Ir al contenido

Ir al índice

CAPÍTULO 14

Tukuy imapi allintapuni purina

Tukuy imapi allintapuni purina

“Tukuy imapitaj allintapuni puriyta munayku” (HEBREOS 13:18).

1, 2. ¿Imaynataj Jehová Diosninchej sientekun tukuy imapi allinta purejtinchej?

1 UJ WAWAQA escuelamanta kutipushaspa ñanpi uj billeterata ashkha qolqeyojta tarikusqa. Payqa chay billeterata mana japʼikapusqachu, astawanpis dueñonman kutichipusqa. Mamantaj wawan chayta ruwasqanta yachaspa mayta kusikusqa.

2 Ashkha tatasqa mayta kusikunku wawasninku ajinata ruwajtinku. “Mana jaykʼaj llullakoj” Jehová Tatanchejpis mayta kusikullantaj (Tito 1:2). Arí, ‘tukuy imapi allintapuni purispa’ payta kusichiyta munanchej (Hebreos 13:18). Chayrayku kunanqa tawa imasta qhawarinachej tukuy imapi allintapuni purinapaj. Chantapis yachakunallataj chayta ruway mana atikullajtinpis, imaraykuchus chayta ruwananchej allin kasqanta.

AMA CHʼAUKIYAKUNACHU

3, 4. ¿Imata yuyaspataj chʼaukiyakusunman?

3 Wajkunata mana engañanapajqa, noqanchej kikinraj mana engañakunanchejchu tiyan. Chaytaj mana atikullanchu. Ñaupa tiempopeqa Laodicea congregacionmanta cristianos Diospa munayninta ruwashasqankuta yuyarqanku. Jinapis chayqa mana ajinachu karqa (Apocalipsis 3:17). Ajinallatataj noqanchejpis ichá allinta ruwashasqanchejta yuyasunman. Jinapis chayqa ichá mana ajinapunichu kanman.

4 Jesuspa yachachisqan Santiago nerqa: “Sichus pipis yuyan Diosta yupaychaj runa kasqanta, chaywanpis imatapis parlarparillan chayqa, sonqonta chʼaukiyakushan, Diosta yupaychasqantaj qhasi manakajlla”, nispa (Santiago 1:26). Ichá noqanchejqa sonqonchejta chʼaukiyakusunman allin imasta ruwajtinchej imatapis parlarparinalla kasqanta, llullakunalla kasqanta yuyaspa. Chaytataj Dios mana allinpajchu qhawan. Chayrayku yachakunachej imatachus ruwanata mana chʼaukiyakunapaj.

5. ¿Imataj yanapawasunman mana chʼaukiyakunapaj?

5 Espejopeqa imaynachus kashasqanchejta qhawakunchej. Bibliata leespatajrí yachanchej imayna runachus kasqanchejta. Chantapis Bibliaqa yanapawanchej reparakunapaj imaspichus pantasqanchejta. Yanapallawanchejtaj yuyayninchejpi, parlayninchejpi, ruwasqanchejpi imastachus cambiananchej kasqanta reparanapaj (Santiago 1:23-25 leey). Jinapis ni imapi pantasqanchejta yuyaspaqa, imapichus cambiananchej kasqanta mana reparayta atillasunchu. Chayrayku Bibliata sumajta estudiananchej tiyan (Lamentaciones 3:40; Hageo 1:5). Diosmantataj yanapata mañakunanchej tiyan. Paymanta mañakusunman sonqonchejta allinta qhawarinanta. Chantapis mañakusunman imaspichus pantashasqanchejta reparachinawanchejta (Salmo 139:23, 24). Jehová Diosqa “sajra ruwajkunata chejnikun, cheqanta ruwajkunawantajrí allinta kawsakun” (Proverbios 3:32).

FAMILIAPI ALLIN KAJTAPUNI RUWANA

6. ¿Imaraykutaj qhariwarmis ni imata pakaspa parlarikunanku tiyan?

