PA EBREUS na Tera di Purmesa, anu ta kumsa na tempu ke kumsa labra ku sumia, tempu ke ta fasil na no kalendariu i entri Setembru ku Otubru.

Jintis ta kalkula durason di mis atraves di lua, nunde ku kada mis ta tene 29 o 30 dia. E ta kalkula durason di anu atraves di sol. Ma, anu ku ta kalkuladu atraves di lua i mas kurtu di ki anu ku ta kalkuladu atraves di sol. Pa kila, i pirsis jitu pa ki dus manera di konta tempu kombina. Es pudi fasidu ora ki buridu mas dias, o di un tempu pa utru, e ta buri un mis, talves antis di kumsada di anu ku na bin. Asin, kalendariu ta kuruspundi ku tempu di sumia ku kebur.

Ma, na tempu di Moisés, Deus konta si povu kuma anu riliẑiosu na kumsa na mis di Abibi o Nisan, na no kalendariu i entri Marsu ku Abril. (Sai 12:2; 13:4) Festival ku ta fasidu na ki mis i di kebur di sevada. — Sai 23:15, 16.

Na si livru aserka di storia di povu judeus na tempu di Jesus Kristu, storiadur Emil Schürer fala sin: “I fasil sibi ora di buri mas un mis na kalendariu. Festa di Paskua ku ta fasidu na lua ŝeia na mis di Nisan (14 di Nisan), dibi di fasidu sempri dipus di primavera, ora ku dia ku di noti tene mesmu tempu . . . Ma, si notadu di kuma na fin di anu, Paskua na kai antis di primavera, ora ku dia ku di noti tene mesmu tempu, judeus ta buri un mis antis di Nisan.” — The History of the Jewish People in the Age of Jesus Christ, (175 B.C.–A.D. 135).

Tustumuñas di Jeova ta usa es metudu ora ke na disidi kal ki data koretu pa Sia di Siñor, ku ta kontisi entri Marsu ku Abril, ku kuruspundi 14 di Nisan na kalendariu Ebraiku. Kongregasons na mundu ntidu ta informadu sedu aserka des data. *

Ma, kuma ku ebreus ta sibi kal tempu ku un mis na kaba, i nobu mis na kumsa? Anos aos no ta sibi kila, basta so no jubi na un kalendariu mprimidu o na un kalendariu na no apareliu eletroniku. Ma, na tempus bibliku, i ka asin ki seduba.

Na tempu di diluviu, pa jintis, mis tene 30 dia. (Kum 7:11, 24; 8:3, 4) Mas tardi, na kalendariu Ebraiku mis ka fika so na 30 dia. Pa ebreus, mis ta kumsa basta so e oja lua nobu. Kila ta seduba 29 o 30 dia dipus di kumsada di mis ku pasa.

Na un mumentu, tantu Davi suma Jonatas fala sin aserka di kumsada di nobu mis: ‘Amaña i lua nobu.’ (1 Sam 20:5, 18) Asin, i parsi kuma na se tempu, misis ta kalkuladuba sedu. Ma, kuma ku un israelita ta sibiba kal tempu ku nobu mis kumsa? Misna, ku sedu koleson di lei ku tradison oral di judeus, da algun informason. I mostra di kuma, dipus ku judeus riba di katiberasku di Babilonia, Konseliu (supremu tribunal di judeus) ta matiba na toma disison. Duranti seti misis ku festivalis ta fasidu, tribunal ta junta sedu na dia 30 di mis. Es omis i responsavel pa disidi kal tempu ku mis ku na bin na kumsa. Kuma ke ta toma es disison?

Omis ta pudu di noti na kaus altu na diferentis parti di Jerusalen pa jubi purmeru lua nobu ku na sai. E ta konta Konseliu logu ke ke oja. Ora ku es omis na tribunal sinti di kuma e tene prova sufisienti di kuma lua nobu ojadu, e ta konta jintis kumsada di nobu mis. Ma, ke gora si pabia di nuvens kau torna sukuru, omis ka konsigi oja lua nobu? I ta kontadu kuma mis ke sta nel tene 30 dia, i nobu mis ta kumsa na dia ku na bin.

Misna splika di kuma, ora ku Konseliu na konta si disison aserka di nobu mis, fugu ta  sindidu riba di monti di Olivera pertu di Jerusalen. Tambi i ta pudu fugu na kaus altu na tudu Israel pa spalia noba. Mas tardi, mensaẑerus ta mandadu pa konta noba. Asin, judeus na Jerusalen i na utrus kaus, ta kontadu di kuma nobu mis kumsa. Tudu jintis pudi fasi festivalis ku ta fasidu kada anu na mesmu tempu.

Es tabela pudi sedu di ajuda pa ntindi misis, festivalis, ku tempus di kalendariu Ebraiku.