1. ¿Ima llankʼaytataj Jehová Dios tatamamasman qon?

JEHOVÁ DIOSQA ñaupaj kaj qhariwarmita wawasniyoj kayta munanankupaj ruwarqa. Biblia nin: “Wawasqa Tata Diosmanta herencia kanku”, nispa (Sal. 127:3). Chayta entiendenapaj, uj amigonchej ashkha qolqeta japʼichikuwasqanchejpi piensarina. Ichá amigonchej noqanchejpi atienekusqanmanta kusikusunman. Jinapis ichá chay qolqeta gastaykuyta chayri chinkachiyta manchikunchej. Amigonchej Jehová Diosqa, tatamamasman uj sumaj llankʼayta qon. Chaytaj kashan wawasninkuta cuidananku, kusisqa kausakunankupaj yanapananku ima. Chaytaj wajpa qolqenta japʼinamanta nisqaqa, aswan sumaj.

2. ¿Ima tapuykunamantaj kutichisun?

² ¿Pitaj ajllanan tiyan uj qhariwarmi wawasniyojchus manachus kanankuta? Chayri, ¿pitaj ajllanan tiyan maykʼajchus wawasniyoj kanankuta? ¿Imatataj tatamamas ruwankuman wawasninku kusisqa kausakunankupaj? Chay tapuykunaman kutichinapajqa, Bibliaj wakin yuyaychaykunasninta qhawarisun. Chay yuyaychaykunaqa, qhariwarmi cristianosta yanapanqa imatapis sumajta ruwanankupaj.

3. 1) ¿Pitaj ajllanan tiyan uj qhariwarmi wawasniyojchus manachus kanankuta? 2) Qhariwarmispa familiasninku chayri amigosninku, ¿Bibliaj ima versiculosnintataj yuyarikunanku tiyan?

³ Wakin lugarespi, runasqa qhariwarmis casarakusqankutawan wawasniyoj kanankuta munanku. Chayrayku familiasninku, waj runas ima usqhayllata wawasniyoj kanankupaj tanqanku. Asiamanta Jethro sutiyoj hermano nin: “Congregacionpi familiayoj kajkunaqa, mana wawasniyoj qhariwarmista niyta yachanku: ‘Maykʼajtaj wawas kanqari’, nispa”. Asiamanta Jeffrey sutiyoj hermanopis nillantaj: “Wakenqa mana wawasniyoj  casarasqasta ninku: ‘Machuyapojtiykichej pitaj cuidasonqachej’, nispa”. Jinapis casarasqasqa, paykuna kikin ajllananku tiyan wawasniyojchus manachus kanankuta. Imaraykuchus “sapa uj qʼepinta apanan tiyan” (Gál. 6:5, sutʼinchaynin). Familiasninku chayri amigosninku kusisqa kanankuta munaspapis, mana paykunata wawasniyoj kanankupaj tanqanankuchu tiyan. Chaytaqa paykunalla ajllananku tiyan (1 Tes. 4:11).

4, 5. 1) Casarasqa kajkuna, ¿ima iskay imasmantataj parlarinanku tiyan? 2) Casarakuyta munajkuna, ¿maykʼajtaj wawasniyojchus manachus kanankumanta parlarinanku tiyan?

⁴ Casarasqa kajkuna wawasniyoj kayta munanku chayqa, allin kanman iskay imasmanta parlarinanku. Uj kaj, maykʼajchus wawasniyoj kayta munasqankumanta. Iskay kaj, mashkha wawasniyojchus kayta munasqankumanta. Jinapis, ¿maykʼajtaj chaykunamanta parlarinanku kanman? Chantá, ¿imaraykutaj chaykunamanta parlarinankupuni tiyan?

⁵ Casarakunankupaj rejsinakushanku chaykunaqa, niraj casarashaspa parlarinanku tiyan wawasniyojchus manachus kanankumanta. Ajinamanta uj yuyaylla kanankupaj. Piensarinallankutaj tiyan, wawasta uywanankupaj wakichisqachus manachus kashasqankupi. Wakin casarakojkunaqa, wawasniyoj kanankupaj uj watata chayri iskay watata suyarinku. Chaytaj casado kausayman yachakunankupaj, ujchasqa kanankupajwan yanapan. Imajtinchus wawasniyoj kaspaqa, wawasninkuta uywanankupaj tukuy kallpankuta, tiemponkuta ima churananku kanqa (Efe. 5:33).

