Ir al contenido

¿Impuestosta paganachu tiyan?

¿Impuestosta paganachu tiyan?

¿Impuestosta paganachu tiyan?

MANA tukuychu impuestosta pagayta munanku. Wakenqa ninku, autoridades chay tantakusqan qolqeta mana allintachu apaykachasqankuta, usuchisqankuta, chayri suwakapusqankuta. Chayrayku Oriente Mediopi uj llajtanmanta runasqa, kayta ninku: “Mana impuestosta pagasqaykuchu, balasta rantispa wawasniykuta wañuchinankupajqa”, nispa.

Unaymantaña runasqa ajinata yuyanku. Indiamanta uj dirigente Mohandas Gandhi sutiyoj, conciencianrayku kay jinata nerqa: “Pillapis guerraman maqanakoj rejqa, chayri imaynallamantapis chaypi yanapakojqa juchallikun. Chayrayku impuestota pagajqa ñapis juchallikushanña, jovenpis machitupis kachun”, nispa.

200 watas ñaupajta jina, Henry David Thoreau nisqa yachayniyoj runaqa, impuestos guerrasta apoyananpaj kasqanta yacharqa. Chayrayku mana impuestosta pagayta munarqachu. Pay nerqa: “Sapa runa niyta atin imapajchus qolqen apaykachakunanta. Chayrayku mana allinchu kashan, políticos runasta obligananku impuestosta paganankupaj. Astawanpis concienciankuta respetananku tiyan”, nispa.

Bibliaqa niwanchej, cristianosqa tukuy imapi llimphu sonqoyoj kananchejta. Chayrayku impuestosta paganachus manachus kasqanmanta parlashanchej (2 Timoteo 1:3). Bibliaqa nin, gobiernosqa impuestosta cobranankupaj derechoyoj kasqankuta. Chaypi nin: “Tukuy runas autoridadesta kasuchunku. Manachus Dios autoridades kanankuta saqenman chayqa, mana autoridades kanmanchu. Tukuy autoridadesqa Diospa churasqan kanku. Chayrayku autoridadestaqa kasukunaykichejpuni tiyan, mana castigota manchachikuspallachu, manachayqa sonqoykichej mana juchachasunaykichejpaj. Chayrayku qankunapis impuestosta pagankichej. Autoridadesqa Diospa kamachisnin kaspa, ruwanasninkuta juntʼallankupuni. Tukuyman imatachus qonaykichej kasqanta qoychej: Impuestota cobrajmanqa impuestota pagaychej” (Romanos 13:1, 5-7).

Chayrayku ñaupa tiempomanta cristianosqa, impuestosta pagajpuni kanku. Chay churasqanku qolqe guerraspaj apaykachakojtinpis. Kay tiempomanta Jehovaj testigosninpis impuestosta pagallankutaj. * Jinapis mana yachankuchu, imaspipunichus impuestosninku gastakusqanta. Ichá wakin qolqeqa mana allin imaspaj apaykachakun. Jina kajtin, ¿imaraykutaj impuestosta pagallankupuni? ¿Sonqonku juchachanmanchu impuestosta mana pagajtinku?

Llimphu sonqoyoj kanapaj impuestosta pagana tiyan

Ñaupa cristianospa tiemponkupi, impuestosmanta ashkha qolqe guerrapaj apaykachakoj. Gandhi, Thoreau runaspa tiemponkupipis, impuestosqa guerrasllapajtaj apaykachakoj. Chayrayku paykunaqa, mana pagayta munarqankuchu.

Ñaupa cristianosqa, Romanos capítulo 13 nisqanta kasukorqanku. Chaytataj ruwarqanku mana castigasqa kayta manchachikuspallachu, manaqa ‘sonqonku mana juchachananpaj’ (Romanos 13:5). Cristianosqa conciencianchejrayku yachanchej impuestosta pagananchej kasqanta, chay qolqe mana allin imaspaj apaykachakojtinpis. Pero, ¿chayta ruwajtinchej manachu sonqonchej juchachawasunman? Chayta yachanapajqa imaynatachus conciencianchej chayri sonqonchej llankʼasqanta entiendenanchej tiyan. Sonqonchejqa imapis allinchus manachus kasqanta reparachiwanchej.

