MANGA di jintis kunsi storia di kuma Jesus pindradu entri dus kriminosus i muri na staka. (Mat 27:35-38) Ma, i ten jintis ku fia di kuma, manera ku Biblia fala kurpu di Jesus purparadu pa nteru, i pudu na koba i ka bardadi. — Markus 15:42-46.

Alguns ku ta kritika Ivanjelius tene duvida di kuma, algin ku matadu na staka, na pirmitidu pa i risibi un nteru di rispitu, suma na koba. En ves di kila, kil kritikus ta fia di kuma, kilis ku matadu suma kriminosu ta tratadu di manera diferenti. Jornalista Ariel Sabar, ku skirbi rivista Smithsonian, splika ke ku manda alguns ta pensa sin. I fala sin: “Krusifikason seduba un kastigu ku ta dadu pa pior jintis na sosiedadi. Alguns spesialistas fala di kuma, i ka ta fasi sintidu pensa di kuma Romanus na pirmiti pa jintis suma esis nteradu ku rispitu.” Romanus ta misti umilya kriminosus ke kondena, pa kila, se kurpu ta disadu na staka pa limarias di matu kume. Dipus di kila, restu di kurpu ku sobra ta pudu na un koba kumun.

Ma, studu sientifiku di kusas antigu ku sobra, mostra un kusa diferenti, di pelu menus restu di osis di alguns judeus ku matadu. Na 1968, i diskubridu skletu ku sobra di un omi ku matadu na purmeru sekulu. Ki skletu ojadu na un koba ku kustuma fasidu pa judeus pertu di Jerusalen. Osis ku sobra pudu na kaŝa nunde ku osis ta pudu. Un os di kalkañada sta entri kilis ku sobra. I pregadu na kuadru di madera ku un pregu di feru ku tene 11,5 sentimetru. Sabar fala: “Es os di kalkañada i di un omi comadu Yehochanan. Es os da prova di kuma ke ku Ivanjelius fala aserka di Jesus nteradu na koba, pudi sedu bardadi.” Na bardadi, suma ku Sabar kontinua fala, “os di kalkañada di Yehochanan i un isemplu di un omi ku krusifikadu na tempu di Jesus ku Romanus disa pa judeus ntera.”

I ten manga di opinions diferenti aserka di kuma ku Jesus pindradu na staka, basiadu na ke ku os di kalkañada di Yehochanan mostra. Ma, i fika klaru kuma, alguns kriminosus ku matadu ta nteradu, e ka ta pudu so na un koba kumun. I fika klaru di kuma, ke ku Biblia fala aserka di kurpu di Jesus pudu na un koba di rispitu, i bardadi. E kusas ku diskubridu ta apoia ke ku Biblia fala.

Mas importanti, Jeova kontaba ja kuma, Jesus na nteradu na koba di un omi riku, i ningin ka pudi tuji Deus kumpri si palabra. — Isa 53:9; 55:11.