Ir al contenido

Ir al índice

“Laqhamanta wajyasorqachej”

“Laqhamanta wajyasorqachej”

Jehová “laqhamanta wajyasorqachej sumaj kʼanchayninman” (1 PED. 2:9).

116, 102 TAKIYKUNA

1. ¿Imastaj karqa Jerusalén thuñisqa kashajtin?

JESÚS niraj jamushajtin 607 watapi, Nabucodonosor II Babiloniapi kamachisharqa. Paytaj may chhika soldadosninwan khuska Jerusalenwan maqanakoj rerqa. Bibliaqa nin: “[Nabucodonosorqa] Diospa Templompi waynasta espadawan wañuchicherqa manataj khuyarqachu wayna runasta, nitaj sipas warmistapis, nitaj machu runastapis, nitaj allin achachistapis. [...] Chay jawaqa Diospa Templontapis ruphaykucherqanku, Jerusalén llajtaj perqasnintataj thuñirarqanku. Tukuy jatuchaj wasismampis ninata japʼiykucherqanku. Chay valorniyoj kaj imastapis tukuyninta tʼunaykorqanku”, nispa (2 Cró. 36:17, 19).

2. 1) ¿Imatataj Jehová willacherqa judiosman? 2) Mana kasukojtinku, ¿imapitaj judíos rikukunanku karqa?

2 Judiosqa Jerusalén thuñisqa kashajtin mana tʼukunankuchu karqa. Imajtinchus Diosqa unaytaña profetasninta Jerusalenman kacharqa. Paykunawantaj willacherqa, judíos mana kasukojtinkoqa babilonios llajtankuta chinkachinankuta. Ashkha judíos wañuchisqa kananku karqa, puchojkunataj Babiloniaman presos apasqa kananku karqa (Jer. 15:2). ¿Imaynatá judíos Babiloniapi kausakorqanku? Cristianosrí, ¿maykʼajllapis kikin chʼampaypi rikukorqankuchu? Jina kajtin, ¿maykʼaj karqa?

BABILONIAPI PRESOS KASHAJTINKU

3. ¿Babiloniapi kausay Egiptopi jinachu karqa? Sutʼinchay.

3 Profetaspa nisqankoqa juntʼakorqa. Jehovaqa judiosta nerqa, Babiloniapi presos kashajtinku tukuy atisqankuman jina allinta kausakunankuta. Profeta Jeremiasnejtataj nerqa: “Wasista ruwakuspa, chaypi tiyakuychej; poqoj sachʼasta plantakuychej, chay poqoynintataj mikhuychej. Maymanchus presos apasqa karqankichej, chay naciompa allinnimpaj trabajaychej, chay nacionraykutaj Tata Diosmanta mañapuychej, imaraykuchus chay nación allimpi kajtenqa, qankunapis allillampitaj kankichej”, nispa (Jer. 29:5, 7). Chay kamachiyta kasukoj judiosqa, Babiloniapi presos kashaspa allillanta kausakorqanku. Babiloniosqa judiosta ruwanasninkuta ruwajta saqellaj kanku, suyuntinta viajajtapis. Chay tiempopeqa Babiloniapi tukuy ima negocios ruwakoj. Ñaupa tiempomanta qhelqajkuna nisqankuman jina, ashkha judiosqa negociosta ruwayta, ashkha imasta sumajta ruwayta ima Babiloniapi yachakorqanku. Wakintaj qhapajyarqanku ima. Babiloniapi kausayqa, mana unay watas ñaupajta Egiptopi kausay jinachu karqa. Imaraykuchus israelitasqa Egiptopi esclavos karqanku (Éxodo 2:23-25 leey).

4. 1) ¿Pikunataj ñakʼarerqanku sajrata ruwaj judioswan khuska? 2) ¿Imaraykú cheqa sonqo judíos Leypa nisqanta maychus kajta mana juntʼayta aterqankuchu?

4 Babiloniaman presos apasqa kajkunamanta wakenqa, Jehovata mana wasancharqankuchu. Jinapis sajrata ruwaj judioswan khuska ñakʼarerqanku. Paykunaqa mana pisichikorqankuchu. Chaywanpis, ¿imaynatá Jehovata yupaychayta atinkuman karqa? Templowan altarwanqa phirisqa kasharqanku, sacerdotestaj ruwanasninkuta mana juntʼayta atillarqankuchu. Jinapis cheqa sonqo judiosqa, Diospa kamachisqanta juntʼanankupaj tukuy atisqankuta ruwarqanku. Chaykunamanta wakin karqanku: Daniel, Sadrac, Mesac, Abed-nego ima. Paykunaqa Leyman jina chʼichipaj qhawasqa mikhunasta mana mikhorqankuchu. Chantapis Danielqa Diosmanta sapa pʼunchay mañakoj (Dan. 1:8; 6:10). Jinapis cheqa sonqo judiosqa, Leypa nisqanta maychus kajta mana juntʼayta aterqankuchu. Imaraykuchus Diosta mana yupaychaj nacionpa kamachiyninpi kasharqanku.

