Ir al contenido

Ir al índice

Kay pachaj imasninman mana satʼikunachu

Kay pachaj imasninman mana satʼikunachu

“Diospata kajtataj Diosman qopuychej.” (MAT. 22:21.)

33, 137 TAKIYKUNA

1. ¿Imaynatá Jehovata, kay pachamanta gobiernosta ima kasukusunman?

BIBLIAQA gobiernosta kasukunanchejta niwanchej. Chaywanpis Diostapuni kasunanchej kasqanta nillawanchejtaj (Hech. 5:29; Tito 3:1). ¿Kay iskay yachachiykuna churanakunkuchu? Mana. Kayta entiendenapaj, Jesús imatachus nisqan yanapawasun. Pay nerqa: “Cesarpata kajtaqa Cesarman qoychej, Diospata kajtataj Diosman qopuychej”, nispa (Mat. 22:21). [1] ¿Imaynatá Cesarpata kajta Cesarman qopunchej? Kay pachamanta gobiernoj leyesninta kasukuspa, kamachejkunata respetaspa, impuestosta pagaspa ima (Rom. 13:7). Chaywanpis gobiernos Diospa leyesninwan churanakoj imasta ruwananchejta niwajtinchejqa, respetowan ninchej mana ruwananchejta.

2. ¿Imaynatá rikuchinchej politicaman mana satʼikusqanchejta?

2 ‘Diospata kajta Diosman qopunchej’ politicaman mana satʼikuspa (Isa. 2:4). Jehová kay pachapi gobiernos kananta saqesqanrayku, mana paykunaman churanakunchejchu. Nillataj suyoj raymisninmanpis satʼikunchejchu (Rom. 13:1, 2). Nitaj kay pachamanta mayqen gobiernopajpis votanchejchu, nillataj politicospis kanchejchu. Nitaj politicosta tanqanchejchu munasqanchejta ruwanankupaj, nitaj waj gobierno yaykunantapis ninchejchu.

3. ¿Imaraykú kay pachaman mana satʼikunanchejchu tiyan?

3 Jehovaqa ashkha imasrayku kay pachaman mana satʼikunanchejta munanchu. Ñaupajtaqa, Jesús jina ruwasqanchejrayku. Pay nerqa: “[Mana] kay pachajtachu kani”, nispa (Juan 6:15; 17:16). Iskay kaj, kay pachaman mana satʼikunchejchu Diospa gobiernollan kamachinawanchejta munasqanchejrayku. Kay pachamanta gobiernos kamachinawanchejta munasunman chayqa, ¿imaynatá runasman nisunman Diospa gobiernollan chʼampaykunata chinkachinanta? Kinsa kaj, kay pachaman mana satʼikunchejchu, imaraykuchus ajinallamanta Jallpʼantinmanta hermanosninchejwan ujchasqas kanchej. Llulla religionesqa politicaman satʼikusqankurayku, runasta tʼaqanachinku (1 Ped. 2:17).

4. 1) Kay pachaj tukukuynin qayllamushasqanrayku, ¿imatataj ichá mana ruwayta atillasunchu? 2) ¿Imaraykú kunan wakichikunanchej tiyan kay pachaman mana satʼikunapaj?

4 Ichapis tiyakunchej chaypi Jehovata yupaychajta saqellawanchej, politicamanta mana ima chʼajwa kasqanrayku. Jinapis kay pachaj tukukuynin astawan qayllamushasqanrayku ichá mana atillasunchu kay pachaj imasninman mana satʼikuspa kausakuyta. Kay tiempopi runasqa “mana qhawarikuspa imallatapis ruwar[parinku]”, “rumi sonqos” ima kanku, chayrayku astawan tʼaqanakunku (2 Tim. 3:2-4). Wakin hermanospa creeyninku pruebaman churakun suyunkupi waj gobiernoñataj yaykojtin. Chayrayku kunan wakichikunanchej tiyan llakiykunapi kaspa kay pachaj imasninman mana satʼikunapaj. Kunantaj tawa imasta qhawarina, mayqenkunachus wakichisqa kanapaj yanapawasunchej.

