Ir al contenido

Ir al índice

CAPÍTULO 12

Parlasqanchejwan wajkunata kallpacharina

Parlasqanchejwan wajkunata kallpacharina

“Ama simiykichejmantaqa ima millay parlaypis llojsichunchu. Astawanqa allin kajllata parlaychej” (EFESIOS 4:29).

1, 2. 1) ¿Imataj uj regalo jina? 2) ¿Imastataj ruwayta atisunman parlayta atisqanchejrayku?

1 UJ TATAQA mayta kusikun wawanman uj bicicletata qospa. Jinapis tataqa nichá kusikunmanchu, wawan mana allinta qhawarikuspa chay bicicletawan pillatapis urmachejtin.

2 Bibliaqa nin: “Tukuy ima allin kaj regaloqa, jinallataj aswan sumaj regalopis patamanta jamun”, nispa (Santiago 1:17). Chay regalomanta ujnenqa, parlayta atisqanchej. Chayrayku parlayta atinchej imatachus yuyasqanchejmanta, imaynachus kashasqanchejmanta ima. Parlasqanchejwanqa wajkunata yanapasunman, kusichisunman, chayri wajkunaj sonqonkuta nanachisunman.

3. ¿Imaynata parlananchejtataj Jehová Dios munan?

3 Parlayninchejwanqa wajkunata yanapasunman chayri sonqonkuta nanachisunman. Jehová Diostajrí niwanchej wajkunaj sonqonkuta mana nanachinata. Pay nin: “Ama simiykichejmantaqa ima millay parlaypis llojsichunchu. Astawanqa allin kajllata parlaychej, uyarejkuna chaywan kallpachasqa kanankupaj”, nispa (Efesios 4:29). Kunantaj qhawarina, parlasqanchejwan Jehová Diosta kusichiyta atisqanchejta, wajkunatapis kallpachayta atisqanchejta.

AMA IMATAPIS PARLARPARINALLACHU

4, 5. ¿Imastá Biblia niwanchej mana imatapis parlarparinallapaj?

4 Parlasqanchejwanqa wajkunata yanapasunman chayri sonqonkuta nanachisunman. Chayrayku sumajta qhawarikunanchej tiyan imatachus parlasqanchejta, imaynatachus parlasqanchejta ima. Biblia nin: “Kʼachamanta parlayqa uj kawsay sachʼa jina; sajra phiña parlayrí sonqota pʼakin”, nispa (Proverbios 15:4). Imaynatachus sinchʼita rupharimojtin sachʼaj llanthunpi kayta munanchej, ajinallatataj runaspis kʼachamanta parlapayajtinchej noqanchejwan kayta munallanqanku. Phiñakuspa, sonqota nanachinapaj jina parlajtinchejtajrí, ni pi noqanchejwan parlariyta munanqachu (Proverbios 18:21).

Kʼachamanta wajkunawan parlarina

5 Biblia nin: “Imallatapis mana yuyaychakuspalla runaj parlarparisqanqa espada jina tʼojsin”, nispa (Proverbios 12:18). Mana yuyaychakuspalla parlaspaqa wajkunaj sonqonkuta nanachisunman, runastataj phiñanachisunman. Ichá qantapis jinata sonqoykita nanachisorqanku. Jinapis Bibliaqa nillantaj: “Yachayniyojkunaj parlasqasninkurí jampi jina sonqota thañichin”, nispa. Arí, niraj imatapis parlashaspa sumajta tʼukurinanchej tiyan, ajinamanta parlasqanchejqa wajkunapaj jampi jina kanqa, wajkunawan allinyakunapajtaj yanapawasun (Proverbios 16:24 leey). Wakin imasta parlasqanchej wajkunaj sonqonkuta nanachisqanta yachasqanchejrayku, mana imatapis parlarparinallachu.

6. ¿Imaraykutaj imatapis parlarparillasunman?

6 Juchasapas kasqanchejrayku sumajta qhawarikunanchej tiyan mana imatapis parlarparinallapaj. Biblia nin: “Runaqa wawamantapacha mana allin kajllata yuyan”, nispa. Chantapis nillantaj: “Sonqopi imachus juntʼa kashan, chaymanta simeqa parlan”, nispa (Génesis 8:21; Lucas 6:45). Jinapis ichá mayta kallpachakuna kanqa mana imatapis parlarparinallapaj (Santiago 3:2-4 leey). Chayrayku kallpachakunallanchejpuni tiyan parlasqanchejwan wajkunata yanapanapaj.

7, 8. ¿Imajtintaj mana imatapis parlarparinallachu?

