Luslahng audepe kan

luslahng audepe kan

IRELAUD 11

“Direkihla Peren oh Sapwellimen Koht Manaman”

“Direkihla Peren oh Sapwellimen Koht Manaman”

En Pohl eh mehn kahlemeng ni aramas ar sohte men rong rongamwahwo

Poahsoankihda Wiewia 13:1-52

1, 2. Ia duwen seiloak me Parnapas oh Sohl pahn wia eh weksang seiloak en misineri teikan, oh ia duwen ara doadoahk pahn sewese kapwaiada Wiewia 1:8?

 E WIA rahn kaperen ehu ong mwomwohdisohn Andiok. Nanpwungen irail soukohp oh sounpadahk kan koaros me mihmi mwo, sapwellimen Koht manaman pilada Parnapas oh Sohl ren waseli rongamwahwo ong wasa doh kan. a (Wiewia 13:1, 2) Mwohn mwo, mieier ohl akan me pekederla pwehn kalohki rongamwahwo, ahpw pali laud en wasa kan me re kin kohla ie mieier Kristian akan wasao. (Wiewia 8:14; 11:22) Ahpw met Parnapas oh Sohl—iangahki Sohn Mark, me kin iang ira nin duwen sounsawas emen—pahn pekederlahng sahpw kan me pali laud en aramas akan saikinte rong duwen rongamwahwo.

2 Sounpar 14 samwa mwoweo, Sises mahsanihong sapwellime tohnpadahk kan: “Kumwail pahn wia ei sounkadehde kan nan Serusalem, nan Sudia pwon oh Sameria, oh pil wasa me keieu doh nin sampah.” (Wiewia 1:8) En Parnapas oh Sohl ara idihdida nin duwen misineri kei pahn sewese kapwaiada sapwellimen Sises kokohp wet! b

‘Katohrohrla . . . ong Doadoahk Ehu’ (Wiewia 13:1-12)

3. Dahme kahrehda en seiloakla wasa doh kin apwal ni mwehin tepin Kristian akan?

3 Rahnpwukat aramas kin kak mwadang seiloakla wasa kan me doh pwehki eh mieier mehn peidaid kan me duwehte sidohsa kan oh sompihr kan. Ahpw sohte soahng pwukat ni mwehin tepin Kristian ko. Ni ahnsou ko, re kin kalapw sapal nan ahl sakanakan kan. Mwail rieisekte me re kin kak aluhkihla nan rahn ehu pwon, ahpw re kin uhdahn lok! c Eri Parnapas oh Sohl uhdahn kasikasik oh ngoangki kapwaiada ara pwukoa wet, ahpw ira pil wehwehki me ira anahne nanti laud oh wiahda tounmetei kan.—Mad. 16:24.    

4. (a) Dahme kamwakid pilipildahn Parnapas oh Sohl, oh ia duwen iengarail me pwoson kan arail mwekidki pilipil wet? (b) Ia duwen atail kak utung irail kan me alehdi pwukoa kan nan atail mwomwohdiso?

4 Ahpw dahme kahrehda sapwellimen Koht manaman pilada me Parnapas oh Sohl me pahn “katohrohrla” ong wia doadoahk wet? (Wiewia 13:2) Paipel sohte kasalehda. Ahpw ihme kitail ese iei me sapwellimen Koht manaman kaweidki me ohl pwukat me pahn pilipilda. Sohte mehkot me kasalehda me soukohp ko oh sounpadahk ko nan Andiok uhwong pilipil wet. Irail wia uwen arail kak koaros en utung koasoandi wet. Eri irail sohte kin peirinki ira. Medewehla ia uwen kangoang me Parnapas oh Sohl ale ni riara Kristian ko kaisihsol oh kapakap, oh “pwil pehrail ko pohra oh kadarirahla.” (Wiewia 13:3) Kitail pil men wia dahme kitail kak wia pwehn sewese irail kan me alehdi pwukoa kan nan mwomwohdiso, iangahki irail kan me idihdida nin duwen sounapwalih kan nan mwomwohdiso. Kitail en dehr peirinki irail me alehdi soangen pwais pwukat, ahpw kitail en “kasalehiong irail wahu oh limpoak laud pwehki arail doadoahk.”—1 Des. 5:13.

