Ir al contenido

Ir al índice

CAPÍTULO 5

Ama kay mundomanta runas jinachu kana

Ama kay mundomanta runas jinachu kana

“Qankunaqa mana kay mundomanta runas jinachu kankichej” (JUAN 15:19).

1. ¿Imamantataj Jesús llakisqa kashasqa?

1 JESUSQA wañupunanpaj uj chʼisi faltashajtin, llakisqa kasharqa yachachisqasninwan imachus kananmanta. Imaraykuchus yachachisqasninta saqepunan karqa. Payqa chay chʼisipi yachachisqasninman nerqa: “Qankunaqa mana kay mundomanta runas jinachu kankichej”, nispa (Juan 15:19). Chantá Tatanmanta paykunapaj mañaporqa: “Noqaqa mana kay mundomanta runas jinachu kani, ajinallatataj paykunapis mana kay mundomanta runas jinachu kanku”, nispa (Juan 17:15, 16). Imatachus Jesús chaywan niyta munashasqanta qhawarina.

2. ¿Pikunamantá Jesús parlasharqa “mundomanta runas” nispa?

2 Jesusqa “kay mundomanta runas” nispa, Diosta mana sirvej runasmanta parlasharqa. Chay runastaj Kuraj Supaypa makinpi kashanku (Juan 14:30; Efesios 2:2; Santiago 4:4; 1 Juan 5:19). Mana “kay mundomanta runas” jinachu kanapajqa, Diospa Gobiernontapuni ñaupajman churana, manataj politicaman satʼikunachu. Chantapis kallpachakuna mana kay mundomanta runas jinachu yuyanapaj, nitaj paykuna jinachu vistikunapaj. Kallpachakunallataj mana qolqeta maskʼayllaman qokunapaj, Diospa qosqan maqanakuna pʼachatataj churakunapaj. Tukuy chaykunamantataj kay capitulopi yachakusunchej (“Mana politicaman satʼikunchejchu” nisqata leeriy).

DIOSPA GOBIERNONTA ÑAUPAJMAN CHURANA

3. ¿Jesús politicaman satʼikusqachu?

3 Jesusqa runas ashkha problemasniyoj kasqankuta, llakiypitaj kausakusqankuta rikorqa. Payqa chay runasmanta mayta llakikorqa, yanapariytataj munarqa. Jinapis runasta yanapananpajqa mana politicomanchu tukorqa, yacharqataj runas Diospa Gobiernonta necesitasqankuta. Chayrayku chay Gobiernomanta astawan willarqa. Chay Gobiernopitaj pay presidente jina kanqa (Daniel 7:13, 14; Lucas 4:43; 17:20, 21). Jesusqa manapuni politicaman satʼikorqachu. Kamachej Poncio Pilatomantaj nerqa: “Gobiernoyqa mana kay mundomanta gobiernos jinachu”, nispa (Juan 18:36). Jesuspa yachachisqasninpis nillataj politicaman satʼikorqankuchu. Uj libro nisqanman jina, ñaupa tiempomanta cristianosqa ni imarayku politicawan chajrusqa trabajosta japʼikusqankuchu. Kunanpis Diospa Gobiernollanta tukuy sonqo yanapanchej, nitaj politicaman satʼikunchejchu (Mateo 24:14).

¿Diospa Gobiernollanta yanapasqaykita sutʼinchayta atiwajchu?

4. ¿Imastataj waj ovejasmanta kajkunapis ruwanku?

