1. 1) ¿Imaraykú yachanchej Diospa llajtan Jatun Babiloniamanta kacharichisqa kananta? 2) ¿Ima tapuykunata kutichisunchej?

ÑAUPAJ yachaqanapi yachakorqanchej jina, cheqa sonqo cristianosqa Jatun Babiloniapi presos jina kasharqanku. Chaywanpis paykunaqa mana wiñaypajchu presos kankuman karqa. Chayta yachanchej, imajtinchus Jehovaqa llajtanta kamacherqa llulla religionmanta ‘llojsipunankuta’ (Apocalipsis 18:4 leey). Chaytaj rikuchin, cristianosqa Jatun Babiloniamanta kacharichisqa kananku kasqanta. Maykʼajchus kacharichisqa kasqankutataj, mayta yachayta munanchej. Jinapis kay tapuykunataraj kutichina tiyan: Bibliamanta Yachaqajkuna, ¿imatá 1914 wata ñaupajtaña ruwarqanku Jatun Babiloniamanta kacharichikunankupaj? Ñaupaj kaj Guerra Mundialpi, ¿sonqo kʼajaywanchu hermanos predicarqanku? ¿Cheqanchasqa kanankuraykuchu chay wataspi Babiloniapi presos jina karqanku?

2. Bibliamanta Yachaqajkuna, ¿imatá ruwayta munarqanku Ñaupaj kaj Guerra Mundial ñaupajtaña?

² Ñaupaj kaj Guerra Mundialmanta aswan ñaupajtaña,  Charles Taze Russellqa waj runaswan khuska, repararqanku cristiano nichikojkuna mana Bibliaman jinachu yachachishasqankuta. Chayrayku paykunaqa mana llulla religionman chhapukuyta munarqankuchu. Kay 1879 watapiña Zionʼs Watch Tower (La Torre del Vigía de Sión) revista nerqa: “Mayqen iglesiallapis Cristoj novian kasqanta nishaspa gobiernosta yanapan chayqa, [Jatun Babiloniawan] ujchasqa kashan. Biblia nin jinataj phisu warmiwan ninakun”, nispa (Apocalipsis 17:1, 2 leey).

3. ¿Imatá Bibliamanta Yachaqajkuna ruwarqanku llulla religionmanta tʼaqakunankupaj? (26 paginapi dibujota qhawariy).

³ Cheqa sonqo runasqa yacharqanku, Jehová mana bendecinanta llulla religionta yanapallajtinkupuneqa. Chayrayku ashkhas iglesiasninkuman cartasta apacherqanku, chay iglesiasta saqepushasqankuta ninankupaj. Wakintaj chay cartasninkuta iglesiapi tukuypa uyarinanta leerqanku. Maypichus chayta ruwajta mana saqerqankuchu chaypitaj, iglesiamanta sapa ujman cartata apacherqanku. Bibliamanta Yachaqajkunaqa, llulla religionman mana chhapukuyta munarqankuchu. Aswan ñaupajtaqa chayta ruwasqankurayku wañuchisqa kankuman karqa. Jinapis 1870 watapi, ashkha suyusmanta gobiernosqa niña ñaupajta jinachu llulla religionta yanapasharqanku. Chayrayku runasqa mana manchachikuspa Bibliamanta parlayta aterqanku, mana iglesia jina yuyasqankuta niytapis.

4. Ñaupaj kaj Guerra Mundialpi, ¿imaynatá Bibliamanta Yachaqajkuna Jatun Babiloniata qhawarqanku? Sutʼinchay.

