Ir al contenido

Ir al índice

CAPÍTULO 15

“Qhenchachakusqaykita tukuchisaj”

“Qhenchachakusqaykita tukuchisaj”

EZEQUIEL 16:41

KAYTA YACHAKUSUN: Ezequielpi, Apocalipsispipis khuchi warmismanta parlan. ¿Imatá chaymanta yachakusunman?

1, 2. ¿Imayna khuchi warmitataj mana rikullaytapis munasunmanchu?

 UJ KHUCHI warmita rikuspaqa tʼukusunman: “¿Imaynapí kay jinaman chayarqari?”, nispa. Ichapis khuchi warmiman tukorqa wasinpi abusasqankurayku, sufrichisqankurayku. Ichapis manchay wajcha kasqanrayku khuchi warmi kananpaj vendeykukorqa. Ichapis qosan anchata maqasqanrayku ajina kausayman chayarqa. Kay sajra mundopeqa ashkha warmis ajina llakiypi tarikunku. Chayraykuchá Jesucristopis wakin khuchi warmista khuyakorqa. Nerqataj pikunachus juchankumanta arrepientekojtinku, cambiajtinkutaj allinta kausakuyta atisqankuta (Mat. 21:28-32; Luc. 7:36-50).

2 Kunanqa paypuni khuchichakuyta munaj warmimantañataj parlarina. Payqa mana pʼenqarikunchu ajinata khuchichakusqanmanta. Astawanpis yuyan chaywan atiyniyoj kananta, ashkha qolqeyoj kananta, may rejsisqataj kananta. Chay warmej qosantaj kʼacha kanman, mana piwanpis payta engañanmanchu. Paytajrí mana pʼenqarikuspa waj qhariswan puriykunman. ¿Imatá yuyasunman chay jina millay warmimanta? Chay jina warmitaqa nichá rikullaytapis munasunmanchu. Jehová Diospis ajinallatataj llulla religionesta millachikun. Chayraykutaj llulla religionestaqa kutin kutita uj khuchi warmiwan kikinchan.

3. ¿Imasmantá kay capitulopi parlarisun?

3 Israelpi, Judapipis Diospa kamachisnenqa waj diosesta yupaychaspa payta wasancharqanku. Chayta kikinchananpajtaj Ezequiel khuchichakuymanta parlan (capítulos 16, 23). Niraj chay iskay capitulosmanta parlarishaspa, uj khuchi warmimanta parlarina. Chay khuchi warmeqa niraj Ezequiel nacekushajtin, niraj israelitaspis rikhurishajtinku khuchichakusharqaña, kunankamapis khuchichakushallanpuni. Piwanchus chay khuchi warmi ninakusqanta Bibliapi Apocalipsis libropi sutʼinchakun.

“Khuchi warmispa maman”

45. ¿Pitaj “Jatun Babilonia”? Chanta, ¿imaraykú chayta ninchej? (Qallariypi kaj dibujota qhawariy).

4 Jesusqa mosqoypi jina apóstol Juanman uj warmita rikucherqa. Chay warmitataj sutichakun ‘atiyniyoj khuchi warmi’, “Jatun Babilonia”, “khuchi warmispa maman”, nispa (Apo. 17:1, 5). Unay watasmantaña religionta kamachejkuna, Bibliamanta yachajkunapis tanteaspa nerqanku piwanchus chay khuchi warmi ninakusqanta. Nerqankutaj Babiloniawan ninakusqanta, Romawan ninakusqanta chayri Iglesia catolicawan ninakusqanta. Jehovaj testigosnintaj may chhika watastaña yachanchej chay atiyniyoj khuchi warmeqa llulla religioneswan ninakusqanta. ¿Imaynapí chayta yachanchej?

