Ir al contenido

Ir al índice

CAPÍTULO 3

Diosta munakojkunawan amigos kana

Diosta munakojkunawan amigos kana

“Yachayniyojkunawan purejqa yachayniyojllataj kanqa” (PROVERBIOS 13:20).

1, 2. ¿Imatataj yachakunchej Proverbios 13:20 versiculomanta?

1 UÑA wawitasqa imatachus tatasninku ruwasqankuta qhawanku. Niraj parlayta yachakushaspataj, imatachus rikusqankumanta, uyarisqankumanta yachakushankuña. Wiñasqankuman jinataj mana reparakuspalla tatasninku jina ruwayta qallarinku. Noqanchejpis pikunawanchus astawan tiempota kanchej chay runas jina ruwayta, yuyayta qallarinchej.

2 Biblia nin: “Yachayniyojkunawan purejqa yachayniyojllataj kanqa”, nispa (Proverbios 13:20). Kay versiculoqa amigosninchejmanta parlashan. Bibliamanta yachaj runapis nin: “Kay versiculoqa pikunatachus astawan munakunchej, chay runasmanta parlashan”, nispa. Pikunawanchus astawan tiempota kanchej, chay runas jina imatapis ruwanchej. Astawanraj paykunata munakuspaqa.

3. ¿Imaraykutaj amigosninchejta sumajta ajllananchej tiyan?

3 Amigosninchejqa yanapawasunman chayri pierdechiwasunman. Biblia nin: “Wampu runaswan purejrí mana allinman chayanqa”, nispa (Proverbios 13:20). Jehová Diosta munakoj amigosqa, Diosta kasukunallapajpuni yanapawasunchej. Sumaj amigosta ajllakuyta yachanapajqa, imayna runastachus Diosninchej amigosninpaj ajllakusqanta qhawarinachej.

DIOSPA AMIGOSNIN

4. 1) ¿May sumajchu Diospa amigon kananchej? 2) ¿Imaraykutaj Abrahanta Diosninchej amigoy nerqa?

4 Jehová Diosqa Tukuy Atiyniyoj, amigosnin kananchejtataj munan. Chayrayku Diospa amigon kayqa may sumajpuni. Jehová Diospa amigosnenqa payta munakunku, paypitaj creenku. Abrahanpi tʼukurina. Payqa tukuy imata ruwayta munarqa Jehová Diospi creesqanrayku. Payqa kasukoj runa karqa. Chayrayku wawantapis uj jaywanata jina Diosman jaywayta munarqa. “Abrahanqa creerqa wawanta Dios kausarichiyta atisqanta” (Hebreos 11:17-19; Génesis 22:1, 2, 9-13). Jehová Diostaj, Abrahanta kasukusqanrayku, creesqanrayku “kawsaqey” chayri amigoy nispa nerqa (Isaías 41:8; Santiago 2:21-23).

5. ¿Jehová Dios amigosninta munakunchu?

5 Jehová Diosqa amigosninta mayta munakun. Amigosnintajrí payta kasukuytapuni munanku (Salmo 4:3 leey). Paykunaqa Jehová Diosta munakusqankurayku payllata sirvinku. Chayrayku Bibliaqa niwanchej, Dios amigosninwan allinta kausakusqanta (Proverbios 3:32). Jehová Diosqa amigosninta wajyarin payta yupaychanankupaj, paymanta ima ratollapis mañakunankupaj ima (Salmo 15:1-5).

6. ¿Imastataj ruwasunman Jesusta munakusqanchejrayku?

6 Jesús nerqa: “Pichus munakuwajqa nisqayta kasonqa, Tataytaj payta munakonqa”, nispa (Juan 14:23). Jehová Diospa amigosnin kanapajqa, Jesusta munakunanchej tiyan, yachachiwasqanchejtapis kasukunanchej tiyan. Payqa kamachiwarqanchej sumaj willaykunata runasman willananchejta, runasta yachachisqasninman tukuchimunanchejta ima (Mateo 28:19, 20; Juan 14:15, 21). Jesusta munakusqanchejrayku, ‘purisqanta sumajta qhatinchej’ (1 Pedro 2:21). Jehová Diosqa mayta kusikun tukuy imapi Wawan jina ruwanapaj kallpachakojtinchej.

7. ¿Imayna amigostataj maskʼananchej tiyan?

7 Diospa amigosnenqa payta kasukunku, paypi creenku, payllata sirvinku, Jesustataj munakunku. Allin kanman noqanchejpis chay jina runaswan amigos kananchej. Amigosninchej Jesús jina ruwanku, Diosmanta willanankupajtaj kallpachakunku chayqa, aswan sumaj runas kanapaj, Jehová Diosta kasukunapaj ima yanapawasun.

ÑAUPA TIEMPO RUNASMANTA YACHAKUNA

8. ¿Imataj gustasunki Rutwan, Noemiwan amigas kasqankumanta?

