Ir al contenido

Ir al índice

CAPÍTULO 2

Noqamanta “testigos jina willankichej”

Noqamanta “testigos jina willankichej”

Jesusqa apostolesninta wakichin predicacionta ñaupajman apanankupaj

Orqhosqa kashan Hechos 1:1-26 versiculosmanta

1-3. 1) Jesús cieloman ripunanpajña kashajtin, ¿imaynataj apostolesnin kasharqanku? 2) ¿Imastá tapukusunman?

 UJ MASHKHA semanasllapi tukuy ima pasarqa, apostolesqa kusisqastaj, llakisqastaj kasharqanku. Ñaupajtaqa may llakisqa kasharqanku Jesús wañuchisqa kasqanrayku. Jesús kausarinpojtintaj, may kusisqaspuni kasharqanku. Chaymanta qhepan 40 diaspi, Jesusqa ashkha kutista paykunaman rikhurerqa yachachinanpaj, kallpacharinanpaj ima. Paykunaqa mayta munasharqanku Jesús paykunallawanpuni kananta, jinapis chay kutillatawanña Jesús paykunawan kasharqa.

2 Apostolesqa Jesuswan khuska Olivos orqopi kasharqanku, tukuy ima nisqantataj uyarisharqanku. Horasqa rato pasasharqa, tukuy ima yachachisqantataj sumajta uyarisharqanku. Apostolesqa Jesús yachachinallantapuni munasharqanku, jinapis Jesusqa chʼinyaporqa, makisninta oqharispataj paykunata bendicerqa. Chantá cieloman wicharipuyta qallarerqa. Apostolesqa cielo qhawarisqa kasharqanku “chantá payta phuyu pʼampaykorqa, manañataj rikorqankuchu” (Luc. 24:50; Hech. 1:9, 10).

3 Chaymantapacha apostolespajqa niña imapis kikinchu karqa. Jesusqa cieloman riporqa, ¿chayrayku imatá paykuna ruwankuman karqa? Jesusqa sumajta paykunata wakicherqa qallarisqan llankʼayta ruwanallankupajpuni. ¿Imaynatá Jesús paykunata wakicherqa? Chanta, ¿imatá paykuna ruwarqanku? ¿Imatá paykunamanta yachakusunman? Chaypajqa Hechos libromanta ñaupaj capitulota ukhuncharina.

“Kausarimusqantapuni yachanankupaj” (Hechos 1:1-5)

4. ¿Imaynatá Lucas Hechos librota qhelqayta qallarerqa?

4 Lucasqa Hechos librota qhelqayta qallarerqa Teofiloman parlaspa, imaynatachus Evangelionta qhelqayta qallarerqa ajinata. a Lucasqa Hechos librota qhelqayta qallarerqa Evangelionpa tukukuyninpi imasmantachus qhelqarqa chaymanta qhelqaspa. Payqa Hechos libropi waj jina palabritasta oqharin, waj imastataj yapaykun. Ajinamanta Teofiloqa sutʼita yacharqa imachus Jesús wañupusqanmanta qhepaman pasasqanmanta parlashasqanta.

5, 6. 1) ¿Imaynapí discípulos yacharqanku Jesús kausarimusqantapuni? 2) ¿Imapipis noqanchej creellanchejchu?

5 Hechos 1:3 nin: “[Jesusqa] apostolesninman rikhurerqa, kausarimusqantapuni yachanankupaj”, nispa. “Munasqa doctor” Lucaslla nerqa: “Kausarimusqantapuni yachanankupaj”, nispa (Col. 4:14). Chay palabrastaqa doctoreslla oqharej kanku, chay palabrastaj niyta munan imapis sutʼi kasqanta, atienekunapaj jinataj. Ajina sutʼi karqa Jesús kausarimusqanpis. Payqa discipulosninman ashkha kutispi rikhurerqa, ujninkuman chayri iskayman, wakin kutistaj tukuy apostolesman. Uj kutipitaj 500 kuraj discipulosninman rikhurerqa (1 Cor. 15:3-6). Chaytaj apostolesta yanaparqa sinchʼi creeyniyojllapuni kanankupaj.

6 Jesús kausarimusqantapuni creenchej pruebas kasqanrayku. Arí, sutʼita yachanchej Jesusqa kay jallpʼaman jamusqanta, juchasninchejrayku wañusqanta, kausarimusqanta ima. Diospa Palabranpeqa chay imasta rikojkunapuni willawanchej, nitaj necesitanchejchu waj pruebasta. Chayrayku Diospa Palabranta estudiana, chayta entiendenapajtaj orakuna, ajinamanta creeyninchej sinchʼi kanqa. Noqanchejqa mana imapipis creellanchejchu, imapichus creesqanchejtaqa sutʼita yachanchej. Ajina creeyniyojtaj kananchej tiyan wiñay kausayta japʼinapaj (Juan 3:16).