6 Casarasqa kajkunaqa ni imata pakaspa parlarikunanku tiyan. Ajinamanta qosankupi chayri warminkupi confiayta atenqanku, nitaj imamantapis iskayrayanqankuchu. Casarasqa kajkunaqa ichapis khuchichakuy imasta chayri pornografiata qhawankuman, wajwan coqueteankuman, wajta munapayankuman, chayri waj millay imastawan ruwankuman. Chayta ruwaspataj juchachakushankuman. Imajtinchus wajta munapayaspaqa qosankuta chayri warminkuta wasanchankuman. Chaytaj qhariwarmi kausayninkupaj mana allinchu kanman. Chayraykuchá uj salmota qhelqaj nerqa: “Llulla runaswan ni jaykʼaj kawsakorqanichu, nitaj puraj uyaswanqa tantakorqanichu”, nispa (Salmo 26:4).

Imaschus matrimonioykipi problemasta rikhurichinman chaykunata usqhayllata qhesachay.

7, 8. ¿Imaynatá tatas Bibliawan yanapachikunkuman wawasninkuta yanapanankupaj?

7 Tatasqa wawasninkuman yachachinanku tiyan allin imastapuni ruwanankuta. Chaypajtaj Bibliawan yanapachikunkuman. Bibliaqa willawanchej Achán suwaman tukusqanta, Giezi qolqeta japʼinanrayku llullakusqanta, Judastaj qolqeta suwakusqanta, aswan qhepamantaj Jesusta kinsa chunka qolqerayku traicionasqanta (Josué 6:17-19; 7:11-25; 2 Reyes 5:14-16, 20-27; Mateo 26:14, 15; Juan 12:6). Chantapis willallawanchejtaj waj runas mana allintachu ruwasqankuta.

8 Bibliaqa parlallantaj tukuy imapi allintapuni purej runasmanta. Paykunamanta ujqa Jacob karqa. Payqa wawasninta nerqa costalesninkupi tarisqanku qolqeta kutichipunankuta. Ujtaj Jefté karqa. Paywan wawanwanqa imatachus Diosman nisqankuta juntʼarqanku. Jesuspis cheqa kajtapuni parlarqa ñakʼarichisqa kananta yachaspapis (Génesis 43:12; Jueces 11:30-40; Juan 18:3-11). Paykunamanta yachakoyqa, wawasta yanapanman tukuy imata allintapuni ruwanankupaj.

9. ¿Imaraykutaj tatas tukuy imapi allin kajtapuni ruwananku tiyan?

9 Bibliaqa nin: “Qanqa wajkunata yachachinki, qan kikiykitataj mana yachachikunkichu. Wajkunaman ‘ama suwakuychu’ nispa ninki, qantajrí suwakunki”, nispa (Romanos 2:21). Tatasqa kay yuyaychayta yuyarikunankupuni tiyan. Imajtinchus wawasqa cuentata qokunku tatasninku nisqankuman jinachus manachus ruwasqankumanta. Sichus uj tata wawanman ninman tukuy imatapis allinta ruwananta paytaj mana allintachu ruwanman chayqa, wawanqa mana yachanqachu imatachus ruwananta. Uj wawa tatasnin juchʼuy imitaspipis llullakusqankuta reparan chayqa, ichapis chay wawaqa llullakullanqataj (Lucas 16:10 leey). Jinapis tatas allin kajtapuni ruwanqanku chayqa, ichapis wawasninku aswan qhepaman tatas kaspa kikinta ruwanqanku (Proverbios 22:6; Efesios 6:4).

CONGREGACIONPI ALLIN KAJTAPUNI RUWANA

10. ¿Imastataj mana ruwanachu tiyan hermanosninchejmanta parlashaspa?

10 Hermanosninchejwanpis mana llullakuspa parlananchej tiyan. Ichapis wajkunawan parlashaspa mana reparayllata cuento qʼepisman tukusunman, chayri qhasimanta pillatapis tumpasunman. Imatachus willariwasqanchejta mana allinta yachaspalla wajkunaman willasun chayqa, ichapis llulla imasta parlashasunman. Chayrayku sumajta qhawarikuna mana imatapis wajkunaman willarqonapaj (Proverbios 10:19). Mana llullakuspa parlananchej kajtinpis, mana tukuy imatapunichu willana tiyan imatachus yachasqanchejmanta, imatachus uyarisqanchejmanta, imatachus yuyasqanchejmanta ima. Imajtinchus ichá wajkunaj kausayninkuman satʼikushasunman, chayri ichá mana allintachu ruwashasunman (1 Tesalonicenses 4:11). Wakinkunaqa, qʼara simi kani nispa runaj sonqonta nanachinanpaj jina parlanku. Jinapis Diosta yupaychajkunaqa kʼacha simiwan parlayta munanchej (Colosenses 4:6 leey).

