Ir al contenido

Ir al índice

CAPÍTULO 13

Diospa chejnisqan costumbres

Diospa chejnisqan costumbres

“Imaschus Señorta kusichisqanta reparallaychejpuni” (EFESIOS 5:10).

1. 1) ¿Imatataj tukuy cristianos reparanallanchejpuni tiyan? 2) ¿Imaraykutaj chayta ruwananchejpuni tiyan?

1 JESÚS nerqa: “Cheqa yupaychajkunaqa Tata Diosta yupaychanqanku paypa atiyninman jina, cheqa kajman jinataj. Tata Diosqa chay jina yupaychajkunata maskʼashan payta yupaychanankupaj”, nispa (Juan 4:23; 6:44). Chayrayku tukuy cristianosqa, “imaschus Señorta kusichisqanta” reparanallanchejpuni tiyan (Efesios 5:10). Chayta ruwaytaj mana atikullanchu. Imajtinchus Satanasqa engañayta munawanchej imastachus Dios chejnikun chay imasta ruwananchejpaj (Apocalipsis 12:9).

2. ¿Imataj kasqa israelitas Sinaí orqo chaynejpi kashajtinku?

2 Satanasqa imaymanamanta engañayta munawanchej. Wakin kutisqa mana allin imasta, allinpis kanman jina qhawachin. Israelitasmanta parlarina. Paykunaqa Sinaí orqo chaynejpi jarasqa kasharqanku. Moisestaj Sinaí orqoman wicharerqa. Israelitasrí, Moisés mana usqhayta uraykamojtin, Aaronta nerqanku uj diosta paykunapaj ruwananta. Aarontaj waka uñaman rijchʼakoj santota ruwarqa. Chantá israelitasqa waka uñaj ñaupaqenpi tusorqanku, kʼumuykukorqanku ima. Paykunaqa yuyarqanku Jehová Diospaj fiestata ruwashasqankuta. Jinapis Diosqa chay ruwasqankuta mana allinpajchu qhawarqa. Imajtinchus israelitasqa mana paytachu yupaychasharqanku, manaqa chay waka uñata. Chayrayku ashkha israelitas wañuchisqa karqanku (Éxodo 32:1-6, 10, 28). Israelitasmanta yachakunchej mana noqanchej kikin engañakunanchej kasqanta. Jehová Diosqa niwanchej: “Amataj chʼichipaj qhawasqa imastaqa llankhaychejchu”, nispa. Chayrayku llulla religionpa costumbresninwan chajrusqa imasta mana ruwanachu tiyan. Astawanpis Dioswan yanapachikunallapuni imachus allin, imatajchus mana allinchu kasqanta reparanapaj (Isaías 52:11; Ezequiel 44:23; Gálatas 5:9).

3. Wakin costumbres, ¿imawantaj chajrusqa kashanku?

3 Jesusqa apostolesninman yachacherqa imaynatachus Jehová Diosta yupaychanankuta, wajkunapis paykuna jina ruwanankupaj. Jesús wañuchisqa kasqanmanta qhepaman, apostolesqa Jesuspa yachachisqanta mosoj yachakojkunaman yachacherqanku. Apóstoles wañupusqankumanta qhepamantaj, chʼaukiyaj runas llulla imasta congregacionpi yachacherqanku, runaspa costumbresninkutataj ruwayta qallarerqanku. Wakin costumbrespa sutisninkutapis cambiarqanku, cristianos ruwanankupuni kasqanta rikuchinankupaj (Hechos 20:29, 30; 2 Tesalonicenses 2:7, 10; 2 Juan 6, 7). Chay costumbresmanta wakintataj ashkha runas ruwashallankupuni. Chantapis chay costumbresqa llulla yachachiykunawan layqerioswan chajrusqa kashanku (Apocalipsis 18:2-4, 23). *

4. ¿Diosmanta yachakuspa imatataj reparasun?

4 Runasqa imaymana costumbresta ruwanku. Jinapis imaynatachus Jehová Dios chaykunata qhawasqanta yachakusqaykiman jina, ichapis reparanki wakin costumbresta qonqanayki kasqanta. Chayta ruwaytataj ichapis mana atillankichu. Jinapis Dios yanapasonqa. Chayrayku maymantachus wakin costumbres rikhurimusqankuta yachakuna. Ajinamanta yachasun imatachus Jehová Dios chaykunamanta yuyasqanta.

¿MAYMANTATAJ NAVIDAD RIKHURIMUN?

