Ir al contenido

Ir al índice

CAPÍTULO 28

“Kay jallpʼaj tukuy kʼuchusnintinpi”

“Kay jallpʼaj tukuy kʼuchusnintinpi”

Jehovaj testigosnenqa ñaupa tiempomanta cristianospa qallarisqanku ruwayta ruwashallanchejpuni

1. ¿Imaspitaj ñaupa tiempomanta cristianosman rijchʼakunchej?

 ÑAUPA tiempomanta cristianosqa sonqo kʼajaywan Diospa Gobiernonmanta allinta sutʼincharqanku. Paykunaqa kʼumuykukoj sonqo kasqankurayku Diospa espiritunwan yanapachikorqanku, pusachikorqanku ima. Paykunaqa qhatiykachasqa kaspapis willallarqankupuni, Jehovataj paykunata mayta bendicerqa. Jehovaj testigosninpis ñaupa tiempomanta cristianosllamantaj rijchʼakunchej, ¿icharí?

2, 3. ¿Imaraykutaj Hechos libro may sumajpuni?

2 Hechos libromanta yachakoyqa maytachá creeyninchejta sinchʼiyachin. Hechos libroqa may sumajpuni. Chay librollapi Diosninchej willawanchej ñaupa tiempomanta cristianospa kausayninkumanta.

3 Hechos libroqa parlan: 95 runasmanta, 32 suyusmanta, 54 llajtasmanta, 9 churusmanta ima. Hechos libroqa willawanchej noqanchej jina kaj runasmanta, dioses kasqankuta yuyakoj politicosmanta, cristianosta mana khuyakuspa qhatiykachajkunamanta, chantá religionesta kamachejkunamanta pikunachus mayta jatunchakoj kanku chaykunamanta. Jinapis astawanqa parlan, ñaupa tiempopi kausakoj hermanosninchejmanta, hermanasninchejmanta ima. Paykunaqa noqanchej jina llakiykunasnillayojtaj karqanku, jinapis ni jaykʼaj sumaj willaykunata kusiywan willayta saqerqankuchu.

4. ¿Imaraykutaj Pablota, Tabitata, ñaupa tiempomanta waj cristianostapis kay tiemponchejmanta hermanosta jina qhawanchej?

4 Mana saykʼuspa willaj Pedrota, Pablota, munasqa doctor Lucasta, kʼacha Bernabeta, mana manchachikoj Estebanta, may kʼacha warmi Tabitata, wasinman wajyarikuyta yachaj Lidiata, ñaupa tiempomanta waj hermanostapis, kay tiempomanta hermanosninchejta jina qhawanchej. Paykuna 2.000 watas ñaupajtaña kausajtinkupis, ¿imaraykutaj ajinata qhawanchej? Imaraykuchus noqanchejpis paykuna jinallataj kamachisqa kanchej runasta Jesuspa discipulosninman tukuchimunapaj (Mat. 28:19, 20). Chayta ruwaytaj may sumajpuni.

“Kay jallpʼaj tukuy kʼuchusnintinpi” (Hechos 1:8).

5. ¿Maypitaj Jesuspaj discipulosnin willayta qallarerqanku?

5 Jesús discipulosninman ima kamachiytachus qosqanpi tʼukurina. Pay nerqa: “Espíritu santo qankunaman jamojtin atiyta japʼinkichej, noqamantataj testigos jina willankichej Jerusalenpi, tukuy Judeapi, Samariapi, jinallataj kay jallpʼaj tukuy kʼuchusnintinpi”, nispa (Hech. 1:8). Ñaupajtaqa espíritu santo paykunaman atiyta qorqa “Jerusalenpi” willanankupaj (Hech. 1:1–8:3). Chaymanta espíritu santowan pusachikuspa “tukuy Judeapi, Samariapi” ima willarqanku (Hech. 8:4–13:3). Chay qhepatataj “kay jallpʼaj tukuy kʼuchusnintinpi” willaj rerqanku (Hech. 13:4–28:31).

6, 7. Ñaupa tiempomanta cristianospata, ¿imastaj mana tiyaporqachu?

