UJ POLICÍA niwarqa: “¿Imayna tatataj kankiri wawaykitawan, señoraykitawan saqerparinaykipajri? Señorayki onqojrajtaj kashan. ¿Pitaj paykunata qhawanqari, mikhuchenqapisri? Religionniykita saqepuy, wasiykimantaj kutipunki”, nispa. Noqataj nerqani: “Qankuna familiayta saqerpachiwarqankichej, kay carcelmantaj wisqʼaykuchiwarqankichej. ¿Ima juchatataj ruwasqaniri?”, nispa. Paytaj niwarqa: “Jehovaj testigonman tukuspa juchachakunki”, nispa.

Ajinapi rikukorqani 1959 watapi, Rusia suyupi Irkutsk llajtapi, carcelpi kashajtiy. Señoraywanqa, cheqan kajman jinapuni kausakorqayku, ñakʼarinayku kajtinpis (1 Ped. 3:13, 14). Jehovataj mayta bendeciwarqayku. Kunanqa kausayniymanta willarisqaykichej.

Kay 1933 watapi nacekorqani, Ucraniapi, Zolotniki llajtitapi. Tiosneyqa Jehovaj testigosnin karqanku, Franciapitaj tiyakorqanku. Paykunaqa 1937 watapi waturikuwarqayku. Iskay librostataj qowarqayku, ujnenqa Gobierno ujnintaj Liberación karqa. Chay librostataj Jehovaj testigosnin ruwaj kanku. Tatayqa chay librosta leeytawan watejmanta Diospi creerqa. Chantá 1939 watapi mayta onqoykorqa. Wañupushajtintaj mamayman nisqa: “Kay librosqa Bibliaj nisqanman jinapuni. Wawasninchejman chaytapuni yachachiy”, nispa.

Unión Sovieticamanta autoridadesqa, 1951 watapi abril killapi, inti yaykuynejmanta Jehovaj testigosninta Siberia llajtaman aparqanku. Mamayta, hermanitoy Grigorytawan Tulun llajtaman apawarqayku. Chayqa Siberiallapitaj kasharqa. Chaymanqa trenpi rerqayku 6.000 kilometrosmanta astawanraj. Iskay semanasninmantaj kuraj hermanoy Bogdanta, Angarsk llajtaman aparqanku. Chaypitaj 25 watasta trabajananpaj wisqʼaykorqanku.

Mamaywan, Grigorywanqa, runasman predicanaykupaj, allintaraj yuyaycharikoj kayku. Ñaupajtaqa nej kayku: “Wakata maskʼashayku, ¿pichus vendeshanman i?”, nispa. Vendejta tarispataj, paywan parlarej kayku wakasqa sumaj animales kasqankumanta. Chaymantataj Diosninchej chay animalitosta ruwasqanmanta parlarej kayku. Chay wataspi uj periódico jinata nisqa: “Jehovaj testigosnenqa wakasta maskʼashayku nispalla, ovejasta maskʼashanku”, nispa. Jinapunitaj karqa, imaraykuchus ovejas jina kʼacha runasta tarej kayku. Runasqa wasinkuman wajyariwaj kayku. Bibliamanta yachachispataj kusikoj kayku. Kunanqa, Tulun llajtapi uj congregación tiyan 100 publicadoresniyoj.

Señoray Mariaqa, Ucraniapi Bibliata estudiasqa, Iskay kaj Guerra Mundial kashajtin. Maria  18 watayoj kashajtin, uj policía sapa kuti payta nej, “jaku noqawan puñuykuy”, nispa. Mariataj qhesachajpuni. Uj kuti Mariaqa wasinman chayajtin, chay policiata camanpi taripasqa. Mariaqa chay ratopacha ayqekusqa. Policiataj rabiawan qhaparisqa “Jehovaj testigon kasqaykirayku carcelpi wisqʼaykusqayku”, nispa. Jinataj karqa, imaraykuchus 1952 watapi, Mariataqa 10 wataspaj carcelman wisqʼaykusqanku. Chantá pichus carcelman pusasqa chay runaqa, Mariata nisqa: “Ama manchachikuychu, kaypeqa ni pitapis abusarqankuchu”, nispa. Chaytaj Mariata kallpachasqa. Jinapis José jina sientekorqa. Imajtinchus Josetapis Diosta kasukusqanrayku wisqʼaykorqanku (Gén. 39:12, 20).

