Ir al contenido

Ir al índice

22 YACHAQANA

127 TAKIY ¿Imayna runataj kanay tiyan?

¿Imatá ruwasunman noviazgopi allin rinawanchejpaj?

¿Imatá ruwasunman noviazgopi allin rinawanchejpaj?

“Kʼachita kasqaykichejqa rikukuchun sonqoykichejpi imaynachus kasqaykichejpi. […] Diosqa chaytamin may valorniyojpaj qhawan” (1 PED. 3:4).

TEMA

¿Imatá parejas ruwankuman noviazgonkupi allin rinanpaj? Chanta, ¿imaynatá congregacionmanta hermanos paykunata yanaparinkuman?

1, 2. ¿Imatá wakinkuna ninku noviazgomanta?

 NOVIAYQA may kʼachitu kanman, may kusiytaj. Piwanpis llojsishanki chayqa, noviazgoykichejpi allin risunaykichejtachá munankichej. Tukuy parejaspis chayta munanku. Etiopiamanta Tiina a sutiyoj hermana nin: “May kusiypuni noqapaj karqa qosaywan noqawan noviashajtiyku. Noviashaspaqa aswan importante imasmanta parlarej kayku, asirikojtaj kayku. May sumajpuni karqa payta rejsisqayqa. Payqa maytapuni munakuwarqa, noqapis ajinallatataj munakorqani”, nispa.

2 Países Bajosmanta Alessio sutiyoj hermano nillantaj: “Warmiytaqa noviashaspa astawan rejserqani, chaytaj mayta kusichiwarqa. Chaywanpis wakin mana allin imitas karqapuni”, nispa. Kay yachaqanapeqa noviashajtinku wakin mana allin imitas kananmanta parlarisun, imaynatachus Biblia noviazgonkupi allin rinanpaj yanapananmantapis. Parlarillasuntaj imaynatachus congregacionmanta hermanos paykunata yanaparinankumanta.

¿IMAPAJTAJ NOVIAZGO YANAPAKUN?

3. ¿Imata ruwanapajtaj noviazgo yanapakun? (Proverbios 20:25).

3 Noviayqa may kʼachitupuni, chaywanpis mana pujllakuy jinallachu. Casarakuypi yuyaspapuni noviaytaqa qallarinchej. Casarakusqanku diataj noviosqa Jehovaj ñaupaqenpi ninku kausashaspaqa munanakunankuta, respetanakunankutataj. Niraj chayta nishaspa chayri niraj waj imata ruwanata nishaspa, allintaraj piensarinanchej tiyan (Proverbios 20:25 leey). Noviazgoqa iskayninkuta yanapan sumajta rejsinakunankupaj, allintataj ajllanankupaj. Wakin kuteqa casarakuyta ajllankuman, wakin kutitaj noviazgota tukuchapuyta. Manaña novianankuta nejtinkutaj, chayqa mana niyta munanchu noviazgonkupi mana allinchu risqanta, manachayqa allinta ajllanankupaj yanaparqa. Chaypajpuni noviazgoqa.

4. ¿Imaraykutaj sumajta entiendenanchej tiyan imapajchus noviazgo kasqanta?

4 ¿Imaraykutaj sumajta entiendenanchej tiyan imapajchus noviazgo kasqanta? Uj soltero chayta sumajta entiendenqa chayqa, ni jaykʼaj llojsenqachu piwanchus mana casarakuyta munanchu chaywanqa. Chaywanpis mana solterosllachu sumajta entiendenanku tiyan imapajchus noviazgo kasqanta, manachayqa tukuyninchej chayta entiendenanchej tiyan. Wakenqa yuyanku noviajkunaqa casarakunankupuni kasqanta. ¿Imaraykutaj ajinata yuyasqanku solterospaj mana allinchu kanman? Estados Unidosmanta Melissa sutiyoj soltera hermana nin: “Wakin hermanosqa noviashanku chaykunata anchatañataj matʼinku. Chayrayku wakin parejasqa mana allinchu kashaspapis khuskallapuni kanku. Wakintajrí mana noviayta munankuchu ni piwan matʼichikunankupaj”, nispa.

