Nomi di Deus, ku skirbidu ku kuatru letras ebraiku יהוה, ojadu kuas 7.000 bias na Skrituras Ebraiku. Tradução do Novo Mundo traduzi es kuatru letras, pa “Jeová.” Es kuatru letras ta comadu Tetragrama. Nomi di Jeova i nomi ku mas ojadu na Biblia. Skirbiduris di Biblia ta comaba Deus pa diferentis titulus, suma pur izemplu, “Tudu-puderosu,” “Mas Altu,” ku “Siñor.” Ma Jeova i uniku nomi pesual ke usa pa identifikal.

Jeova propi orienta skirbiduris di Biblia pa e usa si nomi. Pur izemplu, profeta Joel fala sin: “Tudu kin ku coma nomi di Jeova na sedu salvu.” (Joel 2:​32, NM) Tambi Deus nspira un salmista pa skirbi es: “Pa jintis sibi kuma abo ku tene nomi di Jeova, abo son ki Mas Altu riba di tudu tera.” (Salmu 83:​18, NM) So na livru di Salmus, ku sedu livru di poesia ku ta usaduba pa povu di Deus suma livru di kantiga, nomi di Deus ojadu la kuas 700 bias. Si asin, pabia di ke gora ku nomi di Deus tiradu na manga di tradusons di Biblia? Pabia ku Tradução do Novo Mundo usa palabra “Jeová”? I ke ku signifika nomi Jeova?

Pabia ku nomi Jeova ka sta na manga di tradusons di Biblia? I ten diferentis razons. Utrus ta fala kuma Deus Tudu-puderosu ka pirsisa di tene un nomi pesual pa identifikal. Utrus ivita usa es nomi pabia di medu di bin usal mal. Es medu bin di nfluensia di tradison judeu. Utrus inda pensa kuma, suma ningin ka pudi tene serteza di kuma ku nomi di Deus ta prununsiaduba, nta i minjor usa titulus suma “Siñor” o “Deus.” Ma es razons ka tene basi. Jubi so pabia di ke.

•   Kilis ku ta fala kuma Deus Tudu-puderosu ka pirsisa di tene nomi pesual, ta fica uju dianti di provas klaru di kuma antigus kopias di si Palabra teneba nomi pesual di Deus. Alguns di es kopias guardadu mesmu antis di Jesus padidu. Suma ki faladu riba, Deus orienta pa si nomi skirbidu kuas 7.000 bias na si Palabra. Asin, i klaru di kuma i misti pa no kunsi si nomi i pa no usal.

• Kilis ku pabia di tradison judeu tira nomi di Deus na Biblia, diskisi un kusa importanti. Alguns judeus negaba prununsia nomi di Deus, ma e ka tiral di Biblia. Livrus antigus ku ojadu na un tera comadu Qumran pertu di Mar Mortu, ku kunsidu ku nomi di rolus di Mar Mortu tene nomi di Deus na manga di lugaris. Alguns tradutoris di Biblia troka nomi di Deus pa titulu “SIÑOR” na letras garandi. Asin e ta da jintis ntindi kuma nomi di Deus staba na testu oriẑinal. No pudi oja kila propi na Biblia kriol. Na paẑina iii di es Biblia i skirbidu es: “Nomi ebraiku di Deus, Yahweh, i ocaduba sagradu dimas pa usa. Ne Biblia, suma na manga di utrus, ki palabra skirbidu SIÑOR (letras garandi).” (Bíblia no Crioulo da Guiné-Bissau publicada como BlBLIA) Ma purgunta inda i es: Pabia ku es tradutoris tira nomi di Deus na Biblia, apesar di e rukuñisi di kuma i staba la manga di bias? Kin ku da elis diritu di fasi kila? So elis ku pudi ruspundi es purguntas.

• I ten kilis ku fala kuma nomi di Deus ka dibi di usadu, pabia si prununsia ka kunsidu. E jintis ka tene razon pa kila, pabia e ta usa nomi di Jesus di manera natural. Ma manera ku disipulus di Jesus ta prununsiaba si nomi na purmeru sekulu, ka juntu ku kuma ku manga di kristons ta prununsial aos. Talves kristons judeus ta prununsialba Ye·shuʹa‛. I titulu “Kristu” ta prununsiaduba Ma·shiʹach, o “Mesias.” Ma kristons ku ta papia gregu, ta comalba I·e·sousʹ Khri·stosʹ, i kristons ku ta papia Latin ta comalba Ieʹsus Chriʹstus. Bas di nspirason, traduson Gregu di nomi di Jesus skirbidu na Biblia. Es ta mostra kuma kristons di purmeru sekulu ta usaba si nomi di manera natural na se lingua. Di mesmu manera, Tustumuñas di Jeova oja kuma i bon usa palabra “Jeova” mesmu ku si prununsia ka sedu suma ki ta prununsiaduba na ebraiku antigu.