6 Ñaupa cristianospataqa mana tiyaporqachu tukuynin Biblia, nitaj publicacionespis, chaykunata runasman jaywayta atinankupaj. Mateo Evangelioqa 41 wata chayta qhelqakorqa, Hechos librotaj 61 wata chayta qhelqayta tukukorqa. Chaypachataj Pabloj qhelqasqan wakin cartasllaraj karqa. Judío cristianostaj manaraj cristianoman tukushaspa, sinagogaman rispa Hebreo Qhelqasqasta leekusqanta uyarej kanku (2 Cor. 3:14-16). Jinapis casi tukuy hermanospata mana tiyaporqachu Hebreo Qhelqasqas. Chayrayku sumajta yachakunanku karqa imatachus Hebreo Qhelqasqas nisqanta, chayta de memoria runasman willanankupaj.

7 Kunantaj tukuyninchejpata tiyapuwanchej uj Biblia, ashkha publicaciones ima. Chantapis sumaj willaykunata willaspa runasta Jesuspa discipulosninman tukuchishanchej 240 suyuspi, llajtaspi ima.

Diospa espiritun atiyta qowanchej

8, 9. 1) Jesuspa discipulosnin Diospa espiritun atiyta paykunaman qosqanrayku, ¿imastataj ruwarqanku? 2) Allin kamachi yuyayniyoj, ¿imastataj ruwashan Diospa espiritunpa yanapanwan?

8 Jesusqa discipulosninman willamunankuta kamachishaspa nerqa: “Espíritu santo qankunaman jamojtin atiyta japʼinkichej”, nispa. Chayrayku paykunataqa Diospa atiynin yanaparqa kay jallpʼaj tukuy kʼuchusnintinpi Diospa Gobiernonmanta allinta sutʼinchanankupaj. Pedrowan Pablowanqa espíritu santoj atiyninwan onqosqasta sanoyacherqanku, runasmanta supaykunata qharqorqanku, wañusqastapis kausaricherqanku. Espíritu santollataj ñaupa tiempomanta cristianosmanpis atiyta qorqa wiñay kausayman pusaj cheqa yachachiyta wajkunaman yachachinankupaj (Juan 17:3).

9 33 watamanta Pentecostés Fiestapi Jesuspa discipulosnenqa ‘waj parlaykunapi parlayta qallarerqanku Diospa espiritun yanapasqanman jina’. Ajinamantataj “Diospa may jatuchaj tʼukuna ruwasqasninmanta” allinta sutʼincharqanku (Hech. 2:1-4, 11). Kay tiempopeqa mana uj milagronejta ashkha parlaykunapi parlayta atinchejchu. Jinapis allin kamachi yuyayniyojqa, Diospa espiritunpa yanapanwan ashkha parlaykunapi Bibliamanta orqhosqa publicacionesta orqhoshan. Chaykunamanta wakintaj kanku Torremanta Qhawaj, ¡Rijchʼariy! revistas. Chaykunaqa sapa killa may chhika imprimikun. Chantapis Internetpi jw.org nisqa paginanchejpi Bibliamanta orqhosqa publicaciones, videos ima tiyan 1.000 kuraj parlaykunapi. Tukuy chaytaj yanapawanchej “Diospa may jatuchaj tʼukuna ruwasqasninmanta” willanapaj. Chaytataj willanchej tukuy nacionesmanta, tukuy ayllusmanta, tukuy parlaykunamanta runasman (Apo. 7:9).

10. ¿Imata ruwananpajtaj allin kamachi yuyayniyoj 1989 watamantapacha astawan kallpachakushan?

10 1989 watamantapacha allin kamachi yuyayniyojqa, astawan kallpachakushan Diospa Palabran Biblia aswan ashkha parlaykunapi kananpaj. Chayrayku chay Bibliaqa 200 kuraj parlaykunamanña traducikun, 240 millones Bibliasmanta astawantaj imprimikun, chaytaj sapa kuti yapakushallanpuni. Tukuy chayqa ruwakun Jehová espiritunwan yanapawasqanchejraykulla.

11. ¿Imaynatataj publicacionesninchej waj parlaykunaman traducikushan?

11 Chantapis piensarinallataj publicacionesninchejta waj parlaykunaman traducikushasqanpi. May chhika hermanosninchej chay llankʼaypi yanapakushanku 150 kuraj suyuspi, llajtaspi ima. Chaytaj mana tʼukunapajchu, imaraykuchus espíritu santoqa Jehovaj testigosnillanta yanapashan tukuy jallpʼantinpi Diosmanta, Diospa Gobiernonpi Jesús rey kasqanmanta, chay Gobiernontaj cielopi sayarichisqaña kasqanmanta ‘allinta sutʼinchanankupaj’ (Hech. 28:23).