4 Pablo ajllasqa cristianosman nerqa: “Cristoj cuentanmanta Diospa sutinpi kachamusqa kanchej”, nispa (2 Corintios 5:20). ¿Imaraykutaj chayta nerqa? Wakin runasqa suyunkumanta gobiernoj sutinpi waj suyusman kachasqas kanku. Nitaj chay suyupi politicaman satʼikunkuchu. Ajllasqa cristianospis ajinallatataj ruwanku. Paykunaqa Diospa Gobiernonpa sutinpi llankʼashanku, suyashankutaj Jesuswan khuska cielomanta kamachimuyta. Chayrayku mana politicaman satʼikunkuchu, nitaj gobiernospa ruwasqasninkumanpis (Filipenses 3:20). Paykunaqa may chhika runasta yanapashanku Diospa Gobiernonmanta yachakunankupaj. Waj ovejasmanta kajkunapis mana politicaman satʼikunkuchu, ajllasqa cristianosta yanapakushanku, kay jallpʼapi wiñaypaj kausakuytataj suyakushanku (Juan 10:16; Mateo 25:31-40). Arí, kay tiempomanta cristianosqa ni imarayku politicaman satʼikunchejchu (Isaías 2:2-4 leey).

5. ¿Imaraykutaj mana guerraman rinchejchu?

5 Maymanta kaspapis hermanosninchejwan ujchasqa kanchej, familianchejta jinataj paykunata qhawanchej (1 Corintios 1:10). Chayrayku guerraman rispaqa hermanosninchejwan maqanakushasunman. Chaytaj mana allinchu kanman. Imajtinchus Jesusqa hermanosninchejta munakunata niwarqanchej (Juan 13:34, 35; 1 Juan 3:10-12). Yachachisqasninmanpis nerqa enemigosninkuta munakunankuta (Mateo 5:44; 26:52).

6. Mana politicaman satʼikuspapis, ¿imata ruwanapajtaj kallpachakunchej?

6 Noqanchejqa mana politicaman satʼikunchejchu. Jinapis mayta kallpachakunchej autoridadespa churasqanku leyesta kasukunapaj, impuestostapis paganapaj. ‘Diospata kajtataj Diosmanpuni’ qopunchej (Marcos 12:17; Romanos 13:1-7; 1 Corintios 6:19, 20). Chaytataj ruwanchej Diosta munakuspa, payta kasukuspa, payta yupaychaspa ima. Chayrayku Diostapuni kasukuyta munanchej, wañunanchej kajtinpis (Lucas 4:8; 10:27; Hechos 5:29; Romanos 14:8 leey).

AMA KAY MUNDOMANTA RUNAS JINA YUYANACHU

7. ¿Imatá ruwasunman Satanaspa mundopi kaj runasmanta tʼaqasqa kanapaj?

7 Satanaspa mundonpi kaj runasmanta tʼaqasqa kanapajqa, mana paykuna jina yuyanapaj kallpachakuna tiyan. Paykunaqa Jehová Diosta mana sirvinkuchu, Kuraj Supaypa munasqanman jinataj yuyanku. Chayrayku apóstol Pablo nerqa: “Noqanchejqa mana kay mundoj yuyaynintachu japʼerqanchej, manaqa Diosmanta jamoj atiyta”, nispa (1 Corintios 2:12; Efesios 2:2, 3; “Kay mundoj yuyaynin” nisqata leeriy).

8. ¿Imaynataj kay mundomanta runas kanku?

8 Kay mundomanta runasqa paykunallapaj imatapis munanku, jatunchakunku, munaynillankutataj ruwanku. Chantapis yuyanku Diosta mana kasukunankuchu kasqanta. Satanasqa runas munaynillankuta ruwanankuta munan, nitaj munanchu imapichus qhepaman rikukunankupi yuyanankuta. Chantapis Satanasqa runasta yuyachin munaynillankuta ruway kausayninkupi aswan sumaj kasqanta (1 Juan 2:16; 1 Timoteo 6:9, 10). Satanasqa cristianosta astawan engañayta munan pay jina yuyanankupaj (Juan 8:44; Hechos 13:10; 1 Juan 3:8).

9. ¿Imaynasmantataj kay mundomanta runas jina yuyayta qallarisunman?

9 Kay mundoj yuyaynenqa wayra jina tukuynejpi kashan. Chayrayku kay mundomanta runas jina mana yuyanapajqa mayta kallpachakuna tiyan. Mana kallpachakuspaqa paykuna jina yuyayta qallarisunman (Proverbios 4:23 leey). Paykunawan masichakuspataj ichapis mana reparayllata paykuna jina ruwayta qallarisunman (Proverbios 13:20; 1 Corintios 15:33). Chantapis paykuna jina yuyayta qallarisunman khuchichakuy imasta chayri pornografiata qhawaspa, Diosta wasanchaj runaspa llulla yachachiyninkuta japʼikuspa, chayri ima pujllaypipis atipaytapuni munaspa (“Diosta wasanchajkuna” nisqata leeriy).

