Ir al contenido

Ir al índice

32 YACHAQANA

Jehová jina mana nisqanchejtapunichu valechina

Jehová jina mana nisqanchejtapunichu valechina

“Tukuy runas rikuchunku mana nisqaykichejtapuni valechiyta munaj runaschu kasqaykichejta” (FILI. 4:5).

89 TAKIY Kasukojta bendecin Jehová

¿IMATÁ KAYPI YACHAKUSUN? a

¿Mayqen sachʼa jinataj kayta munawaj? (1 parrafota qhawariy).

1. ¿Ima kutispitaj qʼewikuyta atej sachʼas jina kananchej tiyan? (Dibujotawan qhawariy).

 “QʼEWIKUYTA atej sachʼataqa wayra mana pʼakillanchu”. Chayta wakin sachʼasmanta niyta yachanku qʼewikuyta atisqankurayku. Ajinamanta sinchʼita wayrajtinpis kayman jaqayman kuyuykachallanku, nitaj pʼakikunkuchu. Noqanchejpis chay sachʼas jina kananchej tiyan, ajinamanta kausayninchejpi llakiykuna rikhurejtin, Jehovata kusiywan sirvinallapajpuni. ¿Imaynamanta? Kausayninchejpi imapis cambiajtin chayman yachaykukuspa, wajkunaj nisqankuta, imatachus ajllakusqankutapis respetaspa.

2. 1) Kausayninchejpi imapis cambiajtin, ¿imataj yanapawasun chay cambioman yachaykukunapaj? 2) ¿Imatá kay yachaqanapi yachakusun?

2 Jehovata sirvejkunaqa mana nisqanchejtapunichu valechiyta munanchej. Chantapis munallanchejtaj kʼumuykukoj sonqos kayta, khuyakuytapis. Kay yachaqanapi yachakusun imaynatachus chaykuna wakin cristianosta yanapasqanta kausayninkupi imapis cambiajtin. Yachakullasuntaj imaynatachus noqanchejtapis yanapanawanchejta. Qallarinapajqa Jehovamantawan Jesusmantawan parlarisun, paykunaqa ni pi jina mana nisqankutapunichu valechinku.

JEHOVAWAN JESUSWANQA MANA NISQANKUTAPUNICHU VALECHINKU

3. ¿Imaynapí yachanchej Jehová mana nisqantapunichu valechisqanta?

3 Bibliaqa nin Jehovaqa “pakakuna Chhanka” kasqanta, chhanka jina sinchʼi sayasqa kasqanrayku (Deu. 32:4). Jinapis Jehovaqa mana nisqantapunichu valechin. ¿Imaraykú chayta ninchej? Kay mundopi tukuy ima cambiajtinpis payqa chay cambiosman jina tukuy imata ruwallanpuni munayninta juntʼananpaj. Noqanchejpis Jehovaj rijchʼayninman jina ruwasqa kasqanchejrayku, kausayninchejpi imapis cambiajtin Jehová jina ruwayta atillanchejtaj. Jehovaqa palabranpi sumaj sutʼi yuyaychaykunata qowanchej. Chaytaj yanapawanchej ima problema kajtinpis allin kajtapuni ajllanapaj. Imaynatachus Jehová imatapis ruwasqanpi, ima yuyaychaykunatachus qowasqanchejpi sutʼita reparanchej payqa sinchʼi sayasqa Dios kasqanta, jinapis mana nisqantapunichu valechisqanta.

4. ¿Imataj rikuchin Jehová atisqanchejman jinalla imatapis mañawasqanchejta? (Levítico 5:7, 11).

4 Jehovaj kamachiykunasnenqa mana pantayniyoj kanku, juntʼayta atinapaj jinallataj. Payqa mana sajrachu, nitaj mana ruway atinasta mañawanchejchu. Chayta reparanchej imaynachus Jehová israelitaswan kasqanpi. Payqa mana mañarqachu qhapajkunapis, wajchaspis kikin ofrendastapuni jaywanankuta. Leypeqa nerqa sapa ujpis atisqanman jinalla ofrendasta apananta, nitaj kikin ofrendastapunichu (Levítico 5:7, 11 leey).

