1. ¿Imaynataj khuyakoj runa?

 KHUYAKOJ runaqa wajkunawan kʼacha, paykunatataj yanapan. Jesusqa kʼacha samaritanomanta kikinchayninpi, chay jina runamanta parlarqa. Kʼacha samaritanoqa uj judío runata khuyakusqa. Chay judiotaqa suwas parti wañusqata saqerpasqanku. Chantapis mayta khuyakusqanrayku, munakusqanraykutaj, wajkunaman encargakusqa qhawaripunankupaj (Luc. 10:29-37). Jesús samaritanomanta parlasqanpeqa reparanchej, Jehová munakuwasqanchejrayku mayta khuyakuwasqanchejta. Chaytataj sapa día tukuy imaynamanta rikuchiwanchej.

2. ¿Imaynatataj uj runa khuyakuyniyoj kasqanta rikuchillanmantaj?

² Chantapis khuyakoj runaqa uj juchayoj runata castigananpuni kajtinpis mana castiganchu. Jehovapis ajinallatataj khuyakuwarqanchej. Imajtinchus payqa “mana juchasninchejman jinachu castigawanchej” (Sal. 103:10). Jinapis Jehovaqa wakin kuti juchallikojta jasutʼinanpuni tiyan.

3. ¿Ima tapuykunamantaj kay yachaqanapi kutichisun?

³ ¿Imaraykutaj Jehová khuyakuwanchej? Pitapis jasutʼispa, ¿khuyakusqanta rikuchishanmanchu? ¿Imataj yanapawasunman khuyakuyniyoj kanapaj? Kay yachaqanapi chay tapuykunaman Bibliawan kutichisun.

4. ¿Imaraykutaj Jehová khuyakuwanchej?

⁴ Munakuwasqanchejrayku. Apóstol Pabloqa nerqa Dios ‘khuyakuyninpi may qhapaj’ kasqanta. Pabloqa chay kutipi parlasharqa, ajllasqa cristianosman pantaj runas kajtinkupis Dios cielopi kausakunankupaj suyakuyta qosqanmanta (Efe. 2:4-7). Jinapis Diosqa mana ajllasqa cristianosllatachu khuyakun.  Imajtinchus David nerqa: “Jehová Diosqa tukuywan kʼacha, khuyakuynenqa tukuy ruwasqasninpi sutʼi rikukun”, nispa (Sal. 145:9). Jehovaqa munakuwasqanchejrayku, khuyakunapaj jina kajtinchej, khuyakuwanchej.

5. ¿Imaynamantá Jesús yachakorqa Tatan khuyakuyniyoj kasqanta?

⁵ Jesusqa sumajta yachan runasta Jehová mayta khuyakusqanta. Payqa niraj Jallpʼaman jamushaspa, ashkha watasta Tatanwan cielopi kausakorqa (Pro. 8:30, 31). Chantapis ashkha kutispi rikorqa, imaynatachus Tatan juchasapa runasta khuyakusqanta (Sal. 78:37-42). Wajkunaman yachachishaspapis Tatan khuyakuyniyoj kasqanmanta ashkhata parlarqa.

6. ¿Pimantataj Jesús parlarqa Tatan khuyakuyniyoj kasqanta yachachinawanchejpaj?

⁶ Ñaupaj semanapi yachakorqanchej jina, Jesusqa chinkasqa qhari wawamanta parlarqa Jehová may khuyakuyniyoj kasqanta yachachinanpaj. Chay jovenqa wasinmanta ripusqa, “chaypitaj herencianta tukuchimusqa mana allinta kausaspa” (Luc. 15:13). Tiemponmantaj, millay kausaypi purisqanmanta pesachikusqa, kʼumuykukusqa, wasinmantaj kutipusqa. Tatantaj payta rikuspa kusirikusqa. Jesús nerqa: “Karullapiraj kashajtintaj, tatanpa sonqon wawayasqa payta rikuspa, usqhayllata taripamuspataj abrazaykusqa, may munakuywantaj muchʼaykusqa”, nispa. Chay tataqa mana wawanta kʼumuykachacherqachu, manaqa khuyakorqa, perdonarqa, wawanta jinallapunitaj japʼikaporqa. Chantapis wawanta perdonarqa juchasninmanta pesachikusqanrayku. Chay khuyakoj tataqa Jehová Dioswan ninakun. Jesusqa chay kikinchaywan yachacherqa Jehová perdonasqanta tukuy sonqo arrepientekojkunata (Luc. 15:17-24).