JEHOVÁ JINA GOBIERNOSTA QHAWANA

5. ¿Imaynatá Jehová qhawan gobiernosta?

5 Kay pachaj imasninpi mana satʼikunapajqa, Jehová jina gobiernosta qhawananchej tiyan. Jehovaqa mana noqanchejpura kamachinakunanchejpajchu ruwawarqanchej (Jer. 10:23). Payqa tukuyta uj familiata jinalla qhawawanchej. Chaywanpis gobiernosqa runasta tʼaqanachinku, suyunku waj suyumanta aswan sumaj kasqanta nispa. Wakin gobiernos kʼacha imasta ruwajtinkupis, chʼampaykunata mana chinkachiyta atinkuchu. Chantapis Diospa gobiernonpa enemigosninman tukunku. Diospa gobiernonqa 1914 watapi kamachiyta qallarerqa. Tumpamantawantaj tukuy gobiernosta chinkachenqa (Salmo 2:2, 7-9 leey).

6. ¿Imaynatá kamachejkunata qhawananchej tiyan?

6 Jehovaqa kay pachapi gobiernos kanankuta saqen, mana ancha chʼampaykuna kananpaj. Chaytaj yanapawanchej Diospa gobiernonmanta willamunapaj (Rom. 13:3, 4). Jehovaqa tukuy kamachejkunapaj mañapunanchejta niwanchej, Payta allin kausaypi yupaychanallapajpuni (1 Tim. 2:1, 2). Pillapis qhasimanta ñakʼarichiwajtinchejtaj, apóstol Pablo jina kamachejkunamanta yanapata mañakusunman (Hech. 25:11). Bibliaqa Satanaspa atiyninpi kay pachamanta gobiernos kasqankuta nin. Jinapis mana ninchu sapa uj kamachejta munasqanman jina ruwachisqanta (Luc. 4:5, 6). Chayrayku ni jaykʼaj ninanchejchu tiyan Satanás munasqanman jina uj kamachejta ruwachishasqanta. Imaraykuchus Bibliaqa ni pipaj sajrata rimananchejta nin (Tito 3:1, 2).

7. ¿Ima yuyaytataj qhesachananchej tiyan?

7 Jehovata kasukuyta munasqanchejrayku, ni mayqen gobiernopi chayri ni mayqen partidopi atienekunchejchu. Nisqanku chayri yuyasqanku allinninchejpaj jinalla kajtinpis. Sutʼincharinapaj, tiyakunchej chaypi gobiernoj contranpi runas oqharikusqanpi tʼukurina. Chay gobiernoqa paykunata mayta ñakʼarichin, jinallataj Jehovaj testigosnintapis. Noqanchejqa mana chay runas jinachu gobiernoj contranpi oqharikusunman. Nitaj yuyasunmanchu, chay oqharikoj runas allinta ruwashasqankuta. Nillataj yuyasunmanchu oqharikusqankupi allin rinanta (Efe. 2:2). Kay pachaman mana satʼikuyta munanchejchu chayqa, sumajta qhawarikunanchej tiyan imatachus nisqanchejta, imatachus ruwasqanchejta, imatachus sonqonchejpi yuyasqanchejta ima.

SUMAJ YUYAYNIYOJ, LLAMPʼU SONQOSTAJ KANACHEJ

8. ¿Imaynatá chʼampaykunapi rikukuspa sumaj yuyayniyoj, llampʼu sonqostaj kasunman?

8 Kay pachaman mana satʼikunapajqa ‘kataris jina sumaj yuyayniyoj kananchej tiyan, chaywanpis palomas jina llampʼu sonqoyoj’ kananchej tiyan (Mateo 10:16, 17 leey). “Sumaj yuyayniyoj” kanchej, ima chʼampaykunapichus rikukunanchejpi ñaupajmantaña tʼukurispa. “Llampʼu sonqoyoj[taj]” kanchej, kay pachaj chʼampaykunasninpi mana satʼikuspa. Kunantaj qhawarina ima chʼampaykunapichus rikukunanchejta. Imaynatachus chay kutispi Diosman cheqa sonqo kananchejta ima.