5. ¿Jesús 25 de diciembrepichu nacekusqa?

5 Navidadtaqa casi mundo enteropi 25 de diciembrepi ruwanku. Ashkha runasqa yuyanku chay día Jesús nacekusqanta. Bibliatajrí mana ninchu ima diachus, ima killachus Jesús nacekusqanta. Jinapis willawanchej Jesús nacekorqa chaypacha imaynachus tiempo kasqanta. Lucas libroqa willawanchej, Jesús nacekorqa chaypacha “lomaspi michejkuna” tutantin ovejasninkuta qhawashasqankuta (Lucas 2:8-11). Belenpeqa diciembrepi manchay chiri, chantapis chay killapi paran, wakin kutistaj ritʼin. Chayrayku chay killapi ovejasta michejkunaqa mana lomaspi ovejasninkuta qhawaspa kankumanchu karqa. Chayrayku ninchej Jesusqa mana diciembrepichu nacekusqanta, manaqa qʼoñi tiempopi. Bibliaj nisqan, waj librospa nisqanpis rikuchin, Jesusqa septiembre chayri octubre chaynejpi nacekusqanta.

6. ¿Maymantataj Navidad rikhurimusqa?

6 Maymantachus Navidad rikhurimusqanmanta parlarina. Romamanta ñaupa runasqa, saturnales fiestata Saturno diosninkupaj ruwaj kanku. Paykunaqa yuyaj kanku chay dios chajrasninkuta sumajta poqochisqanta. Uj libro nin: “Saturnales fiestataqa [...] diciembre killapi ruwaj kanku. Chay fiestamanta ashkha costumbrestaj Navidadpi ruwakullanpuni. Chayrayku Navidadpi mikhunasta waykʼunku, regalosta jaywanakunku, velastawan kʼanchachinku”, nispa. Chantapis 25 de diciembre fechapi, Romanosqa Persiamanta Mitra sutiyoj intej diosninpa cumpleañosninta ruwaj kanku.

7. ¿Imajtintaj wajkunaman imatapis qorikuyta yachanchej?

7 Kay tiempopeqa, Navidadta ruwajkunamanta ashkha runas mana piensarillankupischu maymantachus Navidad rikhurimusqanpi. Astawanpis Navidadta ruwanku familiankuwan tantakunankupaj, sumaj mikhunasta waykʼunankupaj, regalostapis regalanakunankupaj. Jehová Diospa kamachisnenqa familianchejta, amigosninchejta ima munakunchej. Diostaj munan kapuyninchejmanta wajkunaman qorinata. Biblia nin: “Diosqa kusiywan qojta munakun”, nispa (2 Corintios 9:7). Jehová Diosqa mana munanchu fiesta diaslla imatapis qorikunanchejta. Chayrayku kamachisnenqa ima diallapis familianchejwan, amigosninchejwan tantarikunchej, imallatapis jaywanarikunchej. Chaytataj ruwanchej wajkunata munakusqanchejrayku, nitaj yuyanchejchu imatapis qorispa aynikushasqanchejta (Lucas 14:12-14).

Maymantachus costumbres jamusqanta yachaspaqa, mana chaykunata ruwasunchu

8. ¿Maykʼajtaj yatiris Jesusman regalosta apasqanku?

8 Ashkha runasqa yuyanku kinsa yachayniyoj runas Jesusman regalosta nacekusqan diapi apasqankuta. Chayrayku ninku Navidadpi regalosta jaywanakunapuni kasqanta. Arí, wakin runas Jesusta watukoj rerqankupuni, regalostapis jaywarqanku. Ñaupa tiempopi runasqa, may rejsisqa runasman regalosta apajpuni kanku (1 Reyes 10:1, 2, 10, 13). Jinapis Bibliaqa niwanchej Jesusman regalosta apajkunaqa chʼaskasta qhawaj yatiris kasqankuta, nitaj Jehová Diostachu yupaychasqankuta. Chantapis chay yatirisqa mana Jesús uywa qaranapi recién nacesqa kashajtinchu rerqanku, manachayqa aswan qhepamanraj, Jesús uj wasipi kashajtin (Mateo 2:1, 2, 11).

¿IMATATAJ BIBLIA NIN CUMPLEAÑOSMANTA?

9. ¿Pikunaj cumpleañosninmantataj Biblia parlan?