11, 12. 1) ¿Imaraykutaj juchallikusqanchejmanta mana llullakuspa ancianosman willana tiyan? 2) Ujnin amigonchej juchallikusqanta yachaspa, ¿imatataj mana yuyananchejchu tiyan? 3) ¿Imasta juntʼachishaspataj mana llullakunachu tiyan?

11 Jehová Diosqa congregacionpi ancianosta churan yanapanawanchejpaj. Paykunaqa yanapayta atiwasun mana llullakuspa imatapis willarejtinchej. Chayta astawan sutʼita entiendenapaj kaypi piensarina. Uj doctormanqa mana ni imata pakaspa imanchejchus nanawasqanchejta willanchej. Mana sutʼita willajtinchejqa mana doctor yanapayta atiwasunchu. Ajinallatataj ruwananchej tiyan uj jatun juchapi urmaspa. Ancianoswan parlashaspaqa mana llullakunachu tiyan, nitaj imatapis pakaykunachu tiyan (Salmo 12:2; Hechos 5:1-11). Chanta, ¿imatataj ruwasunman ujnin amigonchej juchallikusqanta yachaspa? (Levítico 5:1). Ama yuyanachu “noqaqa sumaj amigon kani, chʼinlla kakusaj” nispa. Astawanpis amigonchej Jehová Diosman watejmanta qayllaykunanpaj, ancianos yanapariyta atisqankupi yuyana (Hebreos 13:17; Santiago 5:14, 15).

12 Chantapis mana llullakunachu tiyan predicasqanchejmanta horasta informenchejpi juntʼachishaspa, precursor kanapaj chayri imapi yanapakunapajpis solicitudta juntʼachishaspa (Proverbios 6:16-19).

13. ¿Imatataj ruwasunman hermanoswan trabajaspa?

13 Cristianosqa negociosninchejta mana chajrunachu tiyan Diosta yupaychayninchejwan. Chayrayku mana ima negociotapis ruwanchejchu reunionespi, nitaj predicacionpipis. Chantapis hermanosninchejta mana chʼaukiyanchejchu paykunawan trabajaspa, chayri ima negociotapis ruwaspa. Wakin hermanos qanpaj trabajajtinkoqa maychus tiemponpi pagapunayki tiyan, mashkhatachus paganaykita nisqaykiman jinataj. Chantapis imastachus ley nisqanta juntʼanayki tiyan. Ichapis leyqa nin trabajadoresniykipaj seguro médico kananta, vacacionesninkupipis pagapunaykita (1 Timoteo 5:18; Santiago 5:1-4). Uj hermanopaj trabajanki chayqa, ama suyaychu waj trabajadoresmanta nisqa aswan sumajpaj qanta qhawasunanta (Efesios 6:5-8). Mashkha horastachus trabajanaykita nerqanki chayta juntʼay, allintataj llankʼay (2 Tesalonicenses 3:10).

14. ¿Imatataj ruwananchej tiyan niraj uj hermanowan uj negociota ruwashaspa?

14 Wakin kutisqa ichá qolqeta uj hermanoman chayri hermanaman manurisunman chayri ichá noqanchej manukusunman. Ajina kajtin uj papelta ruwanata Biblia yuyaychawanchej. Profeta Jeremiasqa jallpʼata rantishaspa iskay papelesta ruwarqa. Ujnin papelpeqa ashkha testigoswan firmacherqa. Chantá iskayniy papelesta waqaycharqa aswan qhepaman ima kajtinpis qhawaykuriyta atinanpaj (Jeremías 32:9-12; leerillawajtaj Génesis 23:16-20). Wakin hermanosqa imatapis uj papelpi qhelqasqata japʼinanchejta mana allinpajchu qhawanku. Yuyankutaj chayta ruwaspa hermanosninchejpi mana confiasqanchejta. Jinapis papelesta ruwaspaqa mana hermanosninchejwan phiñanakunchejchu. Chantá ima negociomanta nisqapis aswan allin congregacionmanta hermanosninchejwan allinta kausakusqanchej (1 Corintios 6:1-8; “Negociosmanta, demandasmantawan” nisqata leeriy).

