Ir al contenido

Ir al índice

38 YACHAQANA

Joven, ¿imayna kausayniyojtaj kayta munanki?

Joven, ¿imayna kausayniyojtaj kayta munanki?

“Sumajta tanteariyta yachasqaykipis cuidasonqa” (PRO. 2:11).

135 TAKIY Jehová munakuywan nisunki: “Yachayniyoj kay, wawáy”

¿IMATÁ KAYPI YACHAKUSUN? a

1. ¿Imapitaj rikukorqanku Jehoás, Uzías, Josías ima?

 WAWITALLARAJ chayri jovencitollaraj kashajtiyki Diospa llajtanta rey jina kamachinaykipaj churasunkuman chay, ¿imayná sientekuwaj? ¿Atiyta japʼisqaykiwan imaynatá kamachiwaj? Biblia nin Judapi wakin reyesqa jovencitos chayri wawasllaraj kashaspa kamachiyta qallarisqankuta. Jehoasqa 7 watitasniyojllaraj kashaspa kamachiyta qallarerqa, Uziastaj 16 watasniyoj, Josiastaj 8 watitasniyoj. Chay edadniyoj kamacheyqa nichá atinapaj jinallachu karqa. Jinapis paykunataqa Jehovawan, waj runaswan yanaparqanku allin imasta ruwanankupaj.

2. ¿Imaraykutaj may allin Jehoasmanta, Uziasmanta, Josiasmanta ima yachakunanchej?

2 Noqanchejqa mana reyeschu, nitaj reinaschu kanchej. Jinapis Jehoasmanta, Uziasmanta, Josiasmanta ima mayta yachakusunman. Paykunaqa allin imasta, mana allin imastapis ruwarqanku. Paykunamanta yachakusunchej imaraykuchus amigosninchejta sumajta ajllananchej kasqanta, kʼumuykukoj sonqopuni kananchej kasqanta, Jehovatapis sirvinallanchejpuni kasqanta.

AMIGOSNIYKITA ALLINTA AJLLAY

Imachus Jehoasta pasasqanta yuyarikuspaqa, allin amigosninchejpa yuyaychaykunasninta uyarisunpuni (3, 7 parrafosta qhawariy). c

3. Jehoiadá yanapasqanrayku, ¿imastataj Jehoás ruwarqa?

3 Jehoás jina allin kajta ruwayta ajllana. Jehoaspataqa wawitallaraj kashajtin tatan wañuporqa, kuraj kaj sacerdote Jehoiadataj wawanta jina uywakaporqa, Jehovamantataj ashkha imasta yachacherqa. Jehoasqa Jehoiadaj yuyaychaykunasninta japʼikorqa. Chayraykutaj Jehovata sirviyta ajllarqa, llajtantapis chayllatataj ruwanankupaj yanaparqa. Chantapis Jehová Diospa templonta allinchacherqa (2 Cró. 24:1, 2, 4, 13, 14).

4. Jehovaj kamachiykunasninta munakusqanchej, kasukusqanchejpis, ¿imaynatá yanapawanchej? (Proverbios 2:1, 10-12).

4 Tatasniyki chayri wajkuna Jehovata munakunaykipaj, kamachiykunasnintapis kasukunaykipaj yanapashasunku chayqa, uj sumaj regalo (Proverbios 2:1, 10-12 leey). Tatasqa ashkha imaynasmanta wawasninkuman yachachiyta atinkuman. Qhawarina imatachus hermananchej Katiaj tatan ruwasqanta. Tatanqa allin imasta ajllananpaj yanaparqa. Escuelaman sapa día pusashaspa, chay diapaj ajllasqa textomanta paywan parlarejpuni. Pay nin: “Tatay ajinata parlariwasqanqa chay día ima problemapi rikukojtiypis, allin kajtapuni ruwanaypaj yanapawarqa”, nispa. Chantapis ichá tatasniykeqa Biblia nisqanman jina kamachiykunata qosunkuman. Ichapis yuyawaj chay qosusqanku kamachiykunaqa gustasqayki imasta mana ruwajta saqesusqanta. ¿Imataj yanapasunkiman tatasniykej yanapanta japʼikunaykipaj? Hermananchej Anastasiaqa nin tatasnenqa mana kamachiykunallatachu churasqankuta, manaqa sutʼinchasqankuta imaraykuchus chay kamachiykunata churasqankuta. Anastasia nin: “Ajinata sutʼinchawasqankoqa entiendechiwarqa munakuwasqankurayku, cuidayta munawasqankurayku chay kamachiykunata qowasqankuta, manataj ñawisnillankupi purichiyta munawasqankuraykuchu”, nispa.