Thoreau runa nin jina, tukuy concienciayoj kanchej. Jinapis chayqa mana allintapunichu yanapawasunman. Diosta kusichinapajqa, conciencianchejta Diospa munayninman jina yachachinanchej tiyan. Diosqa noqanchejmanta nisqa, aswan yachayniyoj. Chayrayku wakin kutisqa, Dios jina piensanapaj yuyayninchejta cambiananchej tiyan (Salmo 19:7). ¿Imaynatá kayta yachay impuestosta paganapajchus manachus yanapawanchej? Chaypajqa imatachus Jehová autoridadesmanta piensasqanta qhawarina.

Apóstol Pabloqa nerqa, “autoridadesqa Diospa kamachisnin” kasqankuta (Romanos 13:6). ¿Imajtin Pablo chayta nerqa? Imaraykuchus Dios saqen, chay autoridades kamachinankuta. Ajinamanta mana pipis munasqanta ruwananpaj, runasta yanapanankupaj ima. Chaytapunitaj autoridades ruwanku. Aswan suwa kajkunapis, carreterasta ruwachinku, profesoresman, policiasmanpis paganku. Waj jinasmantapis runasta yanapallankutaj. Chantapis Diosqa, sumajta yachan autoridades sajra imasta ruwasqankuta. Jinapis paykunata kasukunanchejta, impuestosta pagananchejta ima kamachiwanchej. ¿Imaraykutaj chayta kamachiwanchej? Imaraykuchus Dios saqeshan autoridades kamachinawanchejta, chayta respetananchejtataj munan.

Diosqa autoridadesta, gobiernostapis uj tiempollata kamachinankuta saqeshan. Pisimantawan tukuy gobiernosta chinkachenqa, paypa Gobiernollanñataj sayanqa. Chay Gobiernotaj kay jallpʼamanta kamachejkunaj ruwasqankuta allinchanqa (Daniel 2:44; Mateo 6:10). Chay tiempo chayamunankama, Diosqa munan autoridadesta kasukunanchejta, impuestosta pagananchejtapis.

Chaywanpis ichá Gandhi jinallapuni yuyashanki. Ichapis ninki: “Guerras kananpaj impuestosta pagayqa jucha”, nispa. Jina kajtin, kaypi piensariy: Uj llajtataqa loma puntamantapuni allinta qhawarinchej, ¿icharí? Ajinallataj yuyayninchejwanpis. Diosqa loma puntamanta jina tukuy imata qhawamushan. Noqanchejmanta nisqataj aswan yachayniyoj. Chayta entiendeyqa, pay jina yuyanapaj yanapawasun. Diosqa profeta Isaiasnejta nerqa: “Imaynatachus cieloqa jallpʼamanta aswan patapi kashan, ajinallatataj ñankunasniypis ñankunasniykichejmanta aswan patapi kashan, yuyasqasniypis yuyasqasniykichejmanta aswan patapi kashan”, nispa (Isaías 55:8, 9).

¿Autoridadesta tukuy imapipunichu kasukunanchej tiyan?

Biblia impuestosta pagananchejta niwajtinchejpis, chayqa mana niyta munanchu autoridadesta tukuy imapi kasukunanchejta. Jesús sut’ita nerqa, Diosqa mana tukuy atiytachu autoridadesman qosqanta. Uj kuti, judíos Jesusta taporqanku impuestosta romanosman paganamanta. Jesustaj paykunaman nerqa: “Cesarpata kajtaqa Cesarman qopuychej, Diospata kajtataj Diosman qopuychej”, nispa (Marcos 12:13-17).

Gobiernosqa “César” jinallataj qolqeta ruwachinku, mashkhachus valesqantapis ninku. Chayrayku Diosqa nin, paykuna chay qolqeta impuestosnejta mañakapuyta atisqankuta. Jinapis Jesús nerqa ni pipis ‘Diospata kajta’ mañayta atiwasqanchejta, nisunman kausayninchejta, yupaychayninchejtawan. Chayrayku runaspa kamachisqanku, Diospa kamachisqanwan churanakun chayqa, ‘cristianosqa Diostapuni kamachejninchejta jina kasukunchej, runasta kasukunanchejmantaqa’ (Hechos 5:29).