7 Chantapis sumajta qhawarikuna tiyan mana imatapis parlarparinallapaj. Imajtinchus Jehová Diosman cuentata qosunchej imatachus parlasqanchejmanta, imaynatachus parlasqanchejmanta ima. Biblia nin: “Sichus pipis yuyan Diosta yupaychaj runa kasqanta, chaywanpis imatapis parlarparillan chayqa, sonqonta chʼaukiyakushan, Diosta yupaychasqantaj qhasi manakajlla”, nispa (Santiago 1:26). Imatapis parlarparillasun chayqa, Dios niña allinpajchu qhawawasun, paymantataj karunchakusun (Santiago 3:8-10).

8 Yachakunchej jina sumajta qhawarikunanchej tiyan imatachus parlasqanchejta, imaynatachus parlasqanchejtapis. Jehová Diospa munasqanman jina parlanapajqa, yachananchej tiyan imastachus mana parlananchejta.

AMA WAJKUNATA KʼUMUYKACHACHINACHU

9. Kay mundomanta runas, ¿imaynatataj parlanku?

9 Kay mundomanta runasqa millay imasta parlayman yachasqa kanku. Ashkha runasqa yuyanku parlasqankuta valechinankupaj millay imastapuni parlananku kasqanta. Runasta asichispa trabajajkunapis millay chanzasta parlanku. Apóstol Pablotajrí niwanchej: “Qankunamanta wijchʼuychej: kʼajaj phiñakuyta, rabiakuyta, sajra kajta ruwayta, wajkunapaj sajrata parlayta, millay parlayta ima”, nispa (Colosenses 3:8). Chantapis Pabloqa nillarqataj cristianos ukhupi “millay chanzas” manapuni kananta (Efesios 5:3, 4).

10. ¿Imaraykutaj mana millay imasta parlanachu tiyan?

10 Diosqa millachikun millay parlaykunata, payta sirvejkunapis millachikunallankutaj tiyan. Bibliaqa niwanchej, uj runa ‘sajra munayninwan’ atipachikuspa “millay imasta” ruwasqanta (Gálatas 5:19-21). Bibliaqa ‘millay imasmanta’ parlaspa, tukuy laya juchasmanta parlashan. Millay imasta parlajtinchej chayri millay imasta ruwajtinchejqa, waj millay imastawan ruwayta atisunman. Ichá uj hermano millay imasta chayri ancha fierota parlanman. Chay hermano mana cambiayta munajtintaj, congregacionmanta qharqosqa kayta atinman (2 Corintios 12:21; Efesios 4:19; “Millay kausaypi puriymanta, millay imasta ruwaymantawan” nisqata leeriy).

11, 12. 1) ¿Imaraykutaj qhawakunanchej tiyan mana cuento qʼepis kanapaj? 2) ¿Imaraykú qhasimanta tumpay mana allinchu?

11 Mana cuento qʼepis kanachu tiyan. Wajkuna imaynachus kashasqankumanta, familiaresninchejmanta, amigosninchejmanta parlareyqa mana juchachu. Ñaupa tiempomanta cristianospis yachayta munarqanku imaynachus waj lugarespi hermanos kashasqankuta, imaynatachus yanapanankuta ima (Efesios 6:21, 22; Colosenses 4:8, 9). Wajkunamanta parlariy mana juchachu kajtinpis, ichá mana reparakuspalla cuento qʼepisman tukusunman. Imaraykuchus ichá llulla imasmanta parlasunman chayri mana tukuychu yachananku kashan chay imasmanta parlasunman. Mana allinta qhawarikojtinchejqa ichapis wajkunata qhasimanta tumpasunman mana allinta parlaspa. Fariseosqa chayta ruwarqanku, imaraykuchus Jesusta qhasillamanta tumparqanku (Mateo 9:32-34; 12:22-24). Pillatapis qhasillamanta tumpayqa mana allinchu. Imaraykuchus chay runata pisipaj qhawachisunman, maqanakuykunata, llakiykunata rikhurichisunman, runastapis phiñanachisunman (Proverbios 26:20).

12 Jehová Diosqa munan wajkunata kallpachananchejpaj jina, yanapananchejpaj jinataj parlananchejta. Manataj munanchu wajkunawan phiñanakunanchejta. Payqa chejnikun hermanospurata phiñanachejta (Proverbios 6:16-19). Wajkunata qhasimanta tumpaytataj Kuraj Supay Satanás rikhuricherqa. Payqa Jehová Diosta qhasimanta tumparqa (Apocalipsis 12:9, 10). Kunanpis kay mundomanta runasqa wajkunamanta llulla imasta parlallanku. Jinapis chayqa congregación ukhupi mana kananchu tiyan (Gálatas 5:19-21). Chayrayku mana imatapis parlarparinallachu, astawanpis niraj imatapis parlashaspa sumajtaraj piensarina. Imatachus willawasqanchejta niraj wajkunaman willashaspa allin kanman piensarinanchej verdadchus manachus kasqanpi. Chantapis piensarisunman chayta willaspa wajkunata yanapananchejpichus manachus, kʼachachus kananchejpi manachus. Tapurikusunmantaj: “¿Paypa ñaupaqenpi kayta willarillaymanchu? Noqamanta ajinata parlakuwajtinku, ¿imatá ruwayman?”, nispa (1 Tesalonicenses 4:11 leey).