6. May llakiy tiempopi kausasqanchejrayku, ¿imatataj wakin casarasqas ninku?

⁶ Wakin casarasqasqa, Noej wawasnin jina ruwayta ajllanku. Noej wawasnenqa mana casarakuytawanchu wawasniyoj karqanku (Gén. 6:18; 9:18, 19; 10:1; 2 Ped. 2:5). Jesusqa kay tiempopi kausayninchejta “Noejpa tiemponpi” kausaywan kikincharqa. Yachanchej jinataj, kay tiempopi ‘kausayqa may llakiypuni’ (Mat. 24:37; 2 Tim. 3:1). Chayrayku wakin casarasqasqa, aswan qhepamanraj wawasniyoj kanankuta ninku. Paykunaqa Jehová Diospajraj astawan llankʼayta munanku.

7. Lucas 14:28, 29 chanta Proverbios 21:5, ¿imaynatá casarasqasta yanapanman?

⁷ Allin yuyayniyoj qhariwarmisqa, wawasta uywayta atinankutachus manachus sumajta qhawarikunku. Chaytataj ruwanku wawasniyojchus manachus kanankumanta, chayri mashkha wawasniyojchus kanankumanta parlarishaspa (Lucas 14:28, 29 leey). Familiayoj  tatasqa, wawasta uywayqa qolqepaj, tiempopaj, kallpapaj ima kasqanta ninku. Chayrayku casarasqasqa, kay tapuykunapi piensarinanku kanman: “Familianchejta uywanapaj, ¿iskayninchejchu trabajasun? Imatachus necesitasqanchejta rantinapaj, ¿uj yuyayllachu kanchej? Iskayninchej trabajajtinchej, ¿pitaj wawasninchejta cuidanqa? ¿Pi jinataj wawasninchej kanankuta munasun?”. Casarasqa kajkuna chay tapuykunapi piensarenqanku chayqa, Proverbios 21:5 (leey) nisqanman jina ruwanqanku.

8. 1) ¿Imaspitaj rikukunkuman wawasniyoj kajkuna? 2) ¿Imatataj munakuyniyoj qosa ruwan?

⁸ Tatamamasqa wawasninkupaj tiempochakunanku tiyan. Uj qhariwarmi qhepanpi qhepanpi wawasniyoj kankuman chayqa, mana sapa ujta sumajta atiendeyta atillankumanchu. Ashkha wawasniyoj kajkunaqa mayta saykʼusqankuta ninku. Ichapis uj mamaqa tukuy tiempo saykʼusqa kasqanrayku, mana atinmanchu Bibliata estudiayta, orakuyta, predicacionmanpis riyta. Chantapis ichá nillataj tantakuykunapi imatachus nikusqanta sumajta atiendeyta atinmanchu. Jinapis munakuyniyoj qosaqa, warminta yanapan wasinpi, reunionespipis wawasta qhawaysispa. Chantapis wasinpi ruwanaswan yanapan, familiapi Diosta yupaychanapaj tantakuytapis sapa semana ruwan. Chantá familianwan khuska predicacionman llojsillantaj.

9, 10. ¿Imatataj tatas Manoa jina ruwankuman?

⁹ ¿Imaynatá tatamamas wawasninkuta yanapankuman Jehová Diosta munakunankupaj? ¿Imaynatá wawasninkuta kay sajra mundomanta jarkʼankuman? Qhawarina imastachus ruwayta atisqankuta.

¹⁰ Jehová Diosmanta yanapata mañakuychej. Imatachus Manoawan warminwan ruwasqankuta yachakuna. Manoaqa wawayoj kanankuta yachaytawan, sumajta uywanankupaj Jehová Diosmanta yanapata mañakorqa.

11. ¿Imatataj tatas Jueces 13:8 versiculomanta yachakunkuman?

¹¹ Bosnia-Herzegovina suyumanta uj qhariwarmeqa, Manoa jina ruwarqanku. Qosaqa Nihad sutikun, warmintaj Alma sutikun. Paykuna ninku: “Sumaj tatas kanaykupaj, Manoa jinallataj Jehová Diosmanta yanapata mañakorqayku. Paytaj kutichiwarqayku Biblianejta, publicacionesnejta, reunionesnejta, jatun tantakuykunanejta ima”, nispa (Jueces 13:8 leey).

12. ¿Imaynatataj Josewan Mariawan wawasninkuta yachacherqanku?