5. ¿Ima kutispitaj Jehová kʼumuykukoj sonqo kasqanta, khuyakuyniyojtaj kasqanta rikucherqa?

5 Jehovaqa kʼumuykukoj sonqo kasqanrayku, khuyakojtaj kasqanrayku mana nisqantapunichu valechin. Payqa Sodoma llajtamanta may sajra runasta chinkachinanpajña kashajtin, kʼumuykukoj sonqo kasqanta rikucherqa. Jehovaqa angelesninwan Lotman nichimorqa orqosman ayqekunanta. Lottaj manchachikorqa chayman ayqekuyta, chayrayku Jehovamanta rogarikorqa paytawan familiantawan Zoarman ayqekojta saqenanta. Chay llajtitatapis Diosqa chinkachinallantaj karqa. Jehovaqa Lotta niyta atinman karqa nisqanman jinapuni ruwananta. Jinapis mana chaytachu ruwacherqa. Payqa Lotpa mañakusqanta uyarerqa, Zóar llajtitata manaña chinkarpachinanchu kajtinpis (Gén. 19:18-22). Ashkha watasninmantaj Jehovaqa Ninivepi tiyakoj runasta khuyakorqa. Payqa profeta Jonasta kacharqa, chay llajtayojkunata nimunanpaj juchankurayku llajtankupis paykunapis chinkarparichisqa kanankuta. Pero ninivitas arrepientekojtinku Jehovaqa paykunamanta khuyakorqa, llajtankutapis manaña chinkarparicherqachu (Jon. 3:1, 10; 4:10, 11).

6. ¿Ima kutispitaj Jesús mana nisqantapunichu valecherqa?

6 Jesusqa Jehová jinallataj mana nisqantapunichu valechin, chaytaj sutʼi reparakorqa kay jallpʼapi kashajtin. “Diosqa Israel nacionmanta chinkasqa ovejasllaman” kachamojtinpis, Jesusqa uj kuti mana israelita warmita yanaparqa. Chay warmeqa Jesusmanta rogarikorqa warmi wawanta sanoyachipunanta. Wawantaqa ‘anchataña supay ñakʼarichisharqa’. Jesustaj khuyakuspa wawanta sanoyachiporqa (Mat. 15:21-28). Waj kutipitaj predicayta qallarisqanmanta pisi tiemponman Jesús nerqa: “Sichus pipis runaspa ñaupaqenpi mana rejsiwasqanta nin chayqa, noqapis payta mana rejsisqayta nillasajtaj”, nispa (Mat. 10:33). Pero Jesús, ¿Pedrota qhesacharqachu kinsa kutita mana rejsisqanta nejtin? Mana. Jesusqa yacharqa Pedroqa juchanmanta arrepientekusqanta, kasukoj runataj kasqanta. Kausarimuspataj Jesusqa Pedroman rikhurerqa, ichapis chaypi nerqa perdonasqanta, munakusqantataj (Luc. 24:33, 34).

7. Filipenses 4:5 nisqanman jina, ¿imayna runastaj kayta munanchej?

7 Yachakunchejña Jehovawan Jesuswanqa mana nisqankutapunichu valechisqankuta. Pero Jehovaqa munallantaj noqanchejpis paykuna jina kananchejta (Filipenses 4:5 leey). Kaykunata tapurikusunman: “¿Wajkuna ninkumanchu mana nisqaytapunichu valechisqayta, pacienciakusqayta, wajkunaj nisqankutapis uyarisqayta? Chayri, ¿ninkumanchu nisqaytapuni ruwachiyta munasqayta, ima kajtinpis uj kamachiyman jinapuni ruwakunanta munasqayta, kʼullutaj kasqayta? ¿Yuyasqayman jinapunichu wajkunata ruwachiyta munani? Chayri, ¿uyarinichu wajkunaj nisqankutapis? Atikojtintaj, ¿paykuna nisqankuman jinachu ruwani?”, nispa. Ajina kanapaj astawan kallpachakusun chayqa, astawan rijchʼakusun Jehovaman, Jesusmanpis. ¿Ima kutispitaj ajina kasqanchejta rikuchisunman? Kausayninchejpi imapis cambiajtin, chantá wajkunaj nisqanku, ajllasqankupis mana yuyasqanchejman jinachu kajtin.