7. ¿Imaynamantá Jehová rikuchin may yachayniyoj, khuyakuyniyojtaj kasqanta?

⁷ Jehovaqa khuyakuwanchej may yachayniyoj kasqanrayku. Payqa imatapis allinninchejpajpuni ajllan. Bibliaqa nin: ‘Patamanta jamoj yachayqa, khuyakuywan juntʼa, allin poqoykunasniyoj’, nispa (Sant. 3:17). Imaynatachus uj tata wawasninta khuyan, ajinallatataj Jehovaqa khuyakuwanchej (Sal. 103:13; Isa. 49:15). Chayrayku pantaj runas kaspapis aswan qhepaman allin kausayta suyakuyta atinchej. Chantapis Jehovaqa may yachayniyoj kasqanrayku, khuyakunapaj jina kajtinchej, khuyakuwanchej. Jinapis yachan maykʼajchus mana khuyakunawanchejchu kasqanta. Payqa mana saqellanchu pipis gustonta ruwananta. Ajinamanta rikuchin may yachayniyoj kasqanta.

8. ¿Imaraykutaj wakin kutis juchallikojkuna congregacionmanta qharqochikunku?

 ⁸ Kaypi piensarina. Uj hermano yachashaspa millay kausaypi puriyta ajllanman. Jina kajtin, ¿imatá ruwasunman? Apóstol Pablo nerqa chay jina runawanqa amaña purinanchejta (1 Cor. 5:11). Mana juchankumanta arrepientekojkunaqa, congregacionmanta qharqosqa kanku. Paykunaqa qharqosqapuni kananku tiyan Jehovata tukuy sonqo yupaychajkunata jarkʼanapaj, Jehová llimphu kasqanta rikuchinapajtaj. Jinapis wakenqa yuyanku Jehová mana khuyakuyniyoj kasqanrayku juchallikojta qharqochisqanta. ¿Ajinapunichu kanman? Chayta qhepan parrafospi yachakusun.

9, 10. 1) Hebreos 12:5, 6 nisqanman jina, ¿imaraykutaj nisunman Jehová juchallikojta qharqochispa, khuyakuyninta rikuchishasqanta? 2) ¿Ima kikinchaytaj yanapawanchej chayta sumajta entiendenapaj?

⁹ Uj munasqa amigonchej chayri familianchej “manaña Jehovaj testigonchu” kasqanta reunionpi willakojtin, mayta llakikunchej. Ichá nisunman “¿qharqosqapunichu kanan karqa?”, nispa. Jehovaqa juchallikojta congregacionmanta qharqochispa, khuyakuyninta rikuchin. Chayrayku jasutʼinata necesitajtaqa, jasutʼinpuni. Ajinamanta rikuchin yachayniyoj, khuyakuyniyoj, munakuyniyojtaj kasqanta (Pro. 13:24). Juchallikojqa qharqosqa kaspa cambiayta atinman, pesachikunmantaj. Chantapis jatun juchapi urmajkunaqa congregacionmanta qharqochikuspa repararqanku, mana qhasimantachu qharqochikusqankuta. Chayta reparakuspataj juchankumanta pesachikorqanku, cambiarqanku, Jehovamantaj kutinporqanku (Hebreos 12:5, 6 leey).

