Luslahng audepe kan

luslahng audepe kan

IRELAUD 2

“Kumwail Pahn Wia Ei Sounkadehde kan”

“Kumwail Pahn Wia Ei Sounkadehde kan”

Duwen Sises eh ketin kaunopada wahnpoaron ko ren tiengla mwowe nan kalohk

Poahsoankihda Wiewia 1:1-26

1-3. Ia duwen Sises eh ketin kohkohsang sapwellime wahnpoaron ko oh peidek dah kan me kohda?

 IRAIL sohte men Sises en ketin kohkohsang irail. Ong wahnpoaron ko, wihk samwalahr ko uhdahn kaperen! Ni ahnsou me Sises pwoula, sapwellime wahnpoaron ko uhdahn nsensuwedla, ahpw ni ahnsou me e ketin iasada, irail uhdahn perenda. Erein rahn 40 Sises ketin pwarohng irail pak kei oh ketin padahk ong irail oh pil kangoange irail. Ahpw e lelehr kaimwiseklahn rahn me Sises pahn ketin pwarohng irail.

2 Ni arail kesikesihnen pohn Nahna Olip, wahnpoaron ko kin rongorong kanahieng soahng koaros me Sises ketin mahmahsanih. Irail men en pousehlahte padapadahkih irail ahpw Sises ketin uhdihsang mahsen. E ahpw ketikihda lime ko oh kapaiairailda. Ih eri ketiketdahla sang sampah! Sapwellime wahnpoaron ko kilikilangete ni eh ketiket kohdahla pahnlahng. Pelien depwek ehu eri karirihala sang mwohrail. E solahr mie ahpw re kilikilengdahlahte pahnlahng.—Luk 24:50; Wiewia 1:9, 10.

3 Mwekid kesempwalo wekidala mouren sapwellimen Sises wahnpoaron ko. Eri dahme re pahn wia met, ni arail Soumaso Sises Krais eh ketidalahr nanleng? Kitail kak kamehlele me arail Soumaso ketin kaunopirailda ren pousehlahte doadoahk me e ketin tapiadahro. Ia duwen eh ketin kaunopirailda ong pwukoa kesempwal wet oh ia duwen arail mwekidki met? Oh dahme Kristian kan rahnpwukat kin sukuhlkihsang met? Pasapeng kangoang kan kin mi nan irelaud ehu en pwuhken Wiewia.

“Mehn Kadehde Tohto” (Wiewia 1:1-5)

4. Ia duwen Luk tepikihda eh koasoi ko me kileldi nan pwuhken Wiewia?

4 Luk tepikihda eh koasoi ko sang ni eh koasoiong Diopwulos, ohlo me e ntinglahng mwoweo nan Rongamwahu me e ntingihada. a Luk pil tepikihda pwuhken Wiewia ni eh oaralapihada mwekid kan me kileldi ni imwin Rongamwahu me e ntingihada. E doadoahngki ekei lepin lokaia me weksang Rongamwahwo, oh kapatahiong ekei oaritik kan. Ihme kahrehda irail kan me wadek kin ese me e pahn ntingihedi duwen mwekid kan me pahn wiawi mwurin Sises eh pwoula.

5, 6. (a) Dahme pahn sewese sapwellimen Sises tohnpadahk ko pwe arail pwoson en kehlailte? (b) “Mehn kadehde tohto” dah kan me pahn sewese Kristian akan rahnpwukat ren ahneki pwoson mehlel?

5 Dahme pahn sewese sapwellimen Sises tohnpadahk ko ren kolokol arail pwoson en kehlailte? Kitail kin wadek nan Wiewia 1:3 duwen Sises: “E ketin kasalehiong irail me pein ih ieias sang ni mehn kadehde tohto.” Nan iren Paipel wet, Luk, toahkte me aramas tohto kin poakepoakeo, doadoahngki lepin lokaia me kawehwehdiong “mehn kadehde” kan. (Kol. 4:14) Toahkte kan kin doadoahngki lepin lokaia “mehn kadehde,” oh e kin kasalehda me mehn kadehde kan me sansal oh likilik. Sises kin ketikihda soangen mehn kadehde likilik kan. E ketin pwarohng sapwellime tohnpadahk ko pak tohto, ekei pak ong emen de riemen, ekei pak ong wahnpoaron ko koaros, oh mie pak me e pwarohng tohnpadahk kan me tohtohsang meh 500. (1 Kor. 15:3-6) Met wia mehn kadehde sansal me e ketin ieias!