5. 1) ¿Imatataj Jehová llajtanman nerqa? 2) ¿Imaraykutaj Jehovaj nisqan mana creenapaj jinachu karqa?

5 Israelitas, ¿atinkumanchu karqa Diosta watejmanta maychus kajta yupaychayta? Runaj yuyayninman jinaqa, ichapis paykunaqa niña chayta ruwayta atinkumanchu karqa. Imaraykuchus babiloniosqa presosta ni jaykʼaj kacharejchu kanku. Jehová Diostajrí llajtanta kacharichinanta nerqa, kacharicherqapunitaj. Diospa nisqanqa juntʼakunpuni (Isa. 55:11).

¿CRISTIANOSPIS JUDÍOS JINACHU PRESOS KARQANKU?

6, 7. 1) ¿Imatataj Torremanta Qhawaj revista ashkha watasta nerqa? 2) ¿Imaraykutaj chay yachachiyta waj jinamanta entiendenanchej tiyan?

6 Judíos Babiloniapi presos kasqanku, ¿cristianospi rikukullarqatajchu? Torremanta Qhawaj revistaqa, ashkha watastaña nerqa cheqa sonqo cristianospis, Jatun Babiloniapi presos kasqankuta 1918 watamantapacha 1919 watakama. Jinapis kay yachaqanapi, qhepan yachaqanapipis, yachakusunchej imaraykuchus chayta waj jinamanta entiendenanchej kasqanta.

7 Kaypi tʼukurina: Jatun Babiloniaqa Jallpʼantinmanta tukuy llulla religioneswan ninakun. Diospa llajtanrí mana 1918 watapichu llulla religionespa atiyninpi presos jina karqanku. Ajllasqa cristianos chay tiempopi qhatiykachasqa kajtinkupis, autoridades astawan qhatiykacharqanku, manataj llulla religioneschu. Chantapis Diospa ajllasqa kamachisnenqa, Ñaupaj kaj Guerra Mundial ñaupajtaña llulla religionesmanta tʼaqakorqanku. Chayrayku mana nisunmanchu, Diospa kamachisnenqa 1918 watapiraj llulla religionespa atiyninpi presos jina kasqankuta.

¿MAYKʼAJTAJ CRISTIANOS JUDÍOS JINA PRESOS KARQANKU?

8. ¿Imataj karqa apóstoles wañupusqankutawan? (21 paginapi dibujota qhawariy).

8 Pentecostés 33 watapi, may chhika judíos, judiospa yachachiyninta qhatikojkuna ima, Diospa atiyninwan ajllasqa karqanku. Ajinamanta paykunaqa karqanku: “Diospa ajllakusqan ayllu [...], Reypa sacerdotesnin, juchamanta tʼaqasqa nación, Diospa rantikusqan ayllu” ima (1 Pedro 2:9, 10 leey). Apostolesqa kausashaspa congregacionesta allinta qhawarqanku. Apóstoles wañupojtinkutaj, congregacionmanta wakin runasqa cheqa kajta qʼewispa, creejkunata qhepankuta pusayta qallarerqanku. Chay runasqa Aristotelespa, Platonpa yachachisqankuta astawan valecherqanku. Paykunaqa chay runaspa nisqankuta yachachiyta qallarerqanku, Diospa Palabranmanta yachachinankumantaqa (Hech. 20:30; 2 Tes. 2:6-8). Paykunamanta ashkhasqa congregacionespi allinpaj qhawasqa runas karqanku, wakintaj ancianos karqanku. Jesús yachachisqasninta “tukuyniykichej hermanos kankichej” nejtinpis, uj qotu runas aswan kurajpaj qhawachikuyta qallarisharqanku (Mat. 23:8).

9. ¿Imaynatá Diosta wasanchaj cristianos Romaj gobiernowan ujchakorqanku, chantá imataj karqa? Sutʼinchay.