¹⁰ Ovejasta michej runapi piensarina. Payqa reparanman ujnin ovejitanta onqoy japʼisqanta. Chayrayku chay ovejitantaqa tropamanta tʼaqanman. Chay onqosqa ovejanta tropawan khuska kananta saqenman chayqa, tukuy ovejasnin chay onqoywan chimpaykuchikunkuman. Chayrayku chay ovejata tʼaqaspaqa, tukuynin tropata jarkʼan mana onqoywan chimpaykuchikunankupaj (Levítico 13:3, 4, kikinchay). Yachanchej jina, ovejasqa tropamanta tʼaqasqa kaspa sinchʼita waqanku, nitaj sapallanku kakuyta atinkuchu. Chaywanpis michejqa, mana sajra kasqanraykuchu onqosqa ovejitanta tropanmanta tʼaqan.

11. 1) ¿Imajtintaj congregacionmanta qharqochikojta uj onqoyniyoj ovejawan kikinchasunman? 2) ¿Ima yanapastaj paypaj tiyan?

¹¹ Congregacionmanta qharqochikojqa, chay onqoyniyoj oveja jina. Imajtinchus payqa Diospa ñaupaqenpi onqosqa jina kashan (Sant. 5:14). Imaynatachus uj onqosqa runa onqoyninta wajkunaman chimpachinman, ajinallatataj Diospa ñaupaqenpi onqosqa jina kajpis, wajkunata tanqanman sajra imasta ruwanankupaj. Chayrayku chay juchallikoj hermanoqa mana pesachikojtin, congregacionmanta qharqosqapuni kanan tiyan. Ajinamanta Jehovaqa rikuchin tukuy sonqo kasukoj kamachisninta munakusqanta. Juchallikojtaj reparakunman maytapuni juchallikusqanta, pesachikunmantaj. Jinapis payqa reunionesman riyta atin, Jehovamanta yachakuspa creeyninta watejmanta kallpachananpaj. Estudiananpajpis publicacionesta conseguikunman, JW Broadcasting^® nisqatapis qhawayta atinman. Ancianostaj juchallikoj cambiashasqanta reparaspa, wakin kutis yuyaycharinkuman, yanaparinkumantaj Jehovawan allinyakapunanpaj, congregacionmantaj Jehovaj testigon jina kutinpunanpaj. *

12. ¿Imatataj ancianos wakin kutis ruwankuman uj hermano mana juchasninmanta pesachikuyta munajtin?

 ¹² Congregacionmantaqa mana arrepientekojkunalla qharqosqa kanku. Ancianosqa sumajtapuni piensarinku, manaraj pitapis qharqonankuta nishaspa. Chantapis yachanku juchallikojtaqa juchallikusqanman jinalla Jehová castigasqanta. Paykunapis ajinallatataj ruwayta munanku (Jer. 30:11). Ancianosqa hermanosninkuta munakunku, nitaj imata ruwasqankuwanpis Jehovamanta karunchachiyta munankuchu. Jinapis wakin kuteqa, paykunata munakusqankurayku, khuyakusqankuraykutaj juchallikojta congregacionmanta qharqonku.

13. ¿Imaraykutaj Corinto congregacionmanta uj cristiano qharqosqa karqa?

¹³ Qhawarina imatachus apóstol Pablo ruwasqanta Corintomanta uj cristiano juchanmanta mana pesachikuyta munajtin. Chay cristianoqa khuchichakuy juchapi kausasharqa, imaraykuchus tatanpa warminwan tiyakusharqa. Chayqa millay juchapuni karqa. Jehovaqa ñaupa tiempomanta israelitasman nisqa: “Pichus tatanpa warminwan puñuykojqa tatanta pʼenqaypi rikhurichin. Chay qhareqa wañuchisqapuni kanqa, jinallataj chay warmipis. Chay wañuyninkumantaqa paykunallataj juchayoj kanqanku”, nispa (Lev. 20:11). Apóstol Pabloqa Corintomanta hermanosman mana niyta aterqachu chay runata wañuchinankuta, jinapis nerqa congregacionmanta qharqonankuta. Chay runaj millay kausaynenqa wakin hermanosta pantachisharqa. Wakenqa chay runaj juchanta mana jatun juchapaj jinachu qhawasharqanku (1 Cor. 5:1, 2, 13).