5. ¿Imataj kanqa tatasniyki yachachisusqankuman jina kausakojtiyki? (Proverbios 22:6; 23:15, 24, 25).

5 Tatasniyki Bibliaj yuyaychaykunasninmanta yachachisusqankuman jina kausakunki chayqa, paykunaqa mayta kusikonqanku. Astawanpis Jehovata kusichinki, wiñaypajtaj amigon kayta atinki (Proverbios 22:6; 23:15, 24, 25 leey). Chayrayku may sumajpuni kanman Jehoás jina ruwanayki.

6. ¿Pikunatataj Jehoás uyarerqa, imapitaj chayrayku rikukorqa? (2 Crónicas 24:17, 18).

6 Jehoás mana allin imasta ruwasqanmanta yachakuy. Jehoiadá wañupusqantawan, Jehoasqa mana allin amigosniyoj kayta qallarerqa (2 Crónicas 24:17, 18 leey). Payqa Judamanta kuraj kamachejkunaj yuyaychasqankuta uyarerqa. Paykunaqa mana Jehovata munakojchu kanku, chayrayku, ¿manacharí kasunanchu karqa? (Pro. 1:10). Payqa mana allintachu ruwarqa chay mana allin amigosninpa nisqankuta kasuspa. Primon Zacarías cheqanchayta munajtintaj, Jehoasqa kamacherqa payta wañuchinankuta (2 Cró. 24:20, 21; Mat. 23:35). Chay ruwasqanqa nipuni allinchu karqa, sonso jina chaytaqa ruwarqa. Qallariypi sumajta ruwajtinpis, llakikunapaj jina payqa Jehovaj contranpi oqharikorqa, runa wañuchimantaj tukorqa. Aswan qhepaman Jehoastaqa kamachisnillantaj wañucherqanku (2 Cró. 24:22-25). Jehovata, payta munakojkunatapis uyarillanmanpuni karqa chayqa, kausaynenqa mana ajinapichu tukukunman karqa. ¿Imatá paymanta yachakuwaj?

7. ¿Imayna amigostataj maskʼakunayki tiyan? (Fototawan qhawariy).

7 Jehoás mana allinta ruwasqanmantaqa kayta yachakusunman: Yanapanawanchejpaj jina sumaj amigosta maskʼakunanchej tiyan, nisunman Jehovata munakoj, paytataj kusichiyta munaj amigosta. Amigosninchejqa mana edadnillanchejmantachu kananku tiyan. Jehoaspis Jehoiadamanta nisqaqa aswan joven karqa. Amigosniykipi piensariy, kaykunatataj tapurikuy: “¿Amigosniy yanapawankuchu aswan sinchʼi creeyniyoj kanaypaj? ¿Yanapawankuchu Jehovaj kamachiykunasninman jina kausakunaypaj? ¿Paykunaman gustanchu Jehovamanta parlariy, imatachus Bibliapi yachakusqankumantapis? Jehovaj kamachiykunasninta, ¿respetankuchu? Pantajtiy, ¿paykuna cheqanchawankuchu, chayri imatachus uyariyta munasqallaytachu niwanku?” (Pro. 27:5, 6, 17). Amigosniyki Jehovata mana munakunkuchu chayqa, mana chay jina amigosta necesitankichu. Pero amigosniyki Jehovata munakunku chayqa, sumaj amigos qanpaj kanku. Amapuni paykunamanta kacharikuychu (Pro. 13:20).

8. Redes socialesta apaykachanki chay, ¿imapitaj piensarinayki tiyan?

8 Redes socialesqa mayta yanapawanchej amigosninchejwan, familiaresninchejwan parlarikunapaj. Pero ashkhasqa wajkunawan allinta qhawachikunallankupaj, imastachus rantikusqankumanta, imastachus ruwasqankumanta fotosta, videosta ima churanku. Qanpis redes socialesta apaykachanki chayqa, kaykunapi piensariwaj: “¿Wajkunawan allinpaj qhawachikuyllatachu maskʼashani? ¿Wajkunata kallpachaytachu munani, chayri alabachikuytachu? Wajkuna mana allinta ruwasqankuwan, ¿chay ratochu chimpaykuchikuni? ¿Paykuna jinachu piensani, parlani, ruwani ima?”. Uj pacha Diospa Llajtanta Kamachejkunamanta, hermanonchej Nathan Knorr, kayta yuyaycharqa: “Ama runata kusichiytachu maskʼaychej. Chayta ruwaspaqa, ni pita kusichiyta atinkichejchu. Jehovata kusichiychej, ajinamanta Jehovata tukuy munakojkunata kusichinkichej”, nispa.

