Ir al contenido

Ir al índice

Hermano Rutherford, waj hermanoswan khuska Europapi hermanosta waturishajtinku.

1920, pachaj watasña pasan

1920, pachaj watasña pasan

1920 WATA qallariyta, Jehová Diospa llajtanmanta kajkunaqa, predicanankupaj sumaj kallpachasqas kasharqanku. Chay watapaj ajllasqa texto nerqa: “JAH callpaymin, taquiyniytaj”, nispa (Sal. 118:14, Biblia Quechua de Cuzce).

Jehová Diostaj hermanosta kallpacharqapuni. Chay watapi, 225 precursoresmanta 350 precursoresman yapakorqanku. Chay tiempopeqa precursoresta colportores nej kanku. Chantapis 8 mil hermanosmanta astawan, informesninkuta centralninchejman apachiyta qallarerqanku. Jehová Diosqa tukuyninkuta mayta bendicerqa.

DIOSPAJ MAYTA LLANKʼAYTA MUNARQANKU

Chay tiempopeqa, hermano Joseph Rutherford Bibliamanta Yachaqajkunata ñaupajman pusasharqa. Payqa 21 de marzo de 1920 watapi, kay discursota qorqa: “May chhika runas kunan kausajkuna, wiñaypaj kausanqanku”. Hermanosqa chay discursopaj, Nueva York llajtapi jatun localta alquilakorqanku. Chantapis 320 mil invitacionesta jina runasman jaywarqanku. Paykunaqa tukuy atisqankutapuni runasta invitarqanku.

“May chhika runas kunan kausajkuna, wiñaypaj kausanqanku” nisqa discursopaj periodicopi invitación.

May chhika runastaj chay discursota uyarej rerqanku. Alquilasqanku localmanqa 5 mil runas ñakʼayta yaykorqanku, 7 mil runastaj jawapi qhepakorqanku. Hermanosqa ni yuyarqankuchu chay chhika runaspuni rinankuta. Inglés parlaypi Torremanta Qhawaj revistaqa, chay tantakuymanta nerqa: “Bibliamanta Yachaqajkunaqa, mana jaykʼajpis chay chhika runasta tantarqanchejchu”, nispa.

Hermanosqa chay tantakuyman runasta wajyarisqankurayku, may rejsisqas karqanku. Chay kutipi, paykunaqa mana entienderqankuchu, may jinatawanchus Diospa Gobiernonmanta willamunanku kasqanta. Jinapis tukuy sonqo Diospaj llankʼayta munarqanku. Hermananchej Ida Olmsteadqa, 1902 watapi reunionesman riyta qallarerqa. Pay nerqa: “Yacharqayku Diosqa runasman sumaj bendicionesta qoyta munasqanta. Chayrayku tukuy atisqaykuta sumaj willaykunata willamorqayku”, nispa.

PUBLICACIONESTA IMPRIMIYTA QALLARINKU

Diospa yachachiynin tukuyman chayananpaj, Betelpi yanapakoj hermanosqa, impriminapaj maquinasta ranterqanku. Chaywantaj wakin publicacionesta imprimiyta qallarerqanku. Chay maquinaswan trabajanankupajqa, uj edificiopi kinsa pisosta alquilakorqanku. Chay edificioqa Myrtle nisqa avenidapi kasharqa, 35 numeroyoj. Chaytaj Nueva York llajtapi Brooklyn Betelmanta mana ancha karupichu kasharqa.

Hermanosninchej Leo Pelle, Walter Kessler imaqa, enero de 1920 watapi Betelpi sirviyta qallarerqanku. Hermano Walter nerqa: “Betelman chayajtiyku, imprentamanta encargado hermanoqa niwarqayku: ‘Uj hora khuskanniyojraj almuerzopaj faltan. Wasi urapi kashan chay librosniyoj cajasta orqhorimuwajchej’, nispa”.

Hermano Leotaj qʼayantin día imatachus ruwasqankumanta nerqa: “Alquilakorqanku chay edificioman kachawarqayku, ñaupaj pisoj perqasninta llimphuchanaykupaj. Chay perqasqa millay chʼichi kasqa. Jinapis Señorpaj kasqanrayku tukuy sonqo llimphucharqayku”, nispa.

Inglés parlaypi Torremanta Qhawaj revistata, kay maquinapi imprimerqanku.

Pisi semanasninman, wakin hermanosqa inglés parlaypi Torremanta Qhawaj revistata chaypi imprimisharqankuña. Chaytaqa iskay kaj pisopi maquinawan ruwasharqanku. Chay maquinamanqa papelta sukʼasqata churaj kanku. Chaywantaj 1 de febrero de 1920 fechayoj revistamanta, 60 mil copiasta imprimerqanku. Chay edificioj uran cuartopitaj, waj maquinata churarqanku. Chay maquinamanqa papelta jatuchaj rollospi churaj kanku, Acorazado (Guerrapaj Barco) nispataj suticharqanku. Chaypeqa The Golden Age nisqa revistata imprimerqanku. Chay revistataqa kunan ¡Rijchʼariy! sutiwan rejsinchej. Chay maquinapi ñaupaj kaj imprimisqanku revistaqa, 14 de abril de 1920 watamanta karqa. Jehová Diosqa maytapuni paykunata bendicerqa.

