Ir al contenido

Ir al índice

Leejkunaj tapuyninku

Leejkunaj tapuyninku

¿Maykʼajmantapachataj Diospa llajtan llulla religionpa atiyninpi karqa?

Kay 100-200 watas chaynejmantapacha 1919 watakama. ¿Imaraykutaj kunan waj jinamanta kayta entiendenchej?

Tukuy ima pasasqan rikuchin 1919 watapi ajllasqa cristianos llulla religionmanta kacharichisqa kasqankuta, chantá llimphuchasqa congregacionman yaykusqankuta. Kaypi tʼukuriy, 1914 watapi Diospa gobiernon cielopi kamachiyta qallarisqantawan, Diospa llajtanqa pruebaman churasqa karqa, pisimanta pisitaj llimphuchasqa (Mal. 3:1-4). * Chantá 1919 watapi Jesús ‘allin kamachi yuyayniyojta’ churarqa, Diospa llimphuchasqa llajtanman maychus “horampi mikhunata jaywanampaj” (Mat. 24:45-47). Kay 1919 watallapitaj Diospa llajtanqa llulla religionmanta kacharichisqa karqa (Apo. 18:4). Chantá, ¿maykʼajtaj Diospa llajtan llulla religionpa atiyninpi rikhurerqa?

Ñaupaj wataspi nej kanchej, 1918 watamantapacha Diospa llajtan llulla religionpa atiyninpi pisi tiempollata kasqanta. La Atalaya del 15 de marzo de 1992 revista sutʼincharqa: “Imaynatachus israelitas Babiloniaman esclavos kanankupaj apasqa karqanku, ajinallatataj 1918 watamantapacha Diospa llajtan llulla religionpa atiyninpi karqa”, nispa. Chaywanpis astawan estudiakusqanman jina, Diospa llajtanqa mana 1918 watallamantachu llulla religionpa atiyninpi karqa, manaqa aswan ñaupajmantaña.

Profeta Ezequielqa, kay Ezequiel 37:1-14 versiculospi Diospa llajtan esclavos kanankupaj apasqa kanankuta, aswan qhepamantaj kacharichisqa kanankuta nerqa. Ezequielqa mosqoypi jina uj valleta tulluswan juntʼata rikorqa. Jehovataj nerqa: “Kay tukuy tullusqa Israel ayllu kashan”, nispa. Kayta nispaqa Israelmantapuni parlasharqa, jinallataj “Diospa nacionnin Israel[mantapis]”, pikunachus ajllasqa cristianos kanku (Gál. 6:16; Hech. 3:21). Ezequielqa rikorqa chay tullus kausarisqankuta, chantá may ashkha soldados jina kasqankuta. Kaytaj rikucherqa 1919 watapi imaynatachus Diospa llajtan llulla religionmanta kacharichikusqanta. Chantá, ¿imaynatá kay profecía rikuchin Diospa llajtan ashkha tiempota llulla religionpa atiyninpi kasqanta?

Iskaynejmanta. Uj kaj, Ezequiel nerqa chay tullus “allin chʼaki” kasqanta (Eze. 37:2, 11). Chaytaj rikuchin chay runasqa ashkha watastaña wañusqa kasqankuta. Iskay kaj, Ezequielqa rikorqa wañusqas pisimanta pisi kausayta qallarisqankuta, nitaj ujllapichu. Uyarerqataj “uj sonayta [...], chaytaj tulluspa takarakusqasnin karqa. Tullusrí tantaykukorqanku sapa uj tullusninkuwankama. Chay tullustaj ankuchakorqanku, aychachakorqanku, qarachakorqankutaj; [...] paykunamantaj kawsay samay yaykorqa. Chantá paykuna kawsarerqanku”. Kausarejkunamantaj Jehová jallpʼata qorqa, chaypi kausanankupaj. Tukuy chaytaj mana uj ratopichu karqa (Eze. 37:7-10, 14).