7. ¿Imatá Jesús jina willaypi ruwasunman?

7 Jesusqa ‘Diospa Gobiernonmanta parlallarqataj’. Payqa discipulosninman sutʼincharqa Mesiasqa ñakʼarinan kasqanta, wañunantaj kasqanta (Luc. 24:13-32, 46, 47). Jesusqa Mesías jina imatachus ruwananmanta parlaspa Diospa Gobiernonmanta parlasharqa, imaraykuchus pay chay Gobiernomanta Rey kanan karqa. Chantapis Jesusqa Diospa Gobiernonmantapuni willaj, noqanchejpis kikinta ruwana tiyan (Mat. 24:14; Luc. 4:43).

“Kay jallpʼaj tukuy kʼuchusnintinpi” (Hechos 1:6-12)

8, 9. 1) ¿Apostolespa ima yuyasqasninkutaj pantasqa kasharqa? 2) ¿Imaynatataj Jesús apostolesninta yanaparqa, chanta imatataj chaymanta yachakunchej?

8 Apostolesqa Jesús niraj cieloman ripushajtin paywan Olivos orqopi kasharqanku. Chaypitaj mayta yachayta munaspa Jesusta taporqanku: “Señor, ¿kunanchu Israelpa gobiernonta watejmanta sayarichinki?”, nispa (Hech. 1:6). Apostolesqa ajinata tapuspa iskay imaspi pantasqas kasharqanku. Uj kaj, paykunaqa yuyarqanku Diospa Gobiernon Israel nacionpi watejmanta sayarichisqa kananta. Iskay kaj, paykunaqa yuyarqanku Diospa Gobiernon chay ratopacha kamachiyta qallarinanta. Chayrayku nerqanku: “¿Kunanchu?”, nispa. ¿Imaynatá Jesús paykunata yanaparqa?

9 Jesusqa mana imatapis nerqachu ñaupaj kaj pantasqa yuyayninkumanta, imaraykuchus yacharqa paykunallataj pantasqa kashasqankuta reparakunankuta. Discipulosqa 10 diasninman rikunanku karqa uj mosoj nación rikhurisqanta, chaytaj karqa Diospa llajtan Israel. Chay kutimantapacha Israel nacionqa manaña Diospa llajtanchu kanan karqa. Jinapis Jesusqa iskay kaj pantasqa yuyayninkumanta parlarqapuni. Payqa kʼachallamanta nerqa: “Maykʼajchus chayri ima horachus imapis kanantaqa Tatallay niyta atin, qankunaqa mana chayta yachanaykichejchu tiyan”, nispa (Hech. 1:7). Ajinapuni, Jehovalla niyta atin maykʼajchus munaynin juntʼakunanta. Jesusqa niraj wañupushaspa nerqa: “Chay pʼunchaymanta, chay horamantawanqa mana pipis yachanchu, [...] ni noqapis, chaytaqa Tatallay yachan”, nispa (Mat. 24:36). ¿Imatá chaymanta yachakunchej? Ama noqanchejpis yuyanachu ima pʼunchaychus, ima horachus tukukuy kananpi. Chaytaqa mana yachananchejpunichu tiyan.

10. 1) ¿Imaynataj apóstoles karqanku? 2) ¿Imatá apostolesmanta yachakusunman?

10 Apostolestaqa pantasqata yuyasqankumanta ama qhawaranachu. Paykunaqa sinchʼi creeyniyoj karqanku, Jesuspa nisqantataj kʼumuykukoj sonqowan japʼikorqanku. Paykunaqa pantasqata yuyaspapis allin sonqoyoj karqanku. Jesusqa kutin kutita paykunata nerqa: “Rijchʼarisqallapuni kaychej”, nispa (Mat. 24:42; 25:13; 26:41). Paykunaqa Diosta yupaychaypi sumaj rijchʼarisqas kasharqanku, maytataj suyakusharqanku Jehová kay tukukuy tiempopi ima señalestachus rikuchinanta. Noqanchejpis apóstoles jinallataj rijchʼarisqasllapuni kananchej tiyan, astawanraj kay qhepa pʼunchaykunapi kausakusqanchejrayku (2 Tim. 3:1-5).

