1. ¿Imatá wakin runas yuyanku wiñay kausaymanta?

 ASHKHA runasqa imatachus mikhunankumanta sumajta cuidakunku, chantapis ejerciciosta ruwankupuni sanitos kayta munaspa. Jinapis mana wiñaypaj kausakuytachu suyakunku. Ichapis yuyankuman wiñay kausay ni jaykʼaj kananta. Chaywanpis Jesús nerqa “wiñay kausayniyoj” kayta atisqanchejta, Juan 3:16; 5:24 versiculospi nin jina.

 2. ¿Imatá Juan 6 capítulo nin wiñay kausaymanta? (Juan 6:39, 40).

² Uj kuti Jesús tʼantawan pescaditoswan milagrota ruwaspa, may chhika runasman mikhucherqa. a Chay ruwasqanqa tʼukunapaj jinapuni karqa, imatachus qʼayantin nisqantaj aswan tʼukunaraj karqa. Chay ashkha runasqa Capernaumkama Jesusta maskʼaj rerqanku, Galilea qocha kantukama. Chaypitaj Jesús nerqa runasqa kausarimuyta atisqankuta, wiñay kausaytapis japʼiyta atisqankuta (Juan 6:39, 40 leey). Piensariy wañupoj familiaresniykipi, amigosniykipipis. Jesuspa nisqanqa yachachiwanchej may chhika runas kausarimuyta atisqankuta, qanpis munasqa familiaresniykiwan wiñaypaj kausakuyta atisqaykita. Imatawanchus Jesús Juan 6 capitulopi nisqantaqa, ashkha runas mana entiendeyta atillarqankuchu. Chaymanta astawan yachakuna.

 3. Juan 6:51 nisqanman jina, ¿imatá Jesús pay kikinmanta yachacherqa?

 ³ Jesús Capernaumpi ashkha runasman milagronejta tʼantata mikhuchejtin, paykunaqa yuyarqanku Jehová ñaupa tiempopi maná nisqa tʼantata israelitasman qosqanpi. Bibliaqa chay maná mikhunata sutichan ‘cielomanta tʼanta’ nispa (Sal. 105:40; Juan 6:31). Jesús maná nisqa mikhunamanta valekuspa waj imastawan yachacherqa. Dios chay maná nisqa tʼantata milagronejta qojtinpis, pikunachus mikhojkunaqa mana wañuymanta librakorqankuchu (Juan 6:49). Jesustaj pay kikin nikorqa ‘cielomanta cheqa kaj tʼanta’ kasqanta, ‘Diospa tʼantan’, ‘wiñay kausayta qoj tʼanta’ (Juan 6:32, 33, 35). Aswan qhepamantaj nerqa payqa mana kikinchu kasqanta maná nisqa tʼantawan. Pay nerqa: “Noqaqa cielomanta uraykamoj kausayta qoj tʼanta kani, kay tʼantamanta mikhojrí wiñaypaj kausanqa”, nispa (Juan 6:51 leey). Chay nisqantataj judiosqa mana entiendeyta aterqankuchu. ¿Imaynatá Jesús ninman karqa cielomanta uraykamusqanta, maná nisqa tʼantamantapis aswan sumaj kasqanta, mayqentachus Dios milagronejta ñaupa tatasninkuman qorqa chaymanta? Chantá Jesús nerqa: “Chay tʼantaqa aychay, chaytataj qosaj”, nispa. ¿Imamantá Jesús parlashanman karqa? Chayta yachaspalla reparayta atisun imaynapichus munasqa familiaresninchejwan wiñaypaj kausakuyta atisqanchejta. Qhawarina imamantachus Jesús parlashasqanta.

KAUSAYTA QOJ TʼANTA, AYCHAN IMA

 4. ¿Imajtintaj wakin phiñakorqanku Jesuspa nisqanta uyarispa?

⁴ Jesús ‘aychayta qosaj kay mundomanta runas kausanankupaj’ nispa nejtin, wakenqa phiñakuspa nerqanku: “¿Imaynatá chayta nenqari?”, nispa. Ichapis yuyarqanku Jesús aychantapuni mikhunankuta munasqanta (Juan 6:52). Jesustaj tʼukunapaj jina kaytawan nerqa: “Manachus noqaj aychayta mikhunkichej, nitaj yawarniytapis ujyankichej chayqa, mana kausayta japʼinkichejchu”, nispa (Juan 6:53).