5. Kawehwehda ia mwomwen kalohk nan dekehn Saiprus.

5 Mwurin ara sapalla Seluhsia, wasahn peidi en sohp ehu me karanih Andiok, Parnapas oh Sohl iangada sohp ehu kohla Saiprus. Seiloak wet reireiki mpen mwail 120. d Pwehki Parnapas eh wia pwilidak en mehn Saiprus, ele uhdahn e pahn ngoangki wahla rongamwahwo rehn irail kan me kin mi nan sahpw me e kohsang ieo. Ni ara lella nan kahnimw en Salamis, me mi palimesehn oaroahr en sahpwo, ira mwadangete “tepida lohki mahsen en Koht nan sinakoke kan en mehn Suhs akan.” e (Wiewia 13:5) Parnapas oh Sohl kohsang apali Saiprus lella apali, ni ara kin kalokalohk kohwei nan kahnimw laud kan. Met wehwehki me misineri pwukat ele sapalki mpen mwail 100!

6, 7. (a) Ihs Serkius Paulus, oh dahme kahrehda Par-Sises song en irehdi ih sang rongamwahwo? (b) Dahme Sohl wia pwehn kauhdi Par-Sises?

6 Ni mwehin tepin Kristian ko, aramas akan nan Saiprus kin kaudokiong koht likamw akan. Ni ahnsou me Parnapas oh Sohl lella nan Papos ni palikapi en dekeo, ira tehkada uwen suwed en irairo. Ni ara lella mwo, ira tuhwong “Par-Sises, sounakmanaman oh soukohp likamw men.” Oh “e mihmi rehn kepinao, Serkius Paulus, ohl loalokong men.” f Ni mwehin tepin Kristian ko, tohto lapalap en Rom—pil iangahki ‘ohl loalokong,’ me duwehte Serkius Paulus—kin kalapw peksawas rehn sounakmanaman kan de sounkasawih usu kan ni ahnsou me re pahn wiahda pilipil kesempwal kan. Ahpw Serkius Paulus uhdahn men kalaudehla dahme e ese duwen rongen Wehio oh e “uhdahn men rong mahsen en Koht.” Par-Sises, me aramas akan pil kin esehki nin duwen Elimas, me wehwehki “Sounakmanaman,” sohte pwungki met.—Wiewia 13:6-8.  

7 Par-Sises kin uhwong rongen Wehio. E men kolokolete eh manaman pohn Serkius Paulus, ihme kahrehda e kin song en “irehdi kepinao en dehr pwosonla.” (Wiewia 13:8) Ahpw Sohl sohte pahn mweidohng sounakmanaman menet en kahrehiong Serkius Paulus en sohla men rong. Eri dahme Sohl wia? Ireo mahsanih: “Sohl, me pil adaneki Pohl, ahpw direkihla sapwellimen Koht manaman, e ahpw kakiledi ih [Par-Sises] oh ndaiong: ‘Ohl emen kowehn me diren soangen widing koaros oh soangen mwersuwed koaros, kowe nein Tepil, imwintihti en soahng koaros me pwung. Ke sou uhdihsang omw kin wekidseli sapwellimen Siohwa ahl pwung kan? Kilang! Limen Siohwa pahn ketidi pohmw oh ke pahn maskunla oh sohte pahn kilang marain en ketipin erein ahnsou kis.’ Ni ahnsowohte, e kehn mese ko eh ediedla oh rotala, e ahpw alialuseli raparapahki emen en kol peh oh kahluwa.” g Ia duwen Serkius Paulus eh mwekidki manaman wet? “Ni kepinao eh kilang dahme wiawiher, e ahpw pwosonla pwehki e pwuriamweikihla padahk en Siohwa.”—Wiewia 13:9-12.

Duwehte Pohl, kitail kin eimah oh utung padahk mehlel ni atail lelohng uhwong

8. Rahnpwukat, ia duwen atail kak alasang en Pohl eimah?

8 Pohl sohte masakada Par-Sises. Pil duwehte, kitail en dehr masak ni irail kan me kin uhwong ar kin song en kaluwetehla pwoson en irail me men rong. Ni mehlel, ‘ahnsou koaros atail lokaia kan en kin kadek, doalki soahl.’ (Kol. 4:6) Ahpw kitail en kin wia uwen atail kak koaros pwehn sewese emen me men pousehlahte sukuhlki duwen Siohwa mehnda ma meteikan lingeringerkihda. Duwehte Par-Sises, pelien lamalam likamw kin song en “wekidseli sapwellimen Siohwa ahl pwung kan.” Eri kitail en dehr masak kasalehda soahng sapwung koaros me re kin nda oh wia. (Wiewia 13:10) Duwehte Pohl, kitail men koasoia padahk mehlel ni eimah oh sewese irail kan me men kalaudehla arail ese met. Rahnpwukat, ele Koht sohte kin ketikihong kitail kehl en wiahda manaman kan duwehte me e ketin wiahiong Pohl, ahpw kitail kin kamehlele me Siohwa kin ketin doadoahngki sapwellime manaman pwehn sewese me mohngiong mehlel kan ren esehla padahk mehlel.—Sohn 6:44.

