristian pwulopwul kan kin lelohng kasongosong kan sang rehn iengarail tohnsukuhl kan. Sohte lipilipil soangen irair dah me re mi loale, Sounkadehdehn Siohwa kan kin kolokolete arail lelepek duwehte Pohl. Re kin koasoanehdi teng ren ‘kadehdehda ni unsek rongamwahwo.’

“Kumwail Mwasamwasahn Pein Kumwail oh Pelin Sihpwo Pwon” (Wiewia 20:25-38)

18. Ia duwen Pohl eh kolokol eh mwakelekel sang ntahn aramas koaros, oh ia duwen sounapwalih ko sang nan Episos ar kak wia soahngohte?

18 Ni sounapwalih ko sang nan Episos ar kolahng tuhwong Pohl, e kihong irail kaweid sansal oh pil katamankihong irail mwomwen eh kin apwalih mwomwohdiso kan. Keieu, e padahkihong irail me ele met iei kaimwiseklahn eh pahn kilang irail. Ih eri koasoia: “I mwakelekel sang ntahn aramas koaros pwe I sohte kin pweieksang padahkihong kumwail sapwellimen Koht kaweid koaros.” Ia duwen sounapwalih ko nan Episos ar kak alasang Pohl pwe ren pil mwakelekel sang ntahn aramas koaros? E ndaiong irail: “Kumwail mwasamwasahn pein kumwail oh pelin sihpwo pwon me sapwellimen Koht manaman idihada kumwail nin duwen sounapwalih kei pwe kumwail en wia silepen mwomwohdisohn Koht, me e ketin pwainkihda ntahn sapwellime Ohl.” (Wiewia 20:26-28) Pohl padahkihong irail ren kaleke “kidien wel kommwad kan” me pahn pedolong nan mwomwohdiso oh “koasoia soahng kan me kin kapirekihala me mehlelo pwe en kihsang tohnpadahk kan pwe ren idawehnirailla.” Eri dahme sounapwalih ko anahne wia? Pohl kehkehlingkihong irail: “Kumwail pepehd oh tamataman me erein sounpar siluh, ni rahn oh nipwong, I sohte kin uhdihsang ei padapadahkih emenemen kumwail ni ei sengiseng.”—Wiewia 20:29-31.

19. Soangen mwekid dahieu me wiawi mpen sounpar 60 mwurin en Sises pwoula, oh dahme wiawi mwuhr?

19 “Kidien wel kommwad kan” pedolong nan mwomwohdisou mpen sounpar 60 mwurin Sises pwoula. Mpen pahr 98, wahnpoaron Sohn ntingihedi: “Ahnsou wet imwintihtien Krais tohto pwaradahr . . . Re kohkohsang kitail, ahpw kaidehn irail iangatail; pwe ma iangatail irail, re pahn mihmihte rehtail.” (1 Sohn 2:18, 19) Sounpar 200 samwa mwurin Sises pwoula, sounapwalih kan me kesehla padahk mehlel kin wiahki me irail pwihn tohrohr ehu me siksang meteikan nan mwomwohdiso. Oh mwuhr sounpar 300 samwa mwurin Sises pwoula, Nanmwarkien Rom Constantine kamanahla pwihnen Kristian likamw wet. Kaunen pelien lamalam likamw pwukat kin koasoia “soahng kan me kin kapirekihala me mehlelo” ni arail kin kapatapene padahk en Paipel kan oh padahk oh tiahk likamw kan, pwe en mwomwen me padahk en Kristian kei met. Pwihn kan me dene irail Kristian kei rahnpwukat pil kin ideidawehnte soangen madamadau oh tiahk pwukat.

20, 21. Ia duwen Pohl eh kin tounmetei, oh ia duwen elder kan rahnpwukat ar kak alasang ih?

20 Mwomwen en Pohl mour uhdahn weksang irail ko me kin isaneki mwomwohdiso. E kin doadoahk en apwalih pein ih pwehn dehr katoutouwihki mwomwohdiso eh anahn akan. Pohl kin papah rie Kristian kan kaidehn pwehn ale mwohni. E kangoangehki sounapwalih ko sang nan Episos ren papah riarail Kristian ko ni soh roporop. E ndaiong irail: ‘Kumwail anahne sewese irail akan me luwet oh kumwail pil anahne tamataman mahsen en Kaun Sises ni eh pein mahsanih: “Kihwei kin kaperen sang ale.”’—Wiewia 20:35.

21 Duwehte Pohl, elder kan rahnpwukat kin tounmetei. Re weksang kaunen pwihn en Kristian likamw kan me kin ale mwohni sang aramas akan pwe ren kepwehpwehla. Re ese me Koht ketikihong irail pwukoa en “wia silepen mwomwohdisohn Koht.” Oh re sohte kin wia met ong pein kamwahuparail. Irail me aklapalap oh kin men meteikan en kawauwih irail sohte kak mihmi nan mwomwohdiso. Kahrehda irail kan me kin tiengla wia mehkot me re sohte ahneki pwuhng en wia oh kin songosong en alehdi “kaping laud” pahn namenekla.—Lep. Pad. 11:2; 25:27.

“Irail koaros ahpw sengiseng laud.”—Wiewia 20:37

22. Dahme kahrehda sounapwalih kan nan Episos kin poakohng Pohl?

22 Pohl kin uhdahn poakohng mehlel rie kan, ihme kahrehda re kin uhdahn poakohng ih. Eri ni ahnsou me e pahn mweseldahr, “irail koaros ahpw sengiseng laud oh re pwoalehdi Pohl oh metik.” (Wiewia 20:37, 38) Kristian kan kin uhdahn kesempwalki oh poakohng irail kan me duwehte Pohl, me kin tounmeteikihla arail ahnsou, kehl, oh kepwe kan pwehn sewese riarail kan. Mwurin omw tehkehr en Pohl mehn kahlemeng kaselel, ke sou pahn pwungki me e sohte suhsuwei de daulihala ni eh nda: “I mwakelekel sang ntahn aramas koaros”?—Wiewia 20:26.

a Menlau kilang koakon “ Nein Pohl Kisinlikou ko Sang Masedonia.”

b Ele erein eh mwemweit wet nan Korint me Pohl ntingihada nah kisinlikou ong mehn Rom.

c Menlau kilang koakon “ Pohl Wahla Sawas kan.”

d Nan Wiewia 20:5, 6, Luk doadoahngki lepin lokaia kan “kiht” oh “se.” Met wehwehki me Pohl kahrehda Luk sang Pilipai ni eh kohkohlahng Troas.—Wiewia 16:10-17, 40.

e Re seiloangki rahn limau sang Pilipai kohla Troas. Mweinele mie kisinieng laud ahnsowo, pwe arail seiloak en mwoweo me re wia wasaohte wereiki rahnte riau.—Wiewia 16:11.