13. ¿Imajtintaj mana allinchu “wajkunapaj sajrata” parlananchej?

13 Tukuypis wakin kutis mana piensarispalla imatapis parlarparinchej, chaymantataj pesachikunchej. Jinapis manapuni munanchejchu wajkunapaj rimayta, wajkunamanta millayta parlayta. Manapuni wajkunamanta sajrata parlananchejchu tiyan. Pablo nerqa: “Qankunamanta wijchʼuychej: jaya sonqo kayta, rabiakuyta, kʼajaj phiñakuyta, qhaparqachayta, wajkunapaj sajrata parlayta”, nispa (Efesios 4:31). Waj Bibliaspitaj ‘wajkunapaj sajrata parlay’ nisqa palabrasta tijrachinku, ‘runaj contranta parlay’, ‘insultay’, “tumpay” nispa. Wajkunapaj sajrata parlaspaqa, runasta pisipaj qhawachinchej, mana ni imapaj valesqankutataj yuyachinchej. Chantapis chay jina parlaykunaqa wawitaspa sonqetusninkuta mayta nanachin. Chayrayku amapuni imatapis parlarparinallachu (Colosenses 3:21).

14. ¿Imajtintaj wajkunata mana insultanachu, nitaj parlasqanchejwan kʼumuykachachinachu?

14 Bibliaqa sutʼita niwanchej wajkunata mana insultanata, nitaj parlasqanchejwan kʼumuykachachinata. Manchay llakiypuni kanman pillapis warminta chayri qosanta manachayri wawasninta millayta parlasqanwan kʼumuykachachinanqa. Ichá pillapis congregacionpi wajkunata insultanman, parlasqanwan kʼumuykachachinman. Sichus chay hermano mana cambiayta munanmanchu chayqa, congregacionmanta qharqosqa kayta atinman (1 Corintios 5:11-13; 6:9, 10). Yachakunchej jina, millay imasta, llulla imasta, sonqota nanachinapaj jina parlajtinchejqa Jehová Dios manaña allinpajchu qhawawasun, wajkunawanpis phiñanakusun.

WAJKUNATA KALLPACHARINA

15. ¿Imaynatataj parlananchej tiyan wajkunata kallpacharinapaj?

15 ¿Imaynata parlananchejtataj Jehová Dios munan? Bibliaqa mana niwanchejchu imaynatachus parlananchejta. Jinapis niwanchej: “Allin kajllata parlaychej, uyarejkuna chaywan kallpachasqa kanankupaj”, nispa (Efesios 4:29). Parlasqanchejwan wajkunata kallpachanapajqa mana millay palabrasta parlanachu, nitaj llulla imastapis. Astawanqa kʼachamantapuni parlana tiyan. Jehová Diosqa munan parlasqanchejwan wajkunata yanapanata, kallpachanata ima. Chayta ruwaytaj mana atikullanchu, imajtinchus millay imasta parlayqa facillla (Tito 2:8). Kunantaj yachakunachej imaynasmantachus parlasqanchejwan wajkunata kallpacharinata.

16. ¿Imajtintaj wajkunata “allinta ruwanki” ninanchej tiyan?

16 Jehová Dioswan Jesuswanqa wajkunata “allinta ruwanki” ninkupuni. Noqanchejpis paykuna jina ruwayta munanchej (Mateo 3:17; 25:19-23; Juan 1:47). Wajkunata “allinta ruwanki” ninapajqa, paykunata yanapayta munananchej tiyan, imatachus ninanchejpitaj sumajta piensarinanchej tiyan. Bibliaqa nin: “Pipis tiempompi parlarejtintaj, ancha sumajpuni”, nispa (Proverbios 15:23). Wajkuna “allinta ruwanki” nispa tukuy sonqo niwasqanchejqa, mayta kallpachawanchej (Mateo 7:12 leey; ‘Allinta ruwanki’ nina, kallpachana ima” nisqata leeriy).

17. ¿Pikunatataj “allinta ruwanki” ninanchej tiyan?