“Señorpaj kasqanrayku tukuy sonqo llimphucharqayku”.

“KʼACHATA KAUSAKUNA”

Cheqa sonqo cristianosqa, Jehová Diospaj watejmanta llankʼayta qallarerqanku, paykunapurataj kusisqa kausakusharqanku. Jinapis wakin hermanosqa, Diospa llajtanmanta karunchasqa kasharqanku. Paykunaqa 1917 watamanta 1919 watakama, wakin problemasrayku karunchakaporqanku. ¿Imaynatataj cheqa sonqo cristianos paykunata yanaparqanku?

Inglés parlaypi 1 de abril de 1920 watamanta Torremanta Qhawaj revistapeqa, “Kʼachata kausakuna” nisqa yachaqana llojserqa. Chay yachaqanaqa, Diospa llajtanmanta karunchakojkunaman nerqa: ‘Señorpa atiyninta japʼejkunaman niyku: Imaschus pasaj wataspi kasqanta qonqapuychej. Uj cuerpo jinalla kʼachata kausakunachej. Noqaykoqa yachayku, qankunapis chayta munasqaykichejta’, nispa.

Ashkhas chay revistaj nisqanta japʼikorqaku. Uj qhariwarmi nerqa: “Hermanosqa mayta predicasharqanku. Noqaykutaj uj wata kurajta jina qhasi kakorqayku. Chaymanta mayta arrepientekorqayku. [...] Niñapuni ujtawanqa Diospa llajtanmanta karunchakusqaykuchu”, nispa. Diospa llajtanman kutiykamoj hermanosqa, ashkhata llankʼarqanku.

“ZG” NISQA LIBROTA JAYWANKU

1918 watapi, autoridadesqa El misterio terminado (The Finished Mystery) nisqa librota manaña apaykachakunanchu kasqanta nerqanku. Chayrayku may chhika libros jallchʼasqa kasharqa. 21 de junio de 1920 watapitaj, hermanosqa chay librota tukuy atisqankuta runasman jaywayta qallarerqanku. Chay libroqa sillpʼa tapayoj karqa, “ZG” sutiwantaj rejsisqa karqa. *

Tukuy hermanos chay librota jaywananku karqa, manataj precursoresllachu. Uj publicacionninchej nerqa: “Tukuy bautizasqa kajkuna, chay librosta jaywamuna tiyan. Chaytataj tukuy sonqo ruwana. Tukuypis kay yuyaywan rina: ‘Noqaqa “ZG” librota tukuy runasman jaywamusaj’ nispa”. Hermano Edmund Hooper nerqa: “Ashkhasqa primera vez wasimanta wasi predicasharqanku. Repararqaykutaj chay llankʼay recién qallarikushasqanta, ruwanataj may jinaraj kasqanta”, nispa.

EUROPAPI WATEJMANTA PREDICANKU

Ñaupaj kaj Guerra Mundial kashajtin, Estados Unidosmanta hermanosqa, mana yacharqankuchu imaynachus waj suyuspi hermanos kashasqankuta. Chayrayku hermano Rutherfordqa, tawa hermanoswan khuska chay hermanosta waturej rerqa. Ajinamanta paykunata kallpachananpaj, watejmanta predicanankupajtaj yanapananpaj. Paykunaqa 12 de agosto de 1920 watapi Gran Bretañaman, Europaman, waj suyusman ima viajarqanku.

Hermano Rutherford Egiptopi kashan.

Bibliamanta Yachaqajkunaqa, Gran Bretaña suyupi kinsa asambleasta, 12 tantakuykunatawan ruwarqanku. Chay tantakuykunamantaj 50 mil runas rerqanku. Inglés parlaypi Torremanta Qhawaj revista nerqa: “Hermanosqa chay tantakuykuna pasayta, sumaj kallpachasqas kasharqanku. Paykunaqa astawan munanakunku, Jehová Diostapis aswan ujchasqa sirvishanku. Llakiyninkoqa tukukapun, may kusisqataj kashanku”, nispa. Hermano Rutherfordqa, París llajtapipis discursota qollarqataj. Chay discursoqa, “May chhika runas kunan kausajkuna, wiñaypaj kausanqanku”, nisqa karqa. Discursota qorqa chay lugarqa, may jina juntʼapuni kasharqa. Tukukusqantawantaj, 300 runas Bibliamanta yachakuyta munarqanku.

