Sera ki siensia sta di akordu ku Biblia?
Resposta di Biblia
Sin, apesar di kuma Biblia i ka un livru di siensia, ma i izatu ora ki na papia di asuntus sientifiku. Jubi so alguns izemplu ku ta mostra di kuma siensia sta di akordu ku Biblia, i ku ta mostra tambi kuma i tene bardadi sientifiku, ki diferenti ciu ku ideias ku manga di jintis teneba na tempu ki skirbidu.
Universu tene kumsada. (Kumsada 1:1) Ma manga di storias falsu di tempu antigu, fala kuma universu ka kriadu, ma i surẑi atraves di un konfuson. Babilonius ta fiaba di kuma, deusis ku fasi pa universu izisti bin di dus osianus. Utrus storias falsu fala di kuma universu bin di un ovu jiganti.
Universu ta guvernadu pa leis natural, i ka pa vontadi di deusis. (Jo 38:33; Jeremias 33:25) Storias falsu ku bin di mundu ntidu, ta sina di kuma pekaduris ka pudi fasi nada dianti di asons di deusis malvadu ku ka tene ora di aẑi.
Tera pindra riba di nada. (Jo 26:7) Manga di jintis na tempu antigu fiaba di kuma mundu i planu, i suguradu pa un jiganti o un limaria, suma bufalu o tartaruga.
Yagu ku sta na osianu ta evapora i bai pa seu, dipus i ta kai na forma di cuba, nevi o ẑelu, i es yagu ku ta inci rius ku fontis di yagu. (Jo 36:27, 28; Eklesiastis 1:7; Isaias 55:10; Amos 9:6) Antigus gregu ta pensaba di kuma, yagus di riu bin di yagus di osianu ku sta bas di con, i es ideia kontinua te na kumsada di anu 1700.
Na un tempu pasadu, montañas di aos staba bas di osianu. (Salmu 104:6, 8) Ma pa kontrariu, manga di storias falsu fala di kuma, montañas ku ten aos, asin ke kumpuduba pa deusis.
Manti un bon iẑeni ta proteẑi saudi. Leis ku daduba pa nason di Israel, nklui es ordis, laba kurpu dipus di toka un kadaver, pui na korentena kilis ku tene duensa ku ta kamba, i kubri altu dipus di fasi nesesidadi. (Sirmonias 11:28; 13:1-5; Ripitison di Lei 23:13) Ma kontrariu di israelitas, ejipsius ta jagasiba altu di pekadur ku utrus prudutu, pa kura caga di algin.
Sera ki i ten erus sientifiku na Biblia?
Si no izamina Biblia diritu no na oja kuma resposta i nau. Ali alguns ideias eradu, aserka di si Biblia i izatu na asuntu di siensia:
Ideia eradu: Jintis ta fala kuma Biblia fala, universu kriadu na seis dia di 24 ora.
Es ki bardadi: Di akordu ku Biblia, Deus kumpu universu na un tempu ku ka kontadu. (Kumsada 1:1) Tambi dias di kriason ku faladu del na kumsada kapitulu 1, i un tempu ku ka kontadu kal ki si durason. Na bardadi, tudu tempu ku Deus toma pa kumpu seu ku Tera comadu tambi un dia. — Kumsada 2:4.
Ideia eradu: Jintis ta fala kuma Biblia fala, pajas, plantas ku arvuris, kumpudu antis di sol kumpudu pa apoia prosesu di fotosintisis. — Kumsada 1:11, 16.
Es ki bardadi: Biblia mostra kuma sol, ku sedu un di strelas, fasi parti di kusas ku kumpudu na “seu”, antis di pajas, plantas ku arvuris kumpudu. (Kumsada 1:1) Lus di sol ciga na Tera duranti purmeru “dia”, o tempu, ku kusas kumpudu. Konformi atmosfera na klaru, na terseru “dia” ku kusas kumpudu, lus di sol seduba ja forti, pa apoia prosesu di fotosintisis. (Kumsada 1:3-5, 12, 13) So mas tardi, ku sol pudiba ja ojadu na Tera. — Kumsada 1:16.
Ideia eradu: Jintis ta fala kuma Biblia fala, sol ku ta da volta di Tera.
Es ki bardadi: Eklesiastis 1:5 fala: “Sol ta mansi, i ta kai, i torna da volta pa kau ki sai.” Ma, es diklarason ta mostra kuma ku algin na Tera ta oja muvimentu ku sol ta fasi. Mesmu aos, jintis ta usa palabra “sol mansi”, “sol kai” apesar de sibi kuma Tera ku ta da volta di sol.
Ideia eradu: Jintis ta fala kuma Biblia fala Tera i planu.
Es ki bardadi: Biblia usa frasi “fin di mundo” pa rifiri lugar mas lunju di mundu; es ka signifika di kuma Tera i planu, o i tene nunde ki kaba. (Atus 1:8, NOBO TESTAMENTO NA CRIOL) Di mesmu manera, spreson “kuatru kantu di mundu” ka signifika kuma Tera tene kuatru kantu. Ma ora ku no lei es spreson, no ta ntindi kuma i na fala di mundu ntidu. — Isaias 11:12; Lukas 13:29.