9 Cristo jamusqanmanta 313 watasninman, Romata kamachej Constantinoqa Diosta wasanchaj cristianospa religionninkuta legalizacherqa. Chaymantapachataj Iglesiaqa, Romaj gobiernonwan khuska llankʼayta qallarerqa. Kamachej Constantinoqa, iglesiata kamachejkunawan tantakorqa. Chay tantakuytaj Concilio de Nicea nisqa sutikun. Chay tantakuy pasayta, kamachej Constantinoqa Arrio sutiyoj sacerdoteta Roma suyumanta qharqocherqa, Jesusqa mana Dioschu kasqanta nisqanrayku. Chay qhepatataj Teodosio I (379-395) Romata kamacherqa. Kamachishajtintaj Iglesia Catolicaqa romanospa religionninkuman tukorqa. Ñaupa tiempomanta qhelqajkuna nisqankuman jina, waj diosesta yupaychaj Roma suyoqa, Teodosio I kamachishajtin “cristiana” religionman yaykuporqa. Jinapis chay tiempopajqa, Diosta wasanchaj cristianosqa llulla yachachiykunata japʼikorqankuña, Jatun Babiloniawanpis ujchasqaña karqanku. Chaywanpis wakin cheqa sonqo cristianos karqaraj. Paykunaqa Jesuspa rijchʼanachinanmanta trigowan ninakorqanku, tukuy atisqankuman jinataj Diosta yupaycharqanku. Jinapis ni pí paykunata uyarerqachu (Mateo 13:24, 25, 37-39 leey). Paykunaqa Jatun Babiloniapi presos jina kasharqanku.

10. Apóstoles wañupusqankumanta qhepaman, ¿imaraykutaj wakin runas qhesacharqanku iglesiaj yachachisqanta?

10 Apóstoles wañupusqankumanta qhepaman, ashkha runas Bibliata leejraj kanku griegopi chayri latín parlaypi. Chayrayku paykunaqa, Diospa Palabranpa yachachisqanta, iglesiaj yachachisqanwan kikinchayta atej kanku. Wakintaj iglesiaj yachachisqan llulla kasqanta yachaspa, chay yachachiyta qhesacharqanku. Jinapis mana pimanpis willariyta atejchu kanku, imaraykuchus chayta ruwajtinkoqa wañuchisqa kankuman karqa.

11. ¿Imatataj iglesia ruwarqa runas Bibliamanta mana yachanankupaj?

11 Tiempo pasasqanman jina, pisi runasllaña griegotawan latintawan parlaj kanku. Iglesiata kamachejkunataj mana saqerqankuchu, Diospa Palabran runaspa entiendesqanku parlaykunapi kananta. Chayrayku iglesiata kamachejkunalla, wakin letrayoj runas imalla Bibliata leeyta atej kanku. Chaypis wakin curasqa mana allinta leeyta, nitaj qhelqaytapis yachajchu kanku. Pillapis iglesiaj yachachisqanta mana japʼikuyta munajchu chayqa, sinchʼi castigasqa kaj. Cheqa sonqo cristianosqa juchʼuy qotituspi tantakunanku karqa, wakintaj ni tantakuyllatapis atejchu kanku. Imaynatachus judiosqa Babiloniapi presos kashaspa Diosta mana maychus kajta yupaychayta aterqankuchu, ajinallataj chay tiempomanta ajllasqa cristianoswanpis karqa. Jatun Babiloniaqa tukuy runasta munayninman jina apaykachaj.

ISKAY YANAPAS

12, 13. ¿Ima iskay yanapastaj cheqa sonqo cristianospaj rikhurerqa? Sutʼinchay.

12 Cheqa cristianos, ¿atinkumanchu karqa Jatun Babiloniamanta kacharichisqa kayta? ¿Diosta watejmanta maychus kajta yupaychayta atinkumanchu karqa? Arí. Imaraykuchus iskay sumaj yanapas rikhurerqa. Uj kaj: 1450 wata qayllata impriminapaj máquinas rikhurerqa. Niraj chay máquinas rikhurishajtin, Bibliataqa makillawan copiaj kanku, chaytaj mana atikullajchu. Aswan usqhayta ruwaj runaqa, chunka killaspi uj Bibliallata copiayta tukuchaj. Chantapis copiajkunaqa, papiromanta ruwasqa hojaspi chayri qaraspi qhelqaj kanku. Chayrayku pisi Bibliaslla kaj, kajtapis qhapajkunalla rantiyta atej kanku. Papelwan impriminapaj maquinaswanrí, aswan usqhayta ruwaj runaqa sapa pʼunchay 1.300 kuraj paginasta imprimej.