SUMAJTA REJSINAKUYCHEJ

5, 6. Noviajkuna, ¿imastataj yachanankupuni tiyan parejankumanta? (1 Pedro 3:4).

5 Piwanpis noviashanki chay, ¿imaynamantá yachawaj paywan casarakunaykitachus manachus? Sumajta payta rejsiy. Niraj noviayta qallarishaspa wakin imasta paymanta yacharqankiñachá. Chaywanpis noviashaspaqa sumajta yachanayki tiyan ‘sonqonpi imaynachus kasqanta’ (1 Pedro 3:4 leey). Chaypajqa yachanayki tiyan mashkhatachus Jehovata munakusqanta, imayna runachus kasqanta, imatachus yuyasqantapis. Pisimanta pisi kay tapuykunaman kutichiyta atinayki tiyan: “¿Sumaj qosachu, sumaj warmichu kanqa? ¿Noqapaj jinapunichu?” (Pro. 31:26, 27, 30; Efe. 5:33; 1 Tim. 5:8). “¿Purajmanta munanakuyta, yanapanakuyta ima atisqaykuchu? ¿Mana allin kaykunasninwan kausayta atillasajchu?”, nispa (Rom. 3:23). b Kayta amapuni qonqakuychu: Mana kikisitunpunichu kanaykichej tiyan, wakin kuteqa imachus payman gustasqanman jina ruwanayki tiyan, paypis kikillantataj ruwanan tiyan. Chay aswan sumajqa.

6 ¿Imastawantaj yachanayki tiyan noviashaspa? Niraj sonqoykita anchata suwachikushaspa, aswan importante imasmanta parlariychejpuni. Por ejemplo, imastachus kausayniykichejpi ruwayta munasqaykichejmanta parlariychej. Ima onqoyniyojpis kankichej chayqa, chaymantapis parlarillaychejtaj, jinallataj qolqemanta, imaschus ñaupajta pasasusqaykichejmantapis. Mana qallariymantapachapunichu chay imasmanta parlarinaykichej tiyan (Juan 16:12, kikinchay). Wakin imasmanta manaraj parlayta munankichu chayqa, chayta sutʼita payman niy. Chaywanpis payqa yachananpuni tiyan chay imasta, qanwan casarakunantachus manachus ajllananpaj. Chayrayku chay imasmanta parlarinaykichejpuni tiyan.

7. Noviajkuna, ¿imasta ruwaspataj aswan sumajta rejsinakunkuman? (“ Mana kikin lugarpichu tiyakojtinku” nisqa recuadrota qhawariy; fotostawan qhawariy).

7 ¿Imataj yanapasunkiman parejaykita sumajta rejsinaykipaj? Sutʼisituta parlanayki tiyan, ni imata pakaspa. Chantapis payta tapurinayki tiyan, sumajtataj uyarinayki tiyan (Pro. 20:5; Sant. 1:19). Parlarikuyta atinaykichejpaj jina imatapis ruwawajchej. Ichapis khuska mikhurikoj riwajchej, runas tiyan chaykunaspi pasearej riwajchej, khuskataj predicawajchej. Chantapis aswan sumajta rejsinakuwajchej amigosniykichejwan, familiaykichejwan ima kaspa. Chantapis wakin imasta khuska ruwawajchej chaypi rejsinakunaykichejpaj, imaynachus ashkha ukhupi kasqanta reparanaykipajtaj wajkunawan arreglitosta ruwawaj. Países Bajosmanta Albert chayta ruwarqa Aliciawan rejsinakushaspa. Pay nin: “Wakin imasta ruwaj kayku purajmanta sumajta rejsinakunaykupaj. Wakin kuteqa khuska waykʼoj kayku, chayri wasipi ruwanasta ruwaj kayku. Ajinamanta repararqayku ima kʼacha kaykunasniyojchus kasqaykuta, imaspichus pantasqaykutapis”, nispa.

Noviosqa aswan sumajta rejsinakunankupaj, parlarikuyta atinankupaj jina imatapis ruwananku tiyan (7, 8 parrafosta qhawariy).


8. ¿Imaspitaj khuska estudiay noviosta yanapan?