12. ¿Imataj yanaparqa Pablota, waj cristianostawan Diospa Gobiernonmanta allinta sutʼinchanankupaj?

12 Ñaupa tiempomanta cristianosqa discursosta qospa chantá waj jinasmantawan Diospa Gobiernonmanta allinta sutʼinchallarqankutaj. Paykunataj chayta ruwayta aterqanku Diospa espiritunwan yanapachikusqankurayku, pusachikusqankurayku ima. Maypachachus Pablo judiosman, mana judío kajkunamanpis Pisidiapi kaj Antioquiapi allinta sutʼincharqa chaypacha, ‘wiñay kausayta japʼinankupaj allin sonqoyoj kajkunaqa tukuyninku creerqanku’ (Hech. 13:48). Hechos librota qhelqayta tukuchashaspataj Lucasqa Pablomanta nerqa: “Mana manchachikuspa Diospa Gobiernonmanta willarqa [...]. Chayta ruwananpajtaj ni ima jarkʼarqachu”, nispa (Hech. 28:31). ¿Maypitaj Pablo ajinata willasharqa? Roma llajtapi. Chay llajtaqa mundontinmanta aswan atiyniyoj nacionpa capitalnin karqa. Chayrayku ninchej ñaupa tiempomanta cristianosqa willanankupaj Diospa espiritunmanta atiyta japʼisqankuta.

Qhatiykachasqa kaspapis willallanchejpuni

13. ¿Imaraykutaj Diosmanta mañakunanchej tiyan qhatiykachasqa kaspapis willanallapajpuni?

13 Ñaupa tiempomanta cristianosqa qhatiykachasqa kayta qallarispa Jehovamanta kallpata mañakorqanku. Chantá Jehovaqa espíritu santonnejta paykunaman kallpata qorqa, Palabranmanta mana manchachikuspa willanallankupajpuni (Hech. 4:18-31). Noqanchejpis Jehovamanta mañakunchej yachayta, kallpata ima qhatiykachasqa kaspapis willanallapajpuni (Sant. 1:2-8). Jehová bendeciwasqanchejrayku, espirituntapis qowasqanchejrayku siga paymanta willashallanchejpuni. Ni imapis Diospa Gobiernonmanta allinta sutʼinchayta saqechiwasunmanchu: ni mayta churanakuwasqanchejpis, nitaj mana khuyakuspa qhatiykachawasqanchejpis. Churanakuy kajtinpis willanallapajpuneqa, Jehovamanta mañakunanchej tiyan espiritunta, yachayta, mana manchachikuspa willanapaj kallpata ima (Luc. 11:13).

14, 15. 1) “Esteban wañuchisqa kasqantawan”, ¿imataj karqa? 2) ¿Imaynapitaj Siberiamanta ashkha runas cheqa kajmanta yachakorqanku?

14 Estebanqa mana manchachikuspa Diospa Gobiernonmanta sutʼincharqa manaraj enemigosnin payta wañuchishajtinku (Hech. 6:5; 7:54-60). Chaymanta qhepatataj Jesuspa discipulosninta “sinchʼita qhatiykachakorqa”. Chayrayku tukuy discípulos “Judeaman, Samariaman ima” chʼeqerachisqa karqanku, apostoleslla mana. Jinapis chay chʼeqerachisqa hermanosqa willallarqankupuni. Felipeqa Samariaman rerqa, paytaj chaypi Cristomanta willarqa. Chay willasqanpitaj may allinpuni payta rerqa (Hech. 8:1-8, 14, 15, 25). Jinapis mana chayllachu pasarqa, imaraykuchus Biblia nin: “Esteban wañuchisqa kasqantawan, waj creejkunañataj ñakʼarichisqa karqanku. Chayrayku chay creejkunaqa chʼeqerachisqa karqanku Feniciaman, Chipreman, Antioquiaman ima. Sumaj willaykunatataj judiosllaman willarqanku. Wakin creejkunataj Chipremanta, Cirenemantawan, Antioquiaman rerqanku. Griegota parlaj runasmantaj willarqanku Señor Jesusmanta sumaj willaykunata”, nispa (Hech. 11:19, 20). Biblia nin jina, ñaupa tiempomanta hermanosqa qhatiykachasqa kasqankurayku aswan ashkha lugarespi willayta aterqanku.