 5. ¿Imajtintaj nisunman Jesús mana yawarnintapunichu ujyanankuta mañashasqanta?

⁵ Noej tiemponpiña Diosqa runasman kamacherqa mana yawarta mikhunankuta (Gén. 9:3, 4). Aswan qhepamantaj Diosqa kikillantataj nerqa israelitasman Leyta qoshaspa. Pichus yawarta mikhojqa “wañuchisqa” kanan karqa (Lev. 7:27). Jesustaj yachacherqa Moisespa Leyninta kasukunankupuni kasqanta (Mat. 5:17-19). Chayrayku mana nisharqachu aychantapuni mikhunanku kasqanta, nitaj yawarnintapunichu ujyananku kasqanta. Astawanpis Jesusqa chaywan yachachisharqa imatachus ruwananku kasqanta wiñay kausayta japʼinankupaj (Juan 6:54).

 6. ¿Imatá Jesús niyta munasharqa Juan 6:53 versiculopi?

⁶ Chaywan, ¿imatataj Jesús yachachiyta munasharqa? Jesusqa kikinchaspa jinalla parlasharqa, imaynatachus samaritana warmiman yachacherqa ajinata. Samaritanaman nerqa: “Noqaj qosqay yakuta ujyajrí manaña jaykʼajpis chʼakichikonqachu. Astawanpis chay qosqay yakoqa paypi yaku juturi jina kanqa, llojsimonqataj wiñay kausayta qonanpaj”, nispa (Juan 4:7, 14). b Chaywanqa Jesús mana nisharqachu chay samaritana warmi chay pozomanta yakuta ujyaspalla wiñay kausayta japʼinanta. Ajinallatataj Capernaumpi chay ashkha runasman Jesusqa mana nisharqachu wiñay  kausayta japʼinankupaj aychantapuni mikhunanku kasqanta, nitaj yawarnintapuni tomananku kasqanta.

MANA KIKIN IMASCHU NIYTA MUNAN

 7. ¿Imatataj wakin yuyanku imatachus Jesús Juan 6:53 versiculopi nisqanmanta?

⁷ Wakin runasqa yuyanku imatachus Jesús Juan 6:53 versiculopi nisqanqa, Señorpa Cenanpaj kasqanta, chay cenapi casi kikillantataj nisqanrayku (Mat. 26:26-28). Chayrayku yuyanku Señorpa Cenanman rejkuna tʼantata mikhunankupuni kasqanta, vinotapis ujyanankupuni kasqanta. Chay nisqanku ajinapunichus manachus kasqanta allinta yachananchej tiyan. Imaraykuchus may chhika runas noqanchejwan khuska sapa wata tantakunku Jesuspa wañuyninta yuyarinapaj. Kunantaj qhawarina imapichus mana kikinchu kasqanta Juan 6:53 versiculowan, imatachus Jesús Señorpa Cenanpi nisqanwan.

 8. Jesús ashkha runasman nisqanwan, imatachus Señorpa Cenanpi nisqanwan, ¿imapitaj mana kikinchu? (Dibujostawan qhawariy).

⁸ Iskay imaspi mana kikinchu kasqanta qhawarina. Ñaupaj kaj, ¿maykʼajtaj Jesús chayta nerqa, chanta maypitaj? Juan 6:53-56 nisqantaqa Galileapi ashkha judiospa ñaupaqenpi nerqa, 32 watapi. Chaytaj karqa Señorpa Cenanta Jerusalenpi ruwasqanmanta uj wata ñaupajtaña. Iskay kaj, ¿pikunamantaj Jesús chayta nerqa? Galileapi Jesuspa nisqanta uyarejkunamanta ashkhasqa mikhunallapi yuyasharqanku, nitaj Diosmanta yachakuypichu  (Juan 6:26). Jesuspa nisqanta mana entiendeyta atispataj, manaña paypi creerqankuchu. Wakin discipulosninpis manaña paypa qhepanta rerqankuchu (Juan 6:14, 36, 42, 60, 64, 66). Jinapis watanmanqa 33 watapi Señorpa Cenanta qallarichishajtin mana ajinachu karqa. Chay kutipeqa Jesús 11 apostolesninwan kasharqa. Paykunapis manallataj sumajta entienderqankuchu imatachus Jesús yachachishasqanta. Pero chay apostolesqa mana Galileapi Jesusta uyarej runas jinachu karqanku. Chay kasukoj apostolesqa sutʼita yacharqanku Jesusqa Diospa Wawan kasqanta, cielomantataj uraykamusqanta (Mat. 16:16). Chayrayku Jesús paykunata nerqa: “Qankunaqa tukuy ima qhatirishawajtinpis noqallawanpuni karqankichej”, nispa (Luc. 22:28). Chay iskay imasllaraj sutʼita rikuchiwanchej Jesusqa Juan 6:53 versiculopi mana Señorpa Cenanmantachu parlashasqanta. Ajinapis waj imaspiwan mana kikinchu kasqanta qhawarina.