10. ¿Imatataj ruwasunman mana kay mundomanta runas jinachu yuyanapaj?

10 Mana kay mundomanta runas jinachu yuyanapajqa, Jehová Diospa qayllallanpipuni kana tiyan, yuyaychawasqanchejman jinataj kausakuna tiyan. Chantapis atiyninta mañakuna tiyan, payta sirvinapajtaj tukuy atisqanchejta ruwanallapuni tiyan. Diostaj aswan atiyniyoj kasqanrayku yanapawasunpuni mana kay mundomanta runas jinachu yuyanapaj (1 Juan 4:4).

JEHOVÁ DIOSTA JATUNCHANAPAJ JINA VISTIKUNA

11. ¿Imaynatataj kay mundomanta runas vistikunku?

11 Imaynatachus vistikusqanchejwan kʼachanchakusqanchejwan imaqa, mana kay mundomanta runas jinachu yuyasqanchejta rikuchinchej. Kay mundomanta ashkha runasqa waj runaswan qhawachikuyta munaspa imaymana ropasta churakunku. Wakinkunataj runata imatapis yuyachinankupaj jina vistikunku. Wakintaj mana kasukusqankuta rikuchinankupaj uj jinata kʼachanchakunku. Wakintajrí qhapaj kasqankuta rikuchinankurayku valesqa ropasta churakunku. Wakinkunataj imapis purillanku, chʼichistaj kanku. Noqanchejtajrí mana chay runas jinachu kananchej tiyan.

Jehová Diosta jatunchanapaj jina vistikuna.

12, 13. ¿Ima yuyaychaykunataj yanapawasun allinta vistikunapaj?

12 Jehová Diosta sirvejkunaqa, mana imapis purillanchejchu. Astawanpis llimphitus kanapaj kallpachakunchej. Mayman rinapajpis chayman rinapaj jina vistikunchej. ‘Maychus kajta pʼachallikunchej, wajkunata jatunpaj qhawaspa, allin yuyaywantaj’. Ajinamanta Jehová Diosllata yupaychasqanchejta rikuchinchej (1 Timoteo 2:9, 10; Judas 21).

13 Runasqa imaynatachus vistikusqanchejta rikuspa Jehová Diosta jatunpaj qhawankuman chayri pisipaj qhawankuman. Chayrayku tukuy imata ruwayta munanchej “Dios jatunchasqa kananpaj” jinapuni (1 Corintios 10:31). Wajkunata jatunpaj qhawaspaqa sumajtapuni pʼachallikusun, nitaj imapis purillasunchu. Ajinamanta runasqa Diospa llajtanta allinpaj qhawanqanku (1 Corintios 4:9; 2 Corintios 6:3, 4; 7:1).

14. ¿Imayna ropayojtaj predicacionman, reunionman rina tiyan?

14 Reunionman chayri predicacionman rinapaj ropanchejqa mana wajkunata pʼenqachinanpaj jinachu kanan tiyan, nitaj wajkuna tʼukuspa qhawanawanchejpaj jinachu. Astawanpis sumaj cambiasqeta rinanchej tiyan, nitaj ninachu tiyan “noqaj gustoy, imapis rillasaj” nispaqa (Filipenses 4:5; 1 Pedro 5:6). Tukuypis sumajta vistikuyta munanchej. Jinapis aswan allinqa sumaj cristianos kananchej. Imajtinchus Diosqa sonqonchejta qhawan. Chayrayku Bibliaqa nin: “Kʼachita kasqaykichejqa rikukuchun, sonqoykichejpi [...] Diosqa chaytamin may valorniyojpaj qhawan”, nispa (1 Pedro 3:3, 4).