8 Bibliaqa ñaupa tiempomanta wakin runas sumaj amigosniyoj kasqankuta willawanchej. Chay runasmanta ujnenqa Rut karqa. Payqa suegran Noemiwan sumaj amigas karqanku. Paykunaqa mana uj llajtallayojchu karqanku. Chantapis Noemiqa aswan kuraj karqa. Diosta munakusqankuraykutaj sumaj amigas karqanku. Noemí Moab jallpʼamanta Israelman kutipuyta munajtin, Rutqa paywan riyta munarqa. Chayrayku Noemiman nerqa: “Llajtaykeqa llajtay kanqa, Diosniykipis Diosnillaytaj kanqa”, nispa (Rut 1:14, 16). Rutqa may kʼacha karqa. Chayrayku Israelman chayajtinku, Noemirayku mayta llankʼarqa. Noemitaj Rutta mayta munakusqanrayku yuyaycharej. Rut chayman jina ruwasqanraykutaj, iskayninku ashkha bendicionesta japʼerqanku (Rut 3:6).

9. ¿Imataj gustasunki Jonatanwan Davidwan amigos kasqankumanta?

9 Davidwan Jonatanwanpis sumaj amigosllataj karqanku, Diostataj kasukorqanku. Jonatanqa Davidmanta 30 wataswan kuraj karqa. Chantapis Jonatanqa Saulpa cuentanmanta Israel nacionpi rey kanan karqa (1 Samuel 17:33; 2 Samuel 5:4). Jinapis payqa Jehová Dios Davidta rey kananpaj ajllasqanta yachaspa mana envidiakorqachu, nitaj payman churanakorqachu. Astawanpis Davidta yanapananpaj tukuy imata ruwarqa. Uj kuti Saulqa Davidta wañuchiyta munarqa. Chaypachataj Jonatanqa Davidta Diospi atienekunanpaj kallpacharerqa, kausaynintapis wañuypataman churarqa (1 Samuel 23:16, 17). Davidpis Jonatanpaj sumaj amigo karqa. Payqa Jonatanman nerqa familianta cuidananta. Chay nisqantataj Jonatán wañupojtinñapis juntʼarqapuni (1 Samuel 18:1; 20:14-17, 30-34; 2 Samuel 9:1-7).

10. ¿Imatataj yachakunchej Sadracmantawan, Mesacmantawan, Abegnegomantawan?

10 Sadracwan, Mesacwan, Abednegowanqa wawasllaraj kashajtinku Babilonia llajtaman apasqa karqanku. Kinsantinkutaj sumaj amigos karqanku. Paykunaqa familiankumanta karupi kaspapis, Jehová Diosta kasukunankupaj yanapanakorqanku. Jovenesña kajtinkutaj creeyninku pruebaman churasqa karqa. Rey Nabucodonosorqa qorimanta ruwasqa santota yupaychanankuta kamacherqa. Sadracwan, Mesacwan, Abednegowantaj mana chay santota yupaycharqankuchu. Astawanpis nerqanku: “Manapuni dioskunaykitaqa yupaychasqaykuchu, nitaj pampakama kʼumuykukusqaykuchu, qorimanta ruwasqa lantiykimampis”, nispa. Chay jovenesqa creeyninku pruebaman churasqa kajtinpis, Jehová Diosta mana wasancharqankuchu (Daniel 1:1-17; 3:12, 16-28).

11. ¿Imaraykutaj Pablowan Timoteowan sumaj amigos kasqanku?

11 Apóstol Pabloqa, joven Timoteota rejsiytawan repararqa Jehová Diosta, hermanosta ima munakusqanta. Chayrayku Pabloqa yachacherqa waj lugaresmanta hermanosta yanapananpaj (Hechos 16:1-8; 17:10-14). Timoteoqa hermanosrayku mayta llankʼarqa. Chayraykutaj Pablo nerqa: “Payqa, noqawan khuska esclavo jina llankʼarqa sumaj willaykunata willaspa”, nispa. Pabloqa yacharqa Timoteo hermanosta sumajta yanapananta. Pablowan Timoteowanqa Diospaj khuska llankʼasqankurayku sumaj amigos karqanku (Filipenses 2:20-22; 1 Corintios 4:17).

SUMAJ AMIGOSNIYOJ KANA

12. ¿Imajtintaj congregacionpipis pikunawanchus amigos kananchejta sumajta yachananchej tiyan?