⁴ Bibliamanta Yachaqajkunaqa, Jatun Babilonia phisu warmiwan ninakusqanta tukuyman rejsichiyta munarqanku. Nitaj familiallankumanchu, amigosnillankumanchu chayri iglesiamanta kajkunallamanchu. Kay 1917 watapi diciembre killamantapacha, 1918 wata qallariykama Bibliamanta Yachaqajkunaqa sonqo kʼajaywan 10 millones tratadosta runasman qorqanku. Chay tratadopi “Jatun Babilonia urman” nisqa yachaqana karqa. Chay tratadoqa sutʼita nerqa, cristiano nichikojkuna pantasqa kashasqankuta. Iglesiata kamachejkunaqa mayta phiñakorqanku. Jinapis Bibliamanta Yachaqajkunaqa willallarqankupuni. Runasta manchachikunankumantaqa “Diostapuni astawanqa” kasukorqanku (Hech. 5:29). Chayqa rikuchiwanchej, Ñaupaj kaj Guerra Mundialpi cristianosqa mana Babiloniapi presos jinachu kashasqankuta. Astawanqa Jatun Babiloniamanta llojsipusharqanku, wajkunatapis chayta ruwanankupaj yanapasharqanku.

5. ¿Imaynatá yachanchej hermanos Ñaupaj kaj Guerra Mundialpi tukuy atisqankuta willasqankuta?

⁵ Ñaupa tiempopi nej kanchej, Ñaupaj kaj Guerra Mundialpi Jehovaj llajtanqa paypa ñaupaqenpi mana allinpajchu qhawasqa kasqanta. Imajtinchus mana sonqo kʼajaywanchu predicarqanku. Chayrayku yuyaj kanchej pisi tiempopaj Jehová llajtanta Babiloniapi presos jina kanankuta saqesqanta. Jinapis chay wataspi kausaj cheqa sonqo hermanosqa, sutʼincharqanku 1914 watamanta 1918 watakama tukuy atisqankuta willanallankupajpuni kallpachakusqankuta. Chay wataspi Bibliamanta Yachaqajkuna imaspichus rikukusqankuta yachayqa, Bibliamanta wakin versiculosta astawan entiendenapaj yanapawanchej.

6, 7. 1) Bibliamanta Yachaqajkuna, ¿imapitaj rikukorqanku Ñaupaj kaj Guerra Mundialpi? 2) ¿Imataj rikuchin Bibliamanta Yachaqajkuna sonqo kʼajaywan willasqankuta?

 ⁶ Bibliamanta Yachaqajkunaqa, Ñaupaj kaj Guerra Mundialpi mayta willasharqanku. Jinapis ashkha chʼampaykunapi rikukorqanku. Iskaymanta parlarina: 1) Bibliamanta Yachaqajkunaqa publicacionesta saqeyman yachasqa karqanku. Chayrayku autoridades 1918 watapi The Finished Mystery (El misterio terminado) nisqa librota manaña apaykachanankuta nejtin, hermanosqa mana predicayta atillarqankuchu. 2) Chay watallapitaj gripe española onqoy rikhurerqa. Chay onqoy rikhurisqanrayku, ashkha hermanosqa predicanankupaj mana viajayta aterqankuchu. Jinapis Bibliamanta Yachaqajkunaqa, tukuy atisqankuta ruwarqanku predicanallankupajpuni.

⁷ Bibliamanta Yachaqajkunaqa, 1914 watapi “Foto-Drama de la Creación” nisqata rikucherqanku. Chay dramaqa coloresniyoj dibujoswan peliculata jina qhawachinapaj, uyarinapaj ima ruwasqa karqa. Rikucherqataj Adanmantapacha Cristo waranqa watasta kamachinankama. Chay dramata qhawajkunaqa 9 millonesmanta astawan karqanku. Chaytaj kay tiempopi Jehovaj testigosninmantapis astawan ashkharaj. Chantá yachakusqanman jina, Estados Unidospi 1916 watapi 809.393 runas tantakuykunaman rerqanku. Kay 1918 watapajtaj 949.444 runas rerqanku. Bibliamanta Yachaqajkunaqa sonqo kʼajaywan willasharqanku.

8. Ñaupajman apajkuna, ¿imatá ruwarqanku Ñaupaj kaj Guerra Mundialpi Bibliamanta Yachaqajkunata kallpachanankupaj?

