CAPÍTULO 7
“Jesusmanta sumaj willaykunata willarqa”
Felipeqa sumaj willaykunata willaj
Orqhosqa kashan Hechos 8:4-40 versiculosmanta
1, 2. Diospa llajtanman churanakojkuna cristianosta qhatiykachasqankurayku, ¿imataj karqa?
CRISTIANOSTA manchayta qhatiykachayta qallarerqanku. ‘Sauloqa manchayta congregacionta qhatiykachayta qallarerqa’ mana khuyarikuspa, sonqo nanaytataj (Hech. 8:3). Ashkhasqa ichapis yuyarqanku Saulo cristianosta qhatiykachaspa chinkarparichinanta, chayrayku discipulosqa Jerusalenmanta ayqekorqanku. Jinapis mana yuyasqankuman jinachu karqa. Chayta qhawarina.
2 Jerusalenmanta ayqekojkunaqa, pisi tiemponman maymanchus ayqekusqankupi ñapis willasharqankuña “Diospa palabranmanta sumaj willaykunata” (Hech. 8:4). Cristianosta qhatiykachajkunaqa mana sumaj willaykunata sayachiyta aterqankuchu, astawanpis yanapakorqanku tukuynejman chayananpaj. Paykuna tukuy imata ruwasqankoqa qhasilla karqa, discipulosta tukuy ladoman chʼeqerachisqankuwanqa, Diospa Gobiernonmanta sumaj willaykuna tukuy ladoman chayarqa. Kunan yachakusun jina, chayman rijchʼakojllataj kay tiempopis pasarqa.
‘Chʼeqerachisqa kajkuna’ (Hechos 8:4-8)
3. 1) ¿Pitaj Felipe karqa? 2) ¿Imaraykutaj Samariamanta runas casi tukuyninku Diospa Gobiernonmanta sumaj willaykunata mana uyarerqankurajchu? 3) ¿Imatataj Jesús Samariamanta nisqa?
3 ‘Chʼeqerachisqa kajkunamanta’ ujqa Felipe a karqa, payqa Samaria llajtaman ayqekorqa (Hech. 8:4; kay “ Sumaj willaykunata willaj Felipe” nisqa recuadrota leeriy). Samaria llajtamanta casi tukuynin runasqa mana Diospa Gobiernonmata sumaj willayta uyarisqankuchu, imaraykuchus Jesús apostolesninman kayta kamacherqa: ‘Ama yaykunkichejchu Samariaj llajtasninman. Astawanqa kutin kutita Israel nacionmanta chinkasqa ovejasta maskʼamuychej’, nispa (Mat. 10:5, 6). Jinapis Jesusqa yacharqa Diospa Gobiernonmanta sumaj willaykuna Samariapi aswan qhepaman allinta sutʼinchakunanta. Payqa niraj cieloman ripushaspa kayta nerqa: ‘Noqamanta testigos jina willankichej Jerusalenpi, tukuy Judeapi, Samariapi, jinallataj kay jallpʼaj tukuy kʼuchusnintinpi’, nispa (Hech. 1:8).
4. ¿Imaraykutaj samaritanos Felipej willasqanta sumajta japʼikorqanku?
4 Felipeqa rikorqa Samariamanta kajkuna chajras jina poqosqaña kashasqankuta, cosechanapajpacha (Juan 4:35). Samaritanosqa sumaj willaykunata tukuy sonqopuni japʼikorqanku. Judiosqa mana paykunawan allintachu kausakoj kanku, ashkha judiostaj paykunata chejnikoj kanku. Chantapis fariseosqa paykunallapi yuyaj kanku, wajkunatataj chejnikoj kanku. Felipetajrí mana paykuna jinachu karqa, imaraykuchus tukuyman sumaj willaykunata willarqa ni pita pisipaj qhawaspa. Chayraykuchá ‘ashkha runas uj yuyaylla Felipej nisqanta uyarerqankuʼ (Hech. 8:6).
