Ir al contenido

Ir al índice

52 YACHAQANA

¿Imaynatá sipaskuna wiñay tukusqa cristianasman tukunkuman?

¿Imaynatá sipaskuna wiñay tukusqa cristianasman tukunkuman?

‘Warmispis munayninkuwan mana atipachikojkuna kananku tiyan, tukuy ima ruwasqankupitaj creeyninkuta rikuchinanku tiyan’ (1 TIM. 3:11).

133 TAKIY Joven kashaspa Diosta yupaychana

¿IMATÁ KAYPI YACHAKUSUN? a

1. ¿Imatá ruwananchej tiyan wiñay tukusqa cristianosman tukunapaj?

 WAWASQA tʼukunapaj jinapuni usqhayllata wiñarqonku. Paykunaqa jinallamanta wiñarqospa jinanku. Wiñay tukusqa cristianosman tukunapajtaj kallpachakunanchej tiyan, mana jinallamantachu (1 Cor. 13:11; Heb. 6:1). b Chaypajqa Jehovawan sumaj amigos kananchej tiyan. Chantapis necesitanchej espíritu santowan yanapanawanchejta. Ajinamanta kʼacha kaykunasniyoj kananchejpaj, allinta imatapis ruwayta yachakunanchejpaj, aswan qhepapajtaj wakichikunanchejpaj (Pro. 1:5).

2. ¿Imatataj Génesis 1:27 yachachiwanchej, chanta imatá kay yachaqanapi yachakusun?

2 Runataqa Jehová ruwarqa, qharitawan warmitawan (Génesis 1:27 leey). Yachanchej jina qhariwan warmiwanqa, rijchʼayninkupi mana kikinchu kanku. Pero waj imaspipis nillataj kikinchu kanku. Jehovaqa qharimanpis warmimanpis waj jina ruwaykunata qorqa. Chaykunata juntʼanankupajtaj mana kikin kʼacha kaykunasniyojchu kananku tiyan, nitaj kikin imastachu ruwayta yachananku tiyan (Gén. 2:18). Kay yachaqanapi yachakusun imatachus sipaskuna ruwananku kasqanta wiñay tukusqa cristianasman tukunankupaj. Qhepan yachaqanapitaj yachakusun imatachus jovencitos ruwananku kasqanta.

JEHOVATA KUSICHINAYKIPAJ JINA KʼACHA KAYKUNASNIYOJ KAY

Rebeca jina, Ester jina, Abigaíl jina kʼacha kaykunasniyoj kanaykipaj kallpachakunki chayqa, wiñay tukusqa cristianaman tukunki (3, 4 parrafosta qhawariy).

3, 4. ¿Maypitaj sipas hermanitas sumaj ejemplosta tarinkuman? (Fototawan qhawariy).

3 Ñaupa tiempopeqa ashkha warmis Jehovata sirverqanku, munakorqankutaj. Bibliataj paykunaj sumaj ruwasqasninkumanta parlan (castellanopi jw.org paginapi “¿Qué aprendemos de las mujeres de la Biblia?” nisqata leeriy). Kay yachaqanapaj texto nin jina, chay warmisqa munayninkuwan mana atipachikojkuna karqanku, tukuy ima ruwasqankupitaj creeyninkuta rikucherqanku. Chantapis congregacionniykipeqa ashkha wiñay tukusqa hermanaschá tiyan, paykunamantapis ashkha imasta yachakuwaj.

4 Sipasllaraj kanki chayqa, piensariy mayqen hermanasmantachus yachakuyta atisqaykita, paykuna jina ruwanaykipajtaj kallpachakuy. Chaypajqa ima kʼacha kaykunasniyojchus kasqankuta qhawariy, piensariytaj imaynamantachus paykuna jina kayta atisqaykipi. Wiñay tukusqa cristianasqa kinsa kʼacha kaykunata rikuchinankupuni tiyan. Qhepan parrafospi chaykunamanta parlarisun.

5. ¿Imajtintaj wiñay tukusqa cristianas kʼumuykukoj sonqo kananku tiyan?