⁸ Ñaupaj kaj Guerra Mundial kashajtin, ñaupajman apajkunaqa mayta kallpachakorqanku publicacionesta orqhonankupaj, Bibliamanta Yachaqajkunata kallpachanankupaj ima. Chaytaj hermanosta yanaparqa predicanallankupajpuni. Chay tiempopi Richard H. Barber sonqo kʼajaywan willaj. Pay nerqa: “Kallpachakorqayku congregacionesta waturej hermanos kanallankupajpuni, The Watch Tower (Torremanta Qhawaj) revistapis orqhokunallanpajpuni. Canadamanpis revistasta apacherqayku. Chaypeqa autoridades chay revistawan willajta  mana saqejchu kanku. [...] Noqaqa El misterio terminado nisqa librota apacherqani ashkha amigosniyman. Paykunaqa chay libronkuta qhechuchikusqanku. Chay libroqa bolsilloman yaykunanpaj jinalla karqa. Hermano Rutherfordqa niwarqayku, Estados Unidospi inti yaykuynej ladopi jatun tantakuykunata ruwanaykuta, umallirichejkunatapis kachanaykuta amigosta kallpachanankupaj”, nispa.

9. 1) ¿Imaraykú Diospa llajtan cheqanchasqa kanan karqa 1914 watamanta 1919 watakama? 2) Cheqanchasqa kayta necesitajtinkupis, ¿imatá mana yuyananchejchu tiyan?

⁹ Kay 1914 watamanta 1919 watakama, imatachus Bibliamanta Yachaqajkuna ruwasqankoqa mana Bibliaj nisqanman jinapunichu karqa. Paykunaqa mana sutʼitachu entienderqanku, kamachejkunata kasukuy imachus ninayasqanta (Rom. 13:1). Chayrayku paykunamanta wakenqa guerraman chhapukorqanku. Sutʼincharinapaj, Estados Unidosmanta presidente uj kamachiyta orqhorqa, tukuy runas allin kausay kananta mañakunankupaj. Chaytaqa 1918 watamanta 30 de mayopi ruwananku karqa. The Watch Tower revistataj, tukuy Bibliamanta Yachaqajkunata mañakunankuta nillarqataj. Chantapis wakin hermanosqa, guerrapaj qolqeta churarqanku, wakintaj guerraman rerqankupuni. Paykuna cheqanchasqa kananku kajtinpis, mana allinchu kanman yuyananchej chayta ruwasqankurayku Jatun Babiloniapi presos jina kasqankuta. Astawanpis paykunaqa llulla religionmanta tʼaqakunanku kasqanta repararqanku. Ñaupaj kaj Guerra Mundial kashajtintaj, tukuy atisqankuta kallpakorqanku niña chhapukunankupaj (Lucas 12:47, 48 leey).

10. ¿Imatá ruwarqanku Bibliamanta Yachaqajkuna kausayta jatunpaj qhawasqankuta rikuchinankupaj?

¹⁰ Bibliamanta Yachaqajkunaqa, mana sutʼitachu entienderqanku kay pachaman mana chhapukuy imachus niyta munasqanta. Chaywanpis yacharqanku runata wañucheyqa, jucha kasqanta. Wakin hermanosqa guerraman rispapis, mana runa masinkuta wañuchiyta munarqankuchu. Chayrayku paykunamanta wakinta, wañuchisqa kanankupaj ñaupaj puntaman churarqanku.

11. ¿Imatá autoridades ruwarqanku Bibliamanta Yachaqajkuna mana guerraman riyta munajtinku?

¹¹ Satanasqa phiñasqa kasharqa, hermanos Diosta mana wasanchasqankumanta. Chayrayku payqa leyta hermanospa contranpi churarqa (Sal. 94:20). Estados Unidosmanta soldadosta kamachej James Franklin Bellqa, hermano Rutherfordwan, hermano Van Amburghwan parlarqa. Payqa chay hermanosta nerqa: “Gobiernoqa uj mosoj leyta orqhonayasharqa, guerraman mana riyta munajkuna wañuchisqa kanankupaj”, nispa. Chayta nispaqa Bibliamanta Yachaqajkunamanta parlasharqa. Chantá hermano Rutherfordman may phiñasqa nerqa: “Chay leyqa mana orqhokunchu, presidente mana munasqanrayku. Jinapis qankunataqa imaynamantapis japʼisqaykupuni”, nispa.