11, 12. 1) ¿Ima sumaj llankʼaytataj Jesús apostolesninman qorqa? 2) ¿Imaraykutaj Jesús nerqa espíritu santota kachamunanta?

11 Jesusqa apostolesninta nerqa uj sumaj llankʼayta ruwanankuta. Pay nerqa: “Espíritu santo qankunaman jamojtin atiyta japʼinkichej, noqamantataj testigos jina willankichej Jerusalenpi, tukuy Judeapi, Samariapi, jinallataj kay jallpʼaj tukuy kʼuchusnintinpi”, nispa (Hech. 1:8). Apostolesqa Jesús kausarimusqanmanta ñaupajta Jerusalenpi willananku karqa, maypichus Jesusta wañucherqanku chaypi. Chantataj tukuynin Judeapi willananku karqa, chaymantataj Samariapi willananku karqa, aswan qhepamantaj “kay jallpʼaj tukuy kʼuchusnintinpi” willananku karqa.

12 Jesusqa niraj discipulosninta willajta kachashaspa nerqa espíritu santota kachamunanta paykunata yanapananpaj. “Espíritu santo” palabrasqa Hechos libropi 40 kutismanta astawan rikhurin. Hechos libroqa sutʼita willawanchej Diospa espiritunpa yanapaynillanwan paypa munayninta ruwayta atisqanchejta. Kunantaj Diospa espiritunpa yanapayninta astawanraj necesitanchej, chayrayku Diosmanta sapa pʼunchay espiritunta mañakuna (Luc. 11:13).

13. 1) ¿Maykamataj willaspa chayananchej tiyan? 2) ¿Imaraykutaj willaypi yanapakunanchej tiyan?

13 Jesusqa apostolesninman kamacherqa “kay jallpʼaj tukuy kʼuchusnintinpi” willanankuta. Apostolestaj chay kamachiyta juntʼarqanku kay mundomanta wakin lugarespi willaspa. Noqanchejtajrí mundo enteropi willashanchej. Ñaupaj capitulopi yachakorqanchej jina, noqanchejqa kusiywan chay llankʼayta japʼikunchej, imaraykuchus Diosqa munan tukuy laya runas paypa Gobiernonmanta sumaj willaykunata uyarinankuta (1 Tim. 2:3, 4). ¿Tukuy laya runas salvakunankupaj yanapakushanchejchu? Chay llankʼaypi yanapakuspaqa kusisqas kasunchej, Jehovataj kallpata qowasun chayta juntʼanapaj. Hechos libropeqa sumajta yachakusun imaynatachus, imayna sonqowanchus sumajta willananchejta.

14, 15. 1) ¿Imatataj ángeles nerqanku Cristo kutimunanmanta, chanta chayta nispa imatataj nisharqanku? (Sutʼinchaynintawan qhawariy). 2) ¿Imaraykutaj ninchej Cristo imaynatachus riporqa ajinallatataj kutimusqanta?

14 Yachakorqanchej jina, Jesusqa cieloman wicharipuytawan chinkariporqa, 11 apostolesnintaj cielo qhawarisqa kasharqanku. Jinallapi iskay ángeles rikhurimuspa paykunata nerqanku: “Galileamanta runas, ¿imaraykutaj cielota qhawashankichejri? Jesusqa qankuna ukhumanta cieloman ripunña. Payqa imaynatachus cieloman ripojta rikorqankichej, ajinallatataj kutimonqa”, nispa (Hech. 1:11). Wakin religionesqa yachachinku Jesús imayna cuerpowanchus cieloman riporqa, chay cuerpollawantaj kutimunanta. Jinapis chay angelesqa mana chaytachu nisharqanku, ¿imaynapí chayta yachanchej?

15 Angelesqa mana nerqankuchu imayna cuerpowanchus riporqa chay cuerpollawantaj kutimunanta, manaqa nerqanku: “Imaynatachus cieloman ripojta rikorqankichej, ajinallatataj kutimonqa”, nispa. b Chanta, ¿imaynatá Jesús riporqa? Jesusqa chinkariporqaña ángeles niraj apostoleswan parlashajtinku. Pisi runaslla repararqanku Jesús jallpʼamanta cieloman ripusqanta. Imaynatachus Cristo Tatanpaman riporqa ajinallatataj kutimunan karqa. Chaytaj ajinapuni karqa. Pikunachus sumajta entiendenku Diospa Palabranta, ima tiempopichus kausakushasqanchejtapis, chaykunalla reparanku Jesusqa Diospa Gobiernonpi rey jina kamachishasqanta (Luc. 17:20). Noqanchejpis mana iskayrayananchejchu tiyan Cristo Diospa Gobiernonpi kamachishasqanmanta, chaytataj kunan usqhayllata wajkunaman yachachimuna tiyan, paykunapis Diosta sirvinankupaj.

