Ir al contenido

Ir al índice

22 YACHAQANA

‘Santo Ñanpi’ purinallapuni

‘Santo Ñanpi’ purinallapuni

“Chaypeqa uj ñan kanqa, chay ñanqa Santo Ñan sutikonqa” (ISA. 35:8).

31 TAKIY Jehová Dioswan puriy

¿IMATÁ KAYPI YACHAKUSUN? a

1, 2. Babiloniapi tiyakoj judíos, ¿imatataj ajllananku karqa? (Esdras 1:2-4).

 JUDIOSQA 70 watastaña Babiloniapi presos kasharqanku, chayllapitaj nikorqa Babiloniamanta llojsipuspa llajtanku Israelman kutipuyta atisqankuta (Esdras 1:2-4 leey). Chaytaj karqa Jehová yanapasqanraykulla. ¿Imaraykú? Imaraykuchus babiloniosqa presosninkuta mana kacharipuyta yachajchu kanku (Isa. 14:4, 17). Babiloniaqa atipasqa karqa, chay mosoj gobiernotaj nerqa judíos llajtankuman kutipuyta atisqankuta. Chayraykutaj tukuy judiosqa, astawanraj tatasqa, ajllananku karqa Babiloniapi quedakuytachus chayri Jerusalenman ripuytachus. Ichapis wakinpajqa chayqa mana atikullarqachu. ¿Imarayku? Chayta qhawarina.

2 Wakin judiosqa manchay mayorcitosña karqanku. Chayrayku mana chay jina karuta viajayta atinkumanchu karqa. Babiloniapi tiyakoj judiosqa casi tukuyninku chaypiña nacekorqanku. Chayrayku paykunapajqa chaylla llajtanku karqa. Israel llajtatataj ñaupa tatasninkoj llajtankuta jinalla qhawaj kanku. Chantapis ichá wakin judiosqa Babiloniapi qhapajyaykorqanku. Ichapis chayrayku mana atillarqankuchu sumaj wasisninkuta chayri negociosninkuta saqepuyta, mana rejsisqanku llajtapitaj tiyakamuyta.

3. ¿Ima bendiciontataj japʼinkuman karqa jallpʼankuman kutipoj judíos?

3 Diosta kasukoj judiosqa yacharqanku imankuta saqepojtinkupis chayri imata ruwajtinkupis, Israelman kutipojtinkoqa ashkha bendicionestaraj japʼinankuta. Aswan sumaj bendiciontaj karqa Jehovallata yupaychasqanku. Babiloniapeqa 50 templosmanta astawanraj llulla diosesta yupaychanapaj karqa. Jinapis Jehová Diosta yupaychanapajqa ni uj templollapis karqachu. Nillataj karqachu altar, nitaj sacerdotespis. Chayrayku israelitasqa Moisespa Leynin nisqanman jina mana ofrendasta jaywayta aterqankuchu. Chantapis Jehovata yupaychaj judiosmantaqa, aswan ashkha karqanku llulla diosesta yupaychaj runas. Chayrayku Jehovata manchachikoj may chhika judiosqa, llajtankuman kutipuyta mayta munasharqanku, Jehovallata watejmanta yupaychanankupaj.

4. ¿Imatá Jehová judiosman nerqa?

4 Judíos Babiloniamanta Israelman kutipunankoqa tawa killas puriy karqa, manataj atikunanpaj jinallachu karqa. Jinapis Jehovaqa nerqa ñanninkuta pichananta. Isaías qhelqarqa: “¡Jehová Diospa ñanninta pichaychej! Diosninchejpaj cheqan ñanta chʼinnejpi ruwaychej. […] Lomarara jallpʼasqa pampachasqa kanan tiyan, meqʼa meqʼa jallpʼasqa pampallaña kanan tiyan”, nispa (Isa. 40:3, 4). Chayqa judiospaj uj bendición karqa. Paykunaqa cheqan ñanta, pampa ñanta riyta atillankuman karqa, manañataj wayqʼosta, orqosta wicharinankuchu karqa. Chantapis aswan usqhayta, kusisqataj chayanapaj jina karqa.

5. Babiloniamanta Israelman rej ñan, ¿ima sutiyojtaj karqa?

5 Kay tiempopi ashkha ñankunasqa sutisniyoj, wakintaj numerosniyoj kanku. Isaías parlarqa chay ñanpis uj sutiyoj karqa. Bibliaqa nin: “Chaypeqa uj ñan kanqa, chay ñanqa Santo Ñan sutikonqa. Chʼichipaj qhawasqa runaqa mana chayninta purenqachu”, nispa (Isa. 35:8). Chay, ¿ima niytá munarqa jaqay tiempopi israelitaspaj? Noqanchejpajrí, ¿ima niytá munallantaj?