KʼUMUYKUKOJ SONQOSLLAPUNI KANA

9. ¿Imatataj Uzías ruwarqa Jehovaj yanapayninwan? (2 Crónicas 26:1-5).

9 Uzías jina allin kajta ruway. Rey Uziasqa jovencito kashaspa, kʼumuykukoj sonqo karqa, yachakorqataj “cheqa Diosta manchachikuyta”. Payqa 68 watasta kausakorqa, casi tukuy kausayninpitaj Jehová payta bendicerqa (2 Crónicas 26:1-5 leey). Uziasqa ashkha nacionesta atiparqa, tukuy imatataj ruwarqa Jerusalén llajta sumaj jarkʼasqa kananpaj (2 Cró. 26:6-15). Payqa may kusisqachá kasharqa Jehovaj yanapayninwan tukuy imata ruwashasqanmanta (Ecl. 3:12, 13).

10. ¿Imapitaj Uzías rikukorqa?

10 Uzías mana allinta ruwasqanmanta yachakuy. Rey Uziasqa kamachiykunata qoyman yachasqa karqa. Ichapis chay yuyacherqa munasqanta ruwayta atisqanta. Payqa uj pʼunchay, Jehová Diospa templonman yaykuykuspa inciensota altar patapi qʼoshñicherqa. Reyesqa mana chayta ruwanankuchu karqa (2 Cró. 26:16-18). Kuraj kaj sacerdote Azariasqa payta cheqancharqa, Uziastaj phiñakorqa. Llakikunapaj jina, Uziasqa niña Jehovata kasukorqachu, chayraykutaj Jehová lepra onqoywan castigarqa (2 Cró. 26:19-21). Sichus Uzías kʼumuykukoj sonqollapuni kanman karqa chayqa, mana jinapichu rikukunman karqa.

Imastachus ruwasqanchejmanta mana alabakusunchu, astawanpis Jehovatapuni jatunchasun (11 parrafota qhawariy). d

11. ¿Imatá ruwan kʼumuykukoj sonqo runa? (Fotostawan qhawariy).

11 Uziasqa atiyniyoj reyña kaspa, qonqaporqa tukuy imataqa Jehovaj yanapaynillanwan ruwasqanta. ¿Imatá paymanta yachakunchej? Amapuni qonqakunanchejchu tiyan, kausayninchejpi, Jehovata sirvisqanchejpipis allin imas kasqanqa, Jehovamanta jamusqanta. Imata ruwasqanchejmantapis alabakunamantaqa, Jehová Diosta jatunchananchej tiyan (1 Cor. 4:7). b Kʼumuykukoj sonqos kananchej tiyan, reparakunanchejtaj tiyan wajkuna cheqanchanawanchejta necesitasqanchejta, pantaj runas kasqanchejrayku. Uj hermano, pichus 60 watas kurajniyoj, qhelqarqa: “Yachakuni mana usqhayta phiñakunayta, nitaj desanimakunayta wajkuna pantasqasniyta uyaypi nipuwajtinku. Wakin imastaqa sonso jinapunitaj ruwani. Chaymanta pipis cheqanchawajtin, kallpachakuni cambianaypaj, Jehovapajtaj tukuy atisqayta llankʼanallaypajpuni”, nispa. Sichus kʼumuykukoj sonqospuni kasun, Jehovatataj manchikusun chayqa, allinpuni kausayninchejpi riwasun (Pro. 22:4).

JEHOVATA SIRVILLAYPUNI

12. Josías jovencito kashaspa, ¿imatá ruwarqa Jehovata sirvinanpaj? (2 Crónicas 34:1-3).

12 Josías jina allin kajta ruway. Josiasqa jovencitollaraj kashaspa Jehovata sirviyta qallarerqa. Payqa Diosninta aswan sumajta rejsiyta munarqa, munaynintataj ruwayta. Josiaspajqa rey kay mana facilchu karqa. Chay tiempopeqa, casi tukuy runas llulla diosesta yupaychasharqanku. Chayrayku Josiasqa mana manchachikoj kanan karqa, llulla diosesta yupaychayta saqechinanpaj. Chaytapunitaj ruwarqa. Josiasqa niraj 20 watasniyoj kashaspa, llulla diosesta yupaychayta chay nacionmanta chinkachiyta qallarerqa (2 Crónicas 34:1-3 leey).

