“Manda senas” i pratika di usa telefoni pa manda mensaẑens, fotus o videos aserka di seksu. Un omi fala asin: “Es pratika kuas gosi i un kusa normal. Bu ta kumsa troka mensaẑens ku algin, i di repenti bo ta bin na manda n̈utru fotu ku ta lantanda diseẑu seksual.”

Pabia ku jintis ta fasi kila? Un spirienti maẑistradu di ministeriu publiku sitadu na jornal The New York Times, fala asin aserka di manera ku jovens ta nkara es pratika: “Tene fotu di bu rapas o di bu bajuda nun na bu telefoni ta mostra di kuma bu sta seksualmenti ativu. I suma tasa di vitoria.” Te mesmu un joven fala kuma i un forma di “seksu suguru. Bu ka na preña, i bu ka na paña duensas ku ta kamba na ora di ten.”

Utru rasons ku pui jovens ta manda senas i es:

• Pa mostra sintimentu romantiku pa algin ke gosta del.

• Pabia utrus manda elis fotu nunde ku algin sta nun, i e ‘sinti preson’ di kuma, e dibi di fasi mesmu kusa.

Un bias ku bu manda fotus na internet, bu ka sedu ja dunu del mas, nin bu ka tene kontrolu di kuma ki na usadu, o kuma ki na afeta bu nomi. Amanda Lenhart, un spesialista spirienti na fasi piskisa pa un organizason ku ta comadu Pew Research Center i autor di un relatoriu aserka di pratika di manda senas, fala asin: “Nunka i ojadu fasilidadi di manda i guarda mensaẑen di konduta ki ka apropriadu, suma ki ta ojadu aos.”

Na alguns kasus

•  Utrus ta risibi fotus di un algin nun, dipus e ta mandal pa se amigus so pa divirti elis.

•  Rapasis ku se bajudas nega, ta spalia se fotus nunde ke sta nun, so pa vinga.

BU SIBIBA ES? Manga di bias, manda senas di fotus di jintis nun, ta nkaradu suma abusu seksual di mininus o spalia pornografia infantil. Alguns mininus ku ciga ja di manda senas, akusadu di abusu seksual.

Biblia papia ben di prazer seksual dentru di kasamenti. (Ditus 5:​18) Ma, i kondena konduta seksual entri kilis ku ka kasa. Jubi so es versikulus bibliku:

• “Pekadu seksual ku tudu koldadi vida susu ku kubisa, i ka bon pa i comadu na bo metadi, . . . bo ka dibi di papia palabra fiu, nin kombersa tulu, nin brajerisa indisenti”. — Efésius 5:3, 4.

• “Bo mata ki partis na bos ku sedu di tera, suma pekadu seksual, ku susidadi, ku diseẑu mau, ku vontadi forti pa mal, ku risu mon”. — Kolosensis 3:5.

Es versikulus ka sta so na avisa kontra “pekadu seksual”, ku sedu (tene seksu fora di kasamenti) ma i sta na avisa kontra kusa suma “susidadi” (un spreson ku ta rifiri tudu tipu di susidadi moral). Tambi i ta avisa kontra “vontadi forti pa mal” (es ka na rifiri sintimentu romantiku normal ku ta ojadu dentru di kasamenti, ma i na rifiri forti vontadi pa seksu, ku talves i pudi leba algin na un konduta ki ka apropriadu).

Punta bu kabesa:

• Ke ku manda, manda senas di fotus di jintis nun, i un forma di “susidadi”?

• Di kal manera ki ta lantanda “vontadi forti pa mal”?

• Pabia ku diseẑu di jubi o spalia fotus di jintis nun i “mau”?

Testus di Biblia ku sta bas, na mostra rason ainda mas forti di nuju pratika di manda senas.

• “Fasi forsa pa bu sedu algin ku Deus kontenti ku el, suma un tarbajadur ku ka tene nada ku ta pul burguñu”. — 2 Timótiu 2:15.