5 Chay khuchi warmeqa castigasqa kanqa ‘jallpʼamanta reyeswan’ khuchichakusqanrayku, nisunman gobiernoswan. Chayrayku chay khuchi warmeqa mana uj gobiernochu. Apocalipsispi nillantaj ‘jallpʼapi kaj tukuy comerciantes’ Jatun Babiloniamanta waqanankuta. Chayrayku nillataj jatuchaj negociosta ruwajkunawanchu ninakunman. Chanta, ¿pitaj kanman? Chay khuchi warmeqa juchayoj rikhurin ‘layqeriosninrayku’, llulla diosesta yupaychasqanrayku, llullakusqanraykutaj. Chay imastaqa llulla religiones ruwanku. Chayrayku chay khuchi warmeqa llulla religioneswan ninakun. Bibliaqa nillantaj chay khuchi warmeqa uj millay phiña animalpa patanpi tiyasqa kasqanta. Chaytaj niyta munan gobiernos ukhupi atiyniyoj kasqanta. Chantapis chay khuchi warmeqa Jehová Diospa kamachisninta qhatiykachan (Apo. 17:2, 3; 18:11, 23, 24). ¿Manachu llulla religionesqa chay imastapuni kunankama ruwashanku?

Ñaupa Babelmanta, nisunman Babiloniamanta tukuynejman chayarqa imaymana costumbres, imaymana creenciaspis, chaymantataj may chhika llulla religiones rikhurerqanku (6 parrafota qhawariy).

6. ¿Imajtín ninchej jatun Babilonia “khuchi warmispa” mamanku kasqanta?

6 Jatun Babiloniataqa mana ‘atiyniyoj khuchi warmi’ nispallachu sutichakun, manachayqa “khuchi warmispa maman” kasqanta nikullantaj. Ajina sutikun llulla religionqa may chhika religionespi, grupospi, sectaspipis tʼaqasqa kasqanrayku. Jehovaqa Babelpi, nisunman Babiloniapi runaspa parlayninkuta chajrurparerqa. Chayrayku runasqa tukuynejman riraporqanku, pantasqa creenciasninkupis tukuynejman chayarqa. Ajinamanta may chhika religiones rikhurerqanku. Chayraykuchá “Jatun Babilonia” suteqa ñaupa llajta Babiloniaj sutinta apan, chay llajtamanta may chhika llulla religiones rikhurimusqankurayku (Gén. 11:1-9). Chayrayku nisunman tukuy religionesqa atiyniyoj khuchi warmej wawasnin kasqankuta. Satanasqa chay llulla religioneswan runasta pantachin: layqeriosta ruwanankupaj, llulla diosesta yupaychanankupaj, llulla yachachiykunata creenankupaj, Jehovata pisipaj qhawachej costumbrestapis ruwanankupaj. Chayraykuchá Diospa llajtanpaj kay kamachiy tiyan: “Llojsipuychej chay llajtamanta noqajta kajkuna, sichus mana munankichejchu chay llajtawan khuska juchallikuyta chayqa”, nispa (Apocalipsis 18:4, 5 leey).

7. ¿Imajtintaj mana llulla religionman satʼikunanchejchu tiyan?

7 ¿Qanrí Jehovaj chay kamachisqanta kasukushankichu? Runasqa ‘Diosta necesitanchejpuni’, ajinata Dios ruwawasqanchejrayku (Mat. 5:3). Jehová Diostaj munan payllata yupaychananchejta. Diospa kamachisnenqa manapuni munanchejchu llulla religionman satʼikuytaqa. Satanastajrí wañurishan llulla religionman satʼikunanchejmanta. Ashkha kutistaña Diospa kamachisnintaqa chay ruwayman urmacherqa. Ezequielpa tiemponpajqa Diospa kamachisnin kutin kutitaña llulla diosesta yupaychayman urmasqanku. Chay ruwasqankupi tʼukurispaqa mayta yachakusunman Jehovaj kamachiykunasninmanta, cheqan kayninmanta, khuyakuyninmantapis.

“Khuchi warmiman tukorqanki”

8-10. 1) ¿Imaynatá Jehová munan yupaychananchejta? 2) ¿Imawán chayta kikinchasunman?

8 Jehovaqa Ezequiel libropi uj khuchi warmimanta parlan, imaynachus sientekusqanta entiendenanchejpaj. Jehovaqa Ezequielman yuyaycharqa iskaynejmanta sutʼinchananpaj, kamachisnin payta wasanchajtinku imaynatachus sonqon nanasqanta. ¿Imajtín paykunata khuchi warmiswan kikincharqa?