13. Kausayniykita Jehovaman qopusqayki, ¿imaynatá yanapasonqa?

13 Allin jovencitollaraj kaspapis, Josías jina kawaj. ¿Imaynamanta? Jehovamanta, kʼacha kaykunasninmantapis astawan yachakuspa. Chayta ruwanki chayqa, sonqoyki aysasonqa Jehovaman kausayniykita qopunaykipaj. Kausayniykita Jehovaman qopusqayki, ¿imaynatá yanapasonqa? Lukemanta parlarina, payqa 14 watitasniyoj bautizakorqa. Pay nerqa: “Kunanmantapacha Jehovatapuni kausayniypi ñaupajman churasaj, kallpachakusajtaj payta kusichinaypaj”, nispa (Mar. 12:30). Qanpis Luke jina ruwanki chayqa, ashkha bendicionesta japʼinki.

14. ¿Imaynatá Josías jina wakin jóvenes ruwanku?

14 Jehovata sirvej jóvenes, ¿imaspitaj rikukunkuman? Johanmanta parlarina, payqa 12 watasniyoj bautizakorqa. Pay nin compañerosnenqa cigarrillo electronicota pitachiyta munasqankuta. ¿Imatá Johan ruwan paykunata mana kasunanpaj? Piensarin cigarrillota pitajtin ichapis onqoykunanta, Jehovatapis llakichinanta. Rachelmantañataj parlarina, payqa 14 watasniyoj bautizakorqa. Colegiopi imapipis rikukojtin, ¿imatá ruwan? Pay nin: “Maypi kashaspapis yuyarikunipuni Bibliamanta, Jehovamantapis. Wakin kutisqa clasesniypi historiamanta parlashajtiyku yuyarikuni Bibliaj nisqanmanta, chayri uj profeciamanta. Wakin kutistaj, imamanta parlashaspapis yuyarikuni uj textomanta, chayta pimanpis rikuchinaypaj”, nispa. Ichapis problemasniykeqa mana rey Josiaspa problemasnin jinachu, jinapis pay jina yachayniyoj kawaj, Jehovatataj tukuy sonqo kasukuyta atiwaj. Kunanña llakiykunasniykita atipayta yachakunki chayqa, sumaj wakichisqa kanki aswan qhepapaj.

15. ¿Imataj Josiasta yanaparqa Jehovata kasukunanpaj? (2 Crónicas 34:14, 18-21).

15 Rey Josiasqa 26 watasniyoj kashajtin templota allinchayta qallarerqa. Templota allinchashajtinkutaj, ‘Jehová Diospa Leyninmanta librota tarerqanku, mayqentachus Moisesnejta qosqa karqa chayta’. Josiasqa imatachus chay libropi nisqanta uyariytawan, chay rato Jehovaj Leyninta kasukuyta qallarerqa (2 Crónicas 34:14, 18-21 leey). ¿Qanpis Bibliata sapa día leeyta munawajchu? Chayta ruwanaykipaj kallpachakushankiña chay, ¿Bibliata leeywan gustachikushankichu? Yanapasoj versiculosta yuyarikunaykipaj, ¿imatá ruwanki? 13 parrafopi Lukemanta parlarerqanchej. Payqa Bibliapi leesqanmanta imachus gustasqanta, uj cuadernitopi anotakuyta yachan. Qanpis chayman rijchʼakojta ruwanki chayqa, Bibliamanta versiculosta, imastachus yachakusqaykitapis yuyarikuyta atillanki. Sichus astawan Bibliata rejsinki, munakunkitaj chayqa, astawan Jehovata sirviyta munanki. Chantapis rey Josiasta jina, Diospa Palabranqa yanapasonqa allin kajta ruwanaykipaj.

16. ¿Imajtintaj Josías uj jatun juchapi urmarqa, chanta imatá paymanta yachakunchej?