6 Rahnpwukat, en Kristian mehlel kan pwoson kin poahsoankihda “mehn kadehde tohto.” Ia duwe, mie mehn kadehde me Sises ketin mour nin sampah, pwoukihla dipatail kan oh ketin iasada? Ei, mie mehn kadehde! Mahsen en Koht kin audaudki koasoi mehlel kan duwen aramas akan me kilang mwekid pwukat oh kihong kitail mehn kadehde likilik koaros me kitail anahne. Ni atail kin onopki koasoi mehlel pwukat oh kapakapki sapwellimen Siohwa sawas pwehn wehwehki dahme kitail wadek, kitail kak uhdahn kakehlailihala atail pwoson. Tamataman me kitail anahne mehn kadehde kehlail pwe kitail en ahneki pwoson mehlel. Oh kitail anahne pwoson mehlel pwe kitail en ahneki mour soutuk.—Sohn 3:16.

7. Mehn kahlemeng dahieu me Sises ketikihda ong sapwellime tohnpadahk kan, me pid padahk oh kalohk?

7 Sises pil kin ketin “padahngki duwen Wehin Koht.” Karasepe, e ketin kawehwehda kokohp kan me kasalehda me Mesaiao anahne ketin lokolok oh pwoula. (Luk 24:13-32, 46, 47) Ni ahnsou me Sises ketin kawehwehda ni sansal eh pwukoa nin duwen Mesaia, e mahsanih duwen Wehin Koht pwehki ih me pahn ketin wia nanmwarki. Wehio iei oaralap me Sises kin keieu ketin kalohki oh sapwellime tohnpadahk kan rahnpwukat pil kin kalohki rohng kesempwalohte.—Mad. 24:14; Luk 4:43.

“Wasa me Keieu Doh nin Sampah” (Wiewia 1:6-12)

8, 9. (a) Madamadau sapwung riau dah me sapwellimen Sises wahnpoaron ko ahneki? (b) Ia duwen Sises eh ketin kapwungala ar madamadau oh dahme Kristian kan rahnwet kak sukuhlkihsang met?

8 Ni wahnpoaron ko ar pokonpene pohn Nahna Olip, met iei kaimwiseklahn ahnsou me re tuhwong Sises nin sampah. Ni ngoang re kalelapak reh: “Maing Kaun, komw pahn ketin kapwurehiong Israel wehio ahnsou wet?” (Wiewia 1:6) Peidek wet kasalehda me wahnpoaron ko ahneki madamadau sapwung riau. Keieu, re medewe me Wehin Koht pahn kapwurupwurdo ong wehin Israel nin sampah. Keriau, re kasik me Wehio me inoupe mie pahn mwadangete tepida kaunda ni “ahnsou wet.” Ia duwen Sises eh ketin sewese kapwungala arail madamadau?

9 Ele Sises mwahngiher me tepin ar madamadauo pahn kapwungpwungla ni ahnsou keren. Ni mehlel, mwurinte rahn eisek, sapwellime tohnpadahk ko pahn kilang ipwidien wehi kapw ehu, me iei Israel en Koht! Mwurin mwo, wehin Israel solahr pahn wia sapwellimen Koht aramas tohrohr kei. Pwe Sises en ketin kapwungala en wahnpoaron ko madamadau sapwung teio, ni kadek e ketin katamankihong irail: “Kumwail sohte anahne ese ahnsou kan de rahn akan me koasoandier me Sahmo kelehpw me ketin sapwellimanki manaman en koasoanehdi.” (Wiewia 1:7) Siohwa kelehpw me ketin sapwellimanki manaman en pilada iahd me kupwure pahn pweida. Mwohn Sises eh pwoula, pein ih mahsanih me ni ahnsowo e sohte mwahngih iahd “rahno oh awao” me imwio pahn leledo, “ahpw Sahmohte” me ketin mwahngih. (Mad. 24:36) Pil duwehte rahnwet, ma Kristian kan pahn tepida nohn pwunodki iahd me imwin koasoandi wet pahn leledo, irail kin pwunupwunodki mehkot me re sohte konehng ese.

10. Soangen madamadau mwahu dah me wahnpoaron ko ahneki oh dahme kahrehda kitail anahne ahneki soangen madamadauohte?

10 Mendahki sapwellimen Sises wahnpoaron ko ahneki madamadau sapwung, kitail anahne kanahieng en dehr kadeik irail, pwehki irail ahneki pwoson laud. Ni aktikitik, irail alehdi kaweid. Pil patehng met, mendahki re kin koapworopworki mehkot sapwung, ar peidek kasalehda me re ahneki madamadau mwahu. Sises kin ketin pwurupwurehng katamankihong sapwellime tohnpadahk ko: “Kumwail pousehlahte mwasamwasahn.” (Mad. 24:42; 25:13; 26:41) Re kin ngoangki raparapahki mehn kadehde kan duwen dahme Siohwa pahn ketin wia. Ih soangen madamadau wet me kitail anahne kakairada rahnpwukat. E pil uhdahn kesempwal kitail en pousehlahte mwasamwasahn pwehki kitail momour “ni imwin rahn akan.”—2 Tim. 3:1-5.

