Ir al contenido

Ir al índice

CAPÍTULO 6

Imawanchus kusirikunata sumajta ajllana

Imawanchus kusirikunata sumajta ajllana

“Tukuy imata ruwaychej Dios jatunchasqa kananpaj” (1 CORINTIOS 10:31).

1, 2. ¿Imajtintaj mana imawanpis kusirikunallachu kasqa?

1 UJ FRUTATA mikhushaspa ichapis reparawaj uj ladon qʼetayasqa kashasqanta. Chayta rikuspaqa ichá jinata mikhuykuwaj chayri wijchʼupuwaj, manachayri qʼetayasqa kashan chay partellata khuchurpaytawan mikhuykakapuwaj. Chayqa qanmanta kashan.

2 Ajinallataj kusirikunapaj kaj imaswanpis. Wakin imasqa kusirikunapaj sumaj kanku, wakintaj millay khuchichakuykunamanta, maqanakuykunamanta, layqeriyosmanta juntʼa kashan. Chayrayku imaswanchus kusirikunata sumajta qhawarikuna tiyan. Nitaj imatapis munasqanchejman jinallachu ajllana, nillataj yuyanachu tukuy imapis mana walejchu kasqanta. Astawanpis allinta ajllana.

3. ¿Imajtintaj sumajta ajllananchej tiyan imawanchus kusirikunata?

3 Tukuypis necesitanchej samarikuyta, kusirikuyta ima. Jinapis imawanchus kusirikunata sumajta ajllana. Imajtinchus imawanchus kusirikusqanchejqa Diosta sirvinapaj yanapawasunman chayri mana.

TUKUY IMATA RUWANA DIOSTA JATUNCHANAPAJ

4. ¿Bibliaj mayqen versiculontaj yanapawasunman imawanchus kusirikunanchejta ajllanapaj?

4 Diosman kausayninchejta qopushaspaqa, nerqanchej tukuy kausayninchejpi payllata sirvinata (Eclesiastés 5:4 leey). Nillarqanchejtaj “Dios jatunchasqa kananpaj” jina tukuy imata ruwanata (1 Corintios 10:31). Diosman kausayninchejta qopuspaqa payllapajña kausanchej, kusirikushaspapis. Chayrayku mana yuyanachu reunionpi chayri predicacionpi kashaspalla Diospaj kausasqanchejta.

5. ¿Imatataj ruwasunman Dios allin ñawiwan qhawanawanchejpaj?

5 Tukuy imata ruwasqanchejqa Jehová Diosta yupaychanapaj yanapawasunman chayri mana. Chayrayku Pablo nerqa: “Cuerpoykichejta Diosman [jaywaychej] kausashaj jaywanata jina, llimphuta, payta kusichejtataj” nispa (Romanos 12:1). Jesustaj nerqa: “Diosniykitaqa munakunayki tiyan tukuy sonqoykiwan, tukuy kausayniykiwan, tukuy yuyayniykiwan, tukuy kallpaykiwantaj”, nispa (Marcos 12:30). Arí, Jehová Diosta yupaychanapajqa tukuy atisqanchejta ruwananchej tiyan. Ñaupa tiempopi israelitasqa Diosman uj animalta jaywashaspa mana iman imanasqata jaywananku karqa. Chay animal mana sanochu kajtintaj Diosqa jaywasqankuta mana allin ñawiwanchu qhawaj (Levítico 22:18-20). Noqanchejtapis, mana llimphu sonqoyojchu kajtinchejqa Dios mana allin ñawiwanchu qhawawasun.

6, 7. ¿Imatá ruwananchej tiyan Dios allinpaj qhawanawanchejpaj?

6 Jehová Diosqa niwanchej: “Llimphus kanaykichej tiyan, imaraykuchus noqaqa llimphu kani”, nispa (1 Pedro 1:14-16; 2 Pedro 3:11). Payqa llimphu kajtillanchej allinpaj qhawawasun (Deuteronomio 15:21). Payqa khuchichakuykunata, maqanakuykunata, layqeriosta, brujeriasta ima chejnikun. Chayrayku chay imasta ruwajtinchej mana allinpajchu qhawawasunman (Romanos 6:12-14; 8:13). Chantapis Diosqa mana allinpajchu qhawawasun chay imasta qhawaspa chayri ruwaspa kusirikojtinchej. Imaraykuchus chay imasqa chʼichichawasunman, paymantataj karunchawasunman.

7 Kunantaj yachakuna imawanchus kusirikunata allinta ajllayta. Chantapis yachakuna Bibliaj wakin versiculosninmanta. Chaytaj yanapawasun imawanchus kusirikunata ajllanapaj.

MANA ALLIN KAJTA CHEJNIKUNA

8, 9. ¿Imaswantaj mana kusirikunachu kasqa?