KAUSAYNINCHEJPI IMAPIS CAMBIAJTIN

8. Kausayninchej cambiajtin, ¿imastataj ruwasunman? (Sutʼinchaynintawan qhawariy).

8 Kausayninchejpi imapis cambiajtin, chay cambioman yachaykukunapaj kallpachakunanchej tiyan. Ichapis kaymanta jinalla sinchʼita onqoykusunman, qolqemanta pisichikusunman chayri tiyakunchej chaypi politicarayku chʼajwas rikhurinman. Chay imasqa mana yuyasqanchej problemaspi rikhurichiwasunman (Ecl. 9:11; 1 Cor. 7:31). Jehovaj llajtanpi waj asignacionman cambiawajtinchejpis prueba jinallataj noqanchejpaj kanman. Ajinaspi rikukuspa chayman yachaykukunapaj kay tawa imasta ruwasunman: 1) Kausayninchej manaña ñaupajta jinachu kasqanta entiendena. 2) Imatachus kunanmantapacha ruwananchejpi piensarina, manataj ñaupajta ruwasqanchejpichu. 3) Reparana ima sumaj imaschus kapuwasqanchejta. 4) Wajkunatapis yanaparina. b Qhawarina imaynatachus chay tawa imasta ruway wakin hermanosta yanapasqanta.

9. ¿Imatá uj qhariwarmi misioneros ruwarqanku mana suyasqanku llakiykunapi rikukuspa?

9 Kausayninchej manaña ñaupajta jinachu kasqanta entiendena. Emanuelewan Francescawanqa misioneros kanku, waj suyumantaj kachasqa karqanku. Chayman chayaspa paykunaqa kallpachakorqanku mosoj parlayta yachakunankupaj, chay mosoj congregacionninkumanta hermanostapis rejsinankupaj. Jinallapitaj coronavirus onqoy rikhurerqa, niñataj hermanoswan khuska karikuyta aterqankuchu. Chantapis Francescaj maman mana yuyashajtillanku wañuporqa. Francescaqa mayta munarqa chay días familianwan kayta, coronavirus onqoyraykutaj mana viajayta aterqachu. ¿Imataj chay jina llakiypi kashajtin payta yanaparqa? Ñaupajta Emanuelewan Francescawanqa khuska Jehovamanta mañakorqanku, chay diallamanta llakikunankupaj yachayta qonanta. Jehovataj necesitashajtinkupuni llajtannejta paykunaman kuticherqa. Paykunataqa uj videopi imatachus uj hermano nisqan mayta kallpacharqa. Pay nerqa. “Kunan imastachus ruwayta atisqanchejpi yuyaspaqa mana llakiywan atipachikunchejchu. Astawanpis kusisqas kanchej”, nispa. c Chantapis Emanuelewan Francescawanqa nikorqanku telefononejta aswan sumajta predicayta yachakunankuta, uj estudiotapis tarikorqanku. Chantá hermanos kallpacharisqankuta, yanaparisqankutapis japʼikorqanku, maytataj chaymanta agradecekorqanku. Uj kʼacha hermanita watantinta sapa día uj mensajitota paykunaman apachej, uj textoyojta. ¿Imatá paykunamanta yachakunchej? Kausayninchej manaña ñaupajta jinachu kasqanta entiendena, ajinamanta imatachus ruwayta atisqanchejwan kusikusun.

10. ¿Imatá uj hermana ruwarqa uj cambio kajtin?

