1, 2. Dlaczego warto omówić sposoby, w jakie możemy pocieszać pogrążonych w smutku? (Zobacz ilustrację tytułową).

„PRAWIE przez rok po śmierci syna odczuwaliśmy głęboki, nieznośny ból” — wspomina Susi. Inny chrześcijanin powiedział, że kiedy jego żona niespodziewanie zmarła, czuł „fizyczny ból, którego nie da się opisać”. Niestety, mnóstwo ludzi przeżywa podobne tragedie. Wiele braci i sióstr nie spodziewało się, że ich bliscy umrą przed Armagedonem. Bez względu na to, czy sam straciłeś ukochaną osobę, czy znasz kogoś pogrążonego w smutku, możesz się zastanawiać: „Jak pomóc osobom w żałobie poradzić sobie z cierpieniem?”.

² Być może słyszałeś powiedzenie: „Czas leczy rany”. Ale czy rzeczywiście sam upływ czasu łagodzi ból? Pewna wdowa zauważyła, że rany leczy nie tyle czas, ile to, jak się go wykorzysta. Ból emocjonalny — tak jak fizyczny — staje się mniej intensywny, jeśli robimy wszystko, żeby rany się zagoiły. Co konkretnie może pomóc złagodzić cierpienie?

3, 4. Skąd wiemy, że Jehowa rozumie smutek, jaki przeżywają osoby pogrążone w żałobie?

³ Niewątpliwie najważniejszym źródłem pocieszenia jest nasz współczujący Ojciec niebiański (odczytaj 2 Koryntian 1:3, 4). Jehowa, wzór empatii, zapewnił swoich sług: „Ja jestem Tym, który was pociesza” (Izaj. 51:12; Ps. 119:50, 52, 76).

⁴ Nasz kochający Ojciec sam przeżył stratę bliskich osób — Abrahama, Izaaka, Jakuba, Mojżesza czy króla Dawida (Liczb 12:6-8; Mat. 22:31, 32; Dzieje 13:22). Biblia zapewnia, że Jehowa z niecierpliwością wyczekuje czasu, kiedy będzie mógł im przywrócić życie (Hioba 14:14, 15). Będą wtedy w pełni zdrowi i szczęśliwi. Warto wziąć też po uwagę, że ukochany Syn Jehowy — „ktoś, kogo dzień w dzień szczególnie miłował” — umarł w męczarniach (Prz. 8:22, 30). Trudno wyobrazić sobie ból, jaki odczuwał wtedy Jehowa (Jana 5:20; 10:17).

5, 6. Jak Jehowa może nas pocieszyć?

⁵ Możemy być całkowicie przekonani, że Jehowa nas wesprze. Powinniśmy bez wahania zwracać się do Niego w modlitwie i zwierzać się ze swojego smutku. Pokrzepia nas świadomość, że Jehowa rozumie nasze cierpienie i zapewnia pocieszenie, którego tak bardzo potrzebujemy. Jak to robi?

⁶ Jehowa pokrzepia nas między innymi za pośrednictwem ducha świętego (Dzieje 9:31). Czynna siła Boża jest potężnym źródłem pocieszenia. Jezus obiecał, że Ojciec niebiański chętnie „da ducha świętego tym, którzy go proszą” (Łuk. 11:13). Wspomniana wcześniej Susi mówi: „Często po prostu padaliśmy na kolana i błagaliśmy Jehowę, żeby nas pocieszył. Za każdym razem pokój Boży strzegł naszych myśli i serc” (odczytaj Filipian 4:6, 7).

7, 8. Dlaczego możemy być przekonani, że Jezus zapewni nam pocieszenie?

⁷ Współczucie Jehowy w doskonały sposób odzwierciedlał Jego Syn, Jezus. Kiedy był na ziemi, przejawiał je w słowach i czynach (Jana 5:19). Został posłany, żeby pocieszać „mających złamane serce” oraz „wszystkich pogrążonych w żałości” (Izaj. 61:1, 2; Łuk. 4:17-21). Był znany z okazywania głębokiego współczucia — rozumiał cierpienie ludzi i pragnął nieść im ulgę (Hebr. 2:17).

⁸ We wczesnych latach Jezus bez wątpienia stykał się ze śmiercią członków rodziny lub znajomych. Prawdopodobnie był jeszcze stosunkowo młody, kiedy zmarł jego przybrany ojciec, Józef. Mógł być wtedy nastolatkiem albo mieć niewiele ponad 20 lat *. Wyobraź sobie, jak ten wrażliwy człowiek musi zmierzyć się z własnym smutkiem oraz cierpieniem matki i rodzeństwa.