Ke ku manda Tradução do Novo Mundo ta usa palabra “Jeová”? Nomi di Deus ta skirbidu di es manera יהוה (YHWH) na letras ebraiku. Es ku ta comadu Tetragrama.

 Ora ku jintis na skirbi palabras na ebraiku antigu suma Tetragrama, e ka ta usa letras suma a, e, i, o, u. Mesmu asin, jintis sibiba manera di usa ki palabras, pabia e ta usalba tudu dia. Serka di 1.000 anu dipus di Skrituras ebraiku skirbidu, manga di Judeus bin tene ideia di kuma i mal coma nomi di Deus, i tudu ora ke na leil e ta trokal pa titulus suma “Siñor”. Kila ku pui aos no ka sibi kuma ku servus di Deus di tempu antigu ta prununsiaba nomi di Deus. (Kumsada 13:4; Saida 3:15) Alguns spesialistas pensa kuma i ta prununsiaduba “yahweh”, i utrus ta fala talves i ta prununsiaduba Iae, Iaé, o Iaoué. Na bardadi no ka sibi kuma ku nomi di Deus ta prununsiaduba na ebraiku antigu, ma mesmu asin no sibi kuma jintis ta usaba e nomi ora ke na papia ku utrus o ora ke na papia ku Deus — Saida 6:2; 1 Reis 8:23; Salmu 99:⁠9.

Ke ku manda Tradução do Novo Mundo ta usa palabra “Jeová”? Pabia disna di manga di tempu es manera di skirbi nomi di Deus ojadu na manga di linguas.

 Traduson di nomi di Deus ojadu na Biblia Purtugis na 1748/53 na traduson di João Ferreira de Almeida. Es traduson usa palabra JEHOVAH, na manga di lugaris di Skrituras ebraiku — kuas 700 bias so na livru di Salmu. Purmeru traduson di nomi di Deus na Biblia Inglis ojadu na 1530 na traduson di pentateuku ku fasidu pa William Tyndale. Es traduson usa palabra “Iehouah.” Na sekulu 16 oca Biblia traduzidu na linguas prinsipal di Europa, manga di tradutoris suma Sebastian Münster (Latin, 1534), Pierre-Robert Olivétan (Fransis, 1535), Antonio Brucioli (Italianu, 1540) ku Casiodoro de Reina (Spañol, 1569) fasi mesmu kusa suma William Tyndale.

Kal ki signifikadu di nomi Jeova? Na ebraiku, nomi Jeova bin di un verbu ku signifika “sedu”. Asin, na manera di ntindi di Tustumuñas di Jeova, nomi di Deus signifika “I ta fasi pa i sedu.” Es signifikadu ta da ben ku papel di Jeova suma Kriadur di tudu kusas i Kumpridur di si intenson. I ka fasi so universu ku pekaduris, ma tambi, i ta fasi sempri pa si vontadi ku si intenson kumpri. Ma no ka dibi di tene pontu di vista fiksu aserka di signifikadu di nomi di Deus, pabia spesialistas tene diferentis pontus di vista aserka des asuntu.

Pa utru ladu, signifikadu di nomi di Jeova i ka sta so ligadu ku ke ku sta na Saida 3:​14, ku fala: “AMI N SEDU KIL KU N SEDU” o “N na mostra sedu kil N na mostra sedu.” Si no jubi diritu, es palabras ka ta difini di manera kompletu nomi di Deus. Ma i ta revela un parti di personanidadi di Deus, i ta mostra kuma el i pudi sedu ke ki pirsis na kada situason pa kumpri si intenson. Ma, signifikadu di nomi di Jeova i ka so ideia di sedu kil ki misti sedu. Si nomi tambi signifika i ta fasi pa si kriason sedu ke ki pirsis o fasi ke ki pirsis pa kumpri si intenson.