14. ¿Imaynamantataj Pablo, Corinto congregacionmanta runata khuyakusqanta rikucherqa, chanta imaraykutaj chayta ruwarqa? (2 Corintios 2:5-8, 11).

¹⁴ Tiemponmantaj Pabloqa uyarerqa chay juchallikoj cristiano cambiasqanta, sonqomantapachataj pesachikusqanta. Chay juchallikoj runa congregacionta pʼenqaypi rikhurichejtinpis, Pabloqa mana astawan llakichiyta munarqachu. Chayrayku Corintomanta hermanosman nerqa: ‘Chay runata perdonaychej, sonqochaychejtaj, anchata llakikusqanwan ama atipachikunanpaj’, nispa. Pabloqa chay pesachikoj runata khuyakorqa. Payqa mana munarqachu chay juchallikoj runa anchata llakikusqanwan atipachikunanta, sonqon juchachasqanraykutaj niña perdonasqa kayta suyakunanta (2 Corintios 2:5-8, 11 leey).

15. ¿Imaynamantataj ancianos juchallikojta jasutʼispa, Jehová jina khuyakuyninkuta rikuchinku?

¹⁵ Ancianosqa Jehová jinallataj mayta wajkunata khuyakunku. Paykunaqa juchallikojta  congregacionmanta qharqonanku kajtin, qharqonku, jinapis khuyakuyninkuta rikuchinanku kajtenqa khuyakunku. Chantapis juchallikojta mana qharqospaqa, mana khuyakushankumanchu, astawanpis gustonta ruwajta saqeshallankuman. Chanta, ¿ancianosllachu khuyakuyniyoj kasqankuta rikuchinanku tiyan? Chayta qhepan parrafospi qhawarisun.

16. Proverbios 21:13 nisqanman jina, ¿imatataj ruwananchej tiyan mañakojtinchej Jehová uyarinawanchejpaj?

¹⁶ Tukuy cristianosqa Jehová jina khuyakuyniyoj kayta munanchej. Imaraykuchus mana wajkunata khuyakojtinchejqa, mañakojtinchej Jehová mana uyariwasunchu (Proverbios 21:13 leey). Noqanchejtaj munanchej uyarinawanchejtapuni. Chayrayku wajkunamanta khuyakunapaj mayta kallpachakunchej. Uj hermanonchej llakisqa kashan chayqa, wakichisqapuni kashanchej payta uyarinapaj. Chantapis Santiago 2:13 nin: ‘Wajkunata mana khuyakojqa, manallataj juzgasqa kashaspa khuyasqachu kanqa’, nispa. Chaytataj sumajta japʼikunchej. Noqanchejpis wajkuna khuyakunawanchejta necesitanchej. Chayta mana qonqasunchu chayqa, wajkunata khuyakuyta atillasun. Astawanqa khuyakuyta munanchej juchasninmanta pesachikuspa congregacionman kutinpoj hermanota.

17. ¿Imaynatataj rey David wajkunata tukuy sonqo khuyakusqanta rikucherqa?

¹⁷ Bibliata leespaqa Diospa kamachisninmanta yachakunchej wajkunamanta khuyakunanchej kasqanta, nitaj llakichinanchejchu kasqanta. Rey Davidmanta parlarina. Payqa tukuy sonqo wajkunamanta khuyakojpuni. Uj kuti Saulqa Davidta wañuchiyta munarqa, jinapis Davidqa khuyakorqa. Saulqa Diospa churasqan rey karqa. Chayrayku Davidqa ni jaykʼaj vengakuyta chayri wañuchiyta munarqachu (1 Sam. 24:9-12, 18, 19).

18, 19. ¿Ima kutispitaj David mana khuyakoj kasqanta rikucherqa?