Kay tiempomanta cristianosqa, gobiernos impuestosta imapajchus apaykachasqankuta yachaspa, ichá mancharikunchej. Jinapis impuestosta pagallanchejpuni, nitaj autoridadesman churanakunchejchu. Chayta ruwasunman chayqa, mana Diospi atienekushasunmanchu. Imaraykuchus paylla tukuy problemasta kay jallpʼamanta allinchanqa. Chayrayku cristianosqa, pacienciawan suyakunchej Diospa Gobiernonta, maypichus Jesús gobernanqa, chayta. Payqa chay Gobiernomanta nerqa: “Gobiernoytajrí mana kay mundomantachu”, nispa (Juan 18:36).

Diosta kasukoyqa allinninchejpaj

Bibliaj nisqanman jina, impuestosta pagasun chayqa, ashkha problemasmanta librakusun. Mana impuestosta pagasunman chayqa, multachikusunman, carcelmanpis wisqʼachikusunman. Chantapis japʼichikunanchejmanta mancharisqalla kausasunman (Romanos 13:3-5). Jinapis Diosta kasukusun chayqa, mana chay problemaspi rikukusunchu. Chantapis Diospa ñaupaqenpi llimphu sonqoyoj kasun. Leyta kasukuspataj payta jatunchasun. Impuestosta mana pagajkunamanta nisqa, aswan pisi qolqeyoj kajtinchejpis, Diosqa mana imatapis faltachiwasunchu. Rey Davidqa, chaymanta parlaspa nerqa: “Unayqa joven karqani, kunantaj viejoña kani, jinapis ni jayk’aj rikorqanichu Diosqa cheqan runata saqerparisqanta, nitaj wawasnintapis khuyayta tʼantata mañakushajta”, nispa (Salmo 37:25).

Imaraykuchus Biblia impuestosta paganata niwasqanchejta entiendespa, chayta kasukuspa ima, sonqo tiyasqa kasun. ¿Imaraykutaj? Imaraykuchus Diosqa, mana juchachawasunchu imaynatachus gobiernos impuesto qolqeta apaykachasqankumanta. Imaynatachus uj inquilino, mana juchayojchu imatachus dueño alquiler qolqewan ruwasqanmanta, ajina. Stelvio sutiyoj runamanta parlarina. Payqa Europaj uranejninpi tiyakun. Watastataj chʼajwarqa nacionninmanta gobiernos allin kajta ruwanankupaj. Jinapis mana ni imata allinchayta aterqachu. Pay nerqa: “Runasqa sapallanchejmanta manapuni cheqan kausayta sayarichiyta atisunmanchu, nitaj uj familia jina kausakuyta atisunmanchu. Nillataj problemasta chinkachiyta atisunmanchu. Diospa Gobiernollan chaytaqa ruwanqa”, nispa. Stelvioqa kunanqa cristiano.

Qanpis ‘Diospata kajta Diosman pagapunki’ chayqa, paylla allin kausayta apamuyta atisqanta creenki. Tumpamantawan, Diosqa cheqan Gobiernonta kay jallpʼapi sayarichenqa. Chay Gobiernotaj kay jallpʼamanta gobiernospa mana allin ruwasqankuta allinchanqa. Qantaj chay imasta rikuyta atiwaj.

[Sutʼinchaynin]

[Yuyarinapaj]

Diospa yuyaynenqa, noqanchejpa yuyayninchejmanta aswan patapi kashan. Noqanchejtaj pay yuyasqanman jina yuyananchej tiyan.

[Yuyarinapaj]

Dios kamachiwasqanchejman jina impuestosta pagasun chayqa, paypa ñaupaqenpi llimphu sonqoyoj kasun. Chantapis pay ni imata faltachinawanchejpi atienekusun.

[Dibujos/fotos]

“Cesarpata kajtaqa Cesarman qopuychej, Diospata kajtataj Diosman qopuychej”.

[Maymantachus foto orqhokusqan]

Copyright British Museum