5 Kʼumuykukoj sonqo kay. Kʼumuykukoj sonqo warmeqa Jehová Diosninchejpata sumaj amigan, tukuywantaj sumajta apanakun (Sant. 4:6). Jehovata munakoj warmeqa, kʼumuykukoj sonqowan, imatachus 1 Corintios 11:3 nisqanta tukuy sonqo japʼikun. Chaypi sutʼinchan Jehovaqa pikunamanchus congregacionpi, familiaspipis uma kanankupaj atiyta qosqanta. c

6. ¿Imaynatá sipas hermanitas Rebeca jina kʼumuykukoj sonqo kankuman?

6 Rebecamanta parlarina. Payqa sumaj yuyayniyoj warmi karqa, mana manchachikuspataj imatapis ruwaj. Chantapis yachaj maykʼajchus, imaynatachus imatapis ruwananta (Gén. 24:58; 27:5-17). Chantapis wajkunata respetaj, kasukojtaj (Gén. 24:17, 18, 65). Sichus qanpis Rebeca jinallataj kʼumuykukoj sonqo kanki, pikunamanchus Jehová atiyta qon chaykunatataj respetanki chayqa, familiaykipaj, congregacionpajpis sumaj ejemplo kanki.

7. ¿Imaynatá sipas hermanitas Ester jina ruwankuman?

7 Llampʼu sonqo kay. Bibliaqa niwanchej kʼumuykukoj runas kananchejta, nisunman llampʼu sonqos kananchejta (Pro. 11:2). Diospa kamachin Esterpis ajina karqa. Reina kananpaj churajtinku payqa mana umata oqharerqachu. Chantapis payqa primon Mardoqueoj nisqanta uyarerqa, chayman jinataj ruwarqa (Est. 2:10, 20, 22). Qanpis pay jina kawaj wajkunawan yuyaycharichikuspa, chayman jinataj ruwaspa (Tito 2:3-5).

8. Imaynatachus vistikunata, kʼachanchakunata ajllashaspa, ¿imaynatá hermanas 1 Timoteo 2:9, 10 nisqanman jina ruwankuman?

8 Esterqa waj jinamanta rikuchillarqataj llampʼu sonqo kasqanta. Payqa “may kʼachita karqa, kʼachitu cuerpoyojtaj”. Jinapis mana alabachikuytachu maskʼarqa (Est. 2:7, 15). ¿Imaynatá Ester jina qanpis ruwawaj? Ujninmantaqa 1 Timoteo 2:9, 10 (leey) versiculospi parlashan. Chay textopi apóstol Pabloqa hermanasman nerqa allin yuyaywan, wajkunata jatunpaj qhawaspataj pʼachallikunankuta. Chay versiculopi griego parlaypi ima palabrastachus oqharisqanqa, niyta munan maychus kajllata pʼachallikuy, wajkunaj yuyasqankuta respetay ima. Hermanasqa wiñay tukusqa kasqankuta rikuchinku maychus kajta vistikuspa. Chaymantataj maytapuni kusikuyku.

9. ¿Imatá Abigailmanta yachakunchej?

9 Allinta reparayta yachay. Chayqa allin yuyayniyoj kaywan kikillantaj. Allin yuyayniyoj kaytaj niyta munan, imachus allin, imatajchus mana allin kasqanta sumajta reparayta yachay, chayman jinataj allin kajta ruway. Abigailmanta parlarina, qosanqa mana allintachu ruwarqa. Abigailtaj cuentata qokorqa qosan chayta ruwasqanrayku, wasinpi tukuy tiyakojkunata mana allin imas qhatirinanta. Chayrayku chay rato ruwaj churakorqa. Allin yuyaywan chayta ruwasqanraykutaj ashkha runas salvakorqanku (1 Sam. 25:14-23, 32-35). Allinta reparayta yachayqa yanapallawanchejtaj yachanapaj maykʼajchus parlana kasqanta, maykʼajtajchus chʼinlla kana kasqanta. Yanapallawanchejtaj imaynachus kashasqankuta wajkunata tapurinapaj, pero mana pʼenqachispalla (1 Tes. 4:11).

YANAPASUNANPAJ JINA IMATAPIS RUWAYTA YACHAKUY

Sumajta leeyta yachay, escribiytapis yachay, ¿imaynatá yanapasunki? (11 parrafota qhawariy).

10, 11. ¿Imaspitaj yanapasonqa sumajta leeyta yachay, escribiy ima? (Fototawan qhawariy).