“SANTO ÑAN”: ÑAUPA TIEMPOPI, KAY TIEMPOPIPIS

6. ¿Imaraykutaj “Santo Ñan” nispa sutichakorqa Israelman rej ñanta?

6 “Santo Ñan” suteqa may kʼachitu suti uj ñanpaj, ¿icharí? ¿Imaraykutaj kay ñanta “Santo Ñan” nispa sutichakorqa? Imaraykuchus Israelpeqa mana tiyakunkumanchu karqa “chʼichipaj qhawasqa” runasqa: nisunman khuchichakojkuna, waj diosesta yupaychajkuna chayri waj millay juchasta ruwajkuna. Israelman kutipoj judiosqa ‘Diosninkupaj tʼaqasqa nacionman’ tukunanku karqa (Deu. 7:6). Chay niyta munarqachu, ¿Babiloniamanta kutinpoj judíos Diospa ñaupaqenpi tukuy imata allinta ruwashasqankuta? Mana. Paykunaqa Jehovata kusichinankupaj wakin imaspi cambiananku karqa.

7. Wakin judíos, ¿imaspitaj cambiananku karqa? Sutʼinchariy.

7 Nerqanchej jina, ashkha judíos Babiloniapiña nacekorqanku. Paykunamanta ashkhastaj babilonios jinasina piensayta qallarerqanku, millay kausayniyojtaj karqanku. Ñaupaj kaj grupo judíos Israelman kutipusqankumanta 69 watasninman jina, Esdrasqa yacharqa wakin judíos waj llajtayoj warmiswan casaraykusqankuta (Éxo. 34:15, 16; Esd. 9:1, 2). Watasninmantaj kamachej Nehemiasqa mayta tʼukorqa, chay judiospa wawasnin mana hebreota parlayta yachasqankumanta (Deu. 6:6, 7; Neh. 13:23, 24). ¿Imaynatá chay wawas Jehovata munakunkuman karqa, paytataj yupaychayta atinkuman karqa mana hebreota parlayta yachaspari? Diospa Palabranqa hebreopi qhelqasqa karqa (Esd. 10:3, 44). Arí, chay judiosqa ashkha imaspi cambiananku karqa. Israelpi tiyakuspataj cambiayta atillankuman karqa. Imajtinchus chaypeqa Jehovallata yupaychay pisimanta pisi sayarichisqa kasharqa (Neh. 8:8, 9).

1919 watamantapacha may chhika qharis, warmis, wawas ima Jatun Babiloniamanta llojsipunku, ‘Santo Ñantataj’ puriyta qallarinku (8 parrafota qhawariy).

8. Noqanchejrí, ¿chay ‘Santo Ñanpi’ purishallanchejtajchu? (Tapapi dibujota qhawariy).

8 Ichapis wakinkuna ninku: “Judiosman imachus pasasqanqa may tʼukunapaj jina karqa. Noqanchejrí, ¿chay ñanllapitajchu kashanchej?”, nispa. Arí, noqanchejpis chay ‘Santo Ñanpipis’ purishasunman jina kashanchej. Chay ñanpi kasqanchejrayku kunan tiempopi Jehovata yupaychayta atinchej llajtan ukhupi. Aswan qhepamantaj Diospa Gobiernonpi ashkha bendicionesta japʼisun. Chayrayku ajllasqa cristianospis ‘waj ovejasmanta’ kajkunapis, chay ñanllapipuni kananchej tiyan (Juan 10:16). b 1919 watamantapacha may chhika qharis, warmis, wawas ima, Jatun Babiloniamanta llojsipunku, nisunman llulla religionesmanta, kay santo ñanpitaj purishanku. Qanpis chay ñanpi purishanki. Chay ñan kicharikusqanqa 100 watas jinaña kashan. Jinapis chay ñantaqa ashkha watas ñaupajtaña wakichikuyta qallarikorqa.

ÑANTA WAKICHINKU

9. Isaías 57:14 nisqanman jina, ¿imaynatá Jehová ‘Santo Ñanta’ wakicherqa?

9 Judíos Babiloniamanta kutinpunankupajqa, Jehová ñanninkuta pichachiporqa (Isaías 57:14 leey). Kunan tiempopirí, ¿‘Santo Ñanta’ pichachillarqatajchu? Arí. Ashkha watas ñaupajta niraj 1919 wata kashajtin, Jehovaqa payta respetaj runaswan chay ñanta pichachiyta qallarerqa Jatun Babiloniamanta runas llojsipunankupaj (Isaías 40:3, kikinchay). Paykunaqa wakin imasta ruwarqanku ñanta wakichinankupaj, ajinamanta aswan qhepaman allin sonqoyoj runas Jatun Babiloniamanta llojsipuyta atinankupaj, Diospa llajtanmantaj yaykunankupaj. Chaypeqa Jehovallata yupaychay watejmanta sayarichisqa kashan. Kunantaj qhawarina imastachus ruwakusqanta ñanta wakichikunanpaj.

