HEBREOS Sumaj Jallpʼapi tiyakushajtinku, calendarionkupeqa uj wata qallarej llankʼayta, tarpuyta qallarishajtinku. Chaytaj kunan kanman septiembre, octubre killas.

Uj killa mashka diasniyojchus kasqanta yachanankupajqa killata qhawasqankuman jina yupaj kanku. Chayrayku sapa killaqa 29 chayri 30 diasniyoj. Uj wata mashkha killasniyojchus kasqanta yachanankupajtaj intiman jina yupaj kanku. Killaman jina yupasqa wataqa aswan pisi diasniyoj. Chayrayku intiman jina yupasqa watatawan imaymanamanta igualachej kanku. Wakin kuteqa uj killaman wakin diasta yapaj kanku, wakin kutitaj uj wataman uj killata yapaj kanku ichá wata tukukuyta. Ajinamanta iskaynin calendariospi tarpuna tiempopis, cosechana tiempopis kikin killasman urmaj.

Moisespa tiemponpitaj, Diosqa israelitasman nerqa santo calendarionkupeqa wata qallarinanta abib killawan, nisunman nisán killawan. Chaytaj kunan kanman marzo, abril killas (Éxo. 12:2; 13:4). Nisán killataqa israelitas uj fiestata ruwaj kanku. Chay fiestapitaj Jehovaman cebadamanta ñaupaj kaj poqoykunata jaywaj kanku (Éxo. 23:15, 16).

Emil Schürer yachayniyoj runa uj libropi nin: “Maykʼajchus calendarionkuman uj killata yapanankutaqa yachayta atillaj kanku. Pascuataqa ruwaj kanku Nisán killapi killa juntʼa kashajtin (14 de Nisanpi). Chay diataj urmaj qʼoñi tiempoman, tutapis pʼunchaypis 12 horasniyoj chay pasaymanpuni. Wata tukukuyta reparaj kanku Pascua Fiesta chay día pasaymanchus manachus chayananta. Mana chayananpaj jina kajtenqa Nisán killa ñaupajta uj killata yapaj kanku”.

Jehovaj testigosnenqa chayman jinallataj qhawarinku ima fechachus Jesuspa Wañuyninta Yuyarinapaj tantakuyta ruwanankuta. Chaytaj marzoman chayri abrilman urman, hebreospa calendarionkuman jinataj 14 de nisanman. Chay fechatataj ñaupajmantaña willakun jallpʼantinmanta congregacionesman. a

¿Imaynapí hebreos yachaj kanku maykʼajchus uj killa tukukusqanta, waj killataj qallarisqanta? Kunan tiempoqa facilta chayta yachayta atinchej uj calendariota qhawarispa chayri celularninchejpi uj calendariota qhawarispa. Ñaupa tiempospitaj chayta yachayqa mana facilchu karqa.

Noejpa tiemponpi uj killaqa 30 diasniyojpuni kaj (Gén. 7:11, 24; 8:3, 4). Aswan qhepamantaj hebreospa killankoqa mana 30 diasniyojpunichu karqa. Hebreospa calendarionkupeqa uj killata yupayta qallarej kanku mosoj killa rikhurisqantawan. Chaytaj kaj ñaupaj killaj 29 diasninman chayri 30 diasninman.

Uj kuti Davidpis Jonatanpis nerqanku: “Qʼayaqa mosoj killa fiesta kashan”, nispa (1 Sam. 20:5, 18, sutʼinchaynin). Chaywanqa nisharqanku qʼayantenqa uj mosoj killa qallarinanta. Chayrayku nisunman chay tiempopeqa killasta ñaupajmantaña yupasqankuta. ¿Imaynatataj israelitas yachankuman karqa maykʼajchus uj mosoj killa qallarinanta? Judiospa costumbresninkumanta, leyesninkumanta parlaj Misná libro tumpata sutʼinchariwanchej. Chaypi nin judíos Babiloniamanta jallpʼankuman kutipusqankutawanqa, Jatun Juntamanta kajkuna nisqankuta maykʼajchus killa qallarinanta. Qanchis killasta fiestasta ruwaj kanku chay killastaqa, Jatun Juntamanta kajkuna sapa killaj 30 pʼunchayninpi tutamanta tantakoj kanku. Chaypitaj nej kanku maykʼajchus waj killa qallarinanta. ¿Imaynatá chayta yachaj kanku?

Jerusalenpa muyuyninpi kaj lomasman runasta kachaj kanku, qhawamunankupaj mosoj killa rikhurishasqantañachus manachus. Paykunataj rikuytawankama chay rato Jatun Juntapi kajkunaman willamoj kanku. Jatun Juntapi kajkunataj ajinapuni kasqanta reparaytawan, mosoj killa qallarinanta willaj kanku. Cielo phuyuykusqa kasqanrayku  chay qhawajkuna mana killata rikuyta atejtinkurí, ¿imatá ruwaj kanku? Chay killa 30 diasniyoj kananta nej kanku, chaymantaraj mosoj killa qallarinanta.

Misná libro sutʼinchasqanman jina Jatun Juntamanta kajkuna mosoj killa qallarinanta nisqankuta runas yachanankupajqa, Olivos orqopi Jerusalén qayllapi ninata japʼichej kanku. Israelpa waj lomasninpipis ninata japʼichillajtaj kanku. Aswan qhepamantaj runasta kachaj kanku chayta willamunankupaj. Ajinamanta Jerusalenpi, waj lugarespipis judiosqa yachaj kanku mosoj killa qallarisqanta. Chayta yachaytawantaj tukuyninku kikin fechapi fiestasninkuta ruwayta atej kanku.

Kay yachaqanapi kaj recuadrota qhawarispa astawan rejsirisun hebreospa killasninkuta, fiestasninkuta, sapa killa imaynachus tiempo kasqantapis.