“Lokaiahn Kangoang” (Wiewia 13:13-43)

9. Ia duwen Pohl oh Parnapas ara wia mehn kahlemeng mwahu ong irail kan me kin tiengla mwowe nan mwomwohdiso rahnpwukat?

9 Ohl ako sereksang Papos oh seiloangki mpen mwail 150 kolahng Perka, me mi ni oaroahr en Eisia Tikitik (wasa me met adaneki Türkiye). Mwurin met, sounntingo wekidala mwomwen eh kawehwehda pwihn en ohl pwukat. Wiewia 13:13 koasoia duwen “Pohl oh ienge ko.” Ele met wehwehki me Pohl tepida kaweid pwihnen ohl pwukat. Sohte wasa nan Paipel kasalehda me Parnapas kin peirinki Pohl. Ahpw ohl riemenet kin pousehlahte doadoahkpene pwehn kapwaiada kupwuren Koht. Pohl oh Parnapas wia mehn kahlemeng mwahu kei ong irail akan me kin tiengla mwowe nan mwomwohdiso rahnpwukat. Kitail sohte kin men song en kesempwalsang meteikan pwehki kitail kin tamataman sapwellimen Sises mahseno: “Kumwail koaros pirien ehu.” E pousehla mahsanih: “Mehmen me kasapwilada pein ih pahn tikitikla, a mehmen me aktikitingki pein ih pahn lapalapala.”—Mad. 23:8, 12.

10. Kawehwehda mwomwen seiloako sang Perka lella Andiok en Pisidia.

10 Ni arail lella Perka, Sohn Mark kohkohsang Pohl oh Parnapas, oh pwurala Serusalem. Paipel sohte kasalehda dahme kahrehda e mwadangete kohkohla. Pohl oh Parnapas pousehla ara seiloako sang Perka lella Andiok en Pisidia, kahnimw ehu nan sapwen Kalesia. Met wia seiloak apwal ehu pwehki Andiok en Pisidia mihmi pohn nahna kan, me ilehki piht 3,600. Seiloak wet pil keper pwehki wasao kin diren lipirap akan. Patehng met, e mwomwen me Pohl soumwahu. h

11, 12. Ni Pohl eh wia kapahreko nan Andiok en Pisidia, ia duwen eh song en kahrehiong irail me rongorong kan en men rong eh kapahreko?

11 Nan Andiok en Pisidia, Pohl oh Parnapas pedolongala nan sinakokeo ni rahnen Sapad. Ireo mahsanih: “Mwurin wadawad en Kosonnedo oh pwuhken Soukohp ako ong wehipokon, soumas en sinakoke ko ahpw ileklahng ira nda: ‘Ohl ako, riat ako, ma mie amwa lokaiahn kangoang ong aramas akan, kumwa kasalehda.’” (Wiewia 13:15) Pohl eri kesihnenda pwehn wia eh kapahrek.

12 Pohl tepikihda mahsen pwukat: “Mehn Israel kan oh kumwail teikan me kin lemmwiki Koht.” (Wiewia 13:16) Irail kan me rongorong Pohl iei mehn Suhs kan oh irail me iangala lamalam en mehn Suhs akan. Aramas pwukat saikinte kamehlele me Sises iei Mesaiao. Ia duwen Pohl eh songosong en sewese irail en kamehlele met? Keieu, Pohl koasoia duwen dahme Siohwa ketin wiahiong mehn Israel kan. E kawehwehda duwen Siohwa eh ketin “kasapwilada aramas pwukat ni arail koukousoan nin duwen mehn liki kei nan sapwen Isip” oh duwen Koht eh “ketin kanengamahiong irail nan sapwtehn” erein sounpar 40 mwurin ar saledekla. Pohl pil koasoia duwen mehn Israel kan ar sapwenikihla Sapwen Inowo oh duwen Siohwa eh “ketin koasoanehdi me sapwarailo pahn wia sohso ehu.” (Wiewia 13:17-19) Ekei kin nda me ele Pohl koasokoasoia duwen iren Paipel kan me wadawad erein rahnen Sapad. Ma met mehlel, met kasalehda me Pohl ese ia duwen eh pahn ‘wiahla soahng koaros rehn soangen aramas koaros.’—1 Kor. 9:22.