11, 12. (a) Kehkehlik dah me Sises ketikihong sapwellime tohnpadahk ko? (b) Dahme kahrehda e konehng Sises en mahsanih me sapwellimen Koht manaman kin pid kehkehlik en kalohk?

11 Sises ketin katamankihong wahnpoaron ko dahme re pahn keieu kesempwalki. E mahsanih: “Kumwail pahn alehdi manaman ni ahnsou me sapwellimen Koht manaman pahn kohdiong pohmwail, oh kumwail pahn wia ei sounkadehde kan nan Serusalem, nan Sudia pwon oh Sameria, oh pil wasa me keieu doh nin sampah.” (Wiewia 1:8) Tepin wasa me wahnpoaron ko pahn kalohki iasadahn Sises iei nan Serusalem, wasa me aramas ako kemehla ih ie. Sang wasao, rohngo pahn kohla lel Sudia pwon, mwuri Sameria, oh lella wasa doh kan.

12 Mwohn Sises eh poaronehla sapwellime tohnpadahk ko ren kalohk, e ketin katamankihong irail me e pahn ketin kadarodo sapwellimen Koht manaman pwehn sewese irail. Lepin lokaia wet “sapwellimen Koht manaman” pwarada pak 40 samwa nan pwuhken Wiewia oh met iei ehu wasa. Pak tohto pwuhk kaselel wet kin kasansalehda me kitail sohte kak kapwaiada kupwuren Siohwa ma sapwellime manaman sohte sawas. Eri ia uwen eh kesempwal kitail en kaukaule peki sapwellimen Koht manaman! (Luk 11:13) Kitail anahne sapwellimen Koht manaman rahnpwukat laudsang mahs.

13. Ia uwen laud en wasahn kalohk ong sapwellimen Koht aramas akan, oh dahme kahrehda kitail anahne soupisengki doadoahk wet?

13 Ong wahnpoaron ko, “wasa me keieu doh nin sampah” kin wehwehki wasa teikan nin sampah. Ahpw rahnpwukat, kitail kin kalohk nan sampah pwon. Duwehte me kitail tehkpeneier nan irelaud en mwoweo, Sounkadehdehn Siohwa kan kin kapwaiada pwukoahn kalohk sang ni mohngiong unsek, pwehki kitail ese me Koht ketin kupwurki soangen aramas koaros en rong rongamwahu en sapwellime Wehi. (1 Tim. 2:3, 4) Ke kin iang soupisengki doadoahk en komourala aramas wet? Doadoahk wet iei ehu doadoahk me keieu katapan oh kansenamwahu me ke kak wia! Siohwa pahn ketikihong uhk manaman me ke anahne pwehn wia doadoahk wet. Pwuhken Wiewia uhdahn pahn padahkihong uhk soangen wiepe mwahu kan me ken doadoahngki oh soangen madamadau kan me ken kakairada pwe ken pweida mwahu nan doadoahk wet.

14, 15. (a) Dahme tohnleng ko ndahki sapahldohn Krais, oh ia wehwehn ara koasoio? (Menlau kilang nting tikitik kan.) (b) Ia duwen sapahldohn Krais eh kasalehda me e pahn wiawi “ni soangen mwohmwohte” me e ketiketla sang sampah?

14 Tepin irelaud wet koasoia me Sises ketiketdahla sang nin sampah oh rirla sang mwohrail. Ahpw wahnpoaron 11 ko kesikesihnente wasao oh kilikilengdahla pahnlahng. Tohnleng riemen ahpw pwarada oh ni kadek kihong irail kaweid wet: “Kumwail mehn Kalili kan, dahme kumwail kesikesihnen kilikilengkidalahng pahnlahng? Sises menet me ketidahla nanleng sang rehmwail pahn ketido ni soangen mwohmwohte me kumwail kilangehr ni eh ketidahla nanleng.” (Wiewia 1:11) Dahme tohnleng ko nda kin wehwehki me Sises pahn ketin sapahldo ni soangen paliwarohte duwehte me ekei pelien lamalam kan kin padahngki? Soh, kaidehn ih wehwehn dahme ira koasoiao met. Ia duwen atail ese?