8 Parejaykita aswan sumajta rejsiyta atillankitaj paywan khuska Bibliata estudiaspa. Casarakunkichej chayqa tiempochakunaykichej kanqa familiapi Diosta yupaychanaykichejpaj, ajinamanta matrimonioykichejpi Dios yanapasunaykichejpaj (Ecl. 4:12). Chayrayku kunanña tiempota orqhokunaykichej tiyan khuska Bibliata estudianaykichejpaj. Noviajkunaqa manaraj uj familiachu kanku, noviotaj manaraj novianpa umanchu. Chaywanpis kunanmantaña khuska estudiayman yachaykukonqanku chayqa, reparayta atenqanku mashkhatachus sapa ujninku Jehovata munakusqankuta. Estados Unidosmanta uj qhariwarmi, Maxwan Laysawan ninku imaynasmantachus khuska estudiay paykunata yanapallasqantataj. Max nin: “Noviayta qallarisqaykumantapacha publicacionesninchejpi estudiarqayku noviazgomanta, casado kausaymanta, familiamantapis. Chayta ruwasqaykurayku ashkha importante imasmanta parlariyta aterqayku, jinallamantaqa mana atiykumanchu karqa chay imasmanta parlariyta”, nispa.

¿IMASPIWÁN TʼUKURINANKU TIYAN?

9. Noviashasqankuta pikunamanchus willarinankupaj, ¿imaspitaj piensarinanku tiyan?

9 ¿Pikunamán willariwajchej noviashasqaykichejta? Pikunamanchus willarinaykichejqa qankunamantaña. Kunallanraj noviayta qallarerqankichej chayqa, ichapis munankichej wakinkunallamanraj willariyta (Pro. 17:27). Ajinamanta ama anchata tapuykachasunaykichejpaj, nitaj matʼisunaykichejpaj. Mana ni piman willankichejchu chaytaj, ni pi yachananta munasqaykichejrayku wajkunamanta karunchakuwajchej. Sapallaykichejpi tinkuyta munaspataj ichapis pantayman urmawajchej. Chayrayku allinpuni kanman wakillanmanpis willarinaykichej, pikunachus yanaparisunkichejman, sumajtataj yuyaycharisunkichejman chaykunaman. Paykuna kankuman wakin familiaresniykichej, congregacionmanta wiñay tukusqa amigosniykichej chayri ancianos (Pro. 15:22).

10. ¿Imatataj ruwawajchej noviazgoykichej llimphu kananpaj? (Proverbios 22:3).

10 ¿Imataj yanapasunkichejman noviazgoykichej llimphu kananpaj? Munakuyniykichej astawan wiñasqanman jina, purajmanta astawan gustanakunkichej. Chaywanpis nichá munawajchejchu Jehovata llakichinaykichejpaj jina imatapis ruwayta (1 Cor. 6:18). Chayrayku amapuni khuchichakuy imasmanta parlaychejchu, ama sapallaykichej kaychejchu, nitaj ashkhata tomaychejchu (Efe. 5:3). Chaykunaqa qhariwarmi jina puñuykuyta astawan munanaykichejpaj tanqasunkichejman, nitaj llimphusllapuni kayta atiwajchejchu. Chayrayku parlariychejpuni noviazgoykichej llimphu kananpaj imatachus ruwanaykichejmanta (Proverbios 22:3 leey). Etiopiamanta Dawitwan Almazwan imatachus ruwasqankumanta ninku: “Amigosniykuwan khuskapuni kaj kayku chayri maypichus ashkha runas tiyan chay lugarespi. Ni jaykʼaj sapitallayku kajchu kayku, ni autopipis ni wasipipis. Ajinamanta mana ima juchapipis urmarqaykuchu”, nispa.

11. ¿Imaspitaj novios piensarinanku tiyan imaynasmantachus munakuyninkuta rikuchinakunankumanta parlarishaspa?

