1, 2. (a) Jakie zadanie stoi przed rodzicami i dzięki czemu mogą się z niego wywiązywać? (b) Jakie cztery sprawy przeanalizujemy?

„WIERZYMY w Jehowę, ale to nie musi oznaczać, że nasze dzieci również będą” — powiedzieli pewni rodzice z Francji. Ponadto dodali: „Wiary nie da się odziedziczyć. Dzieci zdobywają ją krok po kroku”. Brat z Australii napisał: „Prawdopodobnie największym wyzwaniem jest pomaganie dziecku w budowaniu wiary. Powinieneś robić wszystko, co w twojej mocy, żeby je w tym wspierać. Może ci się wydawać, że zaspokoiłeś jego ciekawość, a wtedy ono pyta kolejny raz o to samo. Odpowiedzi, które są dla niego satysfakcjonujące dziś, jutro mogą nie wystarczyć. Może będziesz musiał regularnie wracać do niektórych tematów”.

² Rodzice mają obowiązek uczenia oraz kształtowania dzieci, żeby przejawiały wiarę. Czy czasami masz wrażenie, że to zadanie przerasta twoje możliwości? Nikt z nas nie mógłby mu sprostać, polegając na własnej mądrości (Jer. 10:23). Ale dzięki wskazówkom od Jehowy można odnieść sukces. Przeanalizujmy cztery czynniki, które to ułatwią: 1) dobrze poznaj swoje dzieci, 2) w nauczanie zaangażuj serce, 3) posługuj się przemyślanymi przykładami, 4) bądź cierpliwy i polegaj na Bogu.

3. Jak rodzice, nauczając dzieci, mogą naśladować przykład Jezusa?

³ Jezus nie obawiał się pytać uczniów, w co wierzą (Mat. 16:13-15). Naśladuj go pod tym względem. Najlepiej rozmawiać z dzieckiem, gdy jesteście odprężeni. Poproś, żeby powiedziało, co myśli. Być może ma jakieś wątpliwości. Pewien 15-letni brat z Australii napisał: „Tata często rozmawia ze mną o mojej wierze. Zadaje mi pobudzające do myślenia pytania: ‚Co na ten temat mówi Biblia?’, ‚Czy w to wierzysz?’, ‚Dlaczego w to wierzysz?’. Chce, żebym odpowiadał swoimi słowami, a nie powtarzał to, co usłyszałem od niego albo od mamy. Im jestem starszy, tym bardziej szczegółowych odpowiedzi oczekuje”.

4. Dlaczego trzeba poważnie traktować pytania dziecka? Podaj przykład.

⁴ Jeżeli dziecko ma wątpliwości co do jakiejś nauki, nie reaguj zbyt gwałtownie ani nie przyjmuj postawy obronnej. Cierpliwie z nim o tym rozmawiaj. „Traktuj poważnie pytania dzieci” — powiedział pewien ojciec. „Nie ignoruj ich ani nie unikaj tematów, które trudno ci wyjaśnić”. W gruncie rzeczy dobrze jest traktować szczere pytania dziecka jako sygnał, że dana sprawa nie jest mu obojętna i chce ją zrozumieć. Jezus zadawał ważne pytania już jako 12-latek (odczytaj Łukasza 2:46). „Kiedy powiedziałem, że zastanawiam się, czy nasza religia jest prawdziwa”, wspomina 15-latek z Danii, „moi rodzice przyjęli to spokojnie, chociaż pewnie się o mnie martwili. Na wszystkie moje pytania odpowiedzieli na podstawie Biblii”.

5. Jak rodzice mogą pokazać, że wiara ich dzieci nie jest dla nich czymś oczywistym?

⁵ Dobrze poznaj swoje dzieci — ich sposób myślenia, uczucia i obawy. Nigdy nie zakładaj, że mają wiarę, skoro chodzą na zebrania i do służby. Rozmawiajcie o sprawach duchowych podczas codziennych zajęć. Módl się z dziećmi i za nie. Staraj się przewidywać, jakie próby mogą przechodzić, i pomagaj im się na nie przygotować.