15 Kay tiemponchejpipis chayman rijchʼakojllataj pasarqa ñaupajta Unión Soviética sutiwan rejsisqa karqa chay suyupi. 1950 watas chayta may chhika hermanosninchejta Siberiaman aparqanku. Paykunata imaymana lugaresman apasqankuraykutaj, hermanosninchejqa tukuy chay lugarespi sumaj willaykunata willarqanku. Manachus ajina apasqa kankuman karqa chayqa, hermanosninchejqa chay lugaresman ichapis ni jaykʼaj chayankumanchu karqa. Imaraykuchus chay lugaresmanta wakenqa, 10 mil kilometrosmanta aswan karupi kasharqa. Paykunataj chayman chayanankupaj pasajenkuta mana pagayta atinkumanchu karqa. Jinapis kikin gobiernollataj paykunata chay suyoj kʼuchusninkama apacherqa. Uj hermano nerqa jinataj, kikin autoridadesllataj yanapakorqanku Siberiapi kaj may chhika allin sonqoyoj runas cheqa kajmanta yachakunankupaj.

Jehovaqa maytapuni bendeciwanchej

16, 17. ¿Imatataj Hechos libro willawanchej Jehová ñaupa tiempomanta cristianosta bendecisqanmanta?

16 Jehovaqa ñaupa tiempomanta cristianosta mayta bendicerqa. Biblia nin jinataj, Pablowan waj hermanoswanqa plantarqanku, qarparqanku ima, jinapis ‘Dios wiñachillarqapuni’ (1 Cor. 3:5, 6). Hechos libroqa sutʼita rikuchiwanchej hermanosninchej willasqankurayku aswan ashkha runas Jehovata sirviyta qallarisqankuta. Chaytaj Jehovaj bendicionnillanwan karqa. Chayrayku Biblia nin: “Diospa palabranqa tukuynejpi uyarikusharqa, Jerusalenpitaj creejkunaqa astawan astawan yapakushallarqankupuni”, nispa (Hech. 6:7). “Chantá creejkunaqa tukuy Judeapi, Galileapi, Samariapi ima, qhatiykachasqa kasqankumanta samarerqanku, creeyninkutaj astawan sinchʼiyasharqa. Paykunaqa Jehová Diosta manchachikuspa kausakusharqanku, espíritu santomanta kallpata japʼisqankuman jinataj. Chayrayku astawan yapakusharqanku” (Hech. 9:31).

17 Siriapi kaj Antioquiapeqa ashkha mana manchachikoj hermanos cheqa kajmanta allinta sutʼincharqanku hebreota parlaj runasman, griegota parlaj runasmanpis. “Jehová Dios paykunawan kasqanraykutaj ashkha runas creerqanku, Señormantaj kutirikorqanku” (Hech. 11:21). Chanta, ¿imataj karqa? Jehová Diospa Palabranqa “tukuynejpi willakushallarqapuni, ashkha runastaj creerqanku” (Hech. 12:24). Pablowan waj hermanoswan mana judíos kajkunaman Diospa Gobiernonmanta allinta sutʼinchasqankurayku, “Jehová Diospa palabranqa tukuynejman chayasharqa, aswan ashkha runastaj creesharqanku” (Hech. 19:20).

18, 19. 1) ¿Imaraykutaj ninchej Jehová noqanchejwan kashasqanta? 2) ¿Imaraykutaj ninchej Jehová ni jaykʼaj llajtanta saqerparinanta?

18 Noqanchejpis mana iskayrayanchejchu Jehová Dios noqanchejwan kashasqanmanta. Chayrayku may chhika runas cheqa kajmanta sumaj willaykunata japʼikushanku, Jehovaman kausayninkuta qopushanku, bautizakushankutaj. Manachus Jehová Pablota jina, ñaupa tiempomanta cristianosta jina yanapawasunman, bendeciwasunmantaj chayqa, mana willayta atillasunmanpunichu wajkuna churanakuwajtinchej, mana khuyakuspataj qhatiykachawajtinchej (Hech. 14:19-21). Jehovaqa ladollanchejpipuni kashan, ‘wiñay makisninwantaj japʼishawanchej’ (Deu. 33:27). Chantapis Jehovaqa jatun sutinrayku ni jaykʼaj llajtanta saqerparenqachu. Chaytaqa ni jaykʼaj qonqanachu (1 Sam. 12:22; Sal. 94:14).