8 Kay tiempopeqa imaymana imas tiyan kusirikunapaj. Jinapis chaykunamanta wakillan allin kanku. Chayrayku yachakunachej imawanchus mana kusirikunachu kasqanta.

9 Kunanqa ashkha películas, Internetpi wakin imas, telepi wakin programas, videojuegos, takiykuna ima, khuchichakuy imaswan, maqanakuykunawan, layqerioswan chajrusqa kashanku. Chaykunataj allin imasman rijchʼakunku, runasta asichinapaj jinataj ruwasqa kashanku. Jinapis cristianosqa sumajta ajllanchej imawanchus kusirikunata, imachus mana Diospa leyesninman jinachu kajtataj qhesachanchej (Hechos 15:28, 29; 1 Corintios 6:9, 10). Ajinamanta chay imasta chejnikusqanchejta rikuchinchej, Jehová Diostataj kusichinchej (Salmo 34:14; Romanos 12:9).

10. ¿Imapitaj rikukusunman mana allin imaswan kusirikuspa?

10 Wakin runasqa khuchichakuy imaswan, maqanakuykunawan, layqerioswan kusirikuy allin kasqanta piensanku. Ichapis ninku: “Kayqa mana imanawanqachu, noqa chayta ruwasajchu imataj”, nispa. Chay runas jina yuyaspaqa, noqanchej kikin engañakushasunman. Bibliaqa sutʼita niwanchej: “Tukuy imamanta nisqaqa runaj sonqonmin aswan chʼawka, nitaj chaypaj jampi kanchu”, nispa (Jeremías 17:9). Jehová Diospa chejnisqan imaswan kusirikuspaqa, mana nisunmanchu chay imasta millachikusqanchejta. Chay imaswan kusirikullasunpuni chayqa, chay imasta allillanpajña qhawasunchej. Tiemponmantaj sonqonchejqa thaluyanqa, niñataj reparasunchu imachus allin, imatajchus mana allinchu kasqanta (Salmo 119:70; 1 Timoteo 4:1, 2).

11. ¿Imata reparanapajtaj Gálatas 6:7 yanapawanchej?

11 Biblia niwanchej: “Imatachá uj runa tarpun, chayllatataj oqharenqa”, nispa (Gálatas 6:7). Kay versículo nin jina imatachus qhawasqanchejta, leesqanchejta, uyarisqanchejta ima, ruwayta qallarisunman. Wakin cristianosqa khuchichakuy imaswan chajrusqa imasta qhawasqankurayku, khuchichakuy juchapi urmarqanku. Jinapis Jehová Diosqa imaswanchus kusirikunata allinta ajllanapaj yanapawanchej. Kunantaj chaykunamanta yachakuna.

BIBLIAJ YUYAYCHAYNINWAN YANAPACHIKUNA

12. ¿Imataj yanapawasunman imawanchus kusirikunata sumajta ajllanapaj?

12 Wakin kutisqa sutʼita reparanchej imaswan kusirikunanchejtachus Jehová Dios mana munasqanta, chay imaswan mana kusirikunanchejtataj yachanchej. Jinapis wakin kutisqa chayta mana sutʼita reparanchejchu. ¿Imataj chayta reparanapaj yanapawasun? Jehová Diosqa mana niwanchejchu imatachus qhawanata, imatachus uyarinata, imatachus leenata. Astawanpis payqa munan Bibliaj nisqanwan yanapachikuspa imachus allin, imatajchus mana allinchu kasqanta reparananchejta (Gálatas 6:5 leey). Bibliaj nisqanqa imatachus Jehová Dios chay imasmanta yuyasqanta yachanapaj yanapawanchej. Chantapis yanapallawanchejtaj “imachus Jehová Diospa munaynin kasqanta” reparanapaj, kusichisqan imastataj ruwanapaj (Efesios 5:17).

Bibliaqa allin imaswan kusirikunapaj yanapawanchej.

13. 1) ¿Imaraykutaj mana tukuy cristianoschu kikin imaswan kusirikunchej? 2) ¿Imatataj tukuy cristianos ruwananchej tiyan?

13 Mana tukuy cristianoschu kikin imaswan kusirikunchej. Imaraykuchus waj jina gustosniyoj kanchej. Chantapis imachus wakinpaj allin kasqanqa, wakinpaj mana allinchu kanman. Jina kajtinpis tukuy cristianos Bibliaj yuyaychaykunasninwan yanapachikunanchej tiyan niraj imatapis ajllashaspa (Filipenses 1:9). Bibliaj yuyaychaykunasnenqa yanapawasunchej Diosta kusichinapaj jina imatapis ajllanapaj (Salmo 119:11, 129; 1 Pedro 2:16).