15. ¿Imajtintaj Jehová Dios mana tukuy imatapunichu niwanchej imaynatachus vistikunamanta?

15 Jehová Diosqa mana tukuy imatapunichu niwanchej imaynatachus vistikunamanta, kʼachanchakunamanta ima. Jinapis ashkha yuyaychaykunata Bibliapi qowanchej chayman jina imatapis sumajta ajllanapaj (Hebreos 5:14). Jehová Diosqa munan payta, runa masinchejta munakusqanchejrayku imatapis ruwananchejta (Marcos 12:30, 31 leey). Mundo enteropi Diospa kamachisnintaj, mana kikin costumbresniyojchu kanchej, nitaj kikin imaschu gustawanchej. Chayrayku mana kikintachu vistikunchej.

AMA QOLQETA MASKʼAYLLAMAN QOKUNACHU

16. 1) ¿Imatataj Satanás runasta yuyachin? 2) ¿Imajtintaj sumajta qhawarikuna tiyan?

16 Satanasqa runasta yuyachin qolqeyoj kaspa, qhapaj kaspa kusisqa kanankuta. Jinapis Diosta sirvejkunaqa yachanchej chayqa mana ajinachu kasqanta. Noqanchejqa Jesuspa nisqanmanta mana iskayrayanchejchu. Pay nerqa: “Runaqa ashkha kapuyniyojpis kachun, mana chaychu kausayta qonqa”, nispa (Lucas 12:15). Arí, qolqeqa mana kusiy kausayta apamunchu. Chantapis qolqewanqa mana sumaj amigosta tariyta atisunmanchu, mana sonqo tiyasqa kausakuyta atisunmanchu, nitaj wiñay kausaytapis japʼiyta atisunmanchu. Tukuypis allinta kausakunapajqa wakin cosasta necesitanchej. Chantapis kusisqa kausakuyta munanchej. Jinapis Jesusqa nerqa Jehová Diosta yupaychaspa, paywan sumajta masichakuspa imalla kusisqa kausakunanchejta (Mateo 5:3; 6:22). Chayrayku sumajta qhawarikuna mana kay mundomanta runas jina qolqeta maskʼayllaman rinapaj, mana qolqellapi yuyanapaj, nitaj qolqellamanta parlanapaj (Lucas 6:45; 21:34-36; 2 Juan 6).

17. Mana qolqellapichu yuyasun chay, ¿imaynatataj kausakusun?

17 Jehová Diosta astawan sirvisun, nitaj kay mundomanta runas jinachu qolqellapi yuyasun chayqa, sonqo juntʼasqas kausakusunchej (Mateo 11:29, 30). Arí, imachus kapuwasqanchejwan kusisqa kausakuspaqa, sonqo tiyasqa kasunchej (Mateo 6:31, 32; Romanos 15:13). Manataj qhapajyayta maskʼasunchu (1 Timoteo 6:9, 10 leey). Chantapis wajkunaman qorispa astawan kusikusunchej (Hechos 20:35). Astawan tiempoyoj kasunchej familianchejwan, amigosninchejwan karikunapaj, sumaj miskʼitataj puñukusun (Eclesiastés 5:12).

DIOSPA QOSQAN MAQANAKUNA PʼACHA

18. ¿Imatataj Satanás munan?

18 Satanasqa Jehová Diosmanta karunchakunata munan. Chayrayku mayta kallpachakuna tiyan Jehová Diospa qayllallanpipuni kanapaj. Noqanchejqa “supaykunawan” maqanakushanchej (Efesios 6:12). Satanaswan supaykunasninwantaj mana munankuchu kusisqa kausakunanchejta, nitaj wiñaypaj kausakunanchejtapis (1 Pedro 5:8). Paykuna atiyniyoj kajtinkupis, Jehová Diospa yanapayninwanqa paykunata atipayta atinchej.

19. ¿Imastaj kasqa ‘Diospa qosqan maqanakuna pʼacha’?