Ashkha watas ñaupajta Jehovaqa payta respetaj runaswan ʼSanto Ñantaʼ wakichicherqa, runas Jatun Babiloniamanta llojsipunankupaj (10, 11 parrafosta qhawariy).

10, 11. Biblia imprimikusqan, traducikusqan ima, ¿imaynatá yanaparqa runas Jehovamanta yachakunankupaj? (Dibujotawan qhawariy).

10 Imprimikusqan. 1450 watas chaynejkama Bibliataqa makiwan copiaj kanku. Chaypajqa ashkha tiempo necesitakoj. Chayrayku Bibliasqa pisilla kaj, may valesqastaj. Jinapis maquinaswan imprimikuyta qallarikojtin, aswan ashkha Biblias karqa, aswan ashkha runasmantaj chayarqa.

11 Traducción. Bibliaqa ashkha watasta latín parlayllapi astawan karqa. Chay parlaytataj letrayoj runaslla astawan entiendej kanku. Jinapis impriminapaj aswan máquinas rikhurisqanrayku, Diosta respetaj runasqa mayta kallpachakorqanku Bibliata tukuy runaspa parlayninkuman traducinankupaj. Ajinamanta Diospa Palabranta leejkunaqa, kikinchayta atinkuman karqa iglesiaspi yachachikusqanwan Bibliaj yachachisqanwan kikinchus manachus kasqanta.

Diosta respetaj runas ʼSanto Ñantaʼ wakicherqanku runas Jatun Babiloniamanta llojsipunankupaj (12 al 14 parrafosta qhawariy). c

12, 13. Jaqay 1835, 1837, 1842 watas chaynejpi imaynatachus wakin runas religionespa llulla yachachiykunasninta sutʼiman orqhosqankumanta sutʼinchariy.

12 Bibliata estudianapaj yanapas. Wakin runasqa Bibliata sumajta estudiaj kanku, leespataj ashkhata yachakoj kanku. Chay yachakusqankutataj wajkunaman yachachej kanku. Chaytaj religionta kamachejkunata mayta phiñacherqa. Por ejemplo 1835 wata chaynejpi, kʼacha sonqoyoj ashkha runasqa tratadosta, folletosta ima orqhoyta qallarerqanku. Chaywantaj sutʼita reparacherqanku iglesiaspi llulla yachachiykunata yachachishasqankuta.

13 1835 wata chaynejpi, Diosta manchachikoj runa Henry Grew sutiyoj uj folletota orqhorqa. Chay folletoqa parlarqa wañusqaswan imachus kasqanmanta. Payqa Bibliawan yachacherqa mana jaykʼaj wañoj cuerpotaqa Dioslla qoyta atiwasqanchejta, manataj chaywanchu nacesqanchejta. Ashkha iglesiastaj mana jinatachu yachachej kanku. 1837 watapitaj, pastor George Storrs chay folletota trenpi viajashaspa tarikorqa. Chay folletota leespataj, sutʼita repararqa Bibliamanta uj cheqa yachachiyta tarisqanta. Chaytataj wajkunamanpis willarerqa. 1842 watapitaj “Sajra runasrí, ¿mana jaykʼaj wañoj cuerpoyojchu kanku?” nisqa titulowan ashkha discursosta qorqa. George Storrsmantaqa Charles Taze Russell joven mayta yachakorqa.

14. Hermanonchej Russell, compañerosnin ima, ¿imaynatá yanapachikorqanku ‘Santo Ñanpi’ imastachus kʼacha runas aswan ñaupajta ruwasqankuwan? (Dibujotawan qhawariy).

14 Hermanonchej Russell, compañerosnin ima, ¿imaynatá yanapachikorqanku ‘Santo Ñanpi’ imastachus kʼacha runas aswan ñaupajta ruwasqankuwan? Chay tiempopajqa karqaña diccionarios, concordancias, Bibliamanta ashkha traducciones ima. Ajinamanta paykunaqa Bibliata estudiashaspa chay imaswan yanapachikoj kanku. Chantapis yanapachikullarqankutaj imastachus Henry Grew, George Storrs, wajkuna ima estudiashaspa tarisqankuwan. Chantapis hermanonchej Russell, compañerosnin ima, ‘Santo Ñanpi’ ashkha imasta ruwarqanku. Paykunaqa Bibliamanta parlaj ashkha librosta, tratadosta ima orqhorqanku.