9 Chayta entiendenapajqa yuyarikuna imaynatachus Jehová yupaychananchejta munasqanta. Chaymanta parlashan capítulo 5. Israelman Leyta qosqanpeqa Jehová ajinata nerqa: “Ama waj diosniyki kachunchu noqamanta wajqa”. Chantá nillarqataj: “Noqa Jehová Diosniykeqa munani noqallata yupaychanawankuta”, nispa (Éxo. 20:3, 5). Aswan qhepamanpis chayman rijchʼakojllatataj nerqa: “Amapuni kʼumuykukunkichejchu qhasi manakaj diosesninkumanqa, imaraykuchus Jehová Diosqa payllata yupaychanata munan. Payqa payllata yupaychanata munaj Diospuni”, nispa (Éxo. 34:14). Reparanchej jina, Jehová yupaychasqanchejta allinpaj qhawananpajqa payllata yupaychananchej tiyan.

10 Astawan entiendenapaj kaypi tʼukurina. Casarasqa kajkunaqa munankupuni qosanku chayri warminku paykunallata munakunankuta, paykunallapaj sonqonku kananta. Sichus ujninku wajta qhawakuyta qallarinman chayri wajwan puñuykunman chayqa, ujnenqa razonnillanpi kanqa celakunanpaj. Chantapis sonqon mayta nananqa (Hebreos 13:4 leey). Ajinallatataj Jehová Diosninchejpis sientekun sichus kamachisnin payllata yupaychanankuta nishaspa, waj diosesta yupaychajtinku. Ezequiel 16 capitulopi Jehová Dios sutʼimanta nin kamachisnin payta wasanchajtinku, imaynachus sientekusqanta.

11. Jehová nisqanman jina, ¿imaynatá Jerusalén rikhurerqa?

11 Ezequiel 16 capitulopi Jehovaj aswan ashkha parlasqan rikhurin. Chaytaj Hebreo Qhelqasqasnintinmanta aswan jatun profecía. Chay capitulopi Jehovaqa Jerusalén llajta nispa wasanchaj Judá nacionmanta parlashan. Willantaj imayna khuyaychus kasqanta rikhurishajtin, imayna pʼenqaytachus wasanchasqantapis. Qallariypeqa recién nacesqa wijchʼusqa kasqanta nin, chʼichitaj. Tatamamanqa llulla diosesta yupaychaj cananeos karqanku. Jerusalenqa may chhika watasta jebuseospa atiyninpi karqa, David chay llajtata japʼikapunankama. Jebuseosqa cananeosllataj karqanku. Jehovataj chay recién nacesqata khuyakuspa llimphucharqa, cuidarqataj. Tiemponmantaj Jerusalenqa warminman tukuporqa. Jerusalenpi tiyakoj israelitasqa Moisespa tiemponpiña ni pej nisqallan Jehová Dioswan uj tratota ruwarqanku (Éxo. 24:7, 8). Jerusalén chay nacionpa capitalninman tukojtin Jehovaqa bendicerqa, qhapajyacherqa, kʼachancharqataj, imaynatachus uj atiyniyoj qhapaj qosa warmin kʼachanchakunanpaj aswan sumaj imasta churapun ajinata (Eze. 16:1-14).

Salomonqa forastera warmisninta kasullarqa, Jerusalenmantaj llulla diosesta yupaychayta juntʼaykucherqa (12 parrafota qhawariy).

12. ¿Imaynatá Jerusalén waj diosesta yupaychayta qallarerqa?

12 ¿Chanta imataj pasarqa? Jehová nerqa: “Qanqa kʼachita kasqaykipi atienekorqanki, may rejsisqa kasqaykiraykutaj khuchi warmiman tukorqanki. Mana pʼenqakuspa qhenchachakoj kanki chayninta pasajkunawan, paykunamantaj entregaykukoj kanki”, nispa (Eze. 16:15). Salomonpa tiemponpi Jehová Diosqa kamachisninta mayta bendicerqa, maytataj qhapajyacherqa. Chayrayku Jerusalenqa manchay qhapaj llajtaman tukorqa. Chay tiempopi qhapaj kasqanmanta rejsisqachá karqa (1 Rey. 10:23, 27). Pisimanta pisitaj llulla diosesta yupaychay juntʼaykorqa, ajinapi Diosta wasancharqanku. Salomonqa forastera warmisninta kusichinanpaj Jerusalenman llulla diosesta yupaychayta juntʼaykucherqa (1 Rey. 11:1-8). Paymanta qhepata wakin reyespis astawan nacionnintinman llulla diosesta yupaychayta juntʼaykucherqanku. Jehovarí, ¿ima nerqataj waj diosesta yupaychaspa ajinata wasanchasqankumanta? Kayta nerqa: “Chay imasqa mana kananchu karqa, mana jaykʼajpis kananchu karqa”, nispa (Eze. 16:16). Mana kasukoj kamachisnintajrí aswan millay imastaraj ruwarqanku.