9 Uj wawita nacekojtenqa mayta kusikunchej (Salmo 127:3). Jinapis chayqa mana ninayanchu cumpleañosta ruwananchej kasqanta. Bibliaqa iskay diachakusllamanta parlan. Ujqa karqa Egiptomanta faraonpa cumpleañosnin, ujtaj karqa rey Herodes Antipaspa cumpleañosnin (Génesis 40:20-22; Marcos 6:21-29 leey). Chay iskay kamachejkunaqa mana Diosta yupaychajchu kanku. Chantapis Bibliaqa mana ninchu Diospa kamachisnin cumpleañosta ruwasqankuta.

10. ¿Imaynatataj ñaupa tiempomanta cristianos cumpleañosta ruwayta qhawaj kanku?

10 Uj libro nisqanman jina, ñaupa tiempomanta cristianosqa, diachakusta “qhasi manakaj diosta yupaychayta jina” qhawaj kanku. Imajtinchus cumpleañosta ruwayqa llulla yachachiykunamanta jamun. Unay tiempopeqa, Diosta mana yupaychajkunalla chayta ruwaj kanku sajramanta jarkʼakunankupaj, chay wata allin rinanpaj ima. Runasqa chaymantapacha cumpleañosta tukuynejpi ruwayta qallarerqanku. Chantapis cumpleañosta ruwajkunaqa imachus paykunamanta qhepaman kananta yachanankupaj horoscoposta leenku. Chaykunataj layqerioswan chajrusqa kashan.

11. ¿Wakin kutisllachu kʼachas kananchej tiyan?

11 Ashkha runasqa yuyanku cumpleañosnin día may sumaj kasqanta. Chayrayku munanku chay día payta felicitanankuta, regalosta jaywanankuta, sumaj mikhunata waykʼupunankuta ima. Jinapis familiaresninchejta, amigosninchejta munakusqanchejtaqa tukuy tiempo rikuchina tiyan, manataj cumpleaños diallapichu. Jehová Diosqa kʼacha kanata, qorikuyta yachanata munan (Hechos 20:35 leey). Paymanqa sapa día agradecekuna tiyan kausayta qowasqanchejmanta, manataj watapi uj kutillatachu (Salmo 8:3, 4; 36:9).

Cristianosqa munakusqanchejrayku qorikuyta yachanchej.

12. ¿Imajtintaj wañupuna pʼunchay aswan allin kasqa?

12 Bibliaqa nin: “Sumaj runapaj rejsisqa kayqa aswan allin, sumaj qʼapashaj jawinasmanta nisqaqa. Wañupuna pʼunchayqa aswan allin nacekuna pʼunchaymanta nisqaqa”, nispa (Eclesiastés 7:1). ¿Imajtintaj wañupuna pʼunchay aswan allin nacekuna pʼunchaymanta nisqa? Imajtinchus nacekorqanchej chay diaqa, manaraj ima allintapis ruwarqanchejchu, nitaj sajra imastapis. Jinapis kausayninchejpi Diosta sirvispa, wajkunata yanapaspa imaqa, Jehová Diospa ñaupaqenpi “sumaj runapaj rejsisqa” kanchej. Jehová Diostaj wañupojtinchejpis chayta mana qonqanqachu (Job 14:14, 15). Noqanchejqa mana cumpleañosta ruwanchejchu, nitaj Jesuspa nacekusqan diatapis yuyarikunchejchu. Imajtinchus Jesusqa wañupusqan diallata yuyarikunata kamachiwarqanchej (Lucas 22:17-20; Hebreos 1:3, 4).

DOMINGO DE RAMOSWAN SEMANA SANTAWAN

13, 14. ¿Ima costumbrestataj mana ruwananchejchu tiyan?

13 Ashkha runasqa domingo de Ramos nisqata ruwanku. Chayrayku chay día palmerasta iglesias punkumanta rantikoj rinku. Chay palmerastataj wasi punkunkuman churanku sajramanta jarkʼakunankupaj. Chayta ruwasqankutaj layqerioswan chajrusqa kashan. Wakin runastajrí semana santapi imaymana costumbresta ruwanku, wakenqa mana aychata mikhunkuchu, wakin ayunanku, wakintajrí ashkha mikhunasta mana aychayojta waykʼunku. Chay costumbrestaj llulla yachachiykunamanta jamun.

14 Chayrayku Jehová Diosqa niwanchej: “Paykuna ukhumanta llojsipuychej, tʼaqakuychejtaj”, nispa (2 Corintios 6:17, 18). Chantapis Jehová Diosqa mana kamacherqachu chay costumbresta ruwanata.

