QAMPAQ, ¿imaninayantaq Jehovata riqsiy? Jehovata riqsispaqa, kay tapuyman kutichiyta atisunman: “¿Imaraykutaq kaypi kachkani?”, kay tapuytataq achkha runas tapukunku, ichá qampis jinallatataq tapukurqanki. Juk yachayniyuq rey, ‘kay pachapi tukuy reyesta qhapaq kaypi atipaq’ karqa, paytaq kawsaymanta sumaqta ukhuncharqa (2 Crónicas 9:22; Eclesiastés 2:1-13). Kay reyqa Salomón sutikurqa, manchay yachayniyuq, qhapaq, atiyniyuq ima karqa. Kawsayta sumaqta ukhunchasqanmanta, ¿imatá nirqa? “Chay tukuy imasta uyarisqanchejmantaqa kayta nisunman: Diosta manchachikuy, kamachisqasnintataj juntʼay. Kay imasllata runaqa astawan ruwanan tiyan.” (Eclesiastés 12:13.) Salomonqa yaqha tukuy runasmanta astawan kawsaymanta yacharqa, qillqasqasninpitaq imatachus ruwananchikta niwanchik (Eclesiastés 2:12).

² Salomón, ‘Diosta manchachikuna’ nispaqa, saqra ruwayninchikwan Diospa sunqunta mana nanachinanchikmanta parlachkarqa, manataq juk mana riqsisqa saqra Diostajina manchachikunanchikmantachu. Imaynatachus pillatapis mayta munakuptinchikqa, mana phiñachiyta munanchikchu, manaqa tukuy tiempo kusichiyta munanchik. Jinallataq Jehová Diosta astawan riqsispaqa, manapuni phiñachiyta munasunchikchu.

³ Bibliata ñawirispaqa, Ruwawaqninchikta imachus kusichisqanta, phiñachisqanta, kay pachatapis imapaqchus ruwasqanta ima, yachayta atinki. Biblia Diosmanta nin: “Paymin kay pachatapis ruwarqa, kamacherqataj ama chʼusajlla kanampaj, manachayqa kawsayniyojkuna chaypi tiyakunankupaj”, nispa (Isaías 45:18). Jehovaqa, Jallpʼata ruwarqa runas tiyakunankupaq, paykunataq, kay jallpʼapi tukuy laya kawsaqkunata allinta qhawananku karqa (Génesis 1:28). Jehová, ¿runasta kay Jallpʼata qhawanallankupaqchu ruwarqa?

 ⁴ Mana chayllapaqchu ruwarqa. Ñawpaq runa, Adán sutiyuq, Dioswan may sumaqta apanakurqa. Imaraykuchus Dioswan pay kikin parlayta atirqa, chayrayku mana kamachisqallantachu uyarirqa, manaqa imatachus yuyasqantapis Diosman willayta atirqa (Génesis 1:28-30; 3:8-13, 16-19; Hechos 17:26-28). Chayrayku Adán, Evawanqa, Diosta sumaqta riqsiyta, payman astawan qayllaykuyta ima, atinkuman karqa. May kusisqastaq kawsakunkuman karqa, imaraykuchus Jehovaqa, ‘kusikuq’ Dios (Salmo 104:31, Qheshwa Biblia). Chantapis Diosqa, “tukuy imata qowanchej mana michʼakuspa chay imaswan kusisqa kawsananchejpaj”, chayrayku Jehovaqa, ñawpaq kaq runata Edén huertaman churarqa, wiñay wiñaypaq kawsananpaq (1 Timoteo 6:17; Génesis 2:8, 9, 16, 17).

⁵ Ichapis wiñay kawsay kananqa mana creenapaqjina kanman, chaywanpis, ¿chiqamantachu wiñay kawsay kanqa? Yachayniyuq runasqa, imaraykuchus células nisqa machuyapusqanta yachasqankuta ninku. Kay telómeros nisqaqa, cromosomaspa kantunpi tarikun, sapa célula tʼaqakuptintaq astawan pisiyan. Células 50-100 tʼaqakuptintaq, telomerosqa pisiyapun, chayraykutaq yaqha tukuy células manaña achkhayayta atinkuchu. Chaywanpis kunallanraq yachakusqanmanjina, enzima, mayqintachus telomerasa nisqa sutiwan riqsikuq yanapayninwanqa, runap celulasnin wiñay wiñaypaq tʼaqakuyta atisqanta ninku. Jehová Diosqa, mana kay enzima nisqaq yanapayninwanchu wiñay kawsayta runasman qunqa, chaywanpis kayta yachayqa wiñay kawsaypi creey mana qhasi creeyllachu kasqanta yachachiwanchik.

⁶ Biblia Adán, Evawan wiñaypaq kusisqa kawsayta atisqankuta nisqanqa, chiqapuni. Runasqa, Diosman astawan qayllaykuspa, wiñaypaq allinta paywan apanakunkuman karqa. Chantapis, Dios imatachus paykunapaq munasqanta yachaspa, chaymanjina ruwaptinku ima, may kusisqas kawsakunkuman karqa. Adán, Evawanqa, mirayninkuwan Jallpʼata juntʼachinkuman karqa, wawasninkutaq may kusisqas, mana juchayuq ima, kankuman karqa. Tukuytaq Diospa kamachisqanta ruwaspa, sunqu juntʼasqas, kusisqas ima, wiñaypaq kawsankuman karqa (Génesis 1:28).