Wakin israelitasqa wawasninkuta Molekman jaywaj kanku, waj llulla diosesmanpis

13. ¿Ima millay imastataj Diospa kamachisnin Jerusalenpi ruwarqanku?

13 Jehová Diosqa ajllasqa kamachisnin chay jina millay imasta ruwasqankuta rikuspa maytachá sonqonta nanachikorqa, millachikorqataj. Chayrayku kayta nerqa: “Noqapaj rejserqanki chay qhari wawasta, chay warmi wawastapis santosman jaywarqanki jaywanata jina. ¿Manachu qhenchachakusqaykiwan contentakorqanki? Wawasniyta wañuracherqanki, ninapi ruphaykuchispataj santosman jaywarqanki”, nispa (Eze. 16:20, 21). Chay millay imasta ruwasqankupi reparanchej may jina sajrapunichus Satanás kasqanta. Maytachá kusikun Diospa kamachisninta chay millay imasta ruwachispa. Jehová Diostaj tukuy imata qhawamushan, allinchaytataj atin Diabloj chay millay imasta ruwasqantapis. Diosqa justiciata ruwanqa (Job 34:24 leey).

14. 1) Jehová nisqanman jina, ¿pikunataj Jerusalenpa iskay hermanasnin karqanku? 2) ¿Mayqentaj kinsantinkumanta aswan millayta purerqa?

14 Jerusalenqa ni tumpitata pʼenqakorqachu chay millay imasta ruwasqanmanta, astawanraj khuchichakorqapis. Jehová nerqa Jerusalenqa waj khuchi warmismantapis aswan pʼenqayta purisqanta, payraj qharisninman pagasqanrayku (Eze. 16:34). Diosqa nillarqataj Jerusalenqa maman kikillantaj kasqanta. Mamanqa karqa chay nacionpi waj diosesta yupaychaj kanku chay ayllus (Eze. 16:44, 45). Chay familiamanta parlaspa Diosqa nerqa Jerusalenpa kuraj hermananqa Samaria kasqanta. Samariaqa Jerusalenmanta ñaupajtaña waj diosesta yupaychaspa khuchi warmi jina purerqa. Diosqa nerqa ujnin hermanan Sodoma kasqanta. Chay llajtaqa jatunchakusqanrayku, millay imasta ruwasqanraykutaj chinkachisqaña karqa. Chaywan Jehová Diosqa niyta munasharqa Jerusalenqa hermanan Samariamanta, hermanan Sodomamantapis aswan millay imastaraj ruwasqanta (Eze. 16:46-50). Diospa kamachisnintajrí chay kʼamiykunata mana uyarej tukuspa millay imasta ruwallarqankupuni.

15. ¿Imajtín Jehová Jerusalenta castigarqa? ¿Imapajtaj chaywan kamachisninta wakichisharqa?