10 Sumaj kanman cristianas kausayninkupi yanapananpaj jina imatapis ruwayta yachakunanku. Imillita kashaspa imastachus yachakunki chaykunamanta wakenqa, tukuy kausayniykipi sirvisonqa. Wakinmanta parlarina.

11 Allinta leeyta, escribiyta ima yachakuy. Wakin lugarespeqa ninku: “¿Imapajtaj warmis leeytapis escribiytapis yachakonqankuri?”, nispa. Jinapis tukuy cristianos chayta yachakunanchejpuni tiyan (1 Tim. 4:13). d Chayrayku yachakuypuni leeytawan, escribiytawan. Chayqa mayta yanapasonqa aswan facilta uj trabajota tarikunaykipaj, nitaj chay trabajomanta wijchʼuchikunaykipaj. Ajinamanta chaywan kausakuyta atinki. Chantapis Diospa Palabranta sumajta estudiayta atinki, wajkunamanpis yachachiyta atinki. Astawanpis Bibliata leespa, chaypitaj tʼukurispa Jehovaman astawan qayllaykunki (Jos. 1:8; 1 Tim. 4:15).

12. ¿Imatá yachakunki Proverbios 31:26 versiculomanta?

12 Wajkunawan sumajta parlayta yachakuy. Chaytaqa tukuy cristianos yachakunanchej tiyan. Santiagoqa kay sumaj yuyaychayta qowarqanchej: “Sapa ujpis allinta uyariyta yachanan tiyan, manataj mana yuyaychakuspalla parlananchu tiyan” (Sant. 1:19). Pipis parlashawajtinchej sumajta uyarispaqa wajkunapaj sonqoyoj kasqanchejta rikuchishanchej (1 Ped. 3:8). Imatachus nisusqanta chayri imaynachus kashasqanta mana entiendeshankichu chayqa, respetowan tapuriy, niraj kutichishaspataj sumajtaraj piensariy (Pro. 15:28, sutʼinchaynin). Kay tapuykunapi piensariy: “¿Kay nisqay ciertopunichu? ¿Kallpachananpaj jinachu? ¿Respetasqaytachu, kʼacha kasqaytachu rikuchinman?” Sumajta parlayta yachaj wiñay tukusqa cristianasmanta yachakuy (Proverbios 31:26 leey). Reparay imatachus niyta yachasqankuta, imaynatachus chayta nisqankutapis. Qanpis kutin kutita kallpachakuy kikillantataj parlanaykipaj. Ajinata parlayta yachakusqaykiman jinataj sutʼita reparanki wajkunawan aswan sumajta apanakusqaykita.

Wasinkupi ruwanasta ruwayta yachaj warmisqa sumaj bendición kanku familiankupaj, congregacionpajpis (13 parrafota qhawariy).

13. ¿Imaynatá yachakuwaj wasipi ruwanasta ruwayta? (Fototawan qhawariy).

13 Wasipi ruwanasta yachakuy. Ashkha lugarespeqa warmispuni wasipi ruwanasta astawan ruwanku. Ichapis chay imasta ruwaytaqa yachachisunkiman mamayki chayri uj wiñay tukusqa hermana. Cindy sutiyoj hermanita nin: “Mamay yachachiwarqa sumajta trabajaspaqa kusisqa kayta atisqanchejta, chay yachachiwasqantaj may sumaj regalopuni noqapajqa. Waykʼuyta, llimphuchayta, sirayta, rantiyta ima yachakusqayrayku imatapis ruwayta atillani, Jehovapajpis astawan llankʼayta atini. Mamayqa yachachillawarqataj wasiman wajyarikunapuni kasqanta. Chayraykutaj ashkha sumaj hermanosta, hermanasta ima rejserqani, paykunamantataj ashkha imasta yachakorqani”, nispa (Pro. 31:15, 21, 22). Sumaj trabajadora warmis, wasinkuman wajyarikuyta yachaj warmis, wasinkupi ruwanasta sumajta ruwayta yachaj warmispis, sumaj bendicionpuni kanku familiankupaj, congregacionpajpis (Pro. 31:13, 17, 27; Hech. 16:15).

14. ¿Imatá Crystalmanta yachakunki, ajinamanta imatá ruwayta atinki?

