Gniazdo nogala prążkowanego

NAGRANIE

Przepraszamy. Nie udało się uruchomić odtwarzacza.Pobierz ten film

Nogal prążkowany, występujący w południowej Australii, potrafi utrzymać temperaturę w swoim gnieździe w okolicach 34 stopni Celsjusza (odchylenie wynosi zaledwie 2—3 stopnie). Jak to możliwe, że udaje mu się to zarówno w dzień, jak i w nocy, i to przez cały rok?

Każdej zimy ptaki te kopią dół — głęboki na około metr i szeroki na jakieś trzy metry — który samiec wypełnia trawą, liśćmi i innymi roślinami. Pod koniec zimy, kiedy sterta roślin namoknie pod wpływem deszczu, samiec wykopuje w niej jamę na jaja i całość przykrywa warstwą ziemi. Wkrótce rośliny zaczynają gnić i wydzielać ciepło, dzięki czemu powstaje naturalny inkubator.

Żeby z jaj wykluły się pisklęta (A), nogal prążkowany korzysta z ciepła słonecznego oraz tego wytworzonego przez rozkładającą się roślinność (B). Regulując grubość warstwy ziemi (C), nogal zapewnia jajom stałą temperaturę około 34 stopni Celsjusza przez wiele miesięcy. W tym celu ptak przerzuca pazurami znaczące ilości ziemi (D)

Za każdym razem, kiedy samica jest gotowa złożyć jaja, samiec usuwa ziemię, żeby mogła znieść jajo w przygotowanej komorze. Następnie od razu przykrywa kopiec ziemią. W okresie od września do lutego samica może złożyć do 35 jaj a.

Ptaki te często wkładają dziób w piasek, żeby sprawdzić temperaturę kopca. Następnie w zależności od pory roku go modyfikują. Na przykład:

Wiosną, kiedy procesy gnilne za bardzo podnoszą temperaturę w gnieździe, samiec usuwa piasek znad komory na jaja i w ten sposób obniża temperaturę. Później ponownie przykrywa gniazdo schłodzonym piaskiem.
Latem samiec przykrywa górę kopca dodatkową warstwą ziemi, żeby ochronić jaja przed słońcem. Ale każdego dnia wcześnie rano usuwa piasek. Pozwala schłodzić się gniazdu i później znowu zasypuje je chłodnym piaskiem.
Jesienią, kiedy proces gnicia ustaje, samiec usuwa prawie całą ziemię i pozwala słońcu ogrzewać jaja i rozgrzebany piasek. Później ponownie przykrywa kopiec rozgrzaną ziemią i w ten sposób w nocy utrzymuje odpowiednią temperaturę gniazda.

Każdego dnia samiec średnio przez ponad pięć godzin przerzuca jakieś 850 kilogramów piasku. Dzięki temu, że piasek jest stale przekopywany, ma luźną strukturę, co ułatwia pisklętom wydostanie się z kopca podczas wykluwania.

Przepraszamy. Nie udało się uruchomić odtwarzacza.Pobierz ten film

Zobacz, jak nogale usuwają piasek z gniazda

Co o tym sądzisz? Czy zdolność nogala prążkowanego do kontrolowania temperatury w gnieździe jest wynikiem ewolucji? A może została zaprojektowana?

a Okres wylęgania jaj trwa od siedmiu do ośmiu tygodni, co sprawia, że samiec musi dbać o kopiec aż do kwietnia.