9. Jak Jezus okazał empatię po śmierci Łazarza?

⁹ W trakcie swojej ziemskiej służby Jezus pokazał, że odznacza się głęboką wnikliwością i empatią. Przypomnijmy, co się stało po śmierci jego bliskiego przyjaciela Łazarza. Jezus wiedział, że wskrzesi go do życia. Mimo to, widząc pogrążone w smutku Marię i Martę, odczuwał ich ból w swoim sercu. Uczucie to było tak silne, że zaczął płakać (Jana 11:33-36).

10. Skąd mamy pewność, że Jezus okazuje empatię również obecnie?

¹⁰ Jak to, że Jezus wyrażał współczucie i pocieszał innych, może być pokrzepiające dla nas obecnie? Biblia zapewnia: „Jezus Chrystus — ten sam wczoraj i dzisiaj, i na wieki” (Hebr. 13:8). Skoro „Naczelny Pełnomocnik w sprawie życia” sam doświadczył smutku po stracie bliskiej osoby, to „potrafi przyjść z pomocą tym, którzy są wystawiani na próbę” (Dzieje 3:15; Hebr. 2:10, 18). Możemy więc być pewni, że Jezusa nadal porusza cierpienie innych; on rozumie ich smutek i zapewnia pocieszenie „w stosownym czasie” (odczytaj Hebrajczyków 4:15, 16).

11. Które wersety są dla ciebie szczególnie pokrzepiające?

¹¹ Relacja, która opisuje głęboki smutek Jezusa po śmierci Łazarza, to tylko jeden z wielu pokrzepiających fragmentów ze Słowa Bożego. Nic dziwnego, bo „wszystko, co niegdyś napisano, napisano dla naszego pouczenia, abyśmy przez naszą wytrwałość i przez pociechę z Pism mieli nadzieję” (Rzym. 15:4). Jeśli straciłeś bliską osobę, źródłem pocieszenia mogą się okazać następujące wersety:

•  „Jehowa jest blisko tych, którzy serce mają złamane, a zdruzgotanych na duchu wybawia” (Ps. 34:18, 19).

•  „Kiedy się we mnie namnożyło niepokojących myśli, twoje pocieszenia [Jehowo] zaczęły pieścić mą duszę” (Ps. 94:19).

•  „Nasz Pan, Jezus Chrystus, oraz Bóg, nasz Ojciec, który nas umiłował i ze swej życzliwości niezasłużonej dał wiecznotrwałe pocieszenie oraz dobrą nadzieję, niech pocieszy wasze serca i [was] utwierdzi” (2 Tes. 2:16, 17) *.

12. Co można zrobić dla osoby pogrążonej w żalu?

¹² Osoby pogrążone w żalu mogą też zaznać pocieszenia w zborze (odczytaj 1 Tesaloniczan 5:11). Jak możesz pokrzepiać i wzmacniać tych, którzy mają „ducha przygnębionego”? (Prz. 17:22). Pamiętaj, że jest „czas milczenia i czas mówienia” (Kazn. 3:7). Owdowiała Dalene wyjaśnia: „Osoba opłakująca kogoś bliskiego ma potrzebę wyrazić swoje myśli i uczucia. Dlatego najlepsze, co możesz dla niej zrobić, to po prostu wysłuchać, bez przerywania”. Junia, której brat odebrał sobie życie, dodaje: „Może nie będziesz w stanie w pełni zrozumieć ich smutku, ale liczy się to, że starasz się wczuć w ich położenie”.

13. O czym warto pamiętać, jeśli chodzi o smutek?

¹³ Poza tym pamiętaj, że nie każdy przeżywa i wyraża smutek w taki sam sposób. Czasami ktoś nie potrafi ująć w słowa tego, co dzieje się w jego sercu. W Biblii czytamy: „Serce zna gorycz duszy człowieka, a do jej radości nie wmiesza się nikt obcy” (Prz. 14:10). Nawet jeśli ktoś stara się powiedzieć, co czuje, innym może być trudno to zrozumieć.

14. Jak możemy pocieszać osoby pogrążone w smutku?

¹⁴ Nic więc dziwnego, że czasami nie wiemy, co powiedzieć osobie pogrążonej w smutku. Ale w Biblii czytamy, że „język mądrych jest lekarstwem” (Prz. 12:18). Wielu szuka pocieszających myśli w broszurze Gdy umrze ktoś bliski *. Jednak często najlepiej jest po prostu ‛płakać z tymi, którzy płaczą’ (Rzym. 12:15). „Językiem mojego serca stały się łzy” — przyznaje Gaby, która straciła męża. „Dlatego kiedy przyjaciele ze mną płaczą, przynosi mi to pewną ulgę. W takich chwilach nie czuję się osamotniona w bólu”.

15. Jak możemy kogoś pocieszyć, jeśli trudno nam zdobyć się na osobistą rozmowę? (Zobacz też ramkę „ Słowa, które łagodzą ból”).