Impriminapaj máquinas, Bibliata tijrachejkunawanqa, cristianosta yanaparqa cheqa kajta tarinankupaj. (12, 13 parrafosta qhawariy).

13 Iskay kaj: 1501 wata qayllata Bibliata waj parlaykunaman tijrachikorqa. Wakin runasqa wañuchisqa kayta atisqankuta yachaspapis, Bibliata tijracherqanku runaspa entiendesqanku parlayninkuman. Iglesiata kamachejkunataj rabiamanta wañuyta munarqanku. Paykunaqa runas Bibliata parlayninkupi leeytawan tapuykunankuta manchachikorqanku. Llampʼu sonqoyoj runastaj tapuykorqanku: “¿Maypitaj Biblia nin wañusqaspaj misachikumanta qolqeta pagana kasqanta? ¿Maypitaj Biblia nin iglesiaspi papas chayri cardenales kananta?”, nispa. Iglesiaj ashkha llulla yachachisqasnenqa, Aristotelespa, jinataj Platonpa yachachisqanmanta llojserqa. Paykunaqa Jesusmanta ashkha watas ñaupajta kausarqanku. Iglesiata kamachejkunaqa, runas chay jinata tapuykojtinku rabiakorqanku. Iglesiaj yachachisqanta qhesachajkunaqa, wañuchisqa kanankupaj juchachasqa karqanku. Iglesiata kamachejkunaqa mana munarqankuchu, runas Bibliata leenankuta, paykunata tapunankutapis. Ashkha runastataj chʼinyacherqankupuni. Jinapis wakenqa mana Jatun Babiloniata manchachikorqankuchu. Paykunaqa imatachus Biblia yachachisqanta yachaytawan, astawan yachayta munarqanku. Llulla religionmanta llojsipunankoqa, qayllapiña kasharqa.

14. 1) ¿Imatataj Bibliata estudiayta munajkuna ruwarqanku 1870 wata chaynejta? 2) ¿Imatataj hermano Russell ruwarqa? Sutʼinchay.

14 Ashkha runasqa Bibliata leeyta, estudiayta munarqanku, chay yachakusqankumanta waj runasman willariytapis. Paykunaqa mana munarqankuchu, iglesiata kamachejkuna imatachus creenanku kasqanta ninankuta. Chayrayku Bibliamanta yachakunallankupajpuni, waj suyusman ayqekorqanku. Wakenqa Estados Unidosman riporqanku. Chay suyupi, 1870 wata chaynejta Charles Taze Russellqa waj runaswan khuska Bibliata allinninmanta estudiarqanku. Hermano Rusellqa yachayta munarqa, mayqen iglesiachus cheqanta yachachishasqanta. Payqa Bibliaj yachachisqanta kikincharqa, iglesiaspa yachachisqankuwan, waj religionespa yachachisqankuwanpis. Repararqataj ni mayqen religionpis Diospa Palabranpa nisqanman jinapunichu ruwashasqanta. Chayrayku hermano Russellqa, tiyakorqa chay qayllapi religionesta kamachejkunawan parlarqa. Payqa munarqa chay runas japʼikunankuta imatachus paywan amigosninwan Bibliapi tarisqankuta, chaytataj iglesiasninkupi yachachinankuta. Iglesiata kamachejkunarí mana imatapis yachayta munarqankuchu. Bibliamanta Yachaqajkunaqa sutʼita repararqanku, chay pantasqa iglesiaswan khuska Diosta mana yupaychanankuchu kasqankuta (2 Corintios 6:14 leey).

15. 1) ¿Maykʼajmantapachataj cristianos Jatun Babiloniapi presos jina karqanku? 2) ¿Ima tapuykunamantaj qhepan yachaqanapi kutichisunchej?

15 Kay yachaqanapeqa yachakunchej, cristianosqa apóstoles wañupusqankumanta pisi tiemponman Jatun Babiloniapi presos jina kasqankuta. Jinapis, ¿imaynatá yachanchej ajllasqa cristianos 1914 ñaupajtaña Jatun Babiloniamanta tʼaqakushasqankuta? Ñaupaj kaj Guerra Mundialpi cristianos pisillata willasqankumanta, ¿Diosqa phiñakorqachu? Chay tiempopi wakin hermanosninchej, ¿imaynallamantapis kay mundoman chhapukorqankuchu? Jina kajtin, ¿Dios paykunata qhesacharqachu? ¿Maykʼajtaj cristianos llulla religionesmanta kacharichisqa karqanku? Chay sumaj tapuykunaman qhepan yachaqanapi kutichisunchej.