10 Imatachus kunanmantapacha ruwananchejpi piensarina, manataj ñaupajta ruwasqanchejpichu, reparanataj ima sumaj imaschus kapuwasqanchejta. Christinaqa Rumaniamanta, Japonpitaj tiyakun. Paymanqa manapuni allinchu rijchʼarqa inglés parlaypi congregacionnin wisqʼakapusqan. Jinapis mana chay piensarisqallachu karqa, astawanqa japonés congregacionman riporqa. Tukuy atisqantataj ruwarqa chay parlaypi predicananpaj. Trabajonmanta ñaupa compañeranta nirikorqa Bibliawan, Wiñaypaj kusisqa kausakuy folletowan ima yanaparinanta japonés parlayta aswan sumajta parlananpaj. Chay warmitaj “ya” nerqa. Ajinamanta Christinaqa aswan sumajta japonesta parlayta yachakorqa. Chantapis chay ñaupa compañeranqa Bibliamanta astawan yachakuyta munarqa. ¿Imatá chaymanta yachakunchej? Imatachus kunanmantapacha ruwananchejpi piensarina, manataj ñaupajta ruwasqanchejpichu, reparanataj ima sumaj imaschus kapuwasqanchejta. Ajinamanta ima cambiajtinpis mana suyasqanchej bendicionesta japʼisun.

11. ¿Imatá uj qhariwarmi ruwarqanku qolqemanta pisichikuspa?

11 Wajkunata yanaparina. Jehovata yupaychajta mana saqewanchejchu chay suyupi tiyakoj qhariwarmimanta parlarina. Paykunaqa qolqemanta pisichikorqanku suyunkupi qolqe niña ancha valorniyojchu kajtin. ¿Imatá paykuna ruwarqanku? Ñaupajtaqa kallpachakorqanku pisi imasllawanña kausakunankupaj. Chantá problemasnillankupi yuyanankumantaqa, wajkunata yanapaj churakorqanku, tukuy atisqankuta predicaspa (Hech. 20:35). Hermanoqa nerqa: “Astawan predicasqaykurayku mana tiempoyku karqachu llakiykunasnillaykupi piensanaykupaj. Tiempoykutaqa Diospa munayninta ruwanaykupaj astawan churarqayku”, nispa. ¿Imatá paykunamanta yachakunchej? Sichus kausayninchejpi imapis cambian chayqa, yuyarikunanchej tiyan aswan sumaj kasqanta runasta yanaparinallanchejpuni, astawanraj predicaspa.

12. ¿Imaynatá Pablo jina ruwasunman?

12 Predicaspaqa runasta entiendeyta yachana. Predicacionpeqa imaymana creenciasniyoj runaswan, tukuy ladomanta runaswan, imaymana caracterniyoj runaswan tinkunchej. Apóstol Pablomanta mayta yachakusunman. Payqa runasta entiendej, imaynachus kasqankuman jinataj paykunawan kaj. Payqa “nacionesman kachasqa apóstol” karqa (Rom. 11:13). Chayrayku predicarqa judiosman, griegosman, yachayniyojkunaman, ranchospi tiyakojkunaman, kuraj autoridadesman, reyesmanpis. Pabloqa tukuy laya runaspa sonqonkuman chayananpaj “tukuy runaspaj imaynachus kasqankuman jina” tukorqa (1 Cor. 9:19-23). Payqa sumajtaraj piensarej maymantachus kasqankupi, imatachus creesqankupipis. Chayman jinataj paykunaman predicaj. ¿Imatá paymanta yachakunchej? Predicacionpi sumaj rinawanchejpajqa, noqanchejpis sumajtaraj yuyaycharikunanchej tiyan, piensarinataj imaynatachus sapa runata yanaparinanchejpi.

WAJKUNAJ NISQANKUTA RESPETANA

Mana nisqanchejtapunichu valechisun chayqa, wajkunaj nisqankuta respetasun (13 parrafota qhawariy).

13. ¿Imatataj mana ruwasunchu wajkunaj nisqankuta respetaspa? (1 Corintios 8:9).