9. ¿Imamantá runaswan parlarishaspa sumajta qhawarikunanchej tiyan?

9 Wajkunawan parlarejtinchej. Runas politicamanta parlajtinku sumajta qhawarikunanchej tiyan. Sutʼincharinapaj, pillawanpis Diospa gobiernonmanta parlashanchej chayqa, ama uj gobierno chayri uj partido político ruwasqanta jatunchanachu nitaj qhawaranachu. Uj gobierno runaj chʼampaykunasninta chinkachinanpaj imatachus ruwayta munasqanmanta parlananchejmantaqa, imaynatachus Diospa gobiernon chʼampaykunata wiñaypaj chinkachinanmanta Bibliawan sutʼinchana. Pillapis qharipura manachayri warmipura casarakuymanta chayri wawata orqhochikuymanta parlayta munan chayqa, imatachus Biblia chaymanta parlasqanta, Bibliaj nisqanman jina kausakusqanchejta ima sutʼincharisunman. Pillapis wakin leyes cambiakunanta chayri chinkachisqa kananta nejtin, mana imatapis ninachu, nitaj waj jinata yuyananpaj tanqanachu.

10. Noticiasta qhawashaspa chayri leeshaspa, ¿imatá ruwasunman kay pachaman mana satʼikunapaj?

10 Noticiasta uyarishaspa chayri leeshaspa. Wakin kutis periodicosqa chayri noticiasqa mayqen kamachejtachus allinpaj qhawanku chayllamanta sumajta parlanku. Kaytaj astawan rikukun ima suyuspichus gobiernos ima noticiaschus llojsinanta ninku chaykunapi. Noticiasta rikuchej empresas, chayri periodistas mayqen politicotapis jatunpaj qhawanku chayqa, sumajta qhawarikunanchej tiyan mana paykuna jina yuyayta qallarinapaj. Tapurikunataj: “¿Mayqen periodistallatapis politicamanta imatachus nisqan allillan rijchʼawasqanraykuchu mayta gustawan uyariy?”, nispa. Kay pachaman mana satʼikunapajqa, politicallamanta parlaj noticiasta mana qhawanachu, nitaj leenachu. Astawanpis waj imasmanta parlaj noticiasta maskʼakuna. Chantapis uyarisqanchej ‘cheqa yachachiy’ jinachus manachus kasqanta qhawarikunapuni tiyan (2 Tim. 1:13).

11. Qolqenchejta, kapuyninchejta ima jatunpaj qhawajtinchej, ¿atillasunchu jarkʼakuyta kay pachaj imasninmanta? Sutʼinchay.

11 Qolqeta jatunpaj qhawajtinchej. Qolqenchejta, kapuyninchejta ima, jatunpaj qhawanchej chayqa, ichá cheqa sonqos kayta mana atillasunchu. Sutʼincharinapaj, 1970 wata chaynejpi Malauipi ashkha hermanos kapuyninkuta saqerqanku, uj partido politicoman mana ujchakusqankurayku. Wakin hermanostajrí kapuyninkuta mana saqeyta munarqankuchu. Chaymanta yuyarikuspa, Ruth sutiyoj hermana nin: “Wakin hermanos noqaykuwan jarkʼakuna lugaresman ayqespapis, politicaman satʼikuspa wasinkuman kuterqanku”, nispa. Jinapis chay lugarmanta ashkha hermanos cheqa sonqosllapuni karqanku, pisi qolqeyoj kananku kajtinpis, kapuyninkuta chinkachinanku kajtinpis (Heb. 10:34).

12, 13. 1) ¿Imatataj Jehová runasmanta yuyan? 2) ¿Imaynatá yachasunman suyunchejmanta jatunchakushasqanchejtachus manachus?