16 Josías mana allinta ruwasqanmanta yachakuy. Josiasqa 39 watasniyoj jina kashajtin uj imapi pantaykorqa, chayraykutaj wañuyman chayarqa. Jehovamanta yanapata mañakunanmantaqa payllapi atienekorqa (2 Cró. 35:20-25). ¿Imatá paymanta yachakunchej? Ima edadniyoj kaspapis, mashkha unaytaña Bibliata estudiaspapis, Jehovaj yanapayninta maskʼanallanchejpuni tiyan. Chaypajtaj paymanta mañakunapuni yuyaychanawanchejta, Palabranta estudiana, wiñay tukusqa cristianospa yuyaychaykunasnintapis japʼikuna. Chayta ruwasun chayqa, mana jatun juchaspi urmallasunchu, astawanpis kusisqa kausakusunchej (Sant. 1:25).

JOVEN, KAUSAYNIYKIPI ALLIN RISUNKIMAN

17. ¿Imatá yachakunchej kinsa reyespa kausayninkumanta?

17 Jovenesqa kausayninkupi ashkha sumaj imasta ruwayta atinkuman. Jehoasmanta, Uziasmanta, Josiasmanta ima yachakunchej, wawaspis jovenespis allin imasta ruwayta atisqankuta, Jehovata kusichinankupaj jinataj kausakuyta atisqankuta. Jinapis chay kinsa reyesqa, pantasqankurayku llakiykunapi rikukorqanku. Qantajrí paykunaj allin ruwasqankumanta yachakunayki tiyan, kallpachakunaykitaj tiyan mana paykuna jina pantanaykipaj. Chayta ruwajtiykeqa kausayniykipi allin risonqa.

Davidqa jovencito kashaspaña Jehovaman qayllaykorqa. Ajinamantataj Jehovaj ñaupaqenpi allinpaj qhawasqa karqa, chayrayku kausayninpi allinpuni rerqa (18 parrafota qhawariy).

18. ¿Pikunaj kausayninkupitaj reparanchej noqanchejtapis allin riyta atiwasqanchejta? (Dibujotawan qhawariy).

18 Bibliaqa waj jovenesmantapis parlallantaj, pikunachus Jehovaman qayllaykorqanku. Ñaupaqenpi allinpaj qhawasqa kasqankuraykutaj kausayninkupi allin rerqa. Ujnenqa karqa David. Payqa joven kashaspaña Jehovaj amigon kayta qallarerqa, tiemponwantaj kasukoj reyman tukorqa. Davidqa wakin imaspi pantarqa, jinapis Jehovaqa payta kasukoj kamachinta jina qhawarqa (1 Rey. 3:6; 9:4, 5; 14:8). Davidpa kausayninmanta estudiayqa, Jehovata tukuy sonqo sirvinaykipaj yanapasonqa. Chantapis Marcosmanta, Timoteomanta astawan yachakunaykipaj estudiawaj. Paykunaqa jovencitomantapacha Jehovata sirviyta qallarerqanku, tukuy kausayninkupitaj Jehovata tukuy sonqo sirvillarqankupuni. Ajinamanta Jehovata kusicherqanku, kausayninkupitaj allin rerqa.

19. ¿Imaynataj kausayniyki kanman?

19 Kausayniyki aswan qhepaman, ¿imayna kanantataj munawaj? Chayqa imatachus kunan ruwasqaykimanta kashan. Sichus Jehovapi atienekunki, manataj qanllapichu chayqa, payqa yanapasonqa kausayniykipi allin imasta ruwanaykipaj (Pro. 20:24). Kausayniykeqa may sumaj kanman, kusisqataj kausakuyta atiwaj. Kayta ama qonqakuychu: Jehovaqa imastachus payrayku ruwasqaykita may sumajpaj qhawan. Tatanchej Jehovaqa mayta munakuwanchej. Chayrayku payta sirveyqa ni imawan kikinchakunchu.

144 TAKIY Wiñay kausaypi tʼukuriy

a Joven, Jehovaqa yachan wakin kuti allin kajta ruwayta, paypa amigollanpuni kaytapis mana atinallaykita. ¿Imataj yanapasunkiman allin kajta ruwanaykipaj, chaywantaj Jehovata kusichinaykipaj? Kay yachaqanapi yachakusun iskay wawitasmanta, uj jovencitomantawan. Paykunaqa Judamanta reyes karqanku. Imatachus paykunamanta yachakuyta atisqaykipi piensariy.

b Jw.org paginapi kay yachaqanata leeriy: “¿Imamantapis runaykachanachu?”. Chaytaqa “Maskʼanapaj” nishan chay cuadritopi anotaspa maskʼawaj.

c FOTO: Uj hermana sipas hermanitata yuyaycharishan.

d FOTOS: Asambleapi asignacionniyoj uj hermana, Jehovapi atienekushan, chaymantataj Jehovata jatunchashan.