¹² Ruwasqaykichejwan yachachiychej. Tatamamas, wawasniykichejta yachachisqaykichejqa  may sumaj. Jinapis wawasqa tatasninkoj ruwasqankuta astawan qhawayta yachanku. Josewan Mariawanqa wawasninkuta ruwasqankuwan yachacherqanku. Joseqa familianta uywananpaj sinchʼita llankʼarqa. Chantapis paykunata Jehová Diosta yupaychanankupaj yanaparqa (Deu. 4:9, 10). Joseqa familianta Pascua fiestapaj sapa wata Jerusalenman pusaj, Ley nisqanman jina mana chayta ruwananpunichu kajtinpis (Luc. 2:41, 42). Ichapis chay tiempomanta wakin tatasqa nej kanku: “Ashkha familiata Jerusalenman pusayqa mana facilchu, ashkha tiempopaj, ashkha qolqepajtaj”, nispa. Jinapis Joseqa Jehová Diosta yupaychayta ñaupajman churarqa. Wawasnintapis pay jina ruwanankupaj yanaparqa. Warmin Mariaqa Diospa Palabranta sumajta rejserqa. Chayrayku payqa wawasninta yachacherqachá Diospa Palabranta munakunankupaj. Chaytataj nichá parlasqallanwanchu ruwarqa, manaqa ruwasqanwanpis.

13. ¿Imatataj uj qhariwarmi ruwarqa?

¹³ Nihad sutiyoj hermanomanta, señoranmantawan parlarerqanchejña. Paykunaqa Josewan Mariawan jina ruwarqanku. Ajinamanta wawankuta yanaparqanku Jehová Diosta munakunanpaj, sirvinanpaj ima. ¿Imaynatá chayta ruwarqanku? Paykuna ninku: “Wawaykumanqa kausayniykuwan yachacherqayku Jehová Dios nisqanman jina kausakuy may sumaj kasqanta”, nispa. Nihad nillantaj: “Noqanchejmanta kashan wawanchej imayna runachus kananqa”, nispa.

14. ¿Imaraykutaj tatas yachananku tiyan, wawasninku pikunawanchus masichakushasqankuta?

¹⁴ Wawasniykichejta yanapaychej sumaj amigosniyoj kanankupaj. Tataspis jinallataj mamaspis, yachananku tiyan wawasninku pikunawanchus masichakushasqankuta, imatachus ruwashasqankutapis. Yachanallankutaj tiyan, wawasninku pikunawanchus Internetpi chayri celularpi parlashasqankuta. Imajtinchus “mana allinta purejkunawan” amigosta ruwakojtinkoqa, paykuna jina ruwayta, yuyayta ima qallarenqanku (1 Cor. 15:33).

15. ¿Imatataj tatas Jessiemanta yachakunkuman?

¹⁵ ¿Imaynatá tatas chayri mamas wawasninkuta yanapankuman, mana computadorata nitaj celularta apaykachayta atispapis? Filipinasmanta Jessie sutiyoj tata nin: “Ni computadoratapis ni celulartapis sumajta apaykachayta yachaykuchu. Jinapis wawasniykuwan parlariyku, chay aparatosta mana allinta apaykachajtinku mana allinchu rinanta”, nispa. Jessieqa mana chay aparatosta apaykachayta atispapis, mana wawasninta prohiberqachu. Pay nin: “Wawasniyta nerqani chay aparatoswan yanapachikunankuta uj mosoj parlayta yachakunankupaj, tantakuypaj wakichikunankupaj, Bibliata sapa día leenankupaj ima”, nispa. Internetpi jw.org^® nisqapi, “Jovenespaj” nisqa seccionpi, fotosta chayri mensajesta apachinamanta yuyaychaykuna tiyan. Chantapis Celularllawanchu musphashanki chanta Redes socialesman yaykuspa sumaj yuyayniyoj kay nisqa videos kapullawanchejtaj. * Chay yanapasta, ¿wawasniykichejwan khuska leerinkichejñachu chayri qhawarinkichejñachu? Chay yanapasqa may sumaj kashan, wawasniykichej kunallanraj rikhurimoj aparatosta allinta apaykachayta yachanankupaj (Pro. 13:20).

16. ¿Imatataj ashkha tatas wawasninkuta yanapanankupaj ruwanku?

¹⁶ Ashkha tatasqa, tukuy imata ruwanku wawasninku hermanoswan masichakunankupaj. Costa de Marfil suyupi tiyakoj NʼDéni sutiyoj  hermanomanta, señoranmantawan parlarina. Paykunaqa congregacionesta waturej hermanota, wasinkupi alojaytapuni yachanku. NʼDéni nin: “Chayta ruwasqaykoqa, kuraj wawaykuta mayta yanaparqa. Payqa precursor, wakin kutistaj congregacionesta waturispa llankʼan”, nispa. Tatamamas, qankunapis ajinata wawasniykichejta yanapayta atiwajchej.

17, 18. ¿Maykʼajmantapachataj tatas wawasninkuman yachachinanku tiyan?