17 Wajkunata “allinta ruwashanki” ninapajqa, allin imasta ruwasqankuta qhawayta yachakunanchej tiyan. Ichá pi hermanollatapis discursosninta allinta wakichikusqanta chayri tantakuykunapi tapuykunaman kutichinanpaj mayta kallpachakusqanta rikorqanki. Chayri ichá yachanki uj joven hermano colegionpi imapichus creesqanmanta sutʼinchasqanta manachayri ichá rikunki uj machitu hermano predicaj llojsillasqantapuni. Paykunataqa “allinta ruwanki” nispa kallpachariwaj. Ichapis paykunaqa chaytapuni necesitashanku mana saykʼunankupaj. Chantapis may sumajpuni kanman uj qosa warminman ninan: “Mayta munakuyki, mayta yanapawanki”, nispa (Proverbios 31:10, 28, 29). Imaynatachus plantitas intita, yakuta ima necesitanku, ajinallatataj noqanchejpis wajkuna kallpacharinawanchejta necesitanchej. Wawitastaj astawan necesitanku kallpacharinanchejta. Chayrayku wawastaqa “allinta ruwanki” nina allinta ruwanankupaj kallpachakusqankumanta, kʼachas kasqankumanta ima. Ajinamantataj paykunaqa mana manchachikonqankuchu, allin kajta ruwanankupajtaj kallpachakullanqankupuni.

Kʼacha palabraswan parlaspaqa wajkunata sonqocharisun, kallpacharisuntaj.

18. ¿Imajtintaj wajkunata kallpachanapaj, sonqochanapaj ima kallpachakunanchej tiyan?

18 Wajkunata sonqochaspa, kallpachaspaqa Jehová Dios jina ruwashanchej. Payqa kʼumuykukojkunata, sonqo pʼakisqasta munakun (Isaías 57:15). Munantaj purajmanta kallpachanakunata, llakisqa kajkunatataj sonqochanata (1 Tesalonicenses 5:11, 14). Jehová Diosqa chayta allinpaj qhawan.

19. ¿Imatataj ruwasunman wajkunata kallpachanapaj, sonqochanapaj ima?

19 Ichapis reparanki uj hermano llakisqa kashasqanta. Payta yanaparinaykipajqa ichapis mana llakiyninta chinkachinkichu, jinapis yanapayta munasqaykita rikuchiwaj. Chaypajqa ichapis paywan parlarinaykipaj tiempochakuwaj. Chayri Bibliamanta kallpachananpaj jina uj versiculota leeripuwaj, manachayri Diosmanta paywan khuska mañakuwaj (Salmo 34:18; Mateo 10:29-31). Chantapis hermanos munakusqankuta niy (1 Corintios 12:12-26; Santiago 5:14, 15). Parlasqaykiwantaj rikuchiy imatachus nisusqanta creesqaykita, imaynachus kashasqantapis entiendesqaykita (Proverbios 12:25 leey).

20, 21. ¿Imaynatataj wajkunata yuyaycharinanchej kasqa?

20 Chantapis wajkunata kallpacharisunman sumajta yuyaycharispa. Pantaj runas kasqanchejrayku, wakin kutis necesitanchej pillapis yuyaycharinawanchejta. Biblia nin: “Yuyaychasqataqa uyariy, kʼamisqatapis japʼikuy; ajinamanta chayanki sumaj yachayniyoj kayman”, nispa (Proverbios 19:20). Mana ancianosllachu wajkunata yuyaycharinanku chayri kʼamirinanku tiyan. Manaqa tataspis wawasninkuta yanapananku tiyan (Efesios 6:4). Hermanaspis paykunapura sumajta yuyaycharinakunanku tiyan (Tito 2:3-5). Hermanosninchejta munakusqanchejraykutaj, munakuywan yuyaycharinanchej tiyan. Imaynatachus chayta ruwanata qhawarinachej.

21 Ichá pillapis sumajta yuyaycharisorqa. Qantaj ichá chay yuyaychayta japʼikullarqanki. Imaraykuchus ichá repararqanki munakususqanrayku kʼachallamanta yuyaycharisusqanta (Colosenses 4:6). Chantapis Bibliaj nisqanman jinachá yuyaycharisorqa (2 Timoteo 3:16). Pillatapis yuyaycharinapajqa, Biblia nisqanman jinapuni yuyaycharinanchej tiyan, Bibliamanta mana uj versiculota leespapis. Arí, ni pipis yuyaynillanmantaqa yuyaychananchu tiyan, nitaj Bibliaj nisqanta qʼewinanchu tiyan nisqanta valechinanpaj. Imaynatachus yuyaycharisusqankuta yuyarikoyqa, wajkunata yuyaycharinaykipaj yanapasonqa.

22. ¿Imaynatataj parlasqaykiwan wajkunata kallpachariwaj?

22 Jehová Diosqa parlayta atinapaj jina ruwawarqanchej, ¡chaytaj may sumaj! Diosta munakusqanchejraykutaj, pay munasqanman jina parlananchej tiyan. Imajtinchus parlasqanchejwanqa wajkunata yanapasunman chayri sonqonkuta nanachisunman. Chayrayku mayta kallpachakuna wajkunata kallpachanapaj jina parlanapaj.