19 Jehová llajtanta mana saqerparisqanqa sutʼi yachakun imachus Segunda Guerra Mundialpi hermanonchej Harald Abtwan pasasqanpi. Paytaqa nazis carcelman wisqʼaykorqanku Sachsenhausen nisqa lugarpi. Chay lugarpitaj presosta sinchʼita trabajachej kanku. Mayo de 1942 watapi, Gestapomanta kajkunaqa hermanonchejpa wasinman riytawan warmi wawanta, señoran Elsatawan presochaykorqanku. Chaymantataj paykunata imaymana lugaresman sinchʼita trabajachinankupaj aparqanku. Hermanonchejpa señoranqa nin: “Alemanesqa sinchʼita trabajachinapaj lugaresman apawarqanku. Chay lugarespi ashkha watasta kashaspataj, sutʼita repararqani espíritu santo kallpata qowasqanchejta sinchʼi pruebaspi kaspapis Jehovata sirvejtinchej. Niraj presochaykushawajtinku, uj hermanaj cartanta leerqani. Chay cartapitaj nisharqa, sinchʼi pruebaspi kajtinchej Jehová sonqonchejta tiyaykuchisqanta. Noqataj ancha yapasqata parlashasqanta yuyarqani, jinapis sinchʼi pruebaspi kashaspaqa chay hermana kajllata parlasqanta repararqani. Pay nisqanman jinapuni karqa. Mana ajinapi rikukuspaqa, ajinapi rikukojkunaj nisqankuta mana creeyta atillanchejchu. Jinapis noqawanqa chay hermanaj nisqanman jinapuni karqa”, nispa.

Diospa Gobiernonmanta allinta sutʼinchanallapuni

20. 1) ¿Imatataj Pablo ruwarqa wasinpi preso kashaspa? 2) ¿Imatataj paymanta ashkha hermanos yachakunkuman?

20 Hechos libroj tukukuyninpi willawanchej Pabloqa Romapi kashaspa wasinpi preso kashasqanta. Chayraykutaj payqa mana wasimanta wasi willayta aterqachu. Jinapis tukuy payta waturikojkunaman “Diospa Gobiernonmanta willarqa” (Hech. 28:31). Kunanpis ashkha hermanitosninchejqa manallataj wasimanta llojsiyta atinkuchu. Paykunaqa onqosqas chayri machitus kasqankurayku camapi kashanku, wakintaj onqosqasta, machitusta cuidanapaj lugarespi kashanku. Jinapis paykunaqa Jehovata mayta munakullankupuni, paymantataj qallariypi jina sutʼinchayta munallankupuni. Diosmanta paykunapaj mañapushaspaqa, mañapusunman Tatanchej Jehová paykunata yanapananpaj pikunachus payta rejsiyta munashanku, sumaj imasta ruwananmantataj yachakuyta munashanku, chay runaswan imaynallamantapis parlariyta atinankupaj.

21. ¿Imaraykutaj usqhayllata predicananchej tiyan?

21 Casi tukuyninchej wasimanta wasi willaj riyta atinchej, chantapis waj jinasmantawan willayta atinchej. Chayrayku tukuy atisqanchejta ruwananchej tiyan Diospa Gobiernonmanta sumaj willajkuna kanapaj, ajinamantataj “kay jallpʼaj tukuy kʼuchusnintinpi” Diospa Gobiernonmanta allinta sutʼinchakusqanpi yanapakunapaj. Qhepa pʼunchaykunapi kausakushasqanchejmanta ‘señalqa’ sutʼi rikukushan (Mat. 24:3-14). Chayrayku tiemponchejta ama usuchinachu, ‘Señorpa ruwayninpitaj ashkhata llankʼanallapuni’ (1 Cor. 15:58).

22. ¿Imatataj ruwayta munanchej Jehovaj pʼunchaynin chayamunankama?

22 “Jehová Diospa mancharina jatun pʼunchaynin” chayamunanpajqa pisi tiempollaña faltan (Joel 2:31). Chay pʼunchay chayamunankamataj mana manchachikuspa willanallapuni, ashkha runasraj Diospa Palabranta tukuy sonqo japʼikuyta munashanku, Berea llajtayojkuna jina (Hech. 17:10, 11). Chayrayku ama saqespa willanallapuni kay palabrasman rijchʼakoj willayta uyarinanchejkama: “Sumajta ruwanki allin kamachi”, nispa (Mat. 25:23). Sichus kusiyllawanpuni willasunchej, Jehovatapis kasukullasunpuni chayqa, wiñaypaj kausakushaspa sonqo juntʼasqa kasunchej ‘Diospa Gobiernonmanta allinta sutʼinchasqanchejrayku’.