14. 1) ¿Imapitaj piensarinanchej tiyan mana kusirikuyllaman qokunapaj? 2) ¿Imatataj Pablo cristianosman yuyaychasqa?

14 Sumajta qhawarikunanchej tiyan mashkha tiempotachus kusirikushasqanchejta. Ajinamanta reparasunchej kusirikuyllamanchus qokushasqanchejta chayri Jehová Diosta yupaychaytachus ñaupajman churashasqanchejta. Noqanchejpajqa Jehová Diosta yupaychay ñaupajpi kanan tiyan (Mateo 6:33 leey). Jinapis ichá mana reparakuspalla kusirikuyllaman qokushasunman. Chayrayku apóstol Pablo cristianosman yuyaycharqa: “Allinta qhawarikuychej imaynatachus kausashasqaykichejta. Ama wampus jina kausaychejchu, manachayqa yachayniyojkuna jina. Tiempoykichejta ama usuchiychejchu” nispa (Efesios 5:15, 16). Chayrayku sumajta qhawarikunanchej tiyan mana kusirikuyllaman qokunapaj. Ajinamanta Diosta yupaychayta ñaupajman churasunchej (Filipenses 1:10).

15. Imaschus Diosmanta karunchayta atiwanchej chay imaswan, ¿kusirikunachu kanman?

15 Imaschus Jehová Diosta mana kusichinchu chay imasta qhesachananchej kasqanta yachanchejña. Chanta, ¿imatá ruwasunman imawanchus kusirikuyta munasqanchej allinchus manachus kasqanta mana yachaspa? ¿Qhesachananchejchu kanman? Uj orqopi purishaspaqa nichá kausayninchejta peligropi churasunmanchu qaqa puntasninta purispa. Ajinallatataj ruwananchej tiyan imawanchus kusirikunata ajllashaspapis. Chayrayku Biblia niwanchej: “Mana allinkunapi purinamanta tʼaqakuy”, nispa (Proverbios 4:25-27). Imachus kusirikunapaj mana allinchu kasqanta yachaspaqa qhesachana tiyan. Imachus kusirikunapaj mana allinmanchu rijchʼakun chay imastapis qhesachana tiyan. Imaraykuchus chaykunaqa ichapis Diosmanta karunchawasunman.

JEHOVÁ DIOS JINA YUYANA

16. 1) ¿Imastataj Jehová Dios chejnikun? 2) ¿Imatataj ruwasunman Jehová Diospa chejnikusqan imasta chejninapaj?

16 Ujnin salmota qhelqaj nerqa: “Tata Diosta munakojkunaqa sajra kajta chejnichunku”, nispa (Salmo 97:10). Bibliaqa niwanchej imaynachus Dios kasqanta, imatachus yuyasqanta ima. Chayrayku Bibliata leespaqa imaynatachus imatapis Jehová Dios qhawasqanpi piensariy. Bibliapeqa willawanchej Diosninchej “llulla parlaykunata, mana juchayoj runata wañuchejta, sonqompi sajra imasta wakichejta, sajra imasman usqhayta thaskej chakista” chejnikusqanta (Proverbios 6:16-19). Chantapis Bibliaqa willallawanchejtaj khuchichakuy, llulla dioskunata yupaychay, layqerios, envidiakuy, machaykuy, millay fiestaspi puriy, chaykunaman rijchʼakoj waj imaspiwan mana allinchu kasqanta (Gálatas 5:19-21). Kay yuyaychaykunataj imawanchus kusirikunata sumajta ajllanapaj yanapawanchej. Imajtinchus Diospa leyesninta kasukuyta munanchej sapallanchej kashaspa chayri wajkunawan kashaspapis (2 Corintios 3:18). Imastachus sapallanchej kashaspa ruwasqanchejqa rikuchin imayna sonqoyojchus kasqanchejta (Salmo 11:4; 16:8).

17. ¿Imapitaj piensarinanchej tiyan imawanchus kusirikunata ajllashaspa?

17 Imawanchus kusirikunata ajllashaspaqa, Diosman qayllaykunapaj chay ajllasqanchej yanapanawanchejpichus manachus piensarisunman. Piensarillasunmantaj llimphu sonqoyoj kanapaj yanapanawanchejpichus manachus. Chayrayku Bibliaj waj yuyaychaykunasninmantawan yachakuna.

18. ¿Imata ruwanankutataj Pablo cristianosman yuyaycharqa?