6. Dlaczego rodzice powinni mieć prawdę w swoim sercu, żeby skutecznie uczyć dzieci?

⁶ Jezus docierał do serc, ponieważ kochał Jehowę, Jego Słowo oraz ludzi, których nauczał (Łuk. 24:32; Jana 7:46). Podobna miłość pomoże rodzicom trafiać do serc dzieci (odczytaj Powtórzonego Prawa 6:5-8; Łukasza 6:45). Rodzice, pilnie studiujcie Biblię i oparte na niej materiały. Interesujcie się dziełami stwórczymi i czytajcie artykuły na ich temat zamieszczane w naszych publikacjach (Mat. 6:26, 28). Dzięki temu pogłębicie wiedzę i wdzięczność wobec Jehowy oraz będziecie lepiej przygotowani, żeby uczyć swoje dzieci (Łuk. 6:40).

7, 8. Jaki rezultat przyniesie to, że rodzice będą mieli prawdę w sercu? Podaj przykład.

⁷ Jeśli masz w swoim sercu prawdę, będziesz chciał rozmawiać o niej z rodziną. Rób to przy różnych okazjach — nie tylko podczas rodzinnego wielbienia i przygotowywania się do zebrań. Takie tematy powinny być poruszane naturalnie i spontanicznie podczas codziennych rozmów. Pewni rodzice z USA wspominają o Jehowie, kiedy całą rodziną podziwiają przyrodę lub jedzą coś smacznego. „Mówimy dzieciom o miłości i mądrości Jehowy widocznych we wszystkim, co od Niego mamy”. Małżeństwo z RPA podczas pracy w ogródku wyjaśnia swoim dwom córkom, jak niezwykłe jest to, że nasiona kiełkują, a potem wyrastają z nich rośliny. „Staramy się wzbudzić w dziewczynkach podziw dla życia i jego cudownej złożoności” — opowiadają ci rodzice.

⁸ Pewien ojciec z Australii wziął swojego 10-letniego synka do muzeum i wykorzystał tę okazję, żeby wzmocnić jego wiarę w Boga i stwarzanie. „Oglądaliśmy tam wystawę wymarłych stworzeń morskich nazywanych amonitami i trylobitami” — opowiada. „Byliśmy zafascynowani tymi pięknymi i w pełni ukształtowanymi zwierzętami o złożonej strukturze — zupełnie nie różniły się od tych żyjących w naszych czasach. Jeżeli proste formy życia miałyby przekształcić się w złożone, to dlaczego tamte stworzenia były tak skomplikowane? Wywarło to na mnie duże wrażenie i podzieliłem się tym wnioskiem z synem”.

9. Dlaczego posługiwanie się przykładami jest skuteczne i jak zrobiła to pewna matka?

⁹ Jezus często używał przykładów, które pobudzały do myślenia, trafiały do serca i ułatwiały zapamiętywanie (Mat. 13:34, 35). Dzieci zazwyczaj mają bogatą wyobraźnię, dlatego rodzice powinni często posługiwać się przykładami. Zrobiła tak pewna matka z Japonii. Kiedy jeden syn miał osiem, a drugi dziesięć lat, postanowiła im pokazać, jak atmosfera ziemska dowodzi troski Jehowy. Dała im mleko, cukier i kawę, a następnie poprosiła, by każdy zrobił jej filiżankę ulubionego napoju. „Chłopcy bardzo się postarali” — opowiada. „Zapytałam ich, dlaczego tak się przyłożyli. Wyjaśnili, że chcieli przygotować dokładnie taką kawę, jaką lubię. Powiedziałam, że Bóg dobrał składniki atmosfery z podobną starannością — w sam raz dla ludzi”. Przykład ten był dostosowany do wieku chłopców i pomógł im zaangażować się bardziej, niż gdyby tylko wysłuchali wyjaśnienia. Niewątpliwie na długo go zapamiętali.