Ezequiel nisqanman jina israelitasqa esclavos ashkha watasta karqanku. Chaytaj qallarerqa 740 watapi Jesús niraj jamushajtin (J.n.j). Chay watapeqa Israelmanta chunka ayllusta jallpʼasninkuta saqecherqanku. Iskay puchoj ayllustataj 607 watapi Jesús niraj jamushajtin jallpʼasninkuta saqecherqanku, chay watapitaj Jerusalenta Babilonios chinkacherqanku. Kay 537 watapitaj Jesús niraj jamushajtin niña esclavoschu karqanku. Uj chhika judiostaj watejmanta templota ruwanankupaj, Jehovata yupaychanankupaj ima Jerusalenman kuterqanku.

Tukuy kaytaj rikuchin ajllasqa cristianos llulla religionpa atiyninpi ashkha tiempota kasqankuta, nitaj 1918 watamanta 1919 watakamallachu. Jesuspis kaymanta parlaspa nerqa cizaña qhorawan, trigowan khuska wiñanankuta, nisunman llulla cristianoswan, “janaj pacha reinoj wawasnin[wan]” (Mat. 13:36-43). Chay tiempopitaj cheqa cristianosqa pisilla karqanku. Imajtinchus cristiano nichikojkuna ashkha llulla yachachiykunata japʼikorqanku, Diospa contranpitaj oqharikorqanku. Chayrayku nisunman Diospa llajtan llulla religionpa atiyninpi kasqanta. Chayqa qallarerqa 100-200 watas chaynejpi, Diospa mana rikukoj templon kay qhepa pʼunchaykunapi llimphuchasqa kashajtintaj tukukorqa (Hech. 20:29, 30; 2 Tes. 2:3, 6; 1 Juan 2:18, 19).

Chay wataspi iglesiasta kamachejkuna, gobiernos ima, tukuyta munayninkuman jina apaykachayta munaj kanku. Sutʼincharinapaj, mana saqejchu kanku runas Bibliayoj kanankuta, nitaj entiendesqanku parlaypi leenankutapis. Wakin runastaqa Bibliata leesqankurayku enqhaykuspa wañucherqanku. Iglesiapi llullata yachachikusqanta nejkunatataj mayta ñakʼaricherqanku. Chay wataspeqa Diosmanta ni pí yachakuyta atillarqachu, nitaj wajkunaman yachachiytapis.

Ezequiel mosqoypi jina rikusqanmantaqa, Diospa llajtan pisimanta pisi kausayta qallarisqanta, llulla religionmanta kacharichisqa kasqanta ima yachakullanchejtaj. Chantá, ¿maykʼajtaj kay qallarerqa? ¿Imaynatataj? Ezequielpa rikusqanpeqa “tulluspa takarakusqasnin” uyarikorqa. Kaytaj karqa qhepa pʼunchaykuna qallarinanpaj ashkha watas faltashajtin. Chay wataspeqa llulla yachachiykuna juntʼa kashajtinpis, wakin runasqa Bibliaj yachachisqanta yachakuyta, Diostataj yupaychayta ima munarqanku. Paykunaqa Bibliata estudiaj kanku, yachakusqankuta wajkunaman willanankupajtaj mayta kallpachakoj kanku. Wakintaj Bibliata waj parlaykunaman tijrachinankupaj mayta kallpachakorqanku.

Kay 1900 wata qayllata tullusqa aychachakushanmanpis, qarachakushanmanpis jina karqa. Charles Taze Russell, amigosnin ima mayta kallpachakorqanku Bibliaj yachachiyninta entiendenankupaj, Jehovata sirvinankupaj ima. Chantapis wajkunata yanapaj kanku Bibliata entiendenankupaj kay revistawan, waj publicacioneswan ima. Diospa llajtanpi kajkunaj creeyninkuta kallpachanankupajtaj 1914 watapi “Foto-Drama de la Creación” nisqa, 1917 watapitaj ‘El misterio terminado’ (The Finished Mystery) nisqa libro orqhokorqa. Kay 1919 watapitaj Diospa llajtanqa kausaytapis, uj mosoj jallpʼatapis japʼinman jina karqa. Chay kutimantapachataj, kay Jallpʼapi wiñaypaj kausakuyta suyakojkuna ajllasqa cristianosman ujchaykukorqanku. Tukuyninkutaj Jehovata yupaychanku, “manchay ashkha soldados jina[taj]” kanku (Eze. 37:10; Zac. 8:20-23). *