“Rikuchiwayku ari [...] mayqentachus ajllasqaykita” (Hechos 1:13-26)

16-18. 1) Hechos 1:13, 14 nisqanman jina, ¿imaynataj ñaupa tiempopi tantakuykuna kaj? 2) ¿Imatá Jesuspa maman Mariamanta yachakunchej? 3) ¿Imaraykutaj tantakuykunaman riyta mana saqenachu tiyan?

16 Apostolesqa “may kusisqa Jerusalenman kutiporqanku” (Luc. 24:52). Paykuna imatachus ruwanankutaqa Jesús sutʼita yachacherqa. Chanta paykuna, ¿imatá ruwarqanku? Chayta yachanapajqa qhawarina Hechos 1:13, 14 nisqanta. Chaypi yachakusun imaynatachus jaqay tiempopi tantakuykuna ruwakusqanta. Chaypi niwanchej ‘wasej alto patanpi’ tantakusqankuta. Palestinapeqa ashkha wasis alto patasniyoj karqa, chayman wicharinapajtaj jawa ladopi gradas karqa. Apostolesqa ichapis tantasqa kasharqanku Marcospa mamanpa wasinpi, pimantachus Hechos 12:12 parlan chaypajpi. Imayna kajtinpis, ichapis chay waseqa mana tukuy imasniyojpunichu karqa, jinapis tantakunapaj jina karqa. Chanta, ¿pikunataj chaypi kasharqanku? ¿Imatataj ruwasharqanku?

17 Chaypeqa mana apostolesllachu kasharqanku, manaqa waj qharispis. “Wakin warmispis paykunawan khuska kasharqanku”, paykunamanta ujnintaj Jesuspa maman María karqa. Bibliaqa chay kutillapiña Mariamanta parlan sutinta oqharispa. Mariaqa hermanoswan khuska Diosta sirvisharqa, Jesuspa maman kaspapis mana may kasqantachu creekorqa. Payqa maytachá kusikorqa chaypi tawa wawasnin kashasqankumanta. Imaraykuchus Jesús kay jallpʼapi kashajtenqa ni hermanosninpis paypi creerqankuchu (Mat. 13:55; Juan 7:5). Jinapis Jesús wañuchisqa kasqanmanta kausarimojtinraj paypi creeyta qallarerqanku (1 Cor. 15:7).

18 ¿Imapajtaj discípulos tantakorqanku? Hechos 1:14 nin: “Tukuyninkutaj tantakojpuni kanku uj sonqolla Diosmanta mañakunankupaj”, nispa. Diosta yupaychanapajqa tantakunchejpuni. Tantakuykunapeqa purajmanta kallpachanakunchej, Diosmanta yachakunchej, yuyaychaykunatataj japʼinchej. Astawanqa tantakunchej Tatanchej Jehovata yupaychanapaj. Tantakuykunasninchejpi orakuspa, takirispa payta mayta kusichinchej, chaytaj noqanchejpaj may sumaj. Tantakuykunapeqa Diosta yupaychanchej, noqanchejpis kallpachasqa kanchej, chayrayku tantakuykunaman riyta amapuni saqenachu (Heb. 10:24, 25).

19-21. 1) ¿Imatá yachakunchej Jehová Pedropaj mana phiñakusqanmanta? 2) ¿Imaraykutaj Judaspa cuentanmanta wajta ajllananku karqa? 3) Imaynatachus Matiasta ajllasqankumanta, ¿imatá yachakunchej?

19 Jesuspa discipulosnenqa uj imata allinchananku karqa, Pedrotaj imaynatachus chayta allinchanankuta nerqa (Hech. 1:15-26). Pedro Jesusta kinsa kutita mana rejsisqanta nejtinpis, Jehovaqa paywan mana phiñakorqachu, astawanqa sigue paypaj llankʼajta saqerqa (Mar. 14:72). Kaypi yachakunchej Jehovaqa kʼacha kasqanta, sonqomantapacha pesachikojtichejtaj perdonawasqanchejta. Chaytaj may sumajpuni, imaraykuchus tukuy pantaj runas kanchej (Sal. 86:5).