5-7. Cristianos qhatiykachasqa kasqankurayku waj lugarespiwan Diosmanta willakusqanmanta parlariy.
5 Ñaupa cristianosta jinallataj qhatiykachawajtinchejpis willallanchejpuni. Cristianosqa qhatiykachasqa kaspa waj lugaresman, waj suyusman ripunku chayri carcelman apasqa kanku. Jinapis chaypeqa sumaj willaykunata runasman willallankupuni. Jehovaj testigosnenqa Segunda Guerra Mundial kashajtin, nazispa carcelninkuman apasqa kaspapis chaypi predicallarqankupuni. Uj judío chay carcelpi Jehovamanta yachakusqa. Paytaj nin: “Preso testigosqa mana manchachikuspa Biblia nisqanman jinapuni imapichus creesqankumanta wajkunaman yachacherqanku. Chayrayku noqapis testigoman tukorqani”, nispa.
6 Wakin kutisqa qhatiykachawanchej chay runaspis sumaj willaykunata uyarispa japʼikunku. Ajina pasarqa nazi partidomanta uj soldadowan. Payqa Gusenpi (Austria) kaj carcelpi kasharqa. Payqa Bibliamanta yachakuyta qallarisqa Franz Desch sutiyoj testigowan. Chay hermanonchejtaqa chay carcelllamantaj apasqanku. Watasninmantaj hermanonchej Franzqa uj jatun tantakuypi chay soldadowan watejmanta tinkusqa. Hermanonchejmantaj nisqa paypis sumaj willaykunata willashasqantaña. Iskayninku maytachá kusikorqanku.
7 Waj runaspis Diosmanta yachakullankutaj cristianos qhatiykachasqa kasqankurayku waj suyuman ayqekojtinku. Ashkha hermanosqa 50 watas ñaupajta Malauimanta Mozambiqueman ayqekorqanku, chaypitaj Diosmanta willallarqankupuni. Mozambiquepiñataj testigosta qhatiykachayta qallarejtinkupis, paykunaqa predicallarqankupuni. Hermanonchej Francisco Coana nin: “Noqaykumanta wakintaqa willasqaykurayku ashkha kutispi wisqʼaykuwarqayku. Runastaj Diospa Gobiernonmanta willayta sumajta japʼikusharqanku. Chayrayku repararqayku Diosqa noqaykuwanpuni kashasqanta, imaynatachus ñaupa cristianosta yanaparqa ajinallatataj noqaykutapis yanapashawasqaykuta”, nispa.
8. ¿Imaraykutaj ashkha runas sumaj willaykunata uyarishanku?
8 Sumaj willaykunaqa mana cristianos qhatiykachasqa kasqankuraykullachu ashkha suyusman chayashan. Pasaj watasmantapacha ashkha runasqa waj suyusman ripushanku políticos chʼajwasta rikhurichisqankurayku, guerrasrayku, wajchayay kasqanrayku, qolqerayku ima. Maymanchus ripunku chay lugarespitaj sumaj willaykunata uyarinku, Bibliamantataj yachakunku. May chhika runas ayqekusqankuraykutaj, paykunaj parlayninkupi willaj hermanos mayta necesitakun. Noqanchejrí, ¿chaypi yanapakushanchejchu? ¿Kallpachakushanchejchu maypichus willanchej chaypi “tukuy nacionesmanta, tukuy ayllusmanta, tukuy laya runasmanta, tukuy parlaykunamantawan” kaj runasman willanapaj? (Apo. 7:9).
“Noqamanpis chay atiyta qowaychej” (Hechos 8:9-25)
“Simontajrí rikorqa creejkunaman apóstoles makisninkuta churaykojtinku espíritu santota japʼisqankuta. Chayrayku payqa apostolesman qolqeta qoyta munarqa” (Hechos 8:18).
9. 1) ¿Pitaj Simón karqa? 2) ¿Felipej ima ruwasqantaj Simonta tʼukucherqa?