JESUSPA NISQANQA TUKUYNINCHEJPAJ

 9. ¿Pikunamantataj Jesús parlasharqa Señorpa Cenanta rikhurichishajtin?

⁹ Jesusqa Señorpa Cenanta ruwashaspa apostolesninman qorqa mana levadurayoj tʼantata, nerqataj chayqa cuerponwan ninakusqanta. Chantá paykunaman vinotañataj jaywarqa, nerqataj “kay vinoqa ‘tratopaj yawarniywan’ ninakun” nispa (Mar. 14:22-25; Luc. 22:20; 1 Cor. 11:24). Chay nisqanqa sutʼita entiendenapaj yanapawanchej. Chay mosoj tratoqa mana tukuy runaswanchu ruwakun, manaqa “Israel nacionwan”, nisunman pikunachus Diospa Gobiernonpi Cristowan khuska kamachimonqanku chaykunallawan (Heb. 8:6, 10; 9:15). Jesús chayta nishajtin, apostolesnenqa mana sumajtachu entienderqanku. Pisi tiemponmantaj espíritu santowan ajllasqa karqanku, mosoj tratomantaj yaykorqanku, Jesuswan khuska cielomantapacha kamachimunankupaj (Juan 14:2, 3).

10. ¿Imapitaj mana kikinchu imatachus Jesús Galileapi nisqanwan, chanta imatachus Señorpa Cenanta ruwashaspa nisqanwan? (Fototawan qhawariy).

¹⁰ Imatachus Jesús Señorpa Cenanpi nisqanqa ‘juchʼuy tropa ovejasllapaj’ karqa. Qallariypi chaykunaqa Jesuswan kasharqanku chay apostoleslla karqanku (Luc. 12:32). Chay cenapi kaj apostolesman Jesús nerqa tʼantata mikhunankuta, vinotapis ujyanankuta. Aswan qhepamantaj waj runaspiwan chay grupoman ujchakorqanku, paykunapis tʼantata mikhunallankutaj karqa, vinotapis ujyanallankutaj karqa Señorpa Cenanta ruwashaspa. Tukuyninkutaj cielopi Jesuswan khuska kamachimonqanku. Jesús chay chʼisi apostolesninman imatachus nisqanqa, mana kikinchu imatachus Galileapi ashkha runasman nisqanwan. Galileapeqa ashkha runasmanta parlasharqa. Imatachus Jesús chaypi nisqanqa may chhika runaspaj karqa, mana pisi runasllapajchu.

11. ¿Imaynapí yachanchej Jesús Galileapi mana uj chhika runasllamantachu parlashasqanta?

¹¹ Jesús Galileapi parlarqa chay runasqa, tʼantata mikhuyllapi yuyasharqanku. Jesustaj mana tʼantallamantachu paykunaman parlarqa, manaqa wiñay kausayta japʼinankupaj imatachus ruwanankumanta. Chantapis Jesusqa nerqa wañusqas qhepa kaj pʼunchaypi kausarimuyta atisqankuta, wiñaypajtaj kausakuyta atisqankuta. Chay kutipeqa mana uj chhika runasllamantachu parlasharqa, imaynatachus Señorpa Cenanpi parlarqa ajinata. Manaqa ashkha runas bendicionta japʼiyta atisqankumanta parlasharqa. Chayrayku  nerqa: “Kay tʼantamanta mikhojrí wiñaypaj kausanqa. Chay tʼantaqa aychay, chaytataj qosaj kay mundomanta runas kausanankupaj”, nispa (Juan 6:51). c

12. ¿Imatataj ruwana tiyan wiñay kausayta japʼinapaj?