14 Trabajakuyta yachay. Wiñay tukusqa cristianosqa trabajakunankupaj imallatapis yachakunankupuni tiyan. Imaschus tiyapun chaywan kusisqa kaytapis yachakunallankutaj tiyan (Fili. 4:11). Crystal sutiyoj hermana nin: “Colegiollapiraj kashajteyqa wakin clasespi wakin imasta yachachiwaj kayku, tatasniytaj niwarqanku chaykunamanta ujninta ajllakunayta aswan qhepaman yanapanawanpaj jina. Papasoyqa niwarqa contabilidadta yachakunayta. Chaytaj aswan qhepaman maytapuni yanapawarqa”, nispa. Ama uj trabajota tarikunallaykipajchu wakichikuy, qolqeykitapis sumajta jallchʼayta yachakuy. Ajinamanta mana wayra makichu kanaykipaj (Pro. 31:16, 18). Ama qhasi manakajta manuchakuychu, imachus kapusunki chayllawantaj kusisqa kausakuy. Ajinamanta Jehovapaj astawan llankʼayta atinki (1 Tim. 6:8).

ASWAN QHEPAPAJ WAKICHIKUY

15, 16. ¿Imaraykutaj soltera hermanasninchej may valorniyoj kanku? (Marcos 10:29, 30).

15 Jehovata kusichinapaj jina kʼacha kaykuna kapusonqa chay, yanapasunanpaj jina imastataj ruwayta yachakunki chayqa, sumaj wakichisqa kanki aswan qhepapaj. Qhawarina imastachus ruwayta atisqaykita.

16 Uj tiempota solterallapuni kawaj. Jesús nerqa jina wakenqa mana casarakuyta munankuchu, tiyakunku chaypi runas tukuyta casarakunankupaj tanqajtinkupis (Mat. 19:10-12). Wakintaj waj imasrayku mana casarakunkuchu. Jehovawan Jesuswanqa soltera hermanasta may valorniyojpaj qhawanku. Entero mundontinpi soltera hermanasqa congregacionespaj uj sumaj bendición kanku. Soltera hermanas munakuyninkuta rikuchisqankurayku, wajkunamantataj llakikusqankurayku, ashkhasqa paykunata hermanasninkuta jina, mamasninkuta jina qhawanku (Marcos 10:29, 30 leey; 1 Tim. 5:2).

17. ¿Imataj sipas hermanasta yanapanman Jehovapaj astawan llankʼanankupaj?

17 Jehovapaj astawan llankʼawaj. Mundontinpi astawanqa hermanaspuni predicanku (Sal. 68:11). ¿Kunanmantapacha wakichikuwajchu Jehovapaj astawan llankʼanaykipaj? Ichapis precursora kawaj, construccionpi yanapakuwaj chayri Betelpi yanapakuwaj. ¿Imataj chaypaj yanapasunkiman? Jehovamanta mañakuy, pikunachus chay imasta ruwashankuña chaykunawan parlariy, tapurikuytaj imatachus chaypaj ruwanayki kasqanta. Imastachus ruwanaykitataj sumajta anotakuy, ajinamanta imatachus ruwayta munasqaykita juntʼanaykipaj. Jehovapaj astawan llankʼanki chayqa, llajtanpi waj sumaj imastawan ruwayta atinki.

Casarakuyta munanki chayqa, sumajta ajllakunayki tiyan piwanchus casarakunaykita (18 parrafota qhawariy).

18. ¿Imaraykutaj uj hermana sumajta ajllakunan tiyan piwanchus casarakunanta? (Fototawan qhawariy).

18 Munaspaqa casarakuwaj. Ñaupaj parrafospi imasmantachus parlarerqanchejña chaykunaqa, yanapasonqa casarakuspa sumaj warmi kanaykipaj. Casarakuyta munanki chayqa, piwanchus casarakunaykita sumajta ajllakunayki tiyan. Casarakuytaqa kausayninchejpi mana sapa kutichu ajllanchej, chayrayku sumajta ajllanayki tiyan. Yuyarikuy, piwanchus casarakunki chay hermanoqa umayki kanqa (Rom. 7:2; Efe. 5:23, 33). Chayrayku kay tapuykunapi piensariy: “¿Wiñay tukusqa cristianochu? ¿Jehovata kausayninpi ñaupajmanchu churan? ¿Kausayninpi allin imastapunichu ajllan? ¿Reparakunchu pantasqasninta? ¿Warmista respetanchu? ¿Yanapawanmanchu Jehovamanta mana karunchakunaypaj? ¿Nichu imatapis faltachiwanman, sumaj amigoytajchu kanman? ¿Ruwanasninta sumajtachu juntʼan? ¿Ima ruwanasniyojtaj congregacionpi, chanta imaynatá chaykunata juntʼan?” (Luc. 16:10; 1 Tim. 5:8). Uj sumaj qosata tariyta munanki chayqa, qanpis kallpachakunayki tiyan uj sumaj warmi kanaykipaj.