KAUSAYNINCHEJPI ALLIN KAJTAPUNI RUWANA

15. ¿Imaynatataj Jehová Dios qhawan runasta engañayta?

15 Tukuypaj allin kajta ruwananchej tiyan, mana Jehovaj testigosnin kajkunapajpis. Jehová Diosqa chayta ruwananchejta munan. Biblia nin: “Tata Diosqa millachikun mana cabal pesasta, cabal pesasmantarí kusikun”, nispa (Proverbios 11:1; 20:10, 23). Ñaupa tiempopi wakin imasta balanzaspi pesaspa vendej kanku. Wakin vendejkunaqa mana cabaltachu pesaj kanku, wakintaj ancha valesqapi vendej kanku. Kunanpis ajinallatataj runasqa engañayman yachasqa kanku. Jinapis Jehová Diosqa ñaupa tiempopi jinallataj chay jina ruwayta chejnikun.

16, 17. ¿Imastataj mana ruwananchejchu tiyan?

16 Wakin kutisqa ichá mana atillasunmanchu allin kajta ruwayta. Ichá llullakuyta munasunman trabajota maskʼashaspa, autoridadespa mañasqanku formulariosta juntʼachishaspa, chayri ichá escuelapi examenesta copiakuyta munasunman. Ashkha runasqa yuyanku llullakuspa parlay chayri yapasqata parlayqa mana juchachu kasqanta. Bibliaqa may unayña nerqa kay tiempopi runasqa “paykunallata munakojkuna, qolqeta munakojkuna, [...] allin kajta mana munakojkuna” kanankuta (2 Timoteo 3:1-5).

17 Wakin kutisqa ichapis yuyasunman mana allin kajta ruwajkunata allin rishasqanta (Salmo 73:1-8). Chantapis wakin cristianosqa allin kajtapuni ruwasqankurayku trabajonkuta pierdenku, pisi qolqeyoj kanku, chayri trabajonkupi kʼumuykachachisqa kanku. Jinapis kunan yachakusunchej allin kajta ruwanapaj kallpachakusqanchejqa mana qhasipajchu kasqanta.

TUKUY IMAPI ALLINTA PUREYQA ALLINPUNI

18. ¿Imajtintaj allin kajtapuni ruwananchej may allin?

18 Allin kajtapuni ruway, atienekunapaj jinataj kayqa may sumaj. Chay jina runastaj kay tiempopi mana kallanchu (Miqueas 7:2). Chayrayku tukuypis ajina runas kayta atisunman. Allin kajtapuni ruwajtinchejqa ichá wakin runas asikuwasun, burlakuwasun ima. Jinapis wakin runasqa may allinpaj qhawawasun, noqanchejpitaj confianqanku. Jallpʼa enteropi Jehovaj testigosnenqa allin kajtapuni ruwasqanchejrayku rejsisqa kanchej. Chayrayku ashkha runasqa ima llankʼaypajpis Jehovaj testigosninta japʼinku. Chantapis paykunata trabajachinku concientemente trabajasqankurayku, wakin runastataj kachapunku mana concientemente trabajasqankurayku.

Concientemente trabajaspaqa Jehová Diosninchejta jatunchasun.

19. ¿Imaynataj Jehová Diosninchej sientekonqa tukuy imapi allinta purejtinchej?

19 Tukuy imapi allinta purisunchej chayqa mana imamantapis sonqonchej juchachawasunchu, allintataj kausakusun. Chantapis apóstol Pablo jina nisun: “Yachayku chʼuwa sonqoyoj kasqaykuta”, nispa (Hebreos 13:18). Chantapis Jehová Diosninchej mayta kusikonqa tukuy imapi allinta purinapaj kallpachakusqanchejta rikuspa (Salmo 15:1, 2; Proverbios 22:1 leey).