9 Felipeqa Samariapi ashkha milagrosta ruwarqa: suchusta, cojosta sanoyacherqa, supaykunatapis qharqorqa (Hech. 8:6-8). Uj runataj maytapuni tʼukorqa Felipeman Dios chay jina atiyta qosqanmanta. Chay runaj sutenqa Simón karqa. Payqa supaykunaspa yanapayninwan imaymanasta ruwaspa runasta tʼukuchej. Chayrayku runas nej kanku: “Kay runapeqa Diospa Jatun Atiynin kashan”, nispa. Chantá Simonqa Felipej milagrosninta rikuspa sutʼita repararqa chay ateyqa Diosmantapuni jamusqanta, chayrayku bautizakorqa (Hech. 8:9-13). Chanta, ¿ima yuyaywantaj Simón bautizakorqa? Chayta qhawarina.
10. 1) ¿Imatataj Pedrowan Juanwan Samariapi ruwarqanku? 2) ¿Imatataj Simón ruwarqa Pedrowan Juanwan atiyniyoj kasqankuta rikuspa?
10 Apostolesqa Samariapi ashkha runas cristianosman tukushasqankuta yachaytawan, Pedrotawan Juantawan chayman kacharqanku (“ Pedro Gobiernoj llavesninwan punkuta jina kicharin” nisqa recuadrota leeriy). Chayman chayaspataj Pedrowan Juanwanqa mosoj discipulosman makisninkuta churaykorqanku, paykunataj espíritu santota japʼerqanku. b Simontaj mayta tʼukorqa apóstoles chayta ruwasqankuta rikuspa. Chayrayku nerqa: “Noqamanpis chay atiyta qowaychej, pillamanpis makisniyta churaykojtiy, espíritu santota japʼinanpaj”, nispa. Chantapis qolqeta paykunaman jaywayta munarqa chay atiyta rantiyta atisqanta yuyaspa (Hech. 8:14-19).
11. 1) ¿Imatataj Pedro, Simonta nerqa? 2) ¿Imatataj Simón ruwarqa?
11 Pedroqa mana manchachikuspa Simonta nerqa: “Qolqeykeqa qanwan khuska tukukuchun, Diospa qhasilla qosqanta qolqewan rantiyta munasqaykirayku. Kay ruwaypeqa mana ima ruwanayki kanchu, imaraykuchus sonqoykeqa mana allinchu kashan Diospa ñaupaqenpi”, nispa. Chantá nillarqataj: “Chay juchaykimanta pesachikuy, Jehová Diosmantataj mayta mañakuy sajra munayniykita perdonasunanpaj”, nispa. Simonqa kʼacha runasina karqa. Payqa allin kajta ruwayta munarqa, jinapis sonqonpa munayninwan chay kutipi atipachikorqa. Chayrayku apostolesta nerqa: “Qankuna Jehová Diosmanta mañaripuwaychej ari, ama imapis chay niwasqaykichejmanta chayamunawanpaj”, nispa (Hech. 8:20-24).
12. Llulla religionmanta kajkuna, ¿ima ruwaymantaj yachasqa kanku?
12 Pedro, Simonta kʼamisqanmantaqa, tukuy cristianos mayta yachakusunman. Manapuni allinchu kanman congregación ukhupi ima cargotapis rantiy chayri vendey. Jinapis llulla religionmanta kajkunaqa chayta ruwayman yachasqa kanku. 1878 watamanta uj libro nisqanman jina, sapa kuti uj Papata ajllakojtin, pichus ajllasqa kayta munajqa qolqetasina pagaykoj payta ajllanankupaj. Ashkhasqa chayta ruwayta mana pʼenqakojchu kanku, nitaj chay ruwasqankuta pakaykullarqankupischu.