15. ¿Imastaj pasarqa 1919 watapi?

15 Kay 1919 watapi Diospa llajtanqa niña Jatun Babiloniaj makinpichu karqa. Chay watapi “allin kamachi yuyayniyoj” maychus tiemponpi rikhurerqa, yanapananpaj allin sonqoyoj runasta ‘Santo Ñanpi’ puriyta qallarinankupaj (Mat. 24:45-47). Chay ñanta sumajta wakichikusqanrayku, ashkha runas chay ñanta puriyta qallarerqanku. Paykunaqa Jehovamanta astawan yachakorqanku, imastachus ruwayta munasqanmantapis (Pro. 4:18). Chantapis Diosta kusichinankupaj kausayninkupi wakin imaspi cambiarqanku. Chaywanpis Jehovaqa pisimanta pisi cambianankuta suyarqa, llajtantapis watas pasasqanman jina llimphucharqa (“ Jehovaqa llajtanta pisimanta pisi llimphuchan” nisqa recuadrota qhawariy). Maytachá kusikusun tukuy ima ruwasqanchejwan Diosninchejta kusichispa (Col. 1:10).

‘SANTO ÑANQA’ KICHASQALLAPUNIRAJ KASHAN

16. Jaqay 1919 watamantapacha, ¿imaynatá ‘Santo Ñanta’ allinchakorqa? (Isaías 48:17; 60:17).

16 Uj ñan purinapaj jinallapuni kananpajqa, allinchasqa kanan tiyan. 1919 watamantapacha ‘Santo Ñanta’ allinchakorqa. Ajinamanta ashkha runas Jatun Babiloniamanta llojsipuspa chay ñanta rinankupaj. Chay tiempopi recién churasqa allin kamachi yuyayniyojqa chay rato llankʼaj churakorqa. 1921 watapitaj El Arpa de Dios nisqa librota orqhorqanku, chaywan runasta yachachinankupaj Bibliamanta cheqa yachachiykunata. Chay librotaqa casi 6 millonesta jinapuni orqhokorqa 36 idiomaspi, chaytataj runasman jaywakorqa. Ashkha runastaj chay librowan Diosmanta yachakorqanku. Kunallanraj Wiñaypaj kusisqa kausakuy nisqa libro llojsimun. Chay librotaj may sumajpuni kashan runasman Bibliamanta yachachinapaj. Jehovaqa llajtannejta kay tiempopi yachachishallawanchejpuni. Chaytaj yanapawanchej ‘Santo Ñanpi’ purinallapajpuni (Isaías 48:17; 60:17 leey).

17, 18. ¿Maypitaj ‘Santo Ñan’ tukukun?

17 Pillapis Bibliamanta yachakuyta qallarejtenqa, ‘Santo Ñanpi’ puriyta qallarin. Wakin runasqa chay ñanta uj chhikallanta purinku. Imaraykuchus chay ñanmanta llojsipunku. Wakintaj chay ñanta rillaytapuni munanku tukukuyninman chayanankukama. Jinapis, ¿maypí chay ñan tukukun?

18 Cielopi kausakuyta suyakojkunapajqa chay ‘Santo Ñanqa’, ‘Diospa paraisonman’ apan, chaytaj cielopi kashan (Apo. 2:7). Kay jallpʼapi kausakuyta suyakojkunapajtaj chay ñanqa apan manaña pantaj runas kayman, chaytaj Cristo waranqa watasta kamachiyta tukojtin kanqa. Chay ñanpi purishanchej chayqa, amapuni qhepata qhawarinachu, astawanqa ñaupajllamanpuni rina paraisoman chayanakama. Tukuy chay ñanta rejkuna, “allillanta viajarqonachej”.

24 TAKIY Jehová Diospa orqonman jamuychej

a Jehovaqa Babiloniamanta Israelman rej ñanta “Santo Ñan” nispa suticharqa. Kay tiempomanta kamachisninpajpis, ¿Jehová uj ñanta wakichillarqatajchu? Arí, 1919 watamantapacha may chhika runas Jatun Babiloniamanta llojsipuspa, ‘Santo Ñanta’ puriyta qallarerqanku. Tukuypis tukukuykama chay ñanta rinallanchejpuni tiyan.

c DIBUJO: Hermano Russellwan compañerosninwanqa Bibliata entiendenankupaj yanapachikorqanku ima publicacionestachus wajkuna ñaupajta orqhorqanku chaykunawan.