10, 11. (a) Jakiego przykładu mógłbyś użyć, żeby pomóc dziecku zbudować wiarę w Boga? (Zobacz ilustrację tytułową). (b) Podaj przykłady, które twoim zdaniem są skuteczne.

¹⁰ Żeby pomóc dziecku zbudować wiarę w Boga, możesz się też posłużyć przykładem przepisu. Jak to zrobić? Po upieczeniu ciasta wyjaśnij, po co jest przepis. Następnie daj dziecku jakiś owoc, na przykład jabłko, i zapytaj: „Czy wiesz, że to jabłko też powstało z przepisu?”. Przetnij je na pół i daj dziecku pestkę. Wyjaśnij, że ten „przepis” został zapisany w pestce, ale w sposób bardziej skomplikowany niż treść książki kucharskiej. Potem zapytaj: „Jeśli przepis na ciasto musiał ktoś napisać, to kto wymyślił znacznie bardziej skomplikowany przepis na jabłko?”. Starszemu dziecku mógłbyś wyjaśnić, że „przepis” na jabłko — a tak naprawdę na całą jabłoń — to kod DNA. Moglibyście też wspólnie obejrzeć ilustracje zamieszczone w broszurze Pochodzenie życia — pięć pytań, które warto rozważyć, na stronach od 10 do 20.

¹¹ Wielu rodziców lubi omawiać z dziećmi artykuły z Przebudźcie się! z cyklu „Czy to nie zostało zaprojektowane?”. Jeżeli dzieci są małe, można im przekazywać te informacje w prosty sposób. Pewni rodzice z Danii, porównując samoloty do ptaków, powiedzieli: „Samoloty wyglądają jak ptaki. Ale czy składają jaja i wysiadują małe samolociki? Czy ptaki potrzebują pasów startowych? Jak warkot samolotu brzmi w porównaniu ze śpiewem ptaków? Czyli kto jest bardziej inteligentny — konstruktor samolotów czy Stwórca ptaków?”. Tak poprowadzona rozmowa może pomóc dziecku rozwinąć „umiejętność myślenia” i zbudować wiarę w Boga (Prz. 2:10-12).

12. Jak przykłady mogą pomóc dziecku zbudować wiarę w Biblię?

¹² Trafne przykłady mogą również pomóc dziecku wzmocnić wiarę w dokładność Biblii. Przeanalizujmy Księgę Hioba 26:7 (odczytaj). Jak udowodnić, że ta wypowiedź jest natchniona przez Boga? Mógłbyś po prostu podać fakty. Ale czy nie lepiej odwołać się do wyobraźni dziecka? Wyjaśnij, że Hiob żył długo przed wynalezieniem teleskopu i statku kosmicznego. Dlaczego ludziom trudno było wtedy uwierzyć, że takie duże obiekty, jak ziemia mogą być ‛zawieszone na niczym’? Poproś dziecko, by wzięło piłkę lub kamień i zaprezentowało, że przedmioty nie mogą tak po prostu zawisnąć w powietrzu. Dlatego w czasach Hioba uważano, że każdy przedmiot musi mieć podporę. Posługując się tym przykładem, pomożesz dziecku zrozumieć, że w Biblii zostały zapisane fakty, których ludzie nie byli wtedy w stanie potwierdzić. Oznacza to, że informacje podane w tej Księdze pochodzą od Jehowy (Nehem. 9:6).

13, 14. Jak rodzice mogą pomóc dzieciom zrozumieć wartość zasad biblijnych?

¹³ Szczególnie ważne jest, żeby twoje dzieci rozumiały, jaką wartość mają zasady biblijne (odczytaj Psalm 1:1-3). Można to osiągnąć na wiele sposobów. Mógłbyś powiedzieć dzieciom, by wyobraziły sobie, że mają żyć na odległej wyspie i muszą wybrać ludzi, którzy tam z nimi zamieszkają. Zapytaj: „Jakie cechy musiałby mieć każdy z nich, żeby na wyspie panował pokój i zgoda?”. Następnie omów mądre wskazówki, na przykład z Listu do Galatów 5:19-23.