12 Congregacionpeqa hermanosninchejmanta mayta yachakusunman, Diosta kasukunapajpis yanapanakusunman (Romanos 1:11, 12 leey). Jinapis congregación ukhupeqa sumajta yachananchej tiyan pikunawanchus amigos kananchejta. Imaraykuchus tukuynejmanta kanchej, imaymana costumbresniyojtaj. Wakenqa niraj unaytachu Diosta sirvishanchej, wakintajrí unaytaña Diosta sirvishanku. Imaynatachus duraznos mana ujllapichu tukuyninku poqonku, ajinallataj noqanchejwanpis. Mana ujllapichu tukuyninchej Diospa amigosninman tukunchej. Chayrayku purajmanta munanakuna, paciencianakunataj. Chantapis amigosninchejta sumajta ajllana (Romanos 14:1; 15:1; Hebreos 5:12–6:3).

13. ¿Imaraykutaj Pablo cristianosman yuyaycharqa sumaj amigosta ajllanankuta?

13 Wakin kutisqa congregacionpi uj problema rikhurinman. Jina kajtenqa sumajta qhawarikunanchej tiyan pikunawanchus masichakushasqanchejta. Ichapis uj hermano chayri uj hermana mana Bibliaj nisqanta juntʼashanmanchu chayri ichapis imallamantapis quejakushanman. Chaytaj congregacionta tʼaqanachinman. Ñaupa tiempomanta congregación ukhupipis problemas kallarqataj. Wakin cristianosqa Jesuspa yachachisqanta iskayrayachisharqanku. Chayrayku Pablo nerqa: “Ama pantaychejchu. Mana allinta purejkunawan tantakojqa, kʼacha ususninta chinkachin”, nispa (1 Corintios 15:12, 33). Chantapis Pabloqa Timoteota yuyaychallarqataj amigosninta sumajta ajllananta. Noqanchejpis Timoteo jina amigosninchejta sumajta ajllananchej tiyan (2 Timoteo 2:20-22 leey).

14. ¿Imaraykutaj amigosta sumajta ajllananchej tiyan?

14 Jehová Dioswan amigos kasqanchejqa ni imawan kikinchakunchu, chayrayku amigosllapuni kanapaj mayta kallpachakuna. Jinapis wakin runasqa creeyninchejta llauchʼiyachinkuman, Diosmantataj karunchawasunman. Chayrayku chay runaswanqa ama masichakunachu. Imaynatachus uj esponjata chʼichi yakuman churaykojtinchej chʼichi yakuta chʼonqan, ajinallatataj noqanchejpis, sajra runaswan purejtinchejqa, paykuna jina ruwayta, parlayta, yuyayta ima qallarisunman. Chayrayku amigosninchejta sumajta ajllananchej tiyan (1 Corintios 5:6; 2 Tesalonicenses 3:6, 7, 14).

Jehová Diosta munakojkunawan amigos kana

15. ¿Imatataj ruwasunman congregacionpi sumaj amigosniyoj kanapaj?

15 Congregación ukhupeqa Diosta tukuy sonqo munakoj hermanos tiyan. Paykunawantaj masichakusunman (Salmo 133:1). Jinapis mana kikin edadnillanchejmantachu, nitaj kikin suyullanchejmantachu amigosninchej kananku tiyan. Chantapis nillataj noqanchej jina costumbresniyojchu kananku tiyan. Jonatanpis Davidmanta aswan kuraj karqa. Ruttajrí Noemimanta aswan sullkʼa karqa. Noqanchejqa Biblia yuyaychasqanman jina ‘sonqonchejta jatunta kichariyta’ munanchej (2 Corintios 6:13; 1 Pedro 2:17 leey). Jehová Dios jina ruwanapaj mayta kallpachakusun chayqa, ashkha amigosniyoj kasunchej.

¿IMATÁ RUWASUNMAN PROBLEMAS KAJTIN?

16. Tukuypis mana kikinchu kasqanchejrayku, ¿imataj congregacionpi kanman?

16 Familiapeqa mana tukuychu kikin kanchej, mana kikintachu yuyanchej, nitaj imatapis kikintachu ruwanchej. Congregacionpipis kikillantaj. Imajtinchus tukuypis mana kikin llajtayojchu kanchej, nitaj kikin costumbresniyojchu. Chayrayku hermanosninchejmanta yachakuyta atisunman. Jinapis wakin kutisqa ichapis imata ruwaspa chayri parlaspa hermanosninchejpa sonqonkuta nanachisunman, manachayrí ichapis paykuna sonqonchejta nanachiwasunman (Proverbios 12:18).

17. ¿Imajtintaj mana sientekunachu kanman pillapis congregacionpi sonqonchejta nanachiwajtinchej?

17 Mayqen hermanollapis chayri hermanallapis sonqonchejta nanachiwajtinchejqa, mana allinchu kanman sientekunanchej chayri congregacionmanta karunchakunanchej. Imaraykuchus mana Jehová Dioschu sonqonchejta nanachiwanchej. Astawanpis payqa kausayta qowanchej, kausakunanchejpajpis tukuy imata churapuwanchej. Chayrayku payqa munakunanchejta, kasukunanchejta ima munan (Apocalipsis 4:11). Jehová Diosqa congregacionta churapuwanchej, creeyninchej sumaj kallpachasqa kananpaj (Hebreos 13:17). Chayrayku pi hermanollapis sonqonchejta nanachiwajtinchejqa, amapuni congregacionmanta karunchakunachu (Salmo 119:165 leey).