¹⁸ Davidqa mana tukuy tiempochu wajkunamanta khuyakorqa. Uj pacha Davidqa mayta phiñarikuspa Nabalta, wasinmanta tukuy kajkunatawan wañuchinanta nerqa. Imajtinchus Nabalqa Davidpaj mana allintachu parlasqa, chantapis payman, kamachisninman ima mana mikhunata qoyta munasqachu. Nabalqa phiña runa, sajrataj karqa. Jinapis Nabalpa warmin Abigailqa kʼacha, pacienciayojtaj karqa, usqhayllatataj Davidman mikhunata aparqa. Chayrayku Davidqa, Nabalta, wasinmanta kajkunatapis mana wañucherqachu (1 Sam. 25:9-22, 32-35).

¹⁹ Waj kutipitaj profeta Natán, Davidman willarerqa uj qhapaj runa wajcha runamanta munasqa ovejitanta suwarpasqanta. Davidqa chayta uyarispa mayta phiñarikorqa, nerqataj: “Kausaj Jehová Diospa sutinpi jurani: Chayta ruwaj runaqa wañunan tiyan”, nispa (2 Sam. 12:1-6). Payqa yacharqa Moisespa Leyninpi nisqanta uj ovejata suwakojqa, tawa ovejasta kutichipunan kasqanta (Éxo. 22:1). Davidqa chay runa wañuchisqa kananta nispa, mana  khuyakuyniyoj kasqanta rikuchisharqa. Jinapis Natanqa Davidman chayta willaspa yanapayta munasharqa, pay aswan juchayojraj kasqanta entiendenanpaj. Davidqa ovejata suwakoj runata khuyakuspapis, mana atinmanchu karqa imaynatachus Jehová payta khuyakorqa ajinatapuni khuyakuyta (2 Sam. 12:7-13).

20. ¿Imatataj Davidpa kausayninmanta yachakunchej?

²⁰ Davidqa phiñakuyninwan atipachikusqanrayku, Nabalta wasinmanta kajkunatapis wañuchiyta munarqa. Aswan qhepamantaj Davidqa, Natán ovejata suwakoj runamanta willarejtin, mana khuyarikuspa chay runa wañuchisqa kananta nerqa. David kʼacha runa kashaspapis, mana khuyarikuspa chay runata juzgarqa. Imajtinchus paytaqa, chay kutipi mana allin imasta ruwasqanmanta sonqon mayta juchachasharqa. Wajkunata mana khuyarikuspa juzgajqa, Jehovamanta karunchakushasqanta rikuchin. Jesusqa nerqa: “Amaña wajkunata juzgaychejchu, ama qankunapis juzgasqa kanaykichejpaj”, nispa (Mat. 7:1, 2). Chayrayku mayta kallpachakuna mana wajkunata llakichinapaj chayri mana sonqonkuta nanachinapaj. Kallpachakunallataj Tatanchej Jehová jina khuyakuypi qhapaj kanapaj.

21, 22. ¿Imaynasmantataj wajkunata khuyakusqanchejta rikuchisunman?

²¹ Khuyakuyniyoj kasqanchejtaqa ruwasqasninchejwan rikuchinanchej tiyan. Chayrayku piensarisunman familianchejpi, congregacionninchejpi, tiyakunchej chaypi pikunatachus yanapariyta atisqanchejpi. Ajinamanta sumajta yanapariyta atisun. Ichá uj hermano chayri uj hermana sonqocharinata necesitashanman. Ajina kajtenqa mikhunitata aparipusunman, chayri waj jinamanta yanaparisunman. Chantapis qharqosqa hermanota congregacionman kutinpojtin yanaparisunman. Ichá payqa kallpachanata, sonqochanata ima necesitashanman. Tiyakunchej chaynejpipis Diosmanta sumaj willaykunata willarispa runasta sonqocharisunman. Chaykunata ruwaspaqa maytapuni wajkunata khuyakusqanchejta rikuchinchej (Job 29:12, 13; Rom. 10:14, 15; Sant. 1:27).

²² Ajinamantaqa sumajta reparasun, pikunachus yanapata necesitashasqankuta. Khuyakuyniyoj kaspaqa, Tatanchej Jehovata mayta kusichisun. Payqa ‘khuyakuyninpi may qhapaj’.