11 Munakuyniykichej astawan wiñasqanman jina, ichapis chay munakuyniykichejta rikuchinakuyta munawajchej. Chaytaj mana juchachu. Chaywanpis qhariwarmi jina puñuykuyta munasqayki astawan sinchʼiyanman chayqa, mana atillawajchu paypi wakin imitasta reparayta (Cant. 1:2; 2:6). Chantapis munakuyniykichejta rikuchinakunaykichejpaj imatapis ruwaspaqa, sajra munayniykichejwan atipachikuwajchej, juchamantaj urmawajchej (Pro. 6:27). Chayrayku noviayta qallarisqaykichejmantapacha parlarinaykichej tiyan imaynasmantachus munakuyniykichejta rikuchinakunaykichejmanta, imastachus mana ruwanaykichejmantapis. Ajinamanta Bibliaj yuyaychaykunasninman jinapuni ruwanaykichejpaj (1 Tes. 4:3-7). c Kayta tapurikuychej: “Tiyakuyku chaypi, ¿imatá runas yuyanku novios munakuyninkuta rikuchinakusqankumanta? Munakuyniykuta imaynamantapis rikuchinakusqayku chay, ¿noqapi chayri parejaypi sajra munakuyniykuta rijchʼarichinmanchu?”, nispa.

12. ¿Imatataj noviajkuna yuyarikunanku tiyan problemas kajtin chayri mana uj yuyayllaman chayayta atejtinku?

12 ¿Imatá ruwawajchej problemas kajtin chayri mana uj yuyayllaman chayayta atispa? Wakin kutis mana uj yuyayllaman chayayta atinkichejchu chayqa, mana niyta munanchu noviazgoykichej mana allinchu kashasqanta. Tukuy parejaspis wakin kuteqa mana atillankupunichu uj yuyayllaman chayayta. Casado kausaypi sumaj rinanpajqa iskayninku kallpachakunanku tiyan uj yuyayllaman chayanankupaj. Chayrayku kunanña problemasniykichejta allinchayta atinkichej chayqa, casarakuspapis allinchayta atillankichejtaj. Kayta tapurikuychej: “Imapis kajtin, ¿atillaykuchu mana phiñanakuspalla respetowan parlariyta? ¿Chay ratochu reparakuyku pantasqaykuta, kallpachakuykutajchu cambianaykupaj? ¿Kallpachakuykuchu ama gustuykuwanpuni llojsinaykupaj? Pantajtiyku, ¿‘perdonariway’ nispachu niyta yachayku, perdonanakuykutajchu?”, nispa (Efe. 4:31, 32). Chaywanpis noviashaspa tukuy tiempo mana uj yuyayllaman chayayta atinkichejchu, phiñanakullankichejpunitaj chayqa, ama yuyaychejchu casarakojtiykichej chay imas allinyananta. Sichus reparanki parejayki mana qanpaj jinachu kasqanta chayqa, iskayniykichejpaj aswan allin kanqa noviazgoykichejta tukuchapunaykichej. d

13. ¿Imatataj noviajkuna yuyarikunanku tiyan mashkha unaytachus noviananku kasqanta yachanankupaj?

13 ¿Mashkha unaytataj novianayki tiyan? Mana allinta yuyaychakuspalla imatapis ruwayqa mana allinchu (Pro. 21:5). Chayrayku tiempo pasananta saqenayki tiyan parejaykita sumajta rejsinaykipaj. Chaywanpis ama qhasitaqa ashkha tiempo pasananta saqeychu. Biblia nin: “Uj runaj suyakusqan mana usqhayta juntʼakojtin sonqonpi phutiylla tiyan”, nispa (Pro. 13:12). Chantapis ancha unaytañataj noviankichej chayqa, facilta khuchichakuy juchaman urmawajchej (1 Cor. 7:9). Mashkha unaytañachus noviashasqaykichejpi yuyanaykichejmantaqa, aswan allin kanman kayta tapukunaykichej: “Paywan casarakunaypaj, ¿imatawán yachanay tiyan?”, nispa.

¿IMAYNAMANTÁ NOVIAJKUNATA YANAPARISUNMAN?

14. ¿Imaynasmantá noviajkunata yanaparisunman? (Fototawan qhawariy).