Sutʼita rikunchej Diospa llajtan 100-200 watasmantapacha llulla religionpa atiyninpi kasqanta. Chay tiempopitaj ashkha runas llulla yachachiykunata japʼikuspa Diospa contranpi oqharikorqanku. Ashkha watasta Jehovata mana sirviyta atikullarqachu, imaynatachus israelitas esclavos kashaspa Diosta mana sirviyta aterqankuchu, ajinata. Kunantaj Bibliaj nisqanta tukuyman willakushan. May kusisqa kashanchej kay tiempopi kausasqanchejmanta. Imajtinchus “yachayniyoj runasqa cielo jina lliphipirenqanku”. Kunanqa ashkhas “llimphuchasqas”, “allinchasqastaj” kayta atinku, jinallataj Diosta yupaychaytapis (Dan. 12:3, 10).

Satanás, Jesusta juchaman urmachiyta munashaspa, ¿templomanchu pusarqa chayri mosqoypi jinallachu templota rikucherqa?

Mana nisunmanchu templomanpuni pusasqanta chayri uj mosqoypi jinalla chayta rikuchisqanta. Wakin kutisqa publicacionesninchejpi nikorqa ichapis temploman pusasqanta chayri uj mosqoypi jinalla chayta rikuchisqanta.

Biblia imatachus nisqanta qhawarinachej. Apóstol Mateoqa Dios yuyaychasqanman jina Evangelionpi qhelqarqa: “Chaymanta, Kuraj Supayqa Jerusalén llajtamanñataj Jesusta pusaspa, Temploj [perqa patanpi] rikhuricherqa”, nispa (Mat. 4:5). Lucastaj chaymanta parlaspa nerqa: “Chaymanta Kuraj Supayqa Jerusalén llajtaman Jesusta pusarqa, Templo patapi sayaykuchispataj, nerqa”, nispa (Luc. 4:9).

Ñaupaj wataspi publicacionesninchejpi sutʼinchakorqa Satanás, Jesusman uj mosqoypi jinalla templota rikuchisqanta. Sutʼincharinapaj, La Atalaya del 15 de julio de 1961 revista nerqa: “Jesusta juchaman urmachiyta munaspa Kuraj Supay imastachus ruwasqanmanta, wakin imasqa mosqoypi jinalla karqa. Sutʼincharinapaj, mana ni mayqen orqomantapis ‘tukuy kay pachantinpi kaj llajtasta, qhapaj kapuyninkutawan’ uj runaman rikuchiyta atikunmanchu. Chayrayku nisunman, Satanasqa mana cuerpopichu Jesusta Jerusalén llajtaman pusaytawan temploj perqa patanpi rikhurichisqanta. Imajtinchus chayta ruway mana necesitakorqachu Jesusta juchaman tanqananpaj”, nispa. Kay revista aswan qhepaman nerqa jina, Jesús Satanaspa nisqanta kasunman karqa chayqa, wañunman karqa.

Wakin runas nerqanku Jesús mana levitachu kasqanrayku temploj perqa patanman mana wichariyta atisqanta. Chayrayku yuyanku Satanasqa Jesusta juchaman urmachinanpaj mosqoypi jinalla temploman apasqanta, imaynatachus profeta Ezequelpis mosqoypi jina temploman apasqa karqa, ajinata (Eze. 8:3, 7-10; 11:1, 24; 37:1, 2).

Jesús temploman mosqoypi jinalla apasqa kajtenqa kay tapuykuna rikhurin:

  • Mosqoypi jinalla kajtin, ¿Jesús templomanta urmaykuyta atinmanchu karqa?

  • Waj kutispipis Satanasqa Jesusta juchaman urmachiyta munaspa rumistapuni tʼantaman tukuchinanta nerqa, chantapis Jesuswan yupaychachikuyta munarqa. Jina kajtin, ¿manachu kay kutipipis Satanás, Jesusta templomanpuni pusanman karqa?

Satanás, Jesusta temploj perqa patanmanpuni pusajtenqa kay tapuykuna rikhurin:

  • Jesús temploj patanpi sayaykuspa, ¿Leypa nisqantachu pʼakerqa?