13 Mana nisqanchejtapunichu valechiyta maskʼasun chayqa, wajkunaj nisqankutapis valechiyta atillasun. Wakin hermanasmanqa pintakuy gustan, wakinmantaj mana. Wakin cristianosqa machana ujyanasta uj chhikata tomayta allillanpaj qhawanku, wakintaj ni llamirillaytapis munankuchu. Chantapis tukuy cristianos sanitos kanapaj cuidakuyta munanchej. Jinapis mana kikin imaswanchu jampikuyta ajllanchej. Nisqanchejpuni aswan sumaj kasqanta yuyasunman chayqa, chayman jinataj wajkunata ruwachiyta munasunman chayqa, wajkunata pantachisunman, congregaciontapis tʼaqanachisunman. Manapuni munasunmanchu chayta ruwaytaqa (1 Corintios 8:9 leey; 10:23, 24). Chayrayku Bibliaj yuyaychaykunasninman jinapuni imatapis ruwana. Chay yanapawasun maychus kajllata yuyanapaj, hermanoswantaj ujchasqallapuni kanapaj. Imaynatachus chayta ruwanata qhawarina.

Mana nisqanchejtapunichu valechisun chayqa, wajkunaj nisqankuta respetasun (14 parrafota qhawariy).

14. ¿Ima yuyaychaykunaman jinataj vistikusunman, kʼachanchakusunmantaj?

14 Vistikunamanta, kʼachanchakunamantawan. Jehovaqa imaynatachus vistikunamanta mana kamachiykunatachu qowanchej, manaqa yuyaychaykunallata qowanchej chayman jina ruwanapaj. Imaynatachus vistikusqanchejqa Diosta jatunchanan tiyan, sutʼitaj reparakunan tiyan maychus kajllata pʼachallikusqanchej, wajkunatapis jatunpaj qhawasqanchej. Chantapis sutʼi reparakunan tiyan vistikunapaj “allin yuyaywan” ajllasqanchej (1 Tim. 2:9, 10; 1 Ped. 3:3). Chayrayku maychus kajllata vistikuyta munanchej, manataj runas qhawanawanchejpaj jinachu. Bibliaj yuyaychaykunasnenqa ancianostapis yanapallanmantaj, vistikunamanta, peinakunamantapis mana yuyasqankuman jinalla kamachiykunata churanankupaj. Uj congregacionmanta wakin jovenesqa modaraykulla ancha juchʼuysitutañataj chujchankuta kʼutuchikoj kanku, mana peinasqa jinataj purej kanku. Ancianostaj chay jovenesta yanapariyta munarqanku. Pero, ¿imaynatá yanaparinkuman karqa mana uj kamachiyta rikhurichispalla? Congregacionesta waturej hermanoqa chay ancianosta yuyaycharerqa kay jinata ninankuta: “Plataformaman wicharejtiyki wajkuna imatachus nisqaykita uyarisunankumantaqa, imaynachus kashallasqaykita qhawasunkuman chay, ¿allillanchu kashanman imaynatachus vistikusqayki, kʼachanchakusqaykipis?”, nispa. Chayta nisqankulla chay jovenestaqa yanaparqa, ancianostaj mana ima kamachiytapis rikhuricherqankuchu. d

Mana nisqanchejtapunichu valechisun chayqa, wajkunaj nisqankuta respetasun (15 parrafota qhawariy).

15. Imawanchus jampichikunata ajllashajtinchej, ¿ima kamachiykunataj, ima yuyaychaykunataj yanapawasunman? (Romanos 14:5).