15 Tohnleng ko nda me Sises pahn pwurodo, kaidehn ni paliwarohte ahpw “ni soangen mwohmwohte.” b Ni soangen mwohmw dah me e ketisang irail? E ketin salongalahr ni ahnsou me tohnleng ko koasoiong wahnpoaron ko. Ohl malaulau keite, me iei wahnpoaron ko, me kilang oh wehwehkier me Sises ketiketlahsangehr nin sampah oh ketiketdalahng rehn Semeo nanleng. Ih soangen mwohmwohte me Sises pahn sapahldo. Oh ih me wiawiher. Rahnwet, irail kante me wehwehki Paipel oh pohnese kesempwalpen atail ahnsou me kin ese me Sises ketiketier oh kakaun nin duwen Nanmwarki. (Luk 17:20) Kitail anahne wehwehki mehn kadehde kan me kasalehda me e ketier oh padahkihong meteikan pwe irail en pil kak ese kesempwalpen atail ahnsou.

“Kasalehda Ihs . . . me Komw Ketin Piladahr” (Wiewia 1:13-26)

16-18. (a) Sang Wiewia 1:13, 14, dahme kitail sukuhlki duwen Kristian akan ar kin tuhpene ong kaudok? (b) Dahme kitail kak sukuhlki sang mehn kahlemeng en Mery, inen Sises? (c) Dahme kahrehda e kin kesempwal mihting en Kristian kan rahnpwukat?

16 Wahnpoaron ko “pwurala Serusalem pereperen kowahlap.” (Luk 24:52) Ahpw ia duwen arail pahn mwekidki sapwellimen Sises kaweid kan? Nan Wiewia irelaud 1 iretikitik 13 oh 14, kitail kin wadek me irail pokonpene “nan pere powe” oh kitail sukuhlki duwen ekei oaritik kan duwen soangen pokonpene pwukat. Nan ihmw kan en Palestin ahnsowo kin kalapw mie perehn powe, oh aramas kin kak doudalahng pereo ni kehndakeo me mi likio. ‘Perehn powe’ wet kakete wia pere me mi pohn ihmw me kileldi nan Wiewia 12:12, me iei imwen inen Marko. Ahpw sohte lipilipil ia wasa pereo mi ie, pereo kin kadoadoahk mwahu ong sapwellimen Krais tohnpadahk kan ren pokonpene ie. Ahpw ihs me pokonpene, oh dahme re wia?

17 Tehk me pokono sohte wiawihkihdahte wahnpoaron ko, de pil ohl tohr. ‘Lih kei’ pil iang mi wasao iangahki Mery, inen Sises. Wasaht iei kaimwiseklahn wasa me Paipel koasoia duwen Mery. E kin kangoang en medewehla me ni aktikitik Mery kin iang rie Kristian ko pokonpene oh kaudok ahpw e sohte kin kahrehiong meteikan ren medewe me e kesempwal. Mwein e nsenamwahuki me nah pwutak pahmen teiko, me sohte kin pwoson erein Sises ketiket nin sampah, met iangih mihmi wasao. (Mad. 13:55; Sohn 7:5) Arail madamadau wekila mwurin riarail ohlo eh pwoula oh iasada.—1 Kor. 15:7.

18 Pil tehk dahme kahrehda tohnpadahk pwukat pokonpene: “Irail pwukat ahpw wiahki ehu ni poaden kapakap.” (Wiewia 1:14) En kin pokonpene kin ahnsou koaros wia kisehn kaudok me kesempwal ong Kristian akan. Kitail kin pokonpene pwe kitail en kangoange emenemen, pwehn ale padahk oh kaweid, ahpw me keieu kesempwal, iei atail kin ehupene kaudokiong Samatailo nanleng, Siohwa. Atail kapakap kan oh koulen kaping kan ni ahnsoun mihting kan kin uhdahn kaperenda kupwure oh pil kin kesempwal ong kitail. Eri kitail en dehr uhdihsang atail towehda mihting pwukat me sarawi oh kangoang!—Ipru 10:24, 25.

19-21. (a) Dahme kitail sukuhlkihsang en Piter eh tiengla mwowe en apwalihala ireo? (b) Dahme kahrehda Sudas anahne wilialihda, oh dahme kitail kak sukuhlki sang mwomwen ire wet eh epwella?

19 Sapwellimen Krais tohnpadahk ko anahne apwalihala ire kesempwal ehu me pwarada, oh wahnpoaron Piter tiengla mwowe pwehn wia met. (Iretikitik 15-26) Mwurin Piter eh kahmahmkihla Sises pak siluh, e kin kangoang en ese me Siohwa ketin pwurehng doadoahngki ih! (Mark 14:72) Kitail koaros kin wiahda dihp, oh kitail anahne tamataman me Siohwa kin ketin “kupwur mwahu oh diren mahk” ong irail kan me kin koluhla mehlel.—Mel. 86:5.

