Samokontrola obejmuje:

• umiejętność czekania na przyjemności

• panowanie nad swoimi reakcjami

• kończenie nielubianych zadań

• stawianie potrzeb innych ponad własne

Dzieci, które umieją zapanować nad sobą, potrafią opierać się pokusom, nawet jeśli są one bardzo silne. Natomiast dzieci, które tego nie umieją, są bardziej skłonne do:

• agresji

• stanów depresyjnych

• uzależnienia od papierosów, alkoholu lub narkotyków

• sięgania po niezdrową żywność

Pewne badania wykazały, że dzieci, które lepiej rozwinęły samokontrolę, w dorosłym życiu są zdrowsze, mają mniej kłopotów finansowych i rzadziej wchodzą w konflikt z prawem. Psycholog Angela Duckworth z Uniwersytetu Pensylwańskiego podsumowała to tak: „Nie ma czegoś takiego, jak ‚za dużo’ samokontroli”.

Naucz się mówić „nie” i bądź konsekwentny.

ZASADA BIBLIJNA: „Niech wasze słowo ‚tak’ znaczy ‚tak’, a wasze ‚nie’ — ‚nie’” (Mateusza 5:37).

Małe dzieci mogą wystawiać na próbę konsekwencję rodziców, wpadając w histerię — być może nawet w miejscu publicznym. Kiedy w takiej sytuacji rodzice ulegają, dziecko uczy się, że histeria jest skutecznym sposobem, żeby dostać to, czego się chce.

Natomiast kiedy rodzice trzymają się podjętej decyzji, dziecko uczy się podstawowej prawdy: nie zawsze dostajemy to, czego chcemy. Doktor David Walsh napisał: „Paradoksalnie, ludzie, którzy się tego nauczyli, są szczęśliwsi. Gdy uczymy dzieci, że to, czego zapragną, zawsze dostaną podane na tacy, wcale nie wyświadczamy im przysługi” *.

Jeśli już teraz mówisz dziecku „nie”, będzie ono umiało powiedzieć „nie” w przyszłości — kiedy będzie nakłaniane do wzięcia narkotyków, do seksu przedmałżeńskiego albo do innych szkodliwych zachowań.

Pomagaj dziecku dostrzegać skutki zarówno dobrego, jak i złego postępowania.

ZASADA BIBLIJNA: „Co ktoś sieje, to będzie zbierać” (Galatów 6:7).

Dziecko powinno rozumieć, że wszystko, co robi, ma swoje skutki, a w wypadku braku samokontroli mogą być one bardzo przykre. Na przykład jeśli twój syn pod wpływem negatywnych emocji wpada w złość, inni mogą go unikać. Ale jeśli rozwija umiejętność panowania nad sobą w obliczu prowokacji albo cierpliwego czekania, aż ktoś skończy mówić, ludzie będą chętnie przebywać w jego towarzystwie. Pomóż dziecku zrozumieć, że gdy będzie panowało nad emocjami, osiągnie więcej.

Ucz ustalania priorytetów.

ZASADA BIBLIJNA: ‛Oceńcie, co naprawdę się liczy’ (Filipian 1:10).

Samokontrola to nie tylko powstrzymywanie się od zrobienia czegoś złego. Obejmuje też wywiązywanie się ze swoich zadań, nawet jeśli nie są szczególnie przyjemne czy ciekawe. Dziecko musi się nauczyć ustalać, co w danym momencie jest najważniejsze, i wykonywać te obowiązki w pierwszej kolejności. Na przykład zanim pójdzie się pobawić, powinno odrobić lekcje.

Bądź wzorem.

ZASADA BIBLIJNA: „Dałem wam wzór, żebyście i wy robili to, co ja dla was zrobiłem” (Jana 13:15).

Dziecko obserwuje, jak reagujesz w trudnych lub przykrych dla ciebie sytuacjach. Pokaż, że panowanie nad sobą daje lepsze rezultaty. Czy kiedy dziecko wystawia na próbę twoją cierpliwość, wpadasz w złość czy zachowujesz spokój?