Londres llajtapi, hermano Rutherfordpa discursonpaj letrero.

Qhepan semanasninmantaj, hermano Rutherfordqa compañerosninwan khuska Atenas, El Cairo, Jerusalén llajtaman ima rerqa. Chay lugarespeqa ashkha runas Diosmanta yachakuyta munarqanku. Chayrayku hermano Rutherfordqa, Ramala llajtapi uj oficinata kicharerqa. Chaytaj Jerusalén qayllapi karqa. Chantá Europaman kuterqa. Chaypipis uj oficinata sayarichillarqataj, chay lugaresmanta hermanospaj. Chaypeqa publicacionesta imprimikullajtaj.

PRESIDENTEMAN QUEJAKUNKU

1920 watamanta septiembre killapi, The Golden Age nisqa revistamanta 27 kaj llojserqa. Chay revistaqa, Bibliamanta Yachaqajkuna 1918 watapi manchay qhatiykachasqa kasqankuta willarqa. “Acorazado” nisqa imprentaqa, chay revistamanta 4 millones kuraj copiasta tuta pʼunchay imprimerqa.

Emma Martinta policiapi orqhosqanku foto.

Chay revistaqa, imaynatachus hermana Emma Martinta juchachasqankuta willarqa. Chay hermanaqa, Estados Unidospi, San Bernardino nisqa llajtamanta karqa. Payqa 1918 watapi 17 de marzopi, Bibliata estudianapaj uj juchʼuy tantakuyman risqa. Chay tantakuymanqa hermano Edward Hamm, hermano Edward Sonnenburg, hermano Ernest Stevens ima rillasqankutaj.

Uj runapis chayman rillasqataj. Jinapis chay runaqa mana Bibliamanta yachakojchu risqa. Payqa juezpa ñaupaqenpi nisqa: “Noqataqa Emma Martinta juchachaj abogado, chay reunionman kachawarqa. Payqa chay señoraj contranpi imallatapis tarinayta niwarqa”, nispa. Chay runataj imatachus maskʼasharqa chayta tarisqapuni. Payqa El misterio terminado nisqa librota jaywachikusqa. Pisi diasninmantaj hermana Emmata, chay kinsa hermanostawan presocharqanku. Chay tawa hermanosta juchachaj abogadoqa, chay librota runasman jaywaspa, leyta mana kasukusqankuta nerqa.

Juezqa tawantin hermanos juchayoj kasqankuta nisqa, kamachisqataj kinsa watata carcelpi wisqʼasqa kanankuta. 1920 watamanta 17 de mayopitaj, hermanosqa carcelmanta librakunankupaj niña imatawanpis ruwayta aterqankuchu. Chayrayku carcelman yaykorqanku. Jinapis chayqa mana unaypajchu karqa.

Chay watallapitaj 20 de juniopi, San Francisco llajtapi uj asamblea ruwakorqa. Chaypitaj hermano Rutherfordqa, paykunaj experienciankuta willarisqa. Chay asambleapi kajkunataj, chay tawa hermanosta qhasimanta juchachasqankumanta rabiakusqanku. Chayrayku Estados Unidosmanta presidenteman, apurayllata uj juchʼuy cartata apachisqanku. Chaypitaj nisqanku: ‘Noqaykupajqa manapuni walejchu doña Emmata leyta pʼakisqanta nispa juchachasqankoqa. Autoridadesqa carcelman wisqʼayta munaspapuni, runasta wateqaj kacharqanku. Chayta ruwaspaqa hermanaykoj derechonta sarunku’, nispa.

Woodrow Wilson presidentetaj, qʼayantinpacha nerqa hermana Emmata, hermano Hammta, Sonnenburgta, Stevenstawan kacharipunankuta. Chantapis juezpa juchachasqan niña valesqanta nerqa.

1920 wata tukukuyta, Bibliamanta Yachaqajkunaqa ashkha imasmanta kusikorqanku. Centralninchejpeqa ashkha imas ruwakusharqa, hermanostaj Diospa Gobiernonmanta astawan willayta qallarerqanku. Paykunaqa chay Gobiernolla runaspa problemasninkuta allinchananta nerqanku (Mat. 24:14). Qhepan watataj, Diospa Gobiernonmanta willanapaj aswan sumajraj karqa.

^ párr. 18 Estudios de las Escrituras nisqa libroqa, 7 librospi tʼaqasqa karqa. Sapa librotaj, abecedarioj ujnin letranwan rejsisqa karqa. Qanchis kaj libromanqa, “G” letrata churarqanku, sutikorqataj El misterio terminado. Chay libroqa, 1 de marzo de 1918 watamanta Zionʼs Watch Tower nisqa revistawan khuska imprimikorqa. Chay revistaj sutintaj, “Z” letrawan qallarin. Chayrayku El misterio terminado nisqa libroqa, “ZG” sutiwan rejsisqa karqa.