20 Pedroqa repararqa Judas Jesusta wasanchasqanrayku wajta paypa cuentanmanta ajllananku kasqanta. ¿Pitá ajllankuman karqa? Pichus Jesús willayta qallarisqanmantapacha paywan karqa, pay kausarimusqantapis rikorqa chayta (Hech. 1:21, 22). Chaytaj Jesús nisqanman jinapuni karqa. Pay nerqa: “Qankunapis, qhepayta jamusqaykichejrayku 12 kamachina tiyanaspi tiyaykukullankichejtaj, Israelpa 12 ayllusninta juzganaykichejpaj”, nispa (Mat. 19:28). Jehovaqa munarqasina 12 apóstoles Mosoj Jerusalenmanta “12 cimiento” rumis kanankuta. Imaraykuchus paykunaqa Jesuswan khuska karqanku willayta qallarisqanmantapacha (Apo. 21:2, 14). Diosqa Pedrota yanaparqa Salmo 109:8 versiculopi profecía Judasmanta parlashasqanta entiendenanpaj. Chaypi nin: “Kamachej cargontapis waj japʼichun”, nispa.

21 ¿Imaynatá ajllarqanku uj mosoj apostolta? Suerteta orqhospa ajllarqanku (Pro. 16:33). Ñaupa tiempomanta Diospa kamachisnenqa imallatapis ajllanankupaj chayta ruwaj kanku. Bibliaqa suerteta orqhoymanta Hechos libropi ultimota parlan. Discípulos espíritu santota japʼisqankumantapacha niñasina suerteta orqhojchu kanku. ¿Imaraykutaj chay kutipi suerteta orqhorqanku? Paykunaqa Jehovapuni ajllananta munarqanku. Chayrayku ajinata Diosmanta mañakorqanku: “Diosniyku Jehová, qanqa tukuypa sonqonta rejsinki, rikuchiwayku ari kay iskay runasmanta mayqentachus ajllasqaykita”, nispa (Hech. 1:23, 24). Chanta, ¿pitá Jehová ajllarqa? Matiasta. Payqa 70 discipulosmanta ujninsina karqa, pikunatachus Jesús willamunankupaj kacharqa chaykunamanta. Matiaswanqa watejmanta ‘12 apóstoles’ karqanku (Hech. 6:2). c

22, 23. ¿Imaraykutaj congregacionta ñaupajman apajkunata kasukunanchej tiyan?

22 Kaypi yachakorqanchej jina, Diosqa munan llajtanpi tukuy imapis maychus kajman jina ruwakunanta. Kunanpis de confianza hermanosta congregacionpi ajllanku ñaupajman apanankupaj. Jinapis niraj ajllashaspaqa congregacionmanta tukuynin ancianos tantakuspa Diospa espíritu santonta mañakunku yanapachikunankupaj. Ancianosqa qhawarillankutaj chay hermano Bibliaj nisqanman jinachus kausakushasqanta manachus. Tukuy yachanchej congregacionta ñaupajman apaj hermanosqa espíritu santowanpuni ajllasqa kasqankuta. Chayrayku paykunata respetanchej, kasukunchejtaj. Chayta ruwaspaqa yanapakunchej congregación ujchasqa kananpaj (Heb. 13:17).

Congregacionta ñaupajman apajkunata respetanchej, kasukunchejtaj.

23 Jesuspa discipulosnenqa may kusisqas, kallpachasqastaj kasharqanku Jesús kausarimuspa paykunawan tinkusqanmanta, Judaspa cuentanmanta wajta ajllasqankumanta ima. Ajinamanta paykunaqa sumaj wakichisqa kasharqanku imachus aswan qhepaman kananpaj. Chaytataj qhepan capitulopi yachakusun.

a Lucasqa Evangelionta qhelqayta qallarishaspa nerqa: “May sumajpaj qhawasqa Teófilo”, nispa. Ajinamanta yachanchej Teofiloqa may respetasqa kasqanta, nirajtaj cristianochu kasqanta (Luc. 1:3). Jinapis Hechos libropeqa “Teofilóy” nispallaña nin. Wakin yachayniyoj runas ninku, Teofiloqa cristianoman tukusqanta Lucaspa Evangelionta leeytawan. Chayrayku Lucasqa “Teofilóy” nispallaña nerqa.

b Kay versiculopeqa griego parlaypi trópos (“imaynatachus”) palabra rikhurin, manataj morfḗ (“imaynachus”) palabrachu.

c Tiemponmantaj Pabloqa “nacionesman kachasqa apóstol” kananpaj ajllasqa karqa. Jinapis mana 12 apostolesmanta ujninchu karqa (Rom. 11:13; 1 Cor. 15:4-8). Imaraykuchus payqa mana Jesuswan khuskachu willarqa.