¹⁴ W ten sposób dziecko nauczy się dwóch ważnych rzeczy. Po pierwsze, zasady Boże sprzyjają prawdziwemu pokojowi i współpracy. Po drugie, Jehowa już teraz przygotowuje nas do życia w nowym świecie (Izaj. 54:13; Jana 17:3). Potem pokaż, jak to działa w praktyce — mógłbyś wybrać jakieś doświadczenie z naszych publikacji, na przykład z cyklu „Biblia pomaga zmienić życie”, który ukazuje się w Strażnicy. A może ktoś z waszego zboru dokonał dużych zmian, by podobać się Jehowie. Poproście taką osobę, żeby wam o tym opowiedziała. Takie przeżycia potwierdzają, że zasady biblijne to coś więcej niż teoria (Hebr. 4:12).

15. Jaki powinien być twój cel, gdy uczysz dzieci?

¹⁵ Pamiętaj, żeby podczas uczenia dzieci nie wpaść w koleiny. Korzystaj z wyobraźni. Pobudzaj je do myślenia — rób to w sposób dostosowany do ich wieku. Niech uczenie się będzie dla dzieci przygodą, a zdobywana wiedza wzmacnia ich wiarę. Pewien ojciec radzi: „Ciągle szukaj nowych metod wyjaśniania znanych tematów”.

16. Dlaczego rodzice muszą być cierpliwi? Podaj przykład.

¹⁶ Silna wiara jest owocem ducha Bożego (Gal. 5:22, 23). I tak jak literalne owoce — rośnie z upływem czasu. Dlatego gdy uczysz swoje dzieci, musisz być cierpliwy i wytrwały. „Razem z żoną poświęcaliśmy dzieciom bardzo dużo uwagi” — powiedział ojciec z Japonii mający dwójkę dzieci. „Kiedy były małe, studiowałem z nimi 15 minut dziennie oprócz dni zebrań. To nie było za długo ani dla nas, ani dla nich”. A pewien nadzorca obwodu napisał: „Jako nastolatek miałem mnóstwo wątpliwości i pytań. Niektórych nie potrafiłem nawet wyrazić. Z czasem na wiele z nich otrzymałem odpowiedzi w trakcie zebrań, studium rodzinnego i osobistego. Dlatego tak ważne jest, żeby rodzice wytrwale uczyli swoje dzieci”.

17. Dlaczego rodzice powinni dawać dobry przykład dzieciom i jak to robią pewni rodzice z Bermudów?

¹⁷ Jako rodzic ty sam musisz mieć silną wiarę. Dzieci będą cię obserwować i to z pewnością wywrze na nie pozytywny wpływ. Dlatego wzmacniaj swoją wiarę. Niech dzieci widzą, że Jehowa jest dla ciebie kimś realnym. Gdy pewna rodzina z Bermudów przeżywa trudne chwile, rodzice modlą się z dziećmi o pomoc do Jehowy. Zachęcają je też, żeby same się modliły. „Starszej córce powtarzamy: ‚Całkowicie polegaj na Jehowie, angażuj się w służbę i nie zamartwiaj’. Kiedy córka widzi rezultaty, przekonuje się, że Jehowa nas wspiera. A to w niezwykły sposób wpływa na jej wiarę w Boga i Biblię”.

18. O czym powinni pamiętać rodzice?

¹⁸ Oczywiście dzieci same muszą rozwinąć wiarę. Jako rodzice możecie sadzić i podlewać, a wzrost daje Bóg (1 Kor. 3:6). Dlatego módlcie się o Jego ducha i róbcie, co w waszej mocy, by uczyć dzieci. Wtedy Jehowa będzie wam błogosławił (Efez. 6:4).