15 Sanitos kanapaj cuidakunamanta. Sapa cristianoña qhawarikunan tiyan imaynatachus cuidakunanta (Gál. 6:5). Imaynatachus jampichikunata ajllakushaspaqa, yuyarikunanchej tiyan imatachus Biblia kamachisqanta yawarta qhesachanamanta, layqeriosta qhesachanamantapis (Hech. 15:20; Gál. 5:19, 20). Chaykunamanta wajkunataqa sapa ujninchejña ajllakunanchej tiyan. Wakin cristianosqa doctoresllawan jampichikuyta munanku, wakintajrí waj jinasmanta jampichikuyta maskʼanku. Ichapis yuyasunman imaynatachus jampichikusqanchejpuni may sumaj kasqanta. Jinapis saqenanchej tiyan wajkunapis ajllakunankuta. Chayrayku allin kanman kay tawa imasta yuyarikunanchej: 1) Diospa Gobiernollan onqoykunamanta sumajta sanoyachiwasun, wiñaypajtaj (Isa. 33:24). 2) Sapa uj cristiano imachus paypaj allin kasqanmanta ‘ama iskayrayananchu’ tiyan (Romanos 14:5 leey). 3) Mana wajkunata qhawaranchejchu, nitaj imatapis ruwanchejchu wajkunata pantachinapaj jinaqa (Rom. 14:13). 4) Cristianosqa purajmanta munanakunchej, entiendenchejtaj congregacionpi ujchasqa kananchej aswan sumaj kasqanta, nitaj imatachus sapa uj yuyasqanchejchu (Rom. 14:15, 19, 20). Chay tawa imasta yuyarikusunpuni chayqa, hermanosninchejwan allinta apanakusun, congregacionpi allin kausay kananpajtaj yanapakusun.

Mana nisqanchejtapunichu valechisun chayqa, wajkunaj nisqankuta respetasun (16 parrafota qhawariy).

16. ¿Imaynatá ancianos rikuchinkuman mana nisqankutapunichu valechisqankuta? (Fotostawan qhawariy).

16 Ancianosqa mana nisqankutapunichu valechinanku tiyan, wajkunapis paykunamanta yachakunankupaj (1 Tim. 3:2, 3). Uj ancianoqa mana suyananchu tiyan nisqantapuni valechinankuta, waj ancianosmanta aswan kuraj kasqanraykulla. Jehovaqa mayqen ancianollatapis espíritu santonwan yuyaychanman allin yuyaywan imatapis ninanpaj. Ajinamanta imata ruwaytapis allinta ajllanankupaj. Sichus casi tukuynin ancianos uj imata ruwanankupaj de acuerdo kashanku chay, chay ajllasqankutaj mana Bibliawan churanakunchu chay, ¿imatá ruwanqa mana nisqantapunichu valechej anciano? Payman mana allinchu rijchʼajtinpis chay ajllasqankuta allinpaj qhawanqa.

BENDICIONESTA JAPʼISUN

17. ¿Ima bendicionestataj japʼisun mana nisqanchejtapunichu valechejtinchej?

17 Mana nisqanchejtapunichu valechispaqa ashkha bendicionesta japʼinchej: hermanosninchejwan aswan sumajta apanakunchej, congregacionpitaj allin kausay tiyan. May sumajpuni Diospa llajtanpi tukuy ladomanta imaymana runas kasqanchej. Chayrayku Jehovata ujchasqa familia jina yupaychasqanchejqa tʼukunapaj jinapuni. Astawanpis mayta kusikunchej Jehová jina ruwashasqanchejta yachaspa.

90 TAKIY Purajmanta kallpachanakuna

a Jehovawan Jesuswanqa mana nisqankutapunichu valechinku, munankutaj noqanchejpis ajinallataj kananchejta. Ajina kayqa yanapawasun kausayninchejpi imapis cambiajtin chayman yachaykukunallapaj, ichapis onqoykojtinchej chayri qolqemanta pisejtinchej. Chantapis mana nisqanchejtapunichu valechisun chayqa, yanapakusun congregacionpi allin kausay kananpaj, ujchasqataj kananchejpaj.

b Kaymanta astawan yachakunaykipajqa kay revistata leeriy: ¡Despertad! número 4 de 2016, “Cómo adaptarse a los cambios” nisqa yachaqanata.

c Hermanonchej Dimitri Mijáilov kausayninmanta willariwanchej nisqa videota qhawariy jw.org nisqapi maskʼaspa.

d Vistikunamanta, kʼachanchakunamantapis astawan yachakunaykipajqa Wiñaypaj kusisqa kausakuy libropi lección 52 leeriy.