13. Tukuy cristianos, ¿imamantataj allinta qhawarikunanchej tiyan?
13 Cristianosqa amapuni congregación ukhupi ima cargotapis rantiypi chayri vendeypi yuyanachu, chayqa jucha. Mana allinchu kanman congregacionpi privilegiosta qonawanchejraykulla congregacionpi ñaupajman apaj hermanosman ashkha regalosta qonanchej chayri paykunata anchata alabananchej. Congregacionta ñaupajman apajkuna kanchej chay, ¿allinchu kanman ashkha qolqeyoj hermanosllata allinpaj qhawananchej? Chayta ruwayqa nipuni allinchu. Tukuy cristianosqa ‘sullkʼapis’ kasunman jina qhawakunanchej tiyan. Saqenataj espíritu santo congregacionta ñaupajman apajkunata ajllananta (Luc. 9:48). Nipuni allinchu Diospa llajtanpi “jatunchachikuyta munaspa” imatapis ruwayqa (Pro. 25:27).
“¿Entiendenkichu leeshasqaykita?” (Hechos 8:26-40)
14, 15. 1) ¿Pitaj Etiopiamanta eunuco karqa, chanta imaynapitaj Felipewan tinkorqa? 2) Sumaj willaykunata uyarispa, ¿imatá eunuco ruwarqa, chanta kusiyllamantachu bautizakorqa? (Sutʼinchayninta leeriy).
14 Felipemanta siga parlarinallapuni. Jehová Diospa angelnenqa Felipeta nerqa: “Riy, Jerusalenmanta Gazaman uraykushan chay ñanman”, nispa. Felipeqa mana yacharqachu imaraykuchus chayman rinanta nisqanta. Payqa Etiopiamanta eunuco runata rikuspaña entienderqa imaraykuchus ángel chayman kachasqanta. Eunucoqa ‘carretanpi llajtanman kutipushaspa profeta Isaiaspa qhelqasqanta jatunmanta leesharqa’ (“ Uj ‘eunuco’” nisqa recuadrota leeriy). Diosqa espíritu santonnejta Felipeman nerqa eunucoj carretanman qayllaykunanta. Felipetaj eunucota taporqa: “¿Entiendenkichu leeshasqaykita?”, nispa. Eunucotaj nerqa: “¿Imaynatataj entiendesaj mana pipis sutʼinchawajtinri?”, nispa (Hech. 8:26-31).
15 Chantá eunucoqa Felipeta carretanman wicharicherqa. Chaypi paykunaqa sumajtachá parlarikorqanku. Profeta Isaiaspa qhelqasqanpi pichus ‘oveja’ kasqan chayri pichus ‘kamachi’ kasqanqa ashkha watasta mana yachakorqachu (Isa. 53:1-12). Jinapis carretapi rishajtinku Felipeqa chay ‘ovejita’ Jesucristo kasqanta sutʼincharqa. Eunucoqa judiospa yachachiyninkuta qhatisharqaña, 33 watapi Pentecostés Fiestapi bautizakojkuna jina. Chayrayku payqa sutʼita yacharqa imatachus ruwananta. Felipetataj nerqa: “¡Qhawariy! Kaypi yaku tiyan. ¿Imajtintaj mana bautizakuymanchuri?”, nispa. Felipetaj chay rato payta bautizarqa (64 paginapi “ Ashkha yakupi bautismo” nisqa recuadrota leeriy). c Chantá Diospa espiritonqa Felipeta Asdodman pusarqa, chaypitaj sumaj willaykunata willallarqapuni (Hech. 8:32-40).
16, 17. ¿Imaynatá kay tiempopi ángeles willaypi yanapawanchej?
