Ir al contenido

Ir al índice

LLAKIYKUNA

¿Imaraykutaj kausayninchej mana allinchu kashan?

¿Imaraykutaj kausayninchej mana allinchu kashan?

Uj informe nin: ‘Kay tiempopeqa runas tukuy imata rikhurichishanku, imaymana jampis tiyan onqoykunamanta jampikunapaj, chantapis qolqeta manukuspa tukuy imata rantinku. Jallpʼata astawan chʼichichashanku, ashkhastaj wajchayashanku, politicospis astawan chʼajwasta rikhurichishanku. Chayrayku jallpʼaqa chinkapunanpaj jinaña kashan’, nispa. (Informe Global de Riesgos 2018 del Foro Económico Mundial).

¿IMARAYKUTAJ RUNAS IMACHUS ASWAN QHEPAMAN JALLPʼAWAN KANANMANTA LLAKIKUNKU? CHAYTA QHAWARINA.

  • INTERNETNEJTA SUWANKU. Uj periódico nin: “Internetqa aswan peligroso. Runasqa llulla noticiasta willanku, kuraj runas wawamanta pasachikuspa wawasta abusanku, Internetnejta suwanku. Chantapis kay tiempopeqa Internetpi ashkha runas waj runamanta pasachikunku [...]. Ashkha runaspa sajra ruwasqasninkupis rikukullantaj”, nispa (The Australian).

  • WAKIN WAJCHAYASHANKU WAKINTAJ QHAPAJYASHANKU. Uj organización nin: “Jallpʼantinmanta 8 qhapaj runaspa kapuyninkoqa, 3.600 millones wajcha runaspa kapuyninkuwan kikin. Qolqeta mana allinta apaykachakusqanrayku, wajcha runas pisiyanankumantaqa, wakin runas astawan qhapajyashanku. Chay wajchas ukhupeqa astawan warmis kanku”, nispa. Wakin runasqa manchachikunku wakin runaslla qhapajyashasqankurayku wakintaj wajchayashasqankurayku chʼajwas rikhurinanmanta.

  • GUERRAS, QHATIYKACHAYKUNA IMA. Uj organización 2018 watapi nerqa: “Kay tiempopeqa ni jaykʼaj jina runas tukuy ladoman ayqekushanku. Sapa minuto, 30 runas jinapuni ayqekunku”, nispa. 68 millonesmanta astawan waj ladoman ayqekunku suyunkupi guerras, chʼajwas kasqanrayku.

  • JALLPʼATA CHʼICHICHAKUSQAN. Uj informe 2018 watapi nerqa: “Ashkha animales, plantas, waj imaspiwan ni jaykʼaj jina chinkapushan [...]. Aireta, mama qochata chʼichichasqanchejraykutaj onqoykuna astawan yapakushan”, nispa. Wakin suyuspeqa ashkha khuritus chinkapushan. Chay khuritus chinkapojtenqa, plantaspis chinkapullanmantaj. Chayrayku científicos ninku kay jallpʼapi kausay tukukapunanta. Mama qochapi kaj ashkha khurituspis chinkapushallantaj. Científicos nisqankuman jinaqa, kay pasaj 30 wataspi jallpʼantinpi khuskanpuni chay khuritus wañusqanku.

Jallpʼantinpi tukuy ima allinyananpaj, ¿imallatapis ruwayta atisunmanchu? Wakin runasqa yuyanku tukuy ima allinyananqa, runas allin kajta ruwanankumanta kashasqanta. Ajina kajtin, ¿imastataj ruwananchej kanman? Qhepan yachaqanaspi chaymanta yachakusunchej.