19 Ñaupa tiempopi soldadosqa, maqanakunapaj pʼachata churakoj kanku guerrapi mana imanarpakunankupaj. Ajinallatataj noqanchejpis “Diospa qosqan maqanakuna pʼachata” churakunanchej tiyan (Efesios 6:13). Chaytaj Diosmanta mana karunchakunapaj yanapawasun. Biblia niwanchej: “Sinchʼita sayaychej. Ñañu wasaykichejta, cheqa kajwan chumpiwan jina matʼita chumpiykukuychej. Cheqan kaytataj pecherata jina churakuychej. Dioswan allinyakunamanta sumaj willaykunata, jukʼutata jina chakisniykichejman churakuychej. Chay tukuymanta astawanqa, creeyniykichej uj jatun jarkʼakuna escudo jina kachun. Chaywanqa Kuraj Supaypa laurashaj tukuy flechasninta thasnuyta atinkichej. Chantapis salvacionta monterata jina umaykichejman churakuychej. Diospa atiyninpa espadantataj makiykichejpi japʼiychej. Chayqa Diospa palabran. Chantapis sapa pʼunchay Diosmanta mañakuychej atiyninwan yanapachikuspa, tukuy laya mañakuywan, rogakuywantaj”, nispa (Efesios 6:14-18).

20. ¿Imatataj ruwananchej tiyan Diospa qosqan maqanakuna pʼachawan?

20 Uj soldado maqanakuna pʼachanta mana tukuynintachu churakojtenqa, enemigonqa chayta rikuspa chay partepi imawanpis japʼirparichinman karqa. Chayrayku noqanchejpis Diosmanta mana karunchakunapajqa, paypa “qosqan maqanakuna pʼachata tukuyninta” churakunanchej tiyan. Chaytataj ruwanallanchejpuni tiyan Satanás, supaykunasninwan chinkachisqa kanankukama (Apocalipsis 12:17; 20:1-3). Chayrayku ima sajra yuyaytapis atipanaykipaj, chayri uj juchapi mana urmanaykipaj kallpachakushanki chayqa, kallpachakullaypuni (1 Corintios 9:27).

21. ¿Imatataj ruwasunman Satanasta atipanapaj?

21 Satanasqa noqanchejmanta aswan atiyniyoj. Jinapis Jehová Diospa yanapayninwanqa payta atipayta atisunman. Diosta kasukunallapajpuneqa paymanta mañakuna tiyan, Bibliata estudiana tiyan, hermanosninchejwanpis tantakuna tiyan (Hebreos 10:24, 25). Chay imasta ruwasun chayqa Diosmanta mana karunchakusunchu, creeyninchejmantataj ima ratollapis parlariyta atisun.

WILLANAPAJ WAKICHISQA KANA

22. ¿Imataj yanapawasun creesqanchejmanta ima ratollapis parlarinapaj wakichisqapuni kanapaj?

22 Noqanchejqa imapichus creesqanchejmanta ima ratollapis parlarinapaj wakichisqa kananchej tiyan (Juan 15:19). Wakin imasmanta imatachus yuyasqanchejqa, mana waj runaspa yuyasqankuwan kikinchu. Chayrayku yachananchej tiyan imajtinchus ajinata yuyasqanchejta. Chantapis mana iskayrayananchejchu tiyan Bibliaj nisqanmanta, nitaj allin kamachi yuyayniyoj yachachiwasqanchejmantapis (Mateo 24:45; Juan 17:17). Kusisqa kana tiyan Jehovaj testigosnin kasqanchejmanta (Salmo 34:2; Mateo 10:32, 33). Imapichus creesqanchejmanta sutʼinchanapajpis wakichisqa kana tiyan (1 Pedro 3:15 leey).

23. ¿Imamantataj qhepan capitulopi yachakusun?

23 Wakin kutisqa sutʼita reparanchej imatachus ruwanata mana kay mundomanta runas jinachu kanapaj, wakin kutistajrí mana reparayta atillanchejchu. Satanasqa tukuy ima trampasta churan urmachinawanchejpaj. Chaykunamanta ujnintaj kusirikunapaj mana allin imasta churasqan. Chayrayku qhepan capitulopi yachakusun imawanchus kusirikunata.