15 ¿Imatá ruwanman karqa Jehová? Jerusalenta nerqa: “Tukuy qharisniykita tantaykusaj pikunatachus kusicherqanki chaykunata”. Chantá nillarqataj: “Qharisniykej makisninkuman jaywaykusqayki”, nispa. Jerusalenqa waj diosesta yupaychaj nacionesman ujchaykukorqa. Chay nacionesllataj kʼachita kayninta tukuchinanku karqa, valorniyoj imasnintapis qhechunanku karqa. Dios nerqa: “Rumiswan chʼanqaykusonqanku, espadasninkuwantaj wañuchisonqanku”, nispa. Jehovaqa Jerusalenta castigarqa mana kamachisninta chinkasqata chinkachinanpajchu, astawanpis pay nerqa: “Ajinamanta qhenchachakusqaykita tukuchisaj”, nispa. Diosqa nillarqataj: “Qanpa contraykipi phiñakuyniy thasnukonqa, phiñakuyniytaj qanmanta karunchakonqa. Sonqoyqa tiyaykonqa, niñataj phiñakusajchu”, nispa. Capítulo 9 nin jina, Jehovaqa kamachisninta wakichisharqa aswan qhepaman payllata yupaychanankupaj. Chaytaj kanan karqa kamachisnin presos kasqankumanta Jerusalenman kutinpojtinku. ¿Imajtín Jehová chayta ruwananta nerqa? Payllataj nerqa: “Noqaqa sipas karqanki chay pʼunchaykunapi qanwan trato ruwasqayta yuyarikusaj”, nispa (Eze. 16:37-42, 60). Jehovaqa chay kamachisninmanta nisqaqa atienekunapaj jinapuni (Apocalipsis 15:4 leey).

16, 17. 1) ¿Imajtintaj manaña ninchejchu Oholawan Oholibawan cristiano nichikojkunawan ninakusqankuta? (“Iskay hermanas khuchi warmis” nisqa recuadrota leeriy). 2) ¿Ima sumaj imastataj yachakusunman Ezequiel 16, 23 capitulosmanta?

16 Ezequiel 16 capitulopi Jehovaj parlasqanmantaqa mayta yachakusunman cheqan kamachiykunasninmanta, cheqan kayninmanta, jatun khuyakuyninmantapis. Capítulo 23 nisqanmantapis chay imasllatataj yachakusunman. Dios unay tiempopi kamachisninta wasanchasqankumanta kʼamisqantaqa tukuy sonqo japʼikunchej. Manapuni munasunmanchu Judá jina, Jerusalén jina Jehová Diospa sonqonta nanachiyta. Astawanpis llulla diosesta yupaychaymanta karunchakuyta munanchej, mana munapayaspa, nitaj qhapajyayta munaspa. Chaykunaqa llulla diosesta yupaychaywan ninakun (Mat. 6:24; Col. 3:5). Jehová Diospa khuyakuyninrayku kay qhepa pʼunchaykunapi payllata yupaychashanchej, manataj saqenqañachu payta yupaychay chʼichichakunanta. Chaymantataj mayta agradecekuna. Jehovaqa llajtanwan “wiñaypaj uj tratota” ruwanña, waj diosesta yupaychaytaj chay tratota mana pʼakenqañachu (Eze. 16:60). Chayrayku Jehovaj llimphu llajtanmanta kasqanchejta jatunpaj qhawanachej.

17 Ezequiel libropi Jehová khuchi warmismanta parlasqanmanta yachakunchejña. Kunantaj ‘atiyniyoj khuchi warmi’ Babiloniamanta parlarina.

“Nitaj jaykʼajpis ujtawan tarisqachu kanqa”

18, 19. ¿Imapí rijchʼakunku Ezequiel libromanta khuchi warmis, Apocalipsis libromanta khuchi warmiwan?

18 Jehovaqa mana cambianchu (Sant. 1:17). Chay atiyniyoj khuchi warmi rikhurisqanmantapacha Diosqa llulla religionta chejnikullanpuni. Chayrayku Ezequiel libromanta khuchi warmis imapichus tukunankuta Dios nisqanqa, rijchʼakun Apocalipsis libromanta chay ‘atiyniyoj khuchi warmi’ imapichus tukunan kashan chayman.

19 Ezequiel libromanta khuchi warmistaqa mana Jehovapunichu tukucherqa. Diospa mana kasukoj kamachisnenqa waj nacionesman entregakuspa llulla diosesta yupaycharqanku. Chay nacionesllataj chay khuchi warmista tukucherqanku. Ajinallatataj llulla religionesqa juchayoj rikhurinku kay ‘jallpʼamanta reyeswan’ khuchichakusqankurayku. Chanta, ¿pitaj tukuchenqa llulla religioneswan ninakoj chay khuchi warmita? Biblia nisqanman jinaqa kay jallpʼamanta gobiernos “chay khuchi warmita chejnispa tukuy imanta qhechonqanku, qʼalallatataj saqerpayanqanku. Aychanta mikhuykonqanku, ninawantaj qʼalata ruphaykuchenqanku”. ¿Imaynapí kay jallpʼamanta gobiernos chay khuchi warmiwan allinta kausakushaspa chayta ruwankuman? Diosmin sonqonkuman churanqa “paypa munayninta ruwanankupaj” (Apo. 17:1-3, 15-17).

