¿Yacharqankichu?
Babiloniamanta tarisqanku ladrillos, imaynatachus chay ladrillos ruwakusqanpis, ¿imaynatá rikuchin Biblia cheqa kajtapuni willasqanta?
ÑAUPA imasta maskʼaj runasqa, ñaupa Babiloniapi may chhika lladrillosta allaspa tarerqanku. Chay llajtaqa chaywan ruwasqa karqa. Ñaupa imasta maskʼaj Robert Koldewey nisqanman jina, chay ladrillostaqa “llajtamanta jawapi kaj hornospi ruwaj kanku, chaypi sumaj tʼuru kasqanrayku, llantʼataj jinantin kasqanrayku”.
Ñaupa tiempomanta qhelqasqaspi nisqanman jina, Babiloniamanta kamachejkunaqa runastapis chay hornospi ruphachillajtaj kanku. Paul-Alain Beaulieuqa Torontomanta universidadpi Asiriamanta yachachin. Pay nin: “Babiloniapi tarisqanku unay qhelqasqaspi nisqanman jina, reyqa kamacherqa payta mana kasoj runasta, jatunpaj qhawasqa imasta mana respetaj runastapis ruphachinankuta”. Rey Nabucodonosorpa tiemponmanta uj qhelqasqapi kayta nin: “Wañuchiychej, ruphaykuchiychej, kanaykuychej, […] waykʼojkunaj hornonkuman wijchʼuykuychej […], qʼoshñillankuña qhepakuchun. Nina lauray paykunata tukuchichun”, nispa.
Chayqa yuyarichiwanchej imatachus Daniel 3 capitulopi nisqanta. Biblia nisqanman jina rey Nabucodonosorqa oromanta uj jatun santota ruwachispa, llajtamanta jawapi Dura nisqa pampapi churacherqa. Kinsa hebreo jovenestaj chay santoman mana kʼumuykukorqankuchu. Paykuna karqanku Sadrac, Mesac, Abednego. Chaytaj rey Nabucodonosorta maytapuni phiñacherqa. Chayrayku “kamacherqa hornota parichiyta yachaj kanku chaymanta, uj qanchis kutistawan parichinankuta”, kinsantinkutataj chay ‘laurashaj hornoman wijchʼuykunankuta’. Pero uj atiyniyoj ángel paykunata salvarqa (Dan. 3:1-6, 19-28).
© The Trustees of the British Museum. Licensed under CC BY-NC-SA 4.0. Source
Kay ladrillopi Nabucodonosorpa sutin qhelqasqa kashan.
Babiloniapi tarisqanku ladrillosqa rikuchillantaj Bibliaqa atienekunapaj jinapuni kasqanta. Chay ladrillosmanta ashkhaspeqa reyta jatunchasqankumanta qhelqasqas tiyan. Ujninpitaj nin: “Babiloniamanta rey Nabucodonosor […]. Noqa ruwacherqani kamachina wasita, maypichus tiyakuni chayta […]. Mirayniymanta kajkuna chayllapipuni wiñaypaj kamachichunku”, nispa. Chayqa Daniel 4:30 versiculopi nisqanwan casi kikin. Chaypeqa Nabucodonosor kay jinata nispa jatuncharikun: “¿Manachu kayqa Jatun Babilonia, mayqentachus noqa kikiy kallpaywan atiyniywantaj ruwarqani kamachina wasi kananpaj, noqa jatunchasqa kanaypajtaj chay?”, nispa.
