Ir al contenido

Ir al índice

CAPÍTULO 6

“Kunanqa tukukuy chayamusunki”

“Kunanqa tukukuy chayamusunki”

EZEQUIEL 7:3

KAYTA YACHAKUSUN: Jehová Jerusalenta castigananta nisqanta, chaytaj juntʼakusqanta.

1, 2. 1) ¿Imastataj Ezequiel ruwasqa? (Qallariypi kaj dibujota qhawariy). 2) ¿Imawantaj chay ruwasqan ninakorqa?

 BABILONIAMAN preso apasqa judiosqa Ezequielpa ruwasqanmanta parlarisqalla kasharqanku. Ezequielqa semanataña chʼinlla chukusharqa, tʼukulla kasharqa, chantá ujllata sayariytawan wasinman yaykuspa wisqʼaykakamorqa. Runasqa mana entienderqankuchu imatachus ruwashasqanta. Chantá profeta Ezequielqa ujllata llojsimuytawan, uj ladrillota japʼispa, chaypi dibujayta qallarerqa. Ezequielqa ni uj simita parlaspa, chay ladrilloj muyuyninpi uj cercota ruwayta qallarerqa (Eze. 3:10, 11, 15, 24-26; 4:1, 2).

2 Runasqa ujtaj ujtaj Ezequiel imatachus ruwashasqanta qhawaj jamorqanku, ichá paykunaqa nerqanku: “¿Imatataj kay ruwasqan niyta munanri?”, nispa. Tiemponmanraj Babiloniapi kaj judiosqa reparankuman karqa, chay ruwasqanqa Diospa phiñakuyninwan ninakusqanta. ¿Imaynataj chay kanman karqa? ¿Imapitaj Israel nación tukunman karqa? ¿Imatá noqanchej chaymanta yachakusunman?

Ladrillowan, trigowan, afilasqa espadawan

3, 4. 1) ¿Ima kinsa imastataj Ezequiel rikucherqa? 2) ¿Imata ruwaspataj Ezequiel rikucherqa Jerusalén cercasqa kananta?

3 Jehovaqa 613 wata chaynejta Jesús niraj jamushajtin, Ezequielta nerqa kinsa imasta ruwananta, chay imastataj Jerusalenpa contranpi Dios ruwanan karqa. Chay kinsa imasqa karqa: Jerusalén llajta cercaykusqa kanan, Jerusalenpi tiyakojkuna ñakʼarinanku, Jerusalenpis chaypi tiyakojkunapis chinkachisqa kananku ima. a Chay kinsa imasta ujmanta uj qhawarina, chaykunaqa juntʼakunankupajña kasharqa.

4 Jerusalén cercasqa. Jehovaqa Ezequielman nerqa: “Uj ladrillota oqharispa ñaupaqeykiman churay. Chaypeqa Jerusalén llajtata dibujay. Chaytataj cercaykuy”, nispa (Ezequiel 4:1-3 leey). Ladrilloqa Jerusalén llajtawan ninakorqa, Ezequieltaj babilonio soldadoswan ninakorqa, chay soldadostaqa Jehová kachanan karqa. Jehovaqa Ezequielta nillarqataj uj juchʼuy perqawan muyuykuchinanta, uj jallpʼa lomata jatarichinanta, perqasta thuñinapaj kʼulluswantaj muyuykuchinanta. b Ajinata muyuykucherqa chay ladrillota. Chaywan rikuchisharqa Jerusalenpa enemigosnenqa chay imaswan llajtata muyuykuchinankuta, thuñinankutataj. Jerusalenpa enemigosnin fierro jina manchay atiyniyoj kanankuta rikuchinanpajtaj, Ezequielqa “uj fierro planchata” ñaupaqenman churarqa, chantá llajta qhawarisqa karqa. Chaytaj uj señal karqa Israel nacionmanta kajkunapaj, juntʼakunanpajñataj kasharqa. Jehovaqa Jerusalén llajtanta enemigosninwan muyuykuchinan kasharqa, chay llajtapitaj paypa templon kasharqa.

5. ¿Imatá ruwarqa Ezequiel Jerusalenpi tiyakojkuna ñakʼarinankuta rikuchinanpaj?