  • ¿Imaynatataj Jesús chʼinnejmanta Jerusalenman chayarqa?

Kayta sumajta estudiayqa, kay iskay tapuykunaman kutichinapaj yanapawasun.

“Templo” nisqa palabramanta profesor Donald Carson nin: “Mateo, Lucas librospi chay palabraqa tukuynin templomanta parlashan, manataj temploj aswan santo kaj cheqanmantachu”, nispa. Jesustaj mana temploj aswan santo nisqa cheqaj patanpipunichu sayaykunman karqa. Sutʼincharinapaj, ichapis Jesusqa inti llojsimuy ladoj ura ladonpi kaj temploj esquinanpi sayaykorqa. Chay lugarqa manchay alto, sayayninman 137 metrosniyoj jina karqa, imajtinchus chay ladopi Cedrón wayqʼo kasharqa. Chay esquinaqa runa sayananpaj jina karqa, perqawan muyuykusqataj. Josefo sutiyoj runa nisqanman jinaqa pillapis chay lugarmanta ura ladota qhawarispaqa umanta muyuchikunman karqa, imajtinchus manchay altopuni karqa. Jesusqa mana levitachu kaspapis chay lugarman wichariyta atinman karqa, nitaj imapis kanmanchu karqa.

¿Imaynatá Jesús chʼinnejpi kashaspa temploman apasqa kanman karqa? Chaytaqa mana sutʼitachu yachanchej. Bibliaqa mana niwanchejchu mashkha tiempotachus, chʼinnejmanta ima lugarninpichus Jesús juchaman tanqasqa kasqanta. Ashkha tiempopaj kajtinpis, Jesusqa ichá Jerusalenman chakipi rerqa. Bibliaqa mana ninchu Jesús chʼinnejllapipuni qhepakusqanta Satanás juchaman tanqashajtin, manaqa Jerusalenman apasqa kasqallanta nin.

Chantá, ¿ima nisunmantaj Satanás, Jesusman “tukuy kay pachantimpi kaj llajtasta, qhapaj kapuyninkutawan” rikuchisqanmanta? Yachanchej jina, ni mayqen orqomanta tukuy chay imas rikukunchu. Uj runaqa Jallpʼapi kaj ashkha lugaresmanta fotosta uj pantallapi rikuchiyta atin. Satanaspis ichá ajinaman rijchʼakojllatataj Jesusman “tukuy kay pachantimpi kaj llajtasta, qhapaj kapuyninkutawan” rikuchinman karqa. Jinata ruwajtinpis, “qonqorikuspa yupaycha[way]”, nispa Jesusman nisqanqa mana mosqoypi jinallachu karqa (Mat. 4:8, 9). Chayrayku nisunman Jesusta Temploj perqa patanman pusaytawanpuni urmaykunanta nisqanta. Imajtinchus mosqoypi jinalla kajtenqa Jesús chay patamantapacha phinkiykuspa mana imanakunmanchu karqa.

Qallariypi nerqanchej jina, mana niyta atisunmanchu imaynapunichus kay kasqanta. Ichapis Jesusqa Jerusalenman rerqa, temploj perqa patanpitaj sayaykorqa. Chaywanpis kayta sutʼita yachanchej, Satanasqa Jesusta juchaman urmachiytapuni munarqa, Jesustaj Satanás sapa kuti juchaman tanqajtin sumajta kuticherqa.

^ párrafo 1 Ezequiel 37:1-14; Apocalipsis 11:7-12 versiculosqa imachus 1919 watapi kasqanmanta parlan. Ezequiel libroqa rikuchin may chhika watasmanta Diospa llajtan 1919 watapi llulla religionmanta kacharichisqa kasqanta. Apocalipsis librotaj, 1919 watapi Diospa llajtanta ñaupajman apaj uj juchʼuy qotu ajllasqa cristianos Jehovata yupaychaypi watejmanta kausarisqankuta rikuchin. Kay hermanostaqa iglesiasta kamachejkuna, gobiernos ima Diosta yupaychajta uj tiempota mana saqerqankuchu.