12, 13. 1) ¿Imaraykú pusaj hermanosta ashkha wataspaj carcelman wisqʼaykorqanku? 2) ¿Carcelpi wisqʼasqa hermanos niñachu Jehovata kasukuyta munarqanku? Sutʼinchay.

¹² Gobiernosqa Bibliamanta Yachaqajkunata imatachus ruwanankuta yacharqankuña. Chayrayku paykunaqa hermano Rutherfordta, Van Amburghta, sojta hermanostawan presocharqanku.  Chay hermanosqa Watch Tower Society nisqaj sutinpi llankʼasharqanku. Juzgasharqa chay juez nerqa: “Bibliamanta yachachisqankoqa, alemanespa uj tropa soldadospa ruwasqankutapis atipanraj”, nispa. Chantá nillarqataj chay hermanosqa gobiernota, soldadosta, tukuy iglesiasta ima phiñachisqanrayku castigasqa kanankuta. Chayrayku chay pusaj hermanosta juchacharqanku, Atlanta (Georgia) carcelpi ashkha watasta wisqʼasqa kanankupaj. Guerra tukukojtintaj kacharichisqa karqanku, demandapis oqharikorqa.

¹³ Carcelpi kashaspapis chay hermanosqa, Diospa kamachisqanta kasukorqankupuni. ¿Imaynatá chayta yachanchej? Paykunaqa Estados Unidospa presidentenman uj cartata apacherqanku kacharichisqa kanankuta mañakuspa. Chay cartapi nerqanku, Bibliaqa runata mana wañuchinata kamachisqanta. Nillarqankutaj bautizasqa kashaspa Diosta mana kasukojtinkoqa, Diosqa paykunata manaña allinpajchu qhawananta, chinkachisqataj kayta atisqankuta. Paykunaqa chayrayku runa masinkuta mana wañuchinankuta nerqanku. Chayta ruwasqankoqa mana manchachikusqankuta rikucherqa. Chayrayku nisunman Jehovata kasukuytapuni munasqankuta.

14. Biblia nisqanman jina, ¿imataj karqa 1914 watamanta 1919 watakama?

¹⁴ Malaquías 3:1-3 (leey) sutʼinchan, imachus Bibliamanta Yachaqajkunawan kasqanta 1914 watamanta 1919 watakama. Cheqa ‘Señor’ Jehovaqa, ‘tratomanta willaraj’ Jesucristowan khuska “levitasta” qhawarej jamorqa. Chay levitasqa ajllasqa cristianoswan ninakunku. Jehová paykunata cheqanchasqantawan, llimphuchasqantawan ima, wakichisqa kasharqanku waj ruwayta japʼinankupaj. Jesusqa 1919 watapi ‘allin kamachi, yuyayniyojta’ churarqa Diospa llajtanta ñaupajman pusananpaj, yachachinanpajtaj (Mat. 24:45). Diospa kamachisnenqa Jatun Babiloniamanta kacharichisqa karqanku. Chaymantapachataj paykunaqa Diospa munayninmanta astawan yachakorqanku, Diostapis astawan munakorqanku. Chay bendicionta japʼisqankumanta mayta agradecekunku. ^[1]

15. Jatun Babiloniamanta kacharichisqa kasqanchejmanta, ¿imaynatá agradecesqa kashasqanchejta rikuchisunman?

¹⁵ May agradecesqa kashanchej Jatun Babiloniamanta kacharichisqa kasqanchejmanta. Satanasqa mana chinkachiyta aterqachu cheqa yupaychayta. Chaywanpis yuyarikunanchej tiyan, imaraykuchus Jehová kacharichiwasqanchejta. Payqa tukuy runas salvakunankuta munan (2 Cor. 6:1). Jinapis may chhika runasraj kashanku llulla religionpa makinpi. Paykunaqa yanapananchejta necesitanku. Chayrayku cheqa sonqo hermanos jina ruwana, runastataj llulla religionmanta kacharichisqa kanankupaj yanapana.