Mariataqa 1952 watamanta 1956 watakama, carcelpi mayta trabajachisqanku Gorki llajtapi. Chaytaj Rusiapi kashan. Paytaqa kamachisqanku mayta chirimojtinpis sachʼasta urmachinanta. Chayraykutaj Mariaqa mayta onqoykusqa. Chantá 1956 watapi carcelmanta orqhospa Tulun llajtaman kachapusqanku.

Uj hermano willariwarqa, uj hermana chamushasqanta. Chayrayku bicicletaywan paradaman rerqani payta suyanaypaj, qʼepisninwantaj yanaparinaypaj. Chay hermanataj Maria karqa, tinkusqaykumantapachataj mayta gustawarqa. Ñakʼaytataj sonqonta suwarqani, 1957 watapitaj casarakorqayku. Watanmantaj wawitay Irina nacekorqa. May kusisqa kasharqayku. Jinapis 1959 watapi carcelman wisqʼaykuwarqanku, Bibliamanta publicacionesta imprimisqayrayku. Sojta killata carcelpi sapallayta wisqʼaykuwarqanku. Mana anchata llakikunaypajtaj Jehovamanta mañakojpuni kani, paymantaj takej kani, chantá jawapipis predicashayman jina yuyaj kani.

Carcelpi policías tapuykachashawajtinku ujnin qhaparispa niwarqa: “¡Tumpamantawan tukuy Jehovaj testigosninta jukʼuchasta jina wañurachisqayku!”, nispa. Noqataj nerqani: “Jesús nerqa Diospa Gobiernonmanta sumaj willaykuna jallpʼantinpi willakunanta. Chaytaj juntʼakonqapuni”, nispa. Chantá qallariypi nerqani jina, policiasqa niwarqanku manaña Jehovaj testigosninwan kajtiy, familiaywan kanaypaj wasiyman kutipunayta. Jinapis manapuni paykunata kasorqanichu. Chayrayku niwarqanku 7 watapaj waj carcelpi wisqʼaykunawankuta. Chaytaj Saransk llajta qayllapi kasharqa. Chayman apashawajtinkutaj willariwarqanku uj wawitay nacekusqanta. Paytaj Olga sutikorqa. Señoraywan wawitasniywan karupi kashasqankumanta llakikoj kani. Jinapis Diosta kasukushasqayta yachaspa sonqochakoj kani.

Señoray Mariaqa, trenpi 6 diastapuni viajamunan kajtinpis, watapi uj kutillatapis waturikoj jamuwajpuni. Mosoj botastataj apanpuwajpuni. Botas ukhupitaj chaypachallaraj llojsimoj Torremanta Qhawaj revistata pakaykoj. Uj kuteqa, imillitasniywan waturikoj jamuwarqa. Chay kutipitaj kusiymanta waqarikorqani.

Kay 1966 watapi, carcelmanta kacharipuwarqanku. Familiaywantaj Armavir llajtaman riporqani. Chayqa mama qochaj kantunpi kasharqa. Chay llajtapitaj wawasniy Yaroslav, Pavel ima nacekorqanku.

Pisi tiemponman policiasqa wasiyman yaykuykamorqanku publicacionesta maskʼaj. Wakaspa mikhunanpipis maskʼaykorqanku. Uj kuti policiasqa qʼoñimusqanrayku jumpʼirisharqanku, ropankutaj jallpʼalla  kasharqa. Chay policiasqa capitannillankuta kasukusharqanku. Chayta reparaspataj señorayqa paykunamanta khuyakuspa yakuta jaywarerqa, ropankupajtaj uj cepillota mañarerqa. Chantá toallata, bañadorpi yakutawan jaywarerqa. Capitanninku chayamojtintaj, policiasqa willarqanku paykunapaj imatachus ruwapusqaykuta. Paytaj niraj ripushajtin, kusisqa qʼapiriwarqayku. “Sajra kajta allin kajwan” atipasqaykumanta mayta kusikorqayku (Rom. 12:21).