TODO SANTOSTA MANA RUWANACHU

15. ¿Ima costumbrestataj cristianos mana ruwananchejchu tiyan?

15 Runasqa ashkha costumbresta wañusqaspaj ruwanku. Wakenqa todo santospi wañusqaspaj gustasqan mikhunasta, refrescosta ima uj mesapi churanku. Chantapis almapaj nispa tʼanta wawasta, fruta secasta, biscochosta, waj imastawan ruwanku. Chay ruwasqanku imastataj, tumbata armasqankuman churanku chayri mastʼakusta ruwanku. Wakin lugarespitaj cementerioman rinku wañusqa familiarninkoj tumbanman tʼikasta, velasta churaj, rezachej ima. Kay costumbresta ruwajkunaqa yuyanku wañusqaspa almanku chay días familiaresninkuta watukoj kutimusqankuta. Jinapis chay costumbresqa llulla yachachiykunamanta jamun, manataj Diosmantachu (Eclesiastés 9:5, 10).

DIOSTA KUSICHINAPAJ JINA CASAMIENTO

16, 17. ¿Imapitaj piensarinanku tiyan casarakuyta munajkuna?

16 Pillapis casarakojtenqa, tukuypis kusikunchej. Jinapis casamientoqa mana tukuynejpichu kikin ruwakun. Runasqa mana piensarillankupischu casamientopi ruwakusqan costumbres maymantachus jamusqanpi. Chayrayku ichapis mana yachankuchu chay costumbres llulla yachachiykunamanta jamusqanta. Casarakuyta munaj hermanostaj, sumajta qhawarikunanku tiyan casamientonku Diosta kusichinanpaj. Maymantachus wakin costumbres rikhurimusqanta yachaspaqa, mana chay costumbresta ruwanqankuchu (Marcos 10:6-9).

17 Wakin runasqa, casarakojkunata allin rinanpaj wakin costumbresta casamientopi ruwanku (Isaías 65:11). Wakin lugarespeqa casarakojkunaman arrozwan, waj imaspiwan jichʼanku. Chaytataj ruwanku casarakojkuna wawasniyoj, aswan kusisqa, sajramantataj jarkʼasqa kanankuta yuyaspa. Cristianostajrí llulla religionpa costumbresninta mana ruwanchejchu (2 Corintios 6:14-18 leey).

18. Casarakuyta munajkuna, ¿Bibliaj mayqen versiculosninpitaj piensarinanku tiyan?

18 Casarakojkunaqa munanku casamientonkupi invitadosninku kusikunankuta. Chayrayku mayqen invitadollapis parlarispaqa, mana noviosta, nitaj invitadosta pʼenqachinanpaj jinachu parlanan tiyan, nillataj millay imasta parlananchu tiyan (Proverbios 26:18, 19; Lucas 6:31; 10:27). Chantapis uj hermano casarakuspaqa, mana runaykachananpaj jinachu uj fiestata ruwanan tiyan (1 Juan 2:16). Casarakuyta munashanki chayqa, casamientoykipaj tukuy imata Dios munasqanman jina wakichiy, ajinamantataj mana pesachikunkichu (“Casamiento” nisqata leeriy).

¿IMAJTINTAJ MANA CHʼALLANACHU TIYAN?

19, 20. ¿Imajtintaj mana chʼallanachu kasqa?

19 Ashkha runasqa wasita ruwaytawan, autota rantiytawan chʼallanku. Chantapis chajras sumajta poqonanpaj, ashkha qolqeta gananankupaj chayri imallapipis allin rinanpaj chʼallanku.

20 Jinapis chʼallayqa mana allinchu. Imajtinchus chayta ruwaspaqa mana Jehová Diostachu yupaychashanchej. Quechuamanta uj diccionario nisqanman jinaqa, runasqa chʼallanku Pachamamapaj. Qhoyaspi trabajajkunataj tiopaj chʼallanku. Jinapis Jehová Diosqa chay ruwaykunata juchapaj qhawan (1 Corintios 10:14, 21, 22).

JEHOVÁ DIOSTA MUNAKOJKUNA SAJRA KAJTA CHEJNIKUNKU

21. ¿Ima costumbrestawantaj mana ruwanachu kasqa?