¹² ¿Chay niyta munanchu tukuy runas wiñay kausayta japʼiyta atisqankuta? Mana. Chay ‘tʼantamanta mikhojkunalla’ wiñay kausayta japʼenqanku, nisunman Jesuspi creejkunalla. Cristianos kasqankuta nejkunaqa yuyanku Jesuspi creespalla, payta Salvajninkuta jina qhawaspalla salvakuyta atisqankuta (Juan 6:29). Galileapi Jesusta uyarerqanku chaykunamanta wakin runasqa qallariypi paypi creerqanku, jinapis saqerparerqanku. ¿Imajtin?

13. ¿Imatá ruwana tiyan Jesuspa discipulon kanapaj?

¹³ Chay runasmanta ashkhasqa, Jesús munasqankuta qojtillan qhepanta riyta munarqanku. Paykunaqa munarqanku Jesús onqosqasta sanoyachinanta, mikhunata qonanta, uyariyta munasqanku imasllamantataj yachachinanta. Jesusqa sutʼita nerqa mana munasqanku imasta qojllachu jallpʼaman jamusqanta. Payqa jamorqa paykunaman yachachinanpaj imatachus ruwanankuta discipulosnin kanankupaj. Paykunaqa Jesusman ‘jamunanku’ karqa, nisunman Jesuspa yachachisqanta japʼikunanku, kasukunankutaj karqa (Juan 5:40; 6:44).

14. ¿Imatá ruwananchej tiyan Jesuspa aychanwan yawarninwan ima yanapachikunapaj?

¹⁴ Jesusqa nerqa creeyniyoj kananku kasqanta. Pero, ¿imapí creenanku karqa? Paykunaqa creenanku karqa Jesuspa aychanpi,  yawarninpi ima, nisunman Jesús kausayninta qosqanpi. Paytaj kausayninta qorqa wiñay kausayta japʼinanchejpaj. Judiosqa chaypi creenankupuni karqa, noqanchejpis chaypi creenallanchejtaj tiyan (Juan 6:40). Jesús Juan 6:53 versiculopi yawarninmantawan aychanmantawan parlarqa. Chaywan yanapachikunapajqa Jesús kausayninta qosqanpi creenanchej tiyan. Chay bendiciontataj may chhika runas japʼiyta atinchej (Efe. 1:7).

15, 16. ¿Imastataj yachakunchej Juan 6 capitulomanta?

¹⁵ Imatachus Juan 6 capitulopi nisqanqa tukuyninchejpaj may valorniyoj. Chaypi nisqanqa rikuchin Jesús mayta munakuwasqanchejta. Jesusqa Galileapi onqosqasta sanoyacherqa, Diospa Gobiernonmanta parlarqa, runastapis mikhucherqa (Luc. 9:11; Juan 6:2, 11, 12). Chantapis yachachillarqataj: “Noqaqa wiñay kausayta qoj tʼanta kani”, nispa (Juan 6:35, 48).

¹⁶ Jesús ‘waj ovejas’ nispa nerqa chay runasqa Jesuspa Wañuyninta Yuyarinapaj tantakuypi mana tʼantata mikhunankuchu tiyan, nitaj vinotapis ujyanankuchu tiyan (Juan 10:16). Jinapis Jesuspa yawarninwan aychanwan ima yanapachikunku. Chaypajqa Jesuspa wañuyninpi creenanku tiyan (Juan 6:53). Tʼantata mikhunanku tiyan, vinotapis ujyananku tiyan chaykunataj rikuchinku mosoj tratomanta kasqankuta, cielomantataj kamachimunankuta. Ajllasqa cristianos kajtinchejpis, chayri waj ovejasmanta kajtinchejpis, Juan 6 capituloqa may valorniyoj noqanchejpaj. Chaypeqa yachakunchej creeyniyoj kananchej kasqanta wiñay kausayta japʼinanchejpaj.