Noqaykoqa Armavir llajtapi predicallarqaykupuni. Yanapakullarqaykutaj Kurgáninsk llajtitapi kaj hermanosta. Chay llajtitapi uj juchʼuy qotu karqa. Kunantaj 4 congregacionesña tiyan, Armavir llajtapitaj 6 congregaciones.

Watas pasasqanman jina wakin kuteqa, mana Diospa munayninman jinachu ruwarqayku. Mayta agradecekuyku chay kutispi Jehová hermanosnejta yuyaychawasqaykumanta, kallpachawasqaykumantataj (Sal. 130:3). Chay wataspi Diosta mana sirviyta atillarqaykuchu. Imaraykuchus wakin policiasqa hermanospis kankuman jina, mana reparachikuspalla noqaykuwan tantakoj kanku, predicajtaj kanku. Bibliaj yachachisqanta mayta munakunkumanpis jina parlaj kanku. Wakenqa congregacionpi cargoyoj ima karqanku. Jinapis tiemponmanqa sutʼita repararqayku wateqanawaykupaj policías kasqankuta.

Kay 1978 watapi, Mariaqa watejmanta onqoj kasharqa. Payqa 45 watayojña karqa, sonqomantataj onqosqa kasharqa. Chayrayku doctoresqa payta nisqanku mana wañupunanpaj wawata orqhochikunanta. Paytajrí ni imarayku chayta munasqachu. Chayrayku doctoresqa, wawata orqhochikunanpaj munajta mana munajta uj inyeccionta churayta munasqanku. Chayrayku señorayqa chay hospitalmanta ayqekusqa.

Policiasqa chay llajtamanta ripunaykuta niwarqayku. Noqaykutaj Estoniaman riporqayku. Jaqay tiempopi Estoniaqa, Unión Sovieticaj japʼiyninpi kasharqa. Chaypitaj señorayqa qhari wawitata nacechikorqa. Paytataj Vitaly nispa suticharqayku. Payqa sanitolla nacekorqa, señoraypis allillan kakusharqa, doctores wañupunanta nejtinkupis.

Watasninmantaj Nezlobnaia llajtaman riporqayku. Chaytaj Rusia suyumanta ura ladonpi kashan. Chay llajtaj qayllanpi waj llajtitas kaj. Chay llajtitasmantaj ashkha runas jampichikunankupaj jamoj kanku. Noqaykutaj chay runasmanpis predicaj kayku. Paykunaqa sanoyapunankuta suyaspa jamoj kanku, wiñay kausayta suyakuspataj kutipoj kanku.

Wawasniyku Jehovata munakunankupaj, sirvinankupajtaj, Jehovata tukuy sonqo sirvej hermanosta wajyarikoj kayku. Hermanoy Grigoryqa 1970 watamanta 1995 watakama congregacionesta waturispa Jehovata sirverqa. Paytapis wajyarikojpuni kayku. Payqa mayta asichiwaj kayku, chayrayku pay jamojtin mayta kusikoj kayku. Ashkha kutispi hermanoswan Bibliamanta tapurinakuspa pujllaj kayku. Chaytaj wawasniykuta yanaparqa Bibliata astawan munakunankupaj.