19. ¿Imaraykutaj uj warmi qosanpa ‘yanapajnin’ kasqan may sumaj?

19 Bibliaqa nin uj sumaj warmeqa qosanpa ‘yanapajnin’ kasqanta (Gén. 2:18). ¿Warmita pisipajchu chay qhawachin? Mana, astawanqa warmipaj may sumaj. Bibliaqa wakin kutis Jehovamantapis ‘yanapawajninchej’ kasqanta nillantaj (Sal. 54:4; Heb. 13:6). Uj warmeqa qosanpaj sumaj yanapajnin kanman, qosanpa nisqanta tukuy sonqo ruwajtin. Familianpi imapis ruwakunanta nejtin, qosanta yanapan chay nisqan sumaj llojsinanpaj. Chantapis Jehovata munakusqanrayku, mana qosanta pʼenqaypi rikhurichinchu (Pro. 31:11, 12; 1 Tim. 3:11). Casarakuyta munashanki chay, ¿imaynatá kunanmantapachaña wakichikuwaj? Jehovata astawan munakuy, wasiykipi, congregacionpipis sumaj ‘yanapaj’ kanaykipaj kallpachakuy.

20. ¿Imaynatá uj mama familianta yanapanman?

20 Wawasniyoj kawaj. Casarakunki chayqa, ichapis wawas rikhurinman (Sal. 127:3). Chayrayku allin kanman piensarinayki imaynatachus uj sumaj mama kanaykipi. Chaypajqa kay yachaqanapi yachakorqanchej chay imas, mayta yanapasonqa. Sichus munakuyniyoj, kʼacha, pacienciayojtaj kanki chayqa, yanapakunki familiayki kusisqa kananpaj, wawasniykipis sumaj jarkʼasqas, munasqastaj wiñakunankupaj (Pro. 24:3).

Ashkha sipaskuna Bibliamanta yachakuspa chayman jina ruwanku, wiñay tukusqa cristianasmantaj tukunku (21 parrafota qhawariy).

21. ¿Valorniyojpajchu hermanasninchejta qhawanki, imaraykutaj? (Tapapi fotosta qhawariy).

21 Munasqa sipas hermanasníy, mayta munakuyku Jehovapaj, llajtanpajpis tukuy atisqaykichejta ruwasqaykichejmanta (Heb. 6:10). Qankunaqa mayta kallpachakunkichej kʼacha kaykunasniyoj kanaykichejpaj, wakin imasta ruwayta yachakunkichej kausakunaykichejpaj, wajkunatapis yanapanaykichejpaj. Chantapis aswan qhepapaj sumajta wakichikunkichej. Jehovaj llajtanpeqa tukuyniykichej may valorniyoj kankichej.

137 TAKIY Llampʼu sonqo warmis

a Tukuypis munasqa sipas hermanitasninchejta may valorniyojpaj qhawanchej. Paykunaqa kʼacha kaykunasniyoj kanankupaj kallpachakuspa, wakin imasta ruwayta yachakuspa, aswan qhepapajpis wakichikuspa wiñay tukusqa cristianasman tukunkuman. Chayta ruwanqanku chayqa, Jehovata sirvisqankupi ashkha bendicionesta japʼenqanku.

b MANA QONQANAPAJ: Wiñay tukusqa cristianosqa Diospa espíritu santonwan yanapachikunku, manataj kay mundoj yuyayninwanchu. Chantapis Jesús jina ruwanku, Jehovaj sumaj amigon kanankupaj kallpachakunku, wajkunamanpis ruwasqasninkuwan munakuyninkuta rikuchinku.

d Castellanopi jw.org paginapi “¿Por qué es importante que los niños lean? | Parte 1: ¿Ver o leer?” nisqa yachaqanata leeriy.