5 Jerusalenpi tiyakojkunaj ñakʼarisqanku. Jehovaqa Ezequielman nerqa: “Uj fuenteman churaykunki trigota, granota, habasta, lentejasta, mijota, espeltata ima [nisunman uj laya trigota], chaywantaj tʼantata ruwanki”, nispa. Chantá nillarqataj: “Mikhunaykipajqa 20 siclosta pesanki [nisunman uj 230 gramosta jina], chaytataj sapa día mikhunki”, nispa. Chaymanta Jehovaqa nerqa: “Manaña Jerusalenman mikhunata yaykuchisajchu”, nispa (Eze. 4:9-16). Kay rikuchisqanpi Ezequielqa manaña babilonio soldadoswanchu ninakorqa, manachayqa Jerusalenpi tiyakojkunawan. Profeta Ezequielpa ruwasqanqa rikucherqa llajtata cercaykusqankurayku mikhuna llajtapi manaña kananta. Ezequielqa uj jina tʼantasta ruwarqa, chaywantaj rikucherqa runasqa imatachus tarisqankuta mikhunankuta. ¿May jina yarqhaypunitaj kanman karqa? Ezequielqa Jerusalenpi tiyakojkunamanpis parlashanman jina kayta nerqa: “Qankuna ukhupi wakin tatasqa wawasninkuta mikhuykakaponqanku, wakin wawaspis tatasninkuta mikhuykakaponqanku”, nispa. Yarqhay ‘wañuchej flechas jina’ kajtintaj, runasqa sinchʼita ñakʼarinkuman karqa, yarqhaymantataj wañunkuman karqa (Eze. 4:17; 5:10, 16).

6. 1) ¿Ima iskay imastataj Ezequiel rikucherqa? 2) ¿Ima niytá munarqa rasurakusqan pelota balanzapi pesasqan, kinsamantaj tʼaqasqan?

6 Jerusalenwan chaypi tiyakojkunawan chinkachisqa kanankumanta. Kay kutipi Ezequielqa iskay imasta rikucherqa. Ñaupajtaqa imatachus Jehová ruwananta rikucherqa, Jehovaqa Ezequielman nerqa: “Uj afilasqa espadawan chujchaykita, barbaykitawan rasurakuy”, nispa (Ezequiel 5:1, 2 leey). Ezequielqa espadata makinpi japʼisharqa, chaytaj Jehovaj makinwan ninakorqa. Jehovaqa babilonio soldadosmanta valekuspa, Jerusalenta chinkachinan karqa. Iskay kaj, Ezequielqa rikuchillarqataj imaynatachus judíos ñakʼarinankuta. Jehovaqa Ezequielta kamacherqa: “Chujchaykita, barbaykitawan rasurakuy”, nispa. Chayta ruwasqantaj ninakorqa judiosta muyuykunankuwan, ashkhastataj wañuchinankuwan. Chantá Ezequielman kamachillarqataj: “Chay rasurakusqayki pelotataj uj balanzapi pesay, kinsamantaj tʼaqay”, nispa. Chaywan rikuchisharqa Jehovaqa Jerusalenta castigashaspa, mana patan uranta ruwaspachu chinkarparichinanta, manachayqa sumajta qhawarikuspa, tukuyninkutataj.

7. ¿Imaraykutaj Jehová Ezequielta nerqa rasurakusqan pelota kinsaman tʼaqananta?

 7 Yachakunchej jina Jehovaqa Ezequielman nerqa rasurakusqan pelota kinsaman tʼaqananta, sapa tʼaqawantaj uj imata ruwananta. ¿Imajtín chayta nerqa? (Ezequiel 5:7-12 leey). Ezequielqa ujnin tʼaqa pelonta “llajta ukhupi” ruphacherqa. Chaywantaj rikucherqa llajta ukhupi kajkuna kikin llajta ukhupi wañunankuta. Chantá Ezequielqa ujnin tʼaqa pelonta oqharispa espadawan kʼuturarqa “llajtaj tukuy muyuyninpi”. Chaywantaj rikucherqa wakin judiosqa llajtaj jawanpi wañunankuta. Chantá Ezequielqa ujnin tʼaqa pelonta wayrawan apacherqa. Chaywantaj rikucherqa judiosqa chʼeqerachisqa kanankuta waj nacionesman, uj espadataj paykunata qhatiykunanta. Maypi kajtinkupis, kausashaj judiosqa mana allintachu kausakunkuman karqa.

8. 1) ¿Ima allin imastataj Ezequiel rikuchillarqataj? 2) ¿Imaynatá juntʼakorqa “uj chhika chujchata” ropanpa kantunman maytʼuykusqan?

8 Ezequielqa chay rikuchisqanpi allin imas kanantapis rikuchillarqataj. Chay rasurakusqan pelomanta parlaspa, Jehovaqa Ezequielman nerqa: “Chantapis uj chhika chujchata ropaykej kantunman maytʼuykuy”, nispa (Eze. 5:3). Chaytaj rikucherqa waj nacionesman chʼeqerachisqa judiosmanta wakin kausanallankutapuni. Chay uj chhika chujchawan ninakoj judiosqa karqanku Babiloniamanta Jerusalenman kutinpojkuna. Paykunaqa Babiloniaman presos apasqa kasqankumanta 70 watasninman Jerusalenman kutinporqanku (Eze. 6:8, 9; 11:17). ¿Chay rikuchisqan juntʼakorqachu? Arí. Judíos Jerusalenman kutinpusqankumanta qhepata, profeta Ageo nerqa Babiloniaman preso apasqa judiosmanta wakin Jerusalenman kutinpusqankuta. Paykunamanta parlaspa nikorqa “pikunachus machitusña karqanku, chay ñaupa wasitapis rikorqanku” chaykuna nispa. Chay ñaupa waseqa Salomonpa templon karqa (Esd. 3:12; Ageo 2:1-3). Jehová nerqa jinapuni, payllata yupaychayqa mana chinkarqachu. Kay libromanta capítulo 9 astawan parlashan Jehovallata yupaychay watejmanta sayarichisqa kasqanmanta (Eze. 11:17-20).

Kay profeciawan imachus qhepaman kananwan ima

9, 10. Ezequielpa rikuchisqan, ¿imatataj yuyarichiwanchej jamoj tiempomanta?

9 Ezequielpa rikuchisqanqa yuyarichiwanchej imaschus qhepaman kananta Diospa Palabran niwasqanchejta. Qhepamanpis Jehovaqa Jerusalenman jinallataj tukuy llulla religionesman sayaykonqa, politicosmanta valekuspa (Apo. 17:16-18). Jerusalenpi ñakʼariy kasqan jinaqa “mana waj kanchu”, “manchay ñakʼariy” jinapis manallataj waj kanqachu. Chaytaj Armagedón maqanakuypi tukukonqa (Eze. 5:9; 7:5; Mat. 24:21).

10 Diospa Palabranqa willawanchej llulla religiones chinkachisqa kashajtinku, chay religionesmanta ashkha runas mana chinkachisqa kanankuta. Chay runasqa sinchʼi mancharisqas waj runasman ujchakonqanku pakakunankupaj uj lugarta maskʼaspa (Zac. 13:4-6; Apo. 6:15-17). Chayqa yuyarichiwanchej Jerusalenpi tiyakojkunamanta wakin waj nacionesman chʼeqerachisqa kasqankuta, wayrawan apasqas jina.  Párrafo 7 nisqanman jinataj, chay runasqa salvakuspa jinarqanku, jinapis Jehovaqa espadanta orqhokuspa qhatiykorqa (Eze. 5:2). Ajinallataj kanqa qhepamanpis, chay llulla religionesmanta runasqa ni mayman ayqekuyta atenqankuchu pakakunankupaj. Ni ima Jehovaj espadanmanta jarkʼanqachu. Paykunaqa Armagedón maqanakuypi wañonqanku cabraswan ninakoj runaswan khuska (Eze. 7:4; Mat. 25:33, 41, 46; Apo. 19:15, 18).

Noqanchejpis opayapusunmanpis jina manaña sumaj willaykunata willasunchu

1112. 1) ¿Imaynatataj kay tiempopi willayninchejta qhawananchej tiyan? 2) Manchay ñakʼariy tiempopi, ¿imayna willaytataj ichá willasunchej?