16 Noqanchejpis Felipe jina sumaj willaykunata willayta atillanchejtaj. Ima ratollapis chayri mayman viajashaspapis Diospa Gobiernonmanta sumaj willaykunata willanchejpuni. Ashkha kutispitaj kʼacha sonqoyoj runasta tarinchej, chaytaj mana tʼukuchiwanchejchu. Imaraykuchus Bibliaqa nin ángeles yanapakushasqankuta sumaj willaykuna “tukuy nacionesman, tukuy ayllusman, tukuy laya parlayniyojkunaman, tukuy laya runasmanpis” chayananpaj (Apo. 14:6). Jesusqa trigomantawan cizaña qhoramantawan kikinchayninpi ajina kananta nerqaña. Payqa nerqa cosecha tiempopi, nisunman kay mundoj imasninpa tukukuyninpi ‘ruthojkunaqa ángeles kanankuta’. Paykunaqa mana ‘juchallichejkunallatachu, nitaj sajra imasta ruwajkunallatachu Diospa Gobiernonmanta orqhonqanku’ (Mat. 13:37-41). Paykunaqa tantallanqankutaj Diospa Gobiernonpi reyes kajkunata, ‘waj ovejasmanta’ “may chhika runasta” ima, pikunatachus Jehová llajtanman pusamuyta munan chaykunata (Juan 6:44, 65; 10:16; Apo. 7:9).
17 Ángeles willaypi yanapakusqankutaqa sutʼita reparanchej, imaraykuchus ashkha kutispi predicacionpi runas niwanchej Diosmantapuni yanapata mañakushasqankuta. Uj experienciamanta parlarina. Iskay testigosqa uj lloqallituwan predicasharqanku. Ñapis khuskan día qayllaña karqa, paykunataj ripuytaña munasharqanku. Jinallapi lloqallitoqa qhepan wasitawanpuni takayta munarqa. Payqa rerqorqapuni chay wasej timbrenta tocaykoj. Chantá uj sipas llojsimorqa, chay iskay testigostaj paywan parlarqanku. Tʼukunapaj jinataj chay sipasqa paykunata nerqa, chay ratopuni Diosmanta mañakushasqanta pillapis Bibliamanta sutʼincharej jamunanta. Chantá payqa Bibliata estudiayta qallarerqa.
“Diosníy, mana qanmanta anchata yachanichu, jinapis yanapariway ari”.
18. ¿Imapi yanapakuytaj may sumajpuni?
18 Tukuy cristianos angeleswan khuska yanapakushanchej mundontinpi runas Bibliamanta yachakunankupaj. Chay ruwaypi yanapakoyqa may sumajpuni. Chay ruwaytaqa jatunpaj qhawanallapuni, kallpachakunallapunitaj Jesusmanta sumaj willaykunata willanapaj (Hech. 8:35). Chayta ruwaspaqa may kusisqapuni kasunchej.
a Felipeqa mana 12 apostolesmantachu karqa. Kay libroj 5 capitulonpi yachakorqanchej jina, ‘allinpaj qhawasqa qanchis qharismanta’ ujnin karqa. Paykunaqa Jerusalenpi sapa día mikhunata partej kanku hebreota parlaj viudasman griegota parlaj viudasmanpis (Hech. 6:1-6).
b Chay tiempomanta mosoj discipulosqa bautizakuspasina espíritu santota japʼej kanku. Paykunaqa espíritu santota japʼispa cieloman ripunankupaj suyakuyniyoj karqanku, ajinamanta Jesuswan khuska reyestaj sacerdotestaj kanankupaj (2 Cor. 1:21, 22; Apo. 5:9, 10; 20:6). Jinapis Samariamanta mosoj discipulosqa mana bautizakuytawankamachu espíritu santota japʼerqanku, manaqa Pedrowan Juanwan paykunaman makisninkuta churaykojtinkuraj espíritu santota, Dios atiykunata qosqantapis japʼerqanku.
c Etiopiamanta eunucoqa mana kusiyllamantachu bautizakorqa. Payqa judiospa yachachiyninkuta qhatisharqaña, chayrayku rejserqaña Diosmanta qhelqasqasta, Mesiasmanta profeciastapis. Chantapis Felipe sumajta sutʼinchajtin yacharqa Diospa munaynin juntʼakunanpaj imaynatachus Jesús yanapakunanta. Chayrayku bautizakorqapacha.