Chantá 1987 watapeqa, wawayku Yaroslav, Riga llajtaman riporqa. Chaytaj Letoniapi kasharqa. Chaypitaj Jehovaj testigosninta predicajta saqellaj kanku. Jinapis jovenesta obligaj kanku, cuartelman rinankupaj. Yaroslavtaj mana risqanrayku, wata khuskanniyojta wisqʼaykorqanku. Yaroslavqa jisqʼon kutista carcelpi wisqʼasqa karqa. Sapa kutitaj waj  carcelpi kasharqa. Carcelpi kashajtiy Jehová yanapawasqanmanta willasqayqa, aguantananpaj yanaparqa. Watasninmantaj Yaroslavqa precursor regular karqa. Kay 1990 watapi, wawayku Pavel 19 watayoj kashajtin, precursor regular jina Sajalín llajtaman predicamoj ripuyta munarqa. Chay llajtitaqa uj islapi kashan, Japonmanta patanejpi. Noqaykoqa chayman ripunanta mana munarqaykuchu. Imaraykuchus chaypeqa 20 hermanoslla kaj, chantapis may karupi kasharqa 9.000 kilometrosmanta astawanraj. Jinapis ripunanta saqellarqayku. Walejtachá rinanta saqerqayku, imaraykuchus chay islapi tiyakojkunaqa, Diospa Gobiernonmanta willaykunata tukuy sonqo japʼikorqanku. Chayrayku pisi watasninman chaypeqa 8 congregacionesña karqa. Pavel wawaykoqa 1995 watakama chaypi sirverqa. Chay wataspi wawayku Vitalyllawan tiyakusharqayku. Payqa wawitamantapacha Bibliata leerispa miskʼirichikojpuni. Chayrayku 14 watasniyoj kashajtin, precursor jina sirviyta qallarerqa. Noqatajrí paywan khuska iskay watata precursor karqani. Chay watasqa sumajpuni karqa. Chantá Vitalyqa 19 watasniyoj kashajtin, precursor especial jina waj ladoman sirvej riporqa.

Kay 1952 watapi, uj policía señorayman nisqa: “Jehovaj testigollanpuni kanki chayqa, 10 watasta carcelpi wisqʼaykusqayku. Chaymanta llojsimojtiykitaj, manchay viejaña kanki, sapallaykitaj rikhurinki”, nispa. Jinapis mana jinachu karqa. Imaraykuchus Jehovaqa mayta cuidawarqayku. Jinallataj wawasniyku chantá pikunamanchus Bibliamanta yachacherqayku chaykunapis munakuywan cuidallawarqaykutaj. Chantapis wawasniykuta waturikoj rispaqa maytapuni sonqoyku qhallallarej. Imaraykuchus maypichá wawasniyku kasharqanku chaypi hermanosqa, may agradecesqa kasharqanku wawasniyku Bibliamanta yachachisqankumanta.

Kay 1991 watapi, gobiernoqa Jehovaj testigosninta religionta jina reconocerqa. Chaymantapachataj hermanosqa astawan predicamorqanku. Congregacionniykupeqa uj microta ranterqayku, sapa sabadota domingotawan karu ranchitosman predicamunaykupaj.

Chantá mayta kusikuni Yaroslav, Pavel ima warmisninkuwan Betelpi trabajashasqankumanta. Waway Vitalyqa warmin Svetlanawan congregacionesta waturispa sirvishanku. Waway Irinataj qosan Vladimirwan Alemaniapi tiyakunku. Qonsanqa anciano, jinallataj kinsa wawasninkupis. Ujnin waway Olgataj Estoniapi tiyakun, payqa wajyarimuwanpuni. Señorayqa 2014 watapi wañuporqa. Mayta suyakushani paraisopi paywan tinkukunayta. Kunanqa Bielgorod llajtapi tiyakushani. Hermanostaj maytapuni yanapawanku.

Kausayniypi repararqani Jehovata sirviyqa, mana facilllachu kasqanta. Jinapis Diosqa yanapanawanchejpaj sonqo tiyaykuyta qowanchej. Chaytaj may sumajpuni. Imaymana llakiykunapi kashaspa, Jehová Diosta kasukullarqaykupuni. Paytaj yuyasqaykumantapis astawanraj bendeciwarqayku. Kay 1991 watapi Unión Soviética nisqa suyoqa, ashkha suyusman tʼaqakorqa. Niraj tʼaqakushajtintaj 40.000 Jehovaj testigosninmanta astawan karqayku. Kunantaj tukuynin chay suyuspi 400.000 Jehovaj testigosninmanta astawan kayku. Kunanqa 83 watasniyojña kani, anciano jinallapunitaj sirvishani. Jehovaqa maytapuni kallpachawarqa, ima llakiytapis aguantanaypaj. Arí, Jehová Diosqa maytapuni bendeciwarqa (Sal. 13:5, 6).