12 Jatunchakojtinchej. Runasqa layankumanta, costumbresninkumanta, suyunkumanta chayri llajtankumanta jatunchakunku. Chaywanpis Jehovaqa mana yuyanchu uj laya runas waj laya runasmanta aswan allin kasqankuta, paypajqa tukuy runas uj rejlla kanchej. Jehovaqa tukuy laya runasta ruwawarqanchej. Noqanchejtaj tukuy laya kasqanchejmanta kusikunchej. Jehovaqa mana niwanchejchu costumbresninchejta chejnikunanchejta. Nitaj munanchu yuyananchejta wajkunamanta nisqa aswan sumaj kasqanchejta (Rom. 10:12).

13 Ni jaykʼaj suyunchejmanta jatunchakunachu. Imaraykuchus chayta ruwaspaqa ichá yuyasunman waj suyusmanta nisqa suyunchej aswan sumaj kasqanta. Ajinata ruwaspaqa ichá kay pachaj imasninman satʼikusunman. Ajinapi ñaupa tiempomanta cristianos rikukorqanku. Wakin hebreo cristianosqa, griego parlayniyoj viudasta mana allintachu qhawasharqanku (Hech. 6:1). ¿Imaynatá reparasunman paykuna jina jatunchakushasqanchejtachus manachus? Waj lugarmanta uj hermano imallatapis yuyaychariwajtinchej, ¿usqhayllatachu qhesachanchej, ‘kaypeqa aswan sumajta ruwayku’ nispa? Ajina kajtenqa kay yuyaychayta japʼikuna: “Astawanqa llampʼu sonqowan sapa uj qhawachun ujkunata paymanta aswan kurajta jina” (Fili. 2:3).

JEHOVAMANTA YANAPATA MAÑAKUNA

14. 1) ¿Imaynatá Diosmanta mañakuy yanapawasunman? 2) ¿Pikunaj mañakusqankutaj rikuchin Dios mañakuyninchejta uyarisqantapuni?

14 Kay pachaman mana satʼikunapajqa, Jehová Diospi atienekuna. Jehovamanta atiyninta mañakuna, kaytaj yanapawasun uj gobierno imatapis mana allinta ruwajtin, pacienciakunapaj, munayninchejwan mana atipachikunapaj ima. Chantapis Jehovamanta yachayta mañakullasunmantaj, imaschus kay pachaj imasninman satʼikunapaj tanqawasunman chaykunata reparanapaj. Chay kutispi cheqan kajta ruwanapaj Jehovamanta yanapata mañakuna (Sant. 1:5). Jehovaman cheqa sonqo kasqanchejrayku ichá carcelman wisqʼawasunman chayri imaynamantapis ñakʼarichiwasunman. Ajinapi rikukuspaqa Jehovamanta yanapata mañakuna imaraykuchus kay pachaj imasninman mana satʼikusqanchejta mana manchachikuspa sutʼinchanapaj. Cheqamantapuni Jehová yanapawasun aguantanapaj (Hechos 4:27-31 leey).

15. ¿Imaynatá Biblia yanapawasunman kay pachaj imasninpi mana satʼikunapaj? (“Diospa Palabran sinchʼita sayanankupaj yanaparqa” nisqa recuadrota leey.)

15 Jehovaqa Bibliata qowanchej kallpachanawanchejpaj. Ima versiculoschus kay pachaman mana satʼikunapaj yanapawasqanchejpi tʼukurina. Imatachus chay versículos nisqantataj umanchejpi japʼina, ajinamanta Biblia mana kapuwajtinchej imatachus chay versículos nisqanta yuyarikusun. Chantapis Bibliaqa yanapallawanchejtaj imatachus paraisopi Jehová qonawanchejta niwasqanchejta suyakunallapajpuni. Imaraykuchus chayqa qhatiykachasqa kashajtinchej aguantanapaj yanapawasun (Rom. 8:25). Paraisomanta parlaj versiculosta ajllana, chantá paraisopiña kashasqanchejpi tʼukurina.