20 Piter wehwehki me Sudas, wahnpoarono me pangala Sises, anahne wilialihda. Ahpw ihs me pahn wiliandi? Wahnpoaron kapwo anahne wia emen me kin idawehn Sises erein sapwellime doadoahk en kalohk oh wia sounkadehdepen sapwellime iasada. (Wiewia 1:21, 22) Met pil duwehte dahme Sises ketin inoukihda: “Kumwail me kin ideidawehn ie pahn mwohd nan mwoahl 12 oh pahn kadeik keinek 12 en Israel.” (Mad. 19:28) E mwomwen me Siohwa ketin kupwurki wahnpoaron 12 ko me kin idawehn Sises erein sapwellime doadoahk en kalohk nin sampah en wia ‘poahsoanpen takai 12’ en Serusalem Kapw ahnsou kohkohdo. (Kaud. 21:2, 14) Eri Koht ketin sewese Piter en kilang me kokohpo me nda, “emen tohrohr en sepwildahng nan dewe” kin dokedoke Sudas.—Mel. 109:8.

21 Eri ia duwen pilipilo eh wiawihda? Ni mwehin Paipel kan, tiahk ehu me re kin wia iei usuhs. (Lep. Pad. 16:33) Ahpw ih kaimwiseklahn ahnsou me Paipel kasalehda me mehn usuhs kan kin kadoadoahk ni ahl wet. E mwomwen me mwurin sapwellimen Koht manaman eh kohdi pohrail, usuhs solahr anahne wiawi. Ahpw tehk ia kahrepen mehn usuhs kan kin kadoadoahk. Wahnpoaron ko kapakapki: “Maing Siohwa, komwi me ketin mwahngih mohngiong en aramas koaros, komw ketin kasalehda ihs rehn ohl riemenet me komw ketin piladahr.” (Wiewia 1:23, 24) Re men Siohwa en ketin wiahda pilipil wet. Madaias, ele emen rehn tohnpadahk 70 ko me Sises poaronehla ren kalohk, iei me pilipilda. Madaias eri wiahla emen meh “Ehk Riemeno.” cWiewia 6:2.

22, 23. Dahme kahrehda kitail anahne peikiong irail kan me kin tiengla mwowe nan mwomwohdiso rahnpwukat?

22 Ire wet katamankihong kitail me Koht ketin kupwurki sapwellime aramas akan ren soandi mwahu. Pil rahnpwukat, ohl koahiek kan pilipilda pwe ren papah nin duwen sounapwalih kan nan mwomwohdiso. Elder kan kin tehk kanahieng iren Paipel kan me kin kawehwehda soangen irair dah kan me sounapwalih kan pahn ahneki, oh re kin kapakapki kaweid en sapwellimen Koht manaman. Kahrehda mwomwohdiso kin kilangwohng ohl pwukat nin duwen ohl kei me idihdida sang sapwellimen Koht manaman. Ni atail kin peikiong kaweid kan me re kihong kitail, kitail kin sewese koaros nan mwomwohdiso ren doadoahkpene mwahu.—Ipru 13:17.

Kitail kin peikiong irail kan me idihdida nin duwen sounapwalih kei

23 Sapwellimen Sises tohnpadahk ko kehlailda ni ar kilangada ih mwurin eh ketin iasada oh pil ni wekidekla kan ar wiawihda pwehn sewese koasoanehdi doadoahko, kahrehda irail uhdahn onopadahng dahme pahn wiawi mwuri. Irelaud en mwurin met pahn koasoia mwekid kesempwal wet.

a Ekei semen kan koasoia me ni ahnsou me Luk ntingihada nah pwuhken Rongamwahwo, ele Diopwulos wia aramas lapalap men me saikinte pwosonla. (Luk 3:1) Ahpw e pwosonla mwurin eh wadek nein Luk pwuhken Rongamwahwo.

b Wasaht Paipel kin doadoahngki lepin lokaiahn Krihs troʹpos, me wehwehki “mwohmw,” a kaidehn mor·pheʹ, me wehwehki “paliwar.”

c Mwuhr Pohl idihdida pwehn “wia wahnpoaron men ong mehn liki kan,” ahpw e sohte iang wia kisehn meh Ehk Riemeno. (Rom 11:13; 1 Kor. 15:4-8) E sohte warohng wia pwukoa tohrohr wet pwehki eh sohte kin iang ideidawehn Sises erein ahnsou me Sises kin ketin kalokalohk nin sampah.