13. Ia duwen atail kak kamwakid mohngiong en irail me rongorong kan?

13 Kitail pil men nantihong koasoi ni ahl ehu me pahn kahrehiong aramas akan en men rong. Karasepe, atail ese soangen pelien lamalam dah me aramas emen iang kak sewese kitail en pilada ire kan me e pahn kesempwalki. Kitail pil kak ndahla ekei iren Paipel kan me e pahn kakete ese. Ekei pak e kin mwahu en peki rehn aramaso en pein wadek sang nan nah Paipel. Rapahki soangsoangen ahl akan pwehn kamwakid mohngiong en irail me rongorong kan.   

14. (a) Ia duwen Pohl eh kasalehda me dahme e koasokoasoia pidada Sises, oh dahme e kehkehlingki? (b) Ia duwen pokono ar mwekidki en Pohl eh kapahreko?

14 Pohl eri kawehwehda me Sises ketin wia kadaudok en nanmwarki en Israel kan. E pil kawehwehda me Sohn Sounpapidais kaunopadahr aramas akan ren pwungki ‘sounkomour menet, Sises.’ Pohl eri kawehwehda duwen kamakamalahn Sises oh duwen Eh ketin iasada sang mehla. (Wiewia 13:20-37) Pohl koasoia: “I pahn pakairkihong kumwail me Koht pahn ketin mahkohng dipamwail kan pwehki pwoulahn ohl menet . . . Koht pahn ketin wiahkihla aramas koaros me kamehlele, me pwung kei.” Pohl eri kehkehlikiong irail me rongorong kan: “Kumwail en kanahieng pwe dahme pwuhken Soukohp ako koasoia en dehr lelohng kumwail: ‘Kilang met, kumwail me lahlahwe kan, oh pwuriamweikihla oh sohrala, pwe I pahn wia doadoahk ehu nan amwail rahn akan, iei doadoahk ehu me kumwail sohte pahn kamehlele mehnda ma emen pahn kawehwehiong kumwail ni oaritik.’” Mwomwen en aramas ko ar mwekidki en Pohl kapahreko uhdahn kapwuriamwei. Paipel mahsanih me “aramas akan eri peki rehra en pil koasoia duwen ire pwukat ni rahnen Sapad me kohkohdo.” Oh mwurin arail kohkohsang ni sinakokeo, “mehn Suhs tohto oh mehn liki tohto me iangala lamalam en mehn Suhs me kin kaudokiong Koht ahpw idawehnla Pohl oh Parnapas.”—Wiewia 13:38-43.

“Se Sohpeilahngehr Mehn Liki kan” (Wiewia 13:44-52)

15. Dahme wiawi ni rahnen Sapad en mwuhro?

15 Ni rahnen Sapad en mwuhro, “kereniong aramas koaros nan kahnimwo” ahpw pokonpene pwe ren rong Pohl. Ekei mehn Suhs kan lingeringerda oh “tepida pelianda Pohl oh lahlahwe soahng kan me e koasoia.” Pohl oh Parnapas eri ni eimah ndaiong irail: “E konehng mahsen en Koht en kohieng kumwail mahs. Pwehki kumwail soikala oh kasalehda amwail sohte warohng mour soutuk, kilang! se sohpeilahngehr mehn liki kan. Pwe Siohwa ketin kehkehlingkihong kiht nan mahsen pwukat: ‘I idihiukada nin duwen marain en wehi kan, pwe ken wahdo komour lel ni irepen sampah.’”—Wiewia 13:44-47; Ais. 49:6.

‘Re uhwong Pohl oh Parnapas . . . Oh tohnpadahk ko kin pousehlahte direkihla peren oh sapwellimen Koht manaman.’—Wiewia 13:50-52

16. Ia duwen mehn Suhs ko ar mwekidki en Pohl oh Parnapas ara lokaia inen nan ara padahko? Dahme ira wia ni ara lelohng uhwong?

16 Mehn liki kan uhdahn perenkihda dahme re rong, oh “irail koaros me ahneki mohngiong mwahu en ale mour soutuk ahpw pwosonla.” (Wiewia 13:48) Mahsen en Siohwa ahpw mwadangete lohkseli wasa koaros nan sahpwo. Ahpw mehn Suhs kan sohte perenki met. Pohl oh Parnapas ndaiong irail me irail me tepin rong rongamwahu duwen Mesaiao, ahpw re soikala Ih. Ihme kahrehda Koht pahn ketin kadeik irail. Mehn Suhs kan ahpw wiahda rohng ehu me kamwakid lih lapalap kei oh ohl kesempwal kei en kahnimwo en uhwong Pohl oh Parnapas, “irail eri kaloke ira oh kausirahsang nan sapwarailo.” Dahme Pohl oh Parnapas wia? Ira “sipedasang pwelpar ni nehra ko oh kohla Aikoniomw.” Ia duwe, met iei imwilahn lamalam en Kristian nan Andiok en Pisidia? Soh! Tohnpadahk ko me mihmihte mwo kin “pousehlahte direkihla peren oh sapwellimen Koht manaman.”—Wiewia 13:50-52.