18 Imawanchus kusirikunchej chay imaspi yuyayta qallarinchej. Chayrayku imawanchus kusirikunata sumajta ajllana. Pablo nerqa: “Kay imaspi yuyallaychejpuni: tukuy ima cheqa kajpi, tukuy ima jatunpaj qhawasqa kajpi, tukuy ima cheqan kajpi, tukuy ima llimphu kajpi, tukuy ima kʼacha kajpi, tukuy ima sumajpaj qhawasqa kajpi, tukuy ima allin kajpi, jinallataj jatunchanapaj jina kaj imaspipis”, nispa (Filipenses 4:8). Allin imaspi yuyasun chayqa, ajinata niyta atisun: “Tata Dios, ñawpaqeykipi parlasqasniy yuyasqasniypis allin kachun”, nispa (Salmo 19:14).

19. ¿Bibliamanta ima versiculostaj yanapawasun imawanchus kusirikunata sumajta ajllanapaj?

19 Sumajta qhawarikuna imapichus yuyashasqanchejta. Chaypajqa allin kanman piensarinanchej uj peliculata qhawaytawan kusisqachus manachus kashasqanchejpi, sonqo tiyasqachus manachus kasqanchejpi ima (Efesios 5:5; 1 Timoteo 1:5, 19). Wakin kutisqa wakin imaswan kusirikuspa ichá Diosmanta mana mañakuyta atillasunmanchu chayri sonqonchej juchachawasunman. Chantapis ichá maqanakuykunallapi, millay imasllapi yuyayta qallarisunman. Ajinamantataj ichapis kay tiempomanta runas jina kausayta qallarisunman (Romanos 12:2; Mateo 12:33; Marcos 7:20-23). Imapichus yuyasqanchejta sumajta qhawarikusun chayqa, Diospa qayllallanpipuni kasun. Uj salmota qhelqaj jinataj Jehová Diosmanta mañakuyta atisun. Pay nerqa: “Amaña saqeychu ñawisniy manakaj imasta qhawananta”, nispa (Salmo 119:37). *

RUWASQANCHEJQA YANAPANMAN CHAYRI MANA

20, 21. ¿Imaraykutaj wajkunapi piensarinanchej tiyan imawanchus kusirikuyta ajllashaspa?

20 Bibliaqa nillawanchejtaj: “Tukuy imata ruwayta atinchej, manataj tukuyninchu walej. Tukuy imata ruwayta atinchej, manataj tukuyninchu kallpachan. Sapa uj maskʼachun, ama paypa allinnillantaqa, manachayqa wajpa allinnintapis”, nispa (1 Corintios 10:23, 24). Tukuy imata ruwayta atispapis, mana tukuy imatapunichu ruwana tiyan. Imaraykuchus wakin imasta ruwasqanchejwan hermanosninchejta pantachisunman. Chayrayku niraj imatapis ruwashaspa sumajta piensarina.

21 Mana tukuychu kikinta yuyanchej. Chayrayku ichapis wakinmanqa telepi uj programata qhaway gustawasunman, wakinmantajrí mana. Jina kajtin, ¿imatá ruwasunman? Telepi uj programata qhawayta atispapis, ichá nisunman mana qhawananchejta. Imaraykuchus mana munanchejchu hermanospa contranta juchalliyta, nitaj “Cristoj contranta” juchalliytapis (1 Corintios 8:12). Manapuni hermanosta pantachinapaj imatapis ruwayta munanchejchu (Romanos 14:1; 15:1; 1 Corintios 10:32).

22. ¿Imatataj ruwasun hermanosninchejta respetasqanchejrayku?

22 ¿Imatataj ruwasunman imaschus mana allinchu rijchʼawanchej chay imasta uj hermano qhawajtin, ruwajtin chayri leejtin? Chay hermanota munakusqanchejrayku, respetasqanchejraykutaj mana nisunchu noqanchej jina imatapis ruwananta. Uj choferqa yachan mana tukuychu usqhayllata chayri calmallawan autota apaykachasqankuta, jinapis chayqa mana ninayanchu chay choferes mana allintachu autota apaykachasqankuta. Ajinallataj noqanchejwanpis. Noqanchejqa yachanchej hermanosninchejwan mana kikintachu yuyasqanchejta. Jinapis tukuyninchej Bibliaj yuyaychaykunasninta kasukushanchej (Eclesiastés 7:16; Filipenses 4:5).

23. ¿Imataj yanapawasun imawanchus kusirikunata sumajta ajllanapaj?

23 Imawanchus kusirikunata sumajta ajllanapajqa, Bibliaj yuyaychaykunasninta sumajta rejsina, hermanosninchejpa allinninkupitaj piensarina. Ajinata ruwaspaqa may kusisqa kasunchej, tukuy imatataj ruwasunchej “Dios jatunchasqa kananpaj”.

^ párr. 19 Imawanchus kusirikunata sumajta ajllanapaj kay versiculospis yanapallawasunmantaj: Proverbios 3:31; 13:20; Efesios 5:3, 4; Colosenses 3:5, 8, 20.