18. 1) ¿Imataj yanapawasunman hermanosninchejwan allinta kausakunapaj? 2) ¿Imaraykutaj allin kanman wajkunata perdonananchej?

18 Hermanosninchejta munakusqanchejrayku, paykunawan allinta kausakuyta munanchej. Jehová Diosqa mana suyanchu mana pantananchejta, chayrayku noqanchejpis mana suyananchejchu tiyan hermanosninchej mana pantanankuta (Proverbios 17:9; 1 Pedro 4:8). Tukuypis pantanchej, jinapis munanakusqanchejrayku ‘tukuy sonqo perdonanakunchej’ (Colosenses 3:13). Chayrayku hermanosninchejta munakuspaqa, ima problema kajtinpis chay rato arreglasun, nitaj suyasunchu uj jatun problemaman tukunanta. Pillapis sonqonchejta nanachiwajtinchejqa, chayllapi piensanchej. Chayllapi piensaspataj phiñakusunman, niñataj chay hermanowan parlayta munasunmanchu. Ajinata ruwajtinchejtaj phutisqalla, llakisqalla kasunman. Jinapis sonqonchejta nanachiwanchej chay hermanota perdonaspaqa, sonqo tiyasqa kasunchej, hermanosninchejwanpis ujchasqa kasunchej. Chantapis Dioswan allinpi kasunchej (Mateo 6:14, 15; Lucas 17:3, 4; Romanos 14:19).

PILLAPIS QHARQOCHIKOJTIN

19. Pillapis congregacionmanta qharqochikojtin, ¿paywan parlanallapunichu kanman?

19 Uj kʼacha familiapeqa tukuyninku mayta kallpachakunku kusisqa kausakunankupaj. Jinapis chay familiamanta ujnin mana kasukojtin, mayta kallpachakunkuman yanapanankupaj. Paytaj ichapis mana yanapachikuyta munaspa wasimanta ripuyta munanman chayri ichapis tatan ninman wasimanta ripunanta. Ajinallataj congregación ukhupipis kanman. Ichapis uj hermanoqa mana Diospa munayninman jinachu kausakushanman. Chay ruwasqantaj congregacionta llakichinman. Chantapis ichá chay hermanoqa mana yanapachikuyta munanmanchu. Sajra ruwayninwantaj congregacionmanta karunchakuyta munasqanta rikuchinman. Ichapis chay hermanoqa congregacionmanta karunchakunman chayri qharqochikunman. Ajina kajtenqa Biblia nisqanman jina chay hermanowan manaña masichakunanchejchu tiyan (1 Corintios 5:11-13 leey; 2 Juan 9-11). Familianchejmanta pillapis chayri ujnin amigonchej qharqochikojtin, Biblia nisqanman jina ichá mana ruwayta atillasunmanchu. Jinapis amigonchejmanta chayri familianchejmanta nisqaqa, Jehová Diosta astawan munakunanchej tiyan (“Qharqochikuy” nisqata leeriy).

20. 1) Pillapis congregacionmanta qharqochikojtin, ¿pikunata munakusqanchejtataj rikuchiyta atinchej? 2) ¿Imapajtaj qharqochikojta yanapanman congregacionmanta qharqochikusqan?

20 Jehová Diosqa munakuwasqanchejrayku wakin kutis jasutʼiwanchej. Chayrayku Diospa kamachiykunasninta mana kasukojta congregacionmanta qharqokun (1 Corintios 5:7; Hebreos 12:15, 16). Chayta ruwakojtintaj Jehová Diosta, sutinta, kamachiykunasninta ima munakusqanchejta rikuchiyta atinchej (1 Pedro 1:15, 16). Chantapis mana kasukoj runata munakusqanchejta rikuchiyta atinchej. Chayta ruwakusqantaj qharqochikojta yanapanman mana allintachu ruwashasqanta reparakunanpaj, kausayninta cambiananpaj ima. Ashkha qharqochikojkunaqa tiempo pasasqanman jina Jehová Diosman kutirinku, congregacionmanta hermanostaj chayta ruwasqanmanta kusikunku (Hebreos 12:11).

21. ¿Imaraykutaj sumajta amigosninchejta ajllananchej tiyan?

21 Amigosninchejqa yanapawasunman chayri pierdeykuwasunman. Chayrayku amigosninchejta sumajta ajllana tiyan. Jehová Diospa amigosninta munakusunchej chayqa, paykuna Jehová Diosta wiñaypaj kasukunallapajpuni yanapawasunchej.