•  “Kal koldadi jinti ku bo dibi di sedu? Bo dibi di tene vida limpu, son pa Deus”. — 2 Pedru 3:11.

Es versikulus ta mostra rusultadu pusitivu di sedu limpu na sintidu moral. Si bu tene un bon konduta, bu ka na peokupa di un dia sinti ripindidu pa bu asons. — Gálatas 6:7.

Punta bu kabesa:

•  Kal tipu di algin ku N sedu?

•  Sera ki N ta preokupa ku bon nomi di utrus?

•  Sera ki N gosta di divirti ku kusas ku na fasi utrus sinti mal?

•  Kuma ku manda senas na afeta ña nomi?

•  Kuma ku manda senas pudi dana konfiansa ku ña papes tene na mi?

UN SITUASON REAL “N tene un amiga ku ta namora ku un rapas sugundidu. I manda si fotu nunde ki sta nun pa si rapas, i rapas fasi tambi mesmu kusa pa rel. I ka fasi nin dus dia, si pape disidi jubi si telefoni. I oja ki mensaẑen, i fika mal dimas. I bai papia ku el i seta tudu ki fasi. N sibi kuma i pidi diskulpa pa ke ki i fasi, ma si papes fikaba mal dimas i e ka kontenti ku ke ki fasi! I nin e ka tene sertesa si kontra e na konfiaba mas nel.”

Ali un bardadi: Manda senas, pudi susa tantu kin ku mandal suma kin ku jubil. Un bajuda ku si rapas presiona pa i mandal senas fala sin: “Es fasin sinti mal i disgosta di ña kabesa.”

Pabia di konsikuensias moral i legal di pratika di manda senas, i bon pensa diritu nes konsijus di Biblia:

• “Libra di diseẑu forti di nobresa”. — 2 Timótiu 2:22.

• “Ka bu disa ña uju jubi-jubi kusa ku ka bali”. — Salmu 119:37.

Aplika konsijus di Biblia na vida di kada dia. Lei ke ku Jannet fala, i kuji kal opson ku bu pensa kuma i minjor.

“Un bias N kontra ku un rapas i no troka numeru. I dentru di un semana, i staba na pidin pa N mandal ña fotu nunde ku N sta so ku fatu di bañu.” — Janet.

Ke ku bu pensa Jannet dibi di fasi? Si abo ku sta na si lugar ke ku bu na fasiba?

• OPSON A Bu pudiba fala: ‘I ka ten nada di mal si N fasi kila. Di kualker manera si no staba na praia, i na ojan ku fatu di bañu.’

• OPSON B Bu pudiba fala: ‘N ka sibi propi ke ki misti. Pera N mandal un fotu ku ka na mostra ciu ña kurpu, i jubi ke ku na akontisi dipus.’

• OPSON C Bu pudiba fala: ‘Es rapas sta so interesadu na seksu. N na paga es mensaẑen.’

Parsi kuma opson C i minjor, i kel? I kila propi ku Biblia fala: “Algin ku ta pensa diritu i ta oja pirigu, i bai sukundi, ma kil ku ka ta pensa diritu i ta yentra na pirigu, i ta bai sufri.” — Ditus 22:3.

Es izersisiu na mostra ke ku manga di bias ta pui jintis na manda senas, suma tambi na nvolvi na pratikas di mau konduta: Sera ki bu ta fasi bon skolia di bu amigus? (Ditus 13:20) Un joven di nomi Sara fala sin: “Ndianta ku kilis ku bu sibi kuma e ka ta tolera komportamentu ki ka apropriadu.” Un joven comadu Delia, konkorda ku el i fala sin: “Alguns ku bu ta coma di amigus en ves di judau yanda na bon kamiñu e ta tenta nan disviau del. Si se konduta i kontra leis di Deus, kila pudi lebau na fasi ke ku bu sibi kuma i ka sta diritu. I kila ku bu misti?”