21 Niraj uj costumbreta ruwashaspaqa, imaynachus chay costumbre kasqanpi, ima ruwaykunamanchus runasta tanqasqanpi piensariy. Wakin runasqa, wakin fiestaspi chayri carnavalpi tukuy imanku rikukunanpaj jina ropata churakuspa tusunku, machanku, khuchi imastataj ruwanku. Chantapis qharipura chayri warmipura khuchichakusqankuta allillan kasqanta rikuchinku, chayri uj suyuta astawan jatunpaj qhawachinku. Chay jina costumbresta chayri fiestasta ruwaspaqa, Jehová Diospa chejnisqan imasta mana chejnikushasunmanchu (Salmo 1:1, 2; 97:10; 119:37).

22. ¿Imaynatá yachasunman uj costumbreta ruwanatachus manachus?

22 Cristianosqa Diospa chejnisqan costumbresta mana ruwanachu tiyan. Apóstol Pablo nerqa: “Mikhushaspapis, ujyashaspapis chayri imata ruwashaspapis, tukuy imata ruwaychej Dios jatunchasqa kananpaj”, nispa (1 Corintios 10:31; “Imatapis sumajta ruwanapaj” nisqata leeriy). Jinapis mana tukuy costumbrespunichu khuchikakuymanta imaswan, llulla yachachiykunawan chajrusqa kashan, nillataj tukuy costumbreschu uj suyuta jatunpaj qhawachin. Chayrayku ima costumbrellapis Bibliaj nisqanwan mana churanakojtenqa, sapa ujninchej ajllana tiyan chayta ruwanatachus manachus. Chantapis sumajta piensarina tiyan chay costumbreta ruwaspa wajkunata mana pantachinanpaj.

PARLASQAYKIWAN RUWASQAYKIWAN JEHOVÁ DIOSTA JATUNCHAY

23, 24. ¿Imaynatataj familiaresninchejman willarisunman imaraykuchus wakin costumbresta manaña ruwasqanchejta?

23 Ichapis manaña ruwankichu Diospa chejnisqan costumbresta. Chayrayku ichapis mana testigo familiaresniyki yuyankuman manaña paykunata munakusqaykita chayri niña paykunawan kayta munasqaykita. Paykunaqa ichapis yuyanku fiesta dialla tukuy familiantin tantakuyta atisqankuta. Jinapis paykunata munakusqaykita, nitaj paykunamanta qonqapusqaykita rikuchiwaj. Ichapis waj días paykunata wajyariwaj, khuska karikunaykichejpaj (Proverbios 11:25; Eclesiastés 3:12, 13).

24 Sichus familiaresniyki yachayta munanku imajtinchus uj fiestata chayri uj costumbreta manaña ruwasqaykita chayqa, paykunaman willarinaykipaj sumaj yuyaychaykunata tariyta atinki publicacionesninchejpi, jw.org nisqapi ima. Paykunaman willarishaspataj, ama yuyachiychu gustuykiwan llojsiyta munasqaykita chayri qan jinallataj ruwanankupaj obligashasqaykita. Chantapis paykunata reparachiy, mana jinallamantachu chay costumbresta saqepusqaykita. Parlarishaspataj ama phiñakuychu, kallpachakuytaj “kʼacha simiwanpuni” parlanaykipaj, “kachiwan kachinchasqata jina” (Colosenses 4:6).

25, 26. ¿Imatataj tatas ruwankuman wawasninku Bibliaj yuyaychaykunasninta kasukunankupaj?

25 Sumajta yachananchej tiyan imajtinchus wakin costumbresta manaña ruwasqanchejta (Hebreos 5:14). Noqanchejqa Jehová Diosta kusichiyta munanchej. Sichus wawasniyoj kanchej chayqa, Bibliaj yuyaychaykunasninta paykunaman entiendechinapaj, chaykunata kasukunankupuni kasqanta yachachinapaj ima tiempochakunanchej tiyan. Paykuna Jehová Diosta astawan sumajta rejsenqanku chayqa, paykunapis Diosta kusichiyta munanqanku (Isaías 48:17, 18; 1 Pedro 3:15).

26 Jehová Diosqa mayta kusikun munasqanman jina yupaychanapaj kallpachakojtinchej, munantaj “cheqa kajman” jina yupaychananchejta (Juan 4:23). Ashkha runasqa yuyanku allin kajtapuni ruway mana atikullasqanta. Chaymantataj qhepan capitulopi yachakusunchej.

^ párr. 3 Wakin costumbres allinchus manachus kasqanta yachakuyta munanki chayqa, Jehovaj testigosnin yachaqanasta maskʼanankupaj libropi chayri jw.org nisqapi maskʼay.