¹⁷ Wawasniykichejman juchʼuymantapacha yachachiychej. Wawasniykichejman juchʼuymantapacha yachachinkichej chayqa, chay yachakusqankuta mana qonqanqankuchu (Pro. 22:6). Timoteomanta parlarina. Paymanqa “wawitamantapacha” awelitan Loida, maman Eunice ima, Jehová Diosmanta yachacherqanku (2 Tim. 1:5; 3:15). Aswan qhepamantaj, Timoteoqa apóstol Pablowan khuska viajarqa.

¹⁸ Costa de Marfil suyupi tiyakoj hermano Jean-Claudemanta, señoranmantawan parlarina. Paykunaqa sojta wawasninkuta Jehová Diosta munakunankupaj, sirvinankupaj ima yanaparqanku. ¿Imatá ruwarqanku wawasninkuta yanapanankupaj? Timoteoj maman Eunice jina, awelitan Loida jinataj ruwarqanku. Paykuna ninku: “Wawasniykumanqa nacekusqankumantapacha Jehová Diospa Palabranmanta yachacherqayku”, nispa (Deu. 6:6, 7).  

19. ¿Ima niyta munan wawasman Jehovaj nisqasninta “yachachiy”?

¹⁹ ¿Ima niyta munan wawasman Jehovaj nisqasninta “yachachiy”? Deuteronomio 6:7 versiculopi “yachachiy” palabraqa, hebreo parlaypi niyta munan: “Imatapis kutin kutita yachachiy yuyayninpi japʼinankama”. Tatasqa ajinata wawasninkuman yachachinankupaj tiempochakunanku tiyan. Tatasqa wawasninkuman kutin kutita yachachispa, ichá wakin kutis saykʼunkuman. Jinapis chayta ruwanaykichejpaj kallpachakullaychejpuni. Ajinamanta wawasniykichejta yanapankichej Bibliaj nisqanta entiendenankupaj, chayman jinataj kausakunankupaj.

20. ¿Imaraykutaj Salmo 127:4 versiculopi wawas flechaswan kikinchasqa kanku?

²⁰ Wawasniykichejta allinta rejsiychej. Kay 127 Salmopi niwanchej, wawasqa tataspa ‘makinkupi flechas jina kasqankuta’ (Salmo 127: 4 leey). Soldadospa flechasninkoqa mana kikin materialmantachu ruwasqa kaj kanku, nitaj kikin tamañochu kaj kanku. Wawaspis manallataj kikinchu kanku. Chayrayku tatasqa, sapa uj wawankuman mana kikintachu yachachinanku tiyan. Kay tiempopi Israel suyumanta uj qhariwarmi, iskaynin wawasninkuta Jehová Diosta sirvinankupaj yanaparqanku. ¿Imaynatá chayta ruwarqanku? Paykuna ninku: “Wawasniykutaqa mana ujllapichu yachachej kayku. Astawanpis sapa ujninkuwan Bibliata estudiaj kayku”, nispa. Sapa tata qhawarinan tiyan, wawasnin ajinata yachachinata necesitasqankutachus manachus, jinallataj atinantachus manachus chayta.

21. ¿Imaynatá Jehová Dios tatasta yanapan?

²¹ Tatas chayri mamasqa ichapis ninku: “Wawasta uywayqa ancha trabajo”, nispa. Jinapis wawasqa Jehová Diosmanta herencia kanku. Paytaj tatasta wawasninkuta sumajta uywanankupaj yanapayta munan, mañakusqankutapis uyarin. Chay mañakuyninkuman kutichin: Biblianejta, publicacionesnejta, experienciayoj tataspa yanapankunejta ima.

22. Tatas, ¿imata ruwanankutaj aswan sumaj?

²² Wakin runas ninku: “Uj wawataqa 20 wataspi uywayta tukunchej”, nispa. Jinapis tatasqa wawasninkumanta llakikullankupuni. Tatamamas, wawasniykichejta munakuychej, paykunapaj tiempochakuychej, Bibliaj nisqantapis yachachiychej. Chayqa imata qonaykichejmantapis aswan sumaj. Jinapis ama qonqaychejchu, mana tukuy wawaschu tatasninkoj yachachisqankuta japʼikunku. Jina kajtinpis, ashkha wawasqa tatasninku sumajta uywasqankumanta agradecekunku. Ashkhas Asiamanta hermananchej Joanna Mae jina ninku. Pay nin: “Imaynatachus tatasniy yachachiwasqankuta yuyarikuni. Tataywan mamaywan Jehová Diosta munakuyta yachachiwarqanku, pantajtiypis yanapawarqanku. Chaymanta paykunata mayta agradecekuni. Tatasneyqa mana uywallawarqankuchu, manaqa kausayniypi kusisqa kanaypaj yanapawarqanku”, nispa (Pro. 23:24, 25). Ashkha hermanos ajinallatataj ninkuman.