17-19. Ia duwen atail kak kahlemengih Pohl oh Parnapas, oh ia duwen met eh pahn sewese kitail en kolokol atail peren?

17 Mwomwen en tohnpadahk lelepek pwukat ar mwekidki uhwong me irail lelohng kin padahkihong kitail ire kesempwal ehu. Kitail sohte kin uhdihsang kalohk, pil ni ahnsou me irail kan me ahneki manaman kin song en kauhkitaildihsang padahkihong meteikan duwen Wehin Koht. Pil tehk me ni ahnsou me mehn Andiok kan soikala ara padahk, Pohl oh Parnapas “sipedasang pwelpar ni nehra ko.” Ira wia met kaidehn pwehki ira mwehl pahrail, ahpw met kasalehda me ira kapwaiadahr dahme Siohwa ketin kupwurki ira en wiahiong aramas ako oh ira solahr pwukoahki dahme pahn wiawihong irail. Misineri pwukat ese me ira sohte kak idingkihong meteikan en kamehlele duwen Sises. Ahpw dahme ira kak wia iei pousehlahte kalohk. Oh ihme ira wia ni ara kohla Aikoniomw!

18 Dahme tohnpadahk kan me mihmihte Andiok pahn wia? Mehlel, re kin mihmi nanpwungen aramas akan me kin uhwong irail. Ahpw arail peren sohte pahn poahsoankihda aramas depe me mwekidki rongamwahwo. Sises mahsanih: “Meid pai irail me kin rong mahsen en Koht oh kapwaiada!” (Luk 11:28) Oh ih met me tohnpadahk kan nan Andiok en Pisidia koasoanehdi teng en wia.

19 Duwehte Pohl oh Parnapas, kitail en kin tamataman me atail pwukoa iei en kin kalohki rongamwahwo. Ahpw aramas akan pahn anahne pein pilada ma re pahn rong de soh. Ma irail akan me kitail kin kalohk ong mwomwen kahng rong, kitail kak alasang mehn kahlemeng en tepin Kristian akan. Atail kin kalahnganki padahk mehlel oh mweidohng sapwellimen Koht manaman en kaweid kitail pahn sewese kitail en kolokolete atail peren, pil ni ahnsou me kitail kin lelohng kalokolok kan.—Kal. 5:18, 22.

a Menlau kilang koakon “ Parnapas—‘me Kin Kangoange Meteikan.’

b Ni ahnsowo mieier mwomwohdiso kan nan wasa doh kan duwehte Andiok en Siria—me mi ni paliepeng, mwail 350 dohsang Serusalem.

c Menlau kilang koakon “ Seiloak ni Mwehin Wahnpoaron ko.”

d Ni mwehin tepin Kristian ko, ma kisiniengo kin sewese sohpo en kohla wasa me e kohkohla ie, e kak kohla mpen mwail epwiki nan rahn ehu. Ahpw ni ahnsou me mesenleng sohte mwahu, soangen seiloak wet kak wereisang met.

e Menlau kilang koakon “ Nan Sinakoke en Mehn Suhs kan.”

f Saiprus mi pahn kaundahn Rom, me pilada kepina men en wia wilieperail pohn dekeo.

g Sang ahnsowo kohla, eden Sohlo, Pohl, me kin uhd kadoadoahk. Ekei nda me e doadoahngki eden mehn Rom wet pwehn kawauwih Serkius Paulus. Ahpw Pohl pil kin doadoahngkihte ahd wet mwurin eh kohkohsang Saiprus. Met kasalehda me e sohte doadoahngki ahd wet pwehn kawauwih Serkius Paulus. E pilada en doadoahngki ahd wet pwe e pahn wia “wahnpoaron men ong mehn liki kan.” Ele e pil doadoahngki ahd wet, Pohl, pwehki edeo ni Ipru, Sohl, kin duwehte ngilen lepin lokaiahn Krihs ehu me kin wehwehki mehkot suwed.—Rom 11:13.

h Nein Pohl kisinlikou ong mehn Kalesia ntingdi sounpar kei mwuhr. Nan kisinlikowo, Pohl ntingihedi: “Pwehki ei soumwahu, I ahneki tepin ahnsou mwahu en kalohkihong kumwail rongamwahwo.”—Kal. 4:13.