¹⁵ Jeśli nie czujesz się na siłach porozmawiać osobiście, możesz napisać pokrzepiającą kartkę, mejla, SMS-a lub list. Mógłbyś zacytować pocieszający werset, przypomnieć jakąś charakterystyczną cechę zmarłego albo opisać jakieś miłe wspomnienie z nim związane. „Trudno wyrazić, jak bardzo mnie pokrzepia, kiedy ktoś przysyła mi zachęcającego SMS-a albo zaprasza do wspólnego spędzenia czasu” — mówi Junia. „Czuję wtedy, że bracia i siostry mnie kochają i się o mnie troszczą”.

16. Jaki jest szczególnie skuteczny sposób pokrzepiania?

¹⁶ Nie umniejszaj wartości modlitw zanoszonych razem z tymi, którzy są pogrążeni w smutku, i za nich. To prawda, że gdy wzbierają w nas emocje, może być trudno wyrażać myśli. Ale jeśli z serca będziesz zanosić do Boga błagania za takie osoby — być może drżącym głosem albo przez łzy — niewątpliwie okaże się to balsamem na zbolałe serca. „Czasami kiedy przychodzą do mnie siostry”, opowiada Dalene, „proszę je, żeby się pomodliły. Na początku często trudno jest im znaleźć słowa, ale za każdym razem po kilku zdaniach ich głos staje się pewniejszy. Te modlitwy płyną z serca. Silna wiara, miłość i troska tych sióstr bardzo wzmacniają moją wiarę”.

17-19. Dlaczego powinniśmy udzielać pomocy długofalowo?

¹⁷ Długość okresu żałoby jest sprawą indywidualną. Dlatego bądź gotowy pocieszać osoby, które straciły kogoś bliskiego, nie tylko przez pierwszych kilka dni, kiedy odwiedza je wielu przyjaciół i krewnych. Pomagaj im również w kolejnych miesiącach, gdy inni wrócą do swoich zajęć. „Prawdziwy towarzysz miłuje przez cały czas i jest bratem urodzonym na czasy udręki” (Prz. 17:17). Powinniśmy pokrzepiać osoby pogrążone w smutku tak długo, jak to będzie potrzebne (odczytaj 1 Tesaloniczan 3:7).

¹⁸ Pamiętajmy, że ci, którzy stracili kogoś bliskiego, mogą być szczególnie przygnębieni w dni rocznic. Czasem do łez pobudzają określone zdjęcia, piosenki, zapachy, zajęcia czy pory roku. Wiele rzeczy wdowiec lub wdowa muszą od teraz robić sami, na przykład pójść na zgromadzenie czy Pamiątkę. Niekiedy jest to dla nich bardzo bolesne. Pewien brat opowiada: „Spodziewałem się, że pierwsza rocznica ślubu po śmierci żony będzie dla mnie ciężkim przeżyciem, i rzeczywiście nie było łatwo. Ale żebym nie musiał być sam, moi najbliżsi przyjaciele zaplanowali w tym czasie małe spotkanie”.

¹⁹ Nie zapominajmy, że osoby pogrążone w smutku potrzebują zachęt nie tylko w jakieś szczególne dni. „Bardzo pomaga towarzystwo i wsparcie zapewniane bez żadnej okazji” — wyjaśnia Junia. „Takie spontaniczne gesty są niezwykle cenne i pokrzepiające”. Co prawda nie jesteśmy w stanie wyeliminować czyjegoś smutku ani całkowicie wypełnić pustki po stracie kogoś bliskiego, ale możemy nieść takim osobom pokrzepienie, podejmując praktyczne działania (1 Jana 3:18). Gaby wspomina: „Jestem naprawdę wdzięczna Jehowie za pomoc udzieloną przez troskliwych starszych, którzy wspierali mnie w każdej trudnej chwili. Dzięki nim czułam się tak, jakby obejmowały mnie kochające ramiona samego Jehowy”.

20. Dlaczego obietnice Jehowy są dla nas bardzo pokrzepiające?

²⁰ Już wkrótce — gdy „wszyscy w grobowcach pamięci usłyszą (...) głos [Chrystusa] i wyjdą” — Jehowa, „Bóg wszelkiego pocieszenia”, usunie smutek i zapewni trwałe pokrzepienie (Jana 5:28, 29). W Biblii znajdujemy obietnicę: „[Bóg] pochłonie (...) śmierć na zawsze i Wszechwładny Pan, Jehowa, otrze łzy z każdego oblicza” (Izaj. 25:8). Wtedy zamiast ‛płakać z tymi, którzy płaczą’, wszyscy mieszkańcy ziemi będą ‛radować się z tymi, którzy się radują’ (Rzym. 12:15).