14 Uj pareja noviashasqanta yachanchej chay, ¿imaynatá yanaparisunman? Ichapis invitarisunman mikhurikunapaj, Familiapi Diosta Yupaychanapaj tantakuyninchejman chayri pasearej pusasunman (Rom. 12:13). Ajinamanta paykunaqa aswan sumajta rejsinakunkuman. Necesitanku chayqa, acompañarisunman, maymanpis paykunata pusarisunman, chayri wasinchejman wajyarisunman ama sapallanku kanankupaj (Gál. 6:10). Aliciamanta 7 parrafopi parlarerqanchej, pay nin: “Wakin hermanosqa niwaj kayku necesitaspaqa wasinkuman rinallaykuta, chaypi mana sapallayku kaspa parlarikunaykupaj. Albertwan noqawanqa maytapuni chaymanta agradecekoj kayku”, nispa. Ichapis uj pareja niwasunman acompañarinanchejta. Chaytaqa jatunpaj qhawana, ajinamanta paykunata yanaparishanchej. Chaywanpis reparayta yachana ima ratochus sapallankupi parlariyta necesitasqankuta, pero ama sapallankutaqa saqerparinachu (Fili. 2:4).

Noviashaj parejata rejsinchej chayqa, paykunata yanapariyta maskʼana (14, 15 parrafosta qhawariy).


15. ¿Imatawán ruwasunman noviajkunata yanaparinapaj? (Proverbios 12:18).

15 Noviosta yanaparinapajqa sumajta qhawarikunanchej tiyan imatachus nisqanchejta, imatachus mana nisqanchejtapis. Wakin kuteqa qallunchejta wataykukunanchej tiyan (Proverbios 12:18 leey). Ichapis chay rato tukuyman willarayta munasunman noviashasqankuta, noviostajrí paykuna kikin willariyta munankuman. Ama paykunamanta wajkunaman parlaspa purinachu, nitaj imata ruwasqankumantapis qhawaranachu (Pro. 20:19; Rom. 14:10; 1 Tes. 4:11). Ama imatapis ninachu, nitaj imatapis tapunachu casarakunankupuni kasqanta yuyachinapaj jinaqa. Elise sutiyoj hermanawan qosanwanqa yuyarikuspa kayta ninku: “‘¿Maykʼajtaj casarankichejri?’ nispa tapuwajtiyku mana allinchu sientekoj kayku. Chaytaqa ni noqaykupis yacharqaykurajchu”, nispa.

16. ¿Imatá ruwasunman uj pareja manaña noviashasqankuta yachaspa?

16 Uj pareja noviayta tukuchapunku chayqa, ama yachaytapuni munanachu imaraykuchus manaña noviashasqankuta, nitaj ni mayqenman kutikunachu (1 Ped. 4:15). Lea sutiyoj hermana nin: “Tukuy imata parlashasqanku imaraykuchus manaña noviashasqaymanta. Chayta yachaytaj maytapuni sonqoyta nanachiwarqa”, nispa. Uj pareja noviayta tukuchapunku chayqa, mana niyta munanchu noviasqankupi mana allinchu risqanta, mana ajinapunichu kanman. Astawanpis noviasqankoqa sumajta ajllanankupaj yanaparqa. Pero allinta ajllajtinkupis sonqonkoqa nananqapuni, ichapis sapallanku sientekonqanku. Chayrayku yanaparinapaj wakichisqapuni kana (Pro. 17:17).

17. ¿Imatá noviajkuna ruwanallankupuni tiyan?

17 Yachakunchej jina, noviayqa may kʼachitu kanman, chaywanpis mana allin imitas kanmanpuni. Jessica nin: “Novianaykupajqa tiempochakunayku karqa, ashkha imastataj ruwanayku karqa. Chaywanpis may kʼachitupuni karqa”, nispa. Noviashanki chayqa, kallpachakullaypuni payta sumajta rejsinaykipaj. Ajinamanta noviazgoykichejpi sumaj risonqachej, iskayniykichejtaj sumajta ajllankichej.

49 TAKIY Jehová Tatáy kusichiyta munayki

a Wakin sutisqa cambiakun.

c Wajpa partenta llojcheyqa khuchichakuy jucha jinallataj. Chayta ruwajkunataqa congregacionmanta ancianos juzgananku tiyan. Ancianosqa imaynachus kasqanman jina kay imasta juzgallankumantaj: Ñuñusta llojchiyta, chantá mensajesnejta chayri telefononejta khuchichakuy imasmanta parlaytapis.

d Astawan yachanaykipajqa kay revistata leeriy: La Atalaya del 15 de agosto de 1999, “Preguntas de los lectores” nisqa yachaqanata.