11 Chay profeciata entiendeyqa sumajta yanapawanchej runasman usqhayllata willamunapaj. Ajinamanta paykunapis Jehová Diosta sirvinankupaj. Chaytaqa kunan ruwana kashan imaraykuchus pisi tiempollaña tiyan tukuy nacionesmanta runasta Jesuspa discipulosninman tukuchimunapaj (Mat. 28:19, 20; Eze. 33:14-16). ‘Castigana vara’, nisunman políticos, llulla religionespa contranta sayaykojtinku manaña salvacionmanta willayta willasunchu (Eze. 7:10). Ezequielqa uj tiempota ‘opayaporqa’, nisunman manaña imatapis willarqachu, ajinallatataj noqanchejpis opayapusunmanpis jina manaña sumaj willaykunata willasunchu (Eze. 3:26, 27; 33:21, 22). Llulla religiones chinkachisqa kasqankutawan, runasqa maytapuni yachayta munanqanku “uj profeta mosqoypi jina rikusqanta”. Jinapis ni pi nenqachu imatachus ruwanankuta salvakunankupaj (Eze. 7:26). Chay tiempoqa manaña yachakunankupaj tiempochu kanqa, nitaj Cristoj discipulonman tukunankupajpis tiempochu kanqa.

12 Jinapis chay tiempopeqa willallasunpuni. ¿Imatá willasun? Manchay ñakʼariy tiempopeqa juicio willaytachá willasunchej, chaytaj kanqa jatuchaj granizos jina. Chay willay sutʼita rikuchenqa kay sajra mundoj tukukuynenqa chayamusqantaña (Apo. 16:21).

“Qhaway, jamushanña”

13. ¿Imaraykutaj Jehová Ezequielman nerqa lloqʼe ladonmanta siriykukunanta chanta paña ladonmanta siriykukunanta?

13 Ezequielqa rikucherqa imaynatachus Jerusalén thuñisqa kananta, chantá rikuchillarqataj maykʼajchus chay juntʼakunanta. Jehovaqa Ezequielman nerqa lloqʼe ladonmanta 390 diasta siriykunanta, paña ladonmantataj 40 diasta. Ichapis Ezequielqa diapi uj ratollata ajinata siriykoj. Sapa diaqa uj watawan ninakorqa (Ezequiel 4:4-6 leey; Núm. 14:34). Mashkha diastachus Ezequiel sirisqa kasqanqa, mashkha watasmantachus Jerusalén thuñisqa kananta rikucherqa. 390 watasta Israel nación juchallisqanqa 997 watapi qallarerqa Jesús niraj jamushajtin. Chay watapeqa Israelmanta 12 ayllus iskayman tʼaqakorqa (1 Rey. 12:12-20). Israel nación 40 watasta juchallikusqantaj ichapis qallarerqa 647 watapi. Chay watapi Diosqa Jeremiasta kamacherqa Judá nacionman willamunanta pisimantawan chinkachisqa kananta, chaytataj sutʼinta willanan karqa, mana manchachikuspa (Jer. 1:1, 2, 17-19; 19:3, 4). Ajinamanta chay 390 watas, chantá chay 40 wataspis 607 watapi tukukorqanku, chay watapipunitaj Jerusalén chinkachisqa karqa Jehová nisqanman jinapuni. c

¿Imata ruwaspataj Ezequiel rikucherqa ima watapichus Jerusalén thuñisqa kananta? (13 parrafota qhawariy).

14. 1) ¿Imaynatá Ezequiel rikucherqa Jehová nisqanta juntʼananpi atienekusqanta? 2) ¿Imataj kanan karqa Jerusalén niraj thuñisqa kashajtin?

14 Ezequiel 390 diasta chantá 40 diasta sirisqa kashaspa, ichapis manaraj yacharqachu ima watapipunichus Jerusalén thuñisqa kananta. Jinapis niraj Jerusalén thuñisqa kashajtin, Ezequiel kutin kutinta judiosman willarqa Jehovaj phiñakuynenqa qayllitapiña kashasqanta. Payqa nillajpuni: “Kunanqa tukukuy chayamusunki”, nispa (Ezequiel 7:3, 5-10 leey). Ezequielqa mana iskayrayarqachu Jehová imatachus nisqanta tiemponpi juntʼananmanta (Isa. 46:10). Ezequielqa Jerusalén niraj thuñisqa kashajtin imachus kananta nillarqataj: “Desgraciaqa qhepanpi qhepanpi chayamonqa”, nispa. Chaykunataj runasta, religionta, gobiernostapis chinkachinman karqa (Eze. 7:11-13, 25-27).

Jerusalenqa cercasqa kaspa nina patapi mankaman rijchʼakorqa (15 parrafota qhawariy).

15. ¿Ezequielpa ima nisqasnintaj 609 watamantapacha juntʼakuyta qallarerqa?

15 Jerusalén thuñisqa kananta Ezequiel willasqanmanta uj mashkha watasninman, willasqan juntʼakuyta qallarerqa. Ezequielqa 609 watapi Jesús niraj jamushajtin, yacharqa Jerusalén llajtata muyuykusqankuta. Chaypacha cornetata waqacherqanku llajtata jarkʼanankupaj, jinapis Ezequiel nerqa jina ‘ni pi maqanakuman rerqachu’ (Eze. 7:14). Jerusalenpi tiyakojkunaqa mana babilonioswan maqanakoj rerqankuchu llajtankuta jarkʼakunankupaj. Ichapis wakenqa piensarqanku Jehová salvananta, imaynatachus aswan ñaupajtaña Jehová Jerusalén llajtata asiriospa makinkumanta salvarqaña ajinata. Chaypachaqa Jehovaj angelnin asirio soldadosta ashkhata wañucherqa (2 Rey. 19:32). Jinapis kay kutipeqa ángeles mana yanaparqankuchu. Pisi tiempollapi, chay cercaykusqa llajtaqa nina patapi mankaman rijchʼakorqa, chaypi tiyakojkunataj chay mankapi aychasman rijchʼakorqa (Eze. 24:1-10). Jerusalenqa 18 killasta cercasqa kaspa manchayta ñakʼarerqa, chantá thuñisqa karqa.

“Valorniyoj imastaqa cielopi tantaychej”

16. ¿Imata ruwaspataj rikuchinchej Jehovaj nisqasnin maychus tiemponpi juntʼakunanpi atienekusqanchejta?

16 ¿Imatataj Ezequielpa willasqanmanta yachakusunman? Ezequielmanta yachakuy, ¿willasqanchejpi yanapawasunmanchu? Jehovaqa ninña maykʼajchus llulla religionesta chinkachinanta, chaytataj maychus tiemponpipuni juntʼanqa (2 Ped. 3:9, 10; Apo. 7:1-3). Noqanchejqa mana yachanchejchu maykʼajpunichus chay kananta. Jinapis Ezequiel jina willashallanchejpuni imatachus Jehová kamachiwasqanchejta, runasmantaj kutin kutita kayta ninchej: “Kunanqa tukukuy chayamusunki”, nispa. Chay willayta, ¿kutin kutita willanallanchejpunichu tiyan? Arí, Ezequiel jina ruwanallapuni tiyan. d Ezequiel willasqanta uyarej runasmanta ashkhasqa mana creerqankuchu Jerusalén thuñisqa kananta (Eze. 12:27, 28). Jinapis aswan qhepamanqa wakin preso apasqa judíos Jehovaj kamachisqanta ruwayta munarqanku, llajtankumantaj kutinporqanku (Isa. 49:8). Kunanpis ajinallataj, ashkha runasqa mana creeyta munankuchu kay mundo tukukunanta (2 Ped. 3:3, 4). Jinapis noqanchejqa tiempo kashajtinraj allin sonqoyoj runasta yanapayta munanchej Diosmanta yachakunankupaj kausayman pusaj ñanta tarinankupaj (Mat. 7:13, 14; 2 Cor. 6:2).

Ashkha runas mana uyariwajtinchejpis, noqanchejqa allin sonqoyoj runasta maskʼashallanchejpuni (16 parrafota qhawariy).

¿Imaraykutaj Jerusalenpi tiyakojkuna “qolqenkuta callesman” wijchʼorqanku? (17 parrafota qhawariy).

17. ¿Imastataj rikusun manchay ñakʼariy tiempopi?

17 Ezequielpa rikuchisqanqa yuyarichillawanchejtaj llulla religiones chinkachisqa kashajtinku, chay religionesmanta runasqa mana religionninkuta jarkʼakunankuta. Astawanpis “Señor, Señor”, nispa qhaparikonqanku yanapata mañakuspa. Ni pi uyarimojtintaj “makisninkoqa mana kallpayoj rikhurenqanku” kharkatenqankutaj (Eze. 7:3, 14, 17, 18; Mat. 7:21-23). ¿Imatawan ruwanqanku? (Ezequiel 7:19-21 leey). Jehovaqa Jerusalenpi tiyakojkunamanta nin: “Paykunaqa qolqenkuta callesman wijchʼonqanku”. Chay nisqantaj sutʼita reparachiwanchej imaschus manchay ñakʼariy tiempopi kananta. Chaypacha runasqa reparakonqanku qolqenkoqa mana salvayta atisqanta.

18. ¿Imatataj Ezequielpa willasqanmanta yachakunchej?

18 ¿Repararqankichu imatachus Ezequiel willasqanmanta yachakuyta atisqanchejta? Chaymanta yachakusunman kausayninchejpi aswan allin imasta ñaupajman churana kasqanta. Jerusalenpi tiyakojkunaqa llajta thuñisqa kananta, kausayninku wañuy patapi kasqanta, kapuyninkupis mana salvananta reparasparaj cambiarqanku. Paykunaqa kapuyninkuta wijchʼuporqanku, chantapis “profeta mosqoypi jina rikusqanta” yachayta munarqanku. Jinapis chay tukuy ima ruwasqankoqa qhasilla karqa (Eze. 7:26). Noqanchejrí sumajta yachanchej kay mundoj tukukuynenqa qayllitapiña kasqanta. Diospa nisqasninpi creesqanchejrayku allin imasta kausayninchejpi ñaupajman churanchej. Chayrayku mayta llankʼashanchej valorniyoj imasta cielopi tantananchejpaj, chaykunaqa mana qorwariyaponqankuchu, nitaj callesmanpis wijchʼusqachu kanqanku (Mateo 6:19-21, 24 leey).

19. Ezequielpa willasqan, ¿imaynatá kay tiempopi yanapawanchej?

19 Profeta Ezequiel Jerusalén thuñisqa kananta willasqanqa, yuyarichiwanchej pisi tiempollaña kasqanta runasta yanaparinapaj, paykunapis Diospa kamachisnin kayta atinankupaj. Chayrayku runasman usqhayllata Diospa Palabranmanta yachachimunchej, maytataj kusikunchej allin sonqoyoj runas tatanchej Jehovata yupaychayta qallarejtinku. Ashkha runas Diosta mana yupaychajtinkupis, noqanchejqa Ezequiel jinallataj runasman nishallanchejpuni: “Kunanqa tukukuy chayamusunki”, nispa (Eze. 3:19, 21; 7:3). Chantapis Jehová Diosllapipuni atienekuyta munanchej, payllata yupaychaytataj kausayninchejpi ñaupajman churayta munanchej (Sal. 52:7, 8; Pro. 11:28; Mat. 6:33).

a Ezequielpa ruwasqantaqa runas qhawasharqanku. ¿Imajtín chayta ninchej? Imaraykuchus wakin kutispi Jehovaqa Ezequielman nerqa “paykunaj rikunankuta” imatapis ruwananta. Chaytaj karqa tʼantata ruwashajtin, qʼepinwan llajtamanta llojsipushajtin (Eze. 4:12; 12:7).

b Thuñinapaj kʼullustaqa guerrapi apaykachaj kanku, uj llajtaj perqasninta urmachinankupaj chayri punkusninta kichanankupaj.

c Jehovaqa Jerusalén thuñisqa kananta saqespa, phiñakuyninta rikucherqa Judá nacionman, jinallataj chunka ayllusniyoj Israelmanpis (Jer. 11:17; Eze. 9:9, 10).

d Ezequiel 7:5-7 versiculospi Jehovaqa phishqa kutistapuni oqharin ‘jamuy’, ‘chayamuy’ palabrasta.