20. ¿Imaraykú nisunman Babilonia wiñaypaj chinkachisqa kananta?

20 Jehová Diosqa kay mundomanta nacioneswan llulla religionta tukuchenqa, cristiano nichikojkuna religionestawan. Manapuni perdonasqachu kanqa, nitaj cambiananpaj tiempo kanqañachu. Apocalipsispi Babiloniamanta nin: “Nitaj jaykʼajpis ujtawan tarisqachu kanqa”, nispa (Apo. 18:21). Diospa angelesnenqa mayta kusikonqanku chinkasqanmanta, nenqankutaj: “¡Jehová Diosta jatunchaychej! Babiloniaj qʼoshñenqa wiñaypaj wiñaynintinpaj wicharillanqapuni”, nispa (Apo. 19:3). Wiñaypajpuni tukuchisqa kanqa, nitaj jaykʼajpis llulla religión rikhurenqañachu. Jehovallata yupaychaytaj niña chʼichichasqañachu kanqa. Babilonia castigasqa kasqanmanta, tukuchisqa kasqanmanta uj qʼoshñi jina wiñaypaj wicharillanqapuni.

Jatun Babiloniaqa may chhika watastaña nacioneswan khuchichakun, munaynintataj ruwachin. Chay nacionesllataj contranta oqharikuspa tukuchenqanku (19, 20 parrafosta qhawariy).

21. 1) Jatun Babiloniata chinkachejtinku, ¿imataj qallarenqa? 2) ¿Imataj kanqa manchay ñakʼariy tukukunanpaj?

21 Gobiernosqa Jatun Babiloniata chinkarpachenqanku. Dios paykunamanta valekonqa castigananpaj. Chayta ruwaspaqa Jehová Diospa munaynin juntʼakunanpaj yanapakonqanku. Chaywan qallarenqa manchay ñakʼariy tiempo. Chay jina ñakʼareyqa ni jaykʼaj karqarajchu (Mat. 24:21). Chay manchay ñakʼareyqa Armagedonpi tukukonqa. Chayqa Jehová Diospa guerran kay sajra mundoj contranpi (Apo. 16:14, 16). Kay libroj qhepan capitulosninpeqa yachakusun imastachus Ezequiel chay tiempomanta nisqanta. Ñaupajtaqa Ezequiel 16, 23 capitulospi imastachus yachakusqanchejmanta parlarina.

Gobiernosqa Jatun Babiloniata tukuchispa Diospa castigonta chayachenqanku (21 parrafota qhawariy).

22, 23. ¿Imaynatá Jehová Diosta yupaychananchej tiyan?

22 Satanasqa mayta kusikun Jehovallata yupaychajkunata pantachejtin. Satanasqa wañurishan Jehová Diosmanta karunchanawanchejmanta, Ezequiel libromanta khuchi warmis jina purinanchejpaj. Jehová Diostajrí mana allinpajchu chayta qhawan, mana munanchu waj diosesta yupaychananchejta (Núm. 25:11). Chayrayku llulla religionmantaqa tukuy atisqanchejta karunchakunchej, Dios chʼichipaj qhawasqan imasmantapis (Isa. 52:11). Manallataj politicospa chʼajwasninkuman satʼikunchejchu, nillataj waj chʼajwasmanpis. Ajinamanta Jehová Diosta tukuy sonqo kasukusqanchejta rikuchinchej (Juan 15:19). Nillataj ima nacionmanpis ima llajtamanpis sayasqachu kanchej. Chaytaqa Diablo rikhurichin, llulla religión jinallataj.

23 Jehová Diosta mana rikukoj llimphu templonpi yupaychayqa may sumajpuni. Chayrayku may allinpaj qhawana, nitaj llulla religionman, nitaj khuchichakuyninmanpis chhapukunachu.