Allin kajta ruwanapaj Bibliaj nisqan yanapakunpuni
Bibliaj nisqan tawa imaspi yanapayta atiwasqanchejta qhawarina. May chhika runastaña chay imaspi yanaparqa.
1. Casado kausay
Qhariwarmi kausaymantaqa mana tukuychu kikinta yuyanku. Kusisqa kausakunankupaj imatachus ruwanankumantataj tukuy imaymanasta ninku.
BIBLIA NIN: “Sapa ujniykichej warmiykichejta munakunaykichej tiyan, qankuna kikiykichejta jina. Warmitajrí qosanta sonqomantapacha respetanan tiyan” (Efesios 5:33).
¿IMA NIYTÁ MUNAN? Qhariwarmi kausaytaqa Dios rikhuricherqa. Chayrayku pay yachan imatachus ruwananku kasqanta kusisqa kausakunankupaj (Marcos 10:6-9). Qhariwarmis kusisqa kausakunankupajqa, purajmanta yanapanakunanku tiyan, manataj paykunallapichu piensananku tiyan. Warminta munakoj qosaqa warminwan kʼacha, munakuywantaj cuidan. Qosanta respetaj warmeqa payta tukuy sonqo yanapan, kʼacha simiwanpunitaj parlapayan.
BIBLIAJ NISQANQA YANAPAKUNPUNI: Quangwan, warmin Thiwanqa Vietnammanta kanku. Paykunataj yuyarqanku ni jaykʼaj qhariwarmi jina kusisqa kausakunankuta. Quangqa phiña runa, sajra runa karqa. Pay nin: “Mana piensarejchu kani imaynachus warmiy kashasqanpi, ashkha kutispitaj kʼumuykachachej kani”, nispa. Chayrayku señoranqa paymanta divorciakuyta munarqa. Señoran nin: “Manaña qosaypi atienekuyta atejchu kani, nitaj respetaytapis”, nispa.
Tiempowanqa Quangwan Thiwan Bibliata estudiayta qallarerqanku, Efesios 5:33 nisqanman jinataj kausakuyta qallarerqanku. Chayta ruwasqankurayku, ¿imataj karqa? Quang nin: “Chay versículo reparachiwarqa kʼacha kanay kasqanta, warmiytapis munakunay kasqanta. Chantá reparallarqanitaj warmiyta sumajta cuidanay kasqanta, imatachus necesitasqanta qonay kasqanta, llakisqa kajtinpis sonqocharinay kasqanta. Chayta ruwasqayrayku warmeyqa munakuwan, respetawantaj”, nispa. Señorantaj nin: “Efesios 5:33 nisqanman jina, qosayta respetanaypaj kallpachakuni. Sutʼita reparani qosay mayta munakuwasqanta, cuidawasqanta ima, chayrayku sonqo tiyasqa kani”, nispa.
Casado kausaymanta astawan yachakunaykipajqa jw.org nisqapi kay revistata leeriy: ¡Rijchʼariy! 2 kaj 2018, chay revistataj sutikun “Familiaykipaj 12 yuyaychaykuna”.
2. Wajkunawan allinta apanakuy
Runasqa wajkunata chejnikunku rijchʼayninkurayku, ima nacionmantachus kasqankurayku, religionninkurayku, chayri qhari kashaspa warmiman tukusqankurayku, warmi kashaspataj qhariman tukusqankurayku.
BIBLIA NIN: “Tukuy laya runasta jatunpaj qhawaychej” (1 Pedro 2:17).
¿IMA NIYTÁ MUNAN? Bibliaqa mana ninchu waj rijchʼayniyoj runasta, forasterosta chejnikunata, nitaj qharipura, warmipura puñuykojkunatapis. Astawanpis Bibliaqa niwanchej tukuyta respetanata, ima rijchʼayniyoj kajtinkupis, maymanta kajtinkupis, qhapaj chayri wajcha kajtinkupis (Hechos 10:34). Creenciasninku waj jina kajtinpis, kausayninku mana allinchu rijchʼawajtinchejpis paykunawan kʼachas kananchej tiyan, respetananchejtaj tiyan (Mateo 7:12).
BIBLIAJ NISQANQA YANAPAKUNPUNI: Danielmanqa chinitosta chejnikuyta yachacherqanku, suyunkuta chinkachiyta munasqankuta yuyaspa. Chayrayku payqa chinito kaj runasta maymanta kajtinkupis mayta chejnikoj, runaspa ñaupaqenkupitaj paykunata insultaj. Pay nin: “Paykunata chejnikuspaqa suyuyta jarkʼashasqayta yuyaj kani. Mana yuyallajpischu kani chay ruwasqay mana allinchu kasqanta”, nispa.
Aswan qhepamantaj Danielqa Bibliamanta yachakorqa. Pay nin: “Yuyayniyta cambianay karqa. Diosqa tukuy runasta allinpaj qhawan maymanta kajtinkupis. Noqapis Dios jinallataj tukuy runasta allinpaj qhawanay karqa”, nispa. Kunan, ¿imaynatataj Daniel waj llajtayoj runasta qhawan? Pay nin: “Pillatapis rejsispaqa manaña yuyanichu maymantachus kasqanpi. Kunanqa tukuy runasta munakuni, amigosniytaj tukuy ladomanta kanku”, nispa.
Kaymanta astawan yachakunaykipajqa jw.org nisqapi kay revistata leeriy: ¡Rijchʼariy! 3 kaj 2020, chay revistataj sutikun “¿Chejninakuy chinkanmanchu?”.
3. Qolqe
Ashkha runasqa kusisqa kausakunankuta yuyaspa, aswan qhepaman sumaj kausayniyoj kanankuta yuyaspa, tukuy imata ruwanku qhapajyanankupaj.
BIBLIA NIN: “Yachayniyoj kayqa yanapakun, imaynatachus qolqepis yanapakun ajinata. Yachaytajrí kay jinapi aswan allin: Yachayqa yachayniyoj runaj kausayninta salvan” (Eclesiastés 7:12).
¿IMA NIYTÁ MUNAN? Qolqeqa necesitakunpuni, chaywanpis qolqewanqa mana rantisunmanchu kusiy kausayta, nitaj sumaj kausaytapis (Proverbios 18:11; 23:4, 5). Cheqamanta kusisqa kausakunapajqa, qhepaman allin rinawanchejpajpis, Bibliapi Dios yuyaychawasqanchejman jina kausakunanchej tiyan (1 Timoteo 6:17-19).
BIBLIAJ NISQANQA YANAPAKUNPUNI: Indonesiamanta Cardo sutiyoj runaqa qhapaj kayta munarqa, qhapajyarqapunitaj. Pay nin: “Tukuynejta viajarqani, may valesqa imastataj rantikorqani: autosta, wasista, waj imastawan. Imasniyojchá runas kayta munanku tukuy chay imas noqajta kapuwarqa”, nispa. Jinapis chay qhapaj kausaynenqa uj ratollapi chinkaporqa. Pay nin: “Uj runa engañawaspa tukuy qolqeyta japʼikaporqa. Qhasilla karqa chay chhika watasta trabajasqay, tukuy chayqa uj ñawi chʼirmiypi chinkaporqa. Chay chhika watasta qhapaj kanaypaj trabajarqani, ni imayojtaj rikhurerqani. Manchay llakisqapuni kasharqani, ni imapaj valesqaytataj yuyarqani”, nispa.
Cardoqa imatachus Biblia qolqemanta nisqanta japʼikorqa. Kunantaj manaña qolqeta maskʼayllamanchu qokun, imachus kapusqallanwan kusisqa kausakun. Pay nin: “Yachakorqani Diosta rejseyqa imayoj kanamantapis aswan sumaj kasqanta. Kunanqa tranquilo puñukuni, may kusisqataj kani”, nispa.
Qolqemanta imatachus Biblia nisqanta astawan yachakunaykipajqa jw.org nisqapi Torremanta Qhawaj 3 kaj 2021 watamanta revistapi, “Profesionniyoj kay qolqeyoj kay, ¿yanapawasunmanchu sumajta kausakunapaj?” nisqa yachaqanata leeriy.
4. Qhariwarmi jina puñuykuy
Qhariwarmi jina puñuykuymantaqa runas imaymanasta ninku.
BIBLIA NIN: ‘Khuchichakuy juchamanta tʼaqakuychej. Sapa ujniykichej yachanaykichej tiyan, imaynatachus cuerpoykichejta kamachiyta. Ajinamanta cuerpoykichej llimphullapuni kananpaj, allinpaj qhawasqataj. Qankunaqa ama Diosta mana rejsej runas jinaqa kaychejchu. Paykunaqa sinchʼi munapayaywan qʼoñirisqa kanku’ (1 Tesalonicenses 4:3-5).
¿IMA NIYTÁ MUNAN? Bibliaqa sutʼita nin pikunallachus qhariwarmi jina puñuykuyta atisqankuta. Bibliapi ‘khuchichakuy jucha’ nispaqa parlashan qhenchachakuymanta, qolqerayku khuchichakuymanta, mana casaraspalla qhariwarmi jina puñuykuymanta, qharipura chayri warmipura puñuykuymanta, animaleswan khuchichakuymanta ima (1 Corintios 6:9, 10). Diosqa munan uj qhariwan uj warmillawan casarakuspa puñuykunankuta. Chay regaloqa paykunallapaj (Proverbios 5:18, 19).
BIBLIAJ NISQANQA YANAPAKUNPUNI: Australiamanta Kylie sutiyoj warmi nin: “Soltera kashaspaqa yuyaj kani munasqa kanaypaj, nitaj ni imata manchachikunaypaj qhariwarmi jina puñuykunay kasqanta. Nitaj yuyasqayman jinachu karqa. Astawan manchachikorqani, sonqo pʼakisqataj qhepakorqani”, nispa.
Tiempowan Kylieqa Bibliata estudiayta qallarerqa, imatachus Biblia qhariwarmi jina puñuykuymanta nisqantataj kasukorqa. Pay nin: “Kunanqa reparani Diosninchejpa kamachiykunasnenqa ashkha llakiykunamanta librawasqanchejta. Jehová munasqanman jina kausakusqayrayku manaña manchachikunichu, munasqataj kani. Bibliaj yuyaychaykunasnin ashkha llakiykunamanta librawan, niñataj sonqoyta pʼakiwankuchu”, nispa.
Astawan yachakunaykipajqa jw.org nisqapi “¿Imatataj Biblia nin tantalla tiyakunamanta?” nisqa yachaqanata leeriy.
Diosninchej yachachiwanchej imachus allin, imatajchus mana allinchu kasqanta. Kamachiykunasninman jina kausakoyqa mana atikullanchu, jinapis mana qhasichu. Diosta kasukuspaqa wiñaypaj kusisqa kausakusun.