DIOSPA CHEQA SONQO KAMACHISNINMANTA YACHAKUNA

16, 17. ¿Imatá yachakunchej Diospa cheqa sonqo kamachisninmanta? (27 paginapi dibujota qhawariy.)

16 Diospa cheqa sonqo kamachisninpi tʼukuriy yanapallawasuntaj, kay pachaman mana satʼikunapaj. Ñaupa tiempopi ashkha cheqa sonqo runas mana manchachikorqankuchu, sumajtataj ajllarqanku mayqenchus yanaparqa kay pachaman mana satʼikunankupaj. Sutʼincharinapaj, Sadrac, Mesac, Abed-nego ima, mana qorimanta ruwasqa lantita yupaycharqankuchu, Babiloniaj gobiernowan ninakusqanrayku (Daniel 3:16-18 leey). Kay kinsa jovenespa kausayninkoqa, kay tiempomanta ashkha hermanosta yanapan suyunkumanta banderata mana yupaychanankupaj, mana manchachikunankupaj ima. Jesuspis mana politicaman satʼikorqachu, nitaj runasta tʼaqanachej imasmanpis. Yacharqataj sumajta ruwasqan yachachisqasninta yanapananta. Chayrayku paykunaman nerqa: “Kallpachakuychej, imaraykuchus kay pachaj sajra kayninta atipaniña”, nispa (Juan 16:33).

17 Kunanpis ashkha hermanos kay pachaj imasninpi mana satʼikunkuchu. Wakin hermanosqa cheqa sonqo kasqankurayku carcelpi wisqʼasqas, ñakʼarichisqas, wañuchisqas ima kanku. Chay hermanospa kausayninkoqa mana manchachikunapaj yanapawanchej. Turquiamanta uj hermano nerqa: “Franz Reiter hermanoqa jovenllaraj karqa. Wañucherqankutaj Hitlerpa soldadon kayta mana munasqanrayku. Wañupunanpaj uj chʼisi faltashajtin mamanman uj cartata qhelqasqanqa Jehovapi sinchʼi creeyniyoj kasqanta, sumajta atienekusqanta ima rikucherqa. Noqaqa Franz jina ruwayta munarqani, creeyniy kikin pruebaman churasqa kajtin”, nispa. [2]

18, 19. 1) ¿Imaynatá hermanos kay pachaj imasninpi mana satʼikunapaj yanapawasunman? 2) ¿Imatataj kunan ruwayta munanchej?

18 Hermanosninchejqa kay pachaj imasninman mana satʼikunapaj yanapasunman. Sinchʼi llakiykunapi rikukuspaqa ancianoswan parlarina. Paykunaqa Bibliaman jina yuyaychawasun. Congregacionmanta waj hermanospis llakiyninchejmanta yachaspaqa yanapallawasuntaj. Nisunmantaj Diosmanta mañapunawanchejta. Noqanchejpis hermanosninchejta yanapananchej tiyan, Diosmanta mañapunanchej tiyan (Mat. 7:12). Mayqen hermanollapis cheqa sonqo kasqanrayku carcelpi wisqʼasqa kashasqanta yachanchej chayri uyarinchej chayqa, Jehovamanta mañapuna chay hermano aguantanallanpajpuni (Efe. 6:19, 20).

19 Kay pachaj tukukuynin qayllapiña kasqanrayku, gobiernosqa astawan tanqawasun kay pachaman satʼikunapaj. Chayrayku kunan wakichikuna kay sajra pachaj imasninman mana satʼikunapaj.

^ 1 párrafo: [1] Jesuspa tiemponpeqa César aswan atiyniyoj gobierno karqa. Chayrayku Jesús Cesarmanta parlashaspa, gobiernosmanta parlasharqa.

^ 17 párrafo: [2] Los testigos de Jehová, proclamadores del Reino de Dios nisqa libroj 662 paginanta, Diospa Reinonqa kamachishanña nisqa libroj 14 yachaqanapi